STRATEGIJSKI MENADMENT DEO I RAZVOJ MENADMENTA GLAVA 2

STRATEGIJSKI MENADŽMENT DEO I: RAZVOJ MENADŽMENTA GLAVA 2: GLAVNI PERIODI RAZVOJA

KADA JE ZAPRAVO NASTAO MENADŽMENT? KADA JE NASTAO MENADŽMENT KAO NAUČNA DISCIPLINA?

PRIVREDNE ERE (TRI TRANZICIJE)

INDUSTRIJSKE REVOLUCIJE

INDUSTRIJALIZACIJA Migracija stanovništva Smanjenje učešća poljoprivrede i rast udela industrije Upravljanje Modernizacija poljoprivrede Naseljavanje gradova Industrijalizacija Donošenje odluka posledica hijerarhije Vlasnici prenose nadležnost na menadžere Težište upravljanja nije na izveštajima o perfromansama već na predviđanju i proceni konteksta Industrijsku eru karakterišu ograničeni resursi (materijalni resursi) Informatiču eru karakteriše izobilje resursa (nematerijalni resursi)

GLAVNI PERIODI RAZVOJA MENADŽMENTA 1. ERA MASOVNE PROIZVODNJE 2. ERA MASOVNOG MARKETINGA 3. INFORMATIČKA ERA

INFORMATIČKA ERA Novo društveno-ekonomsko okruženje Informatičko društvo (postindustrijsko društvo)– stvaranje, distribucija i korišćenje informacija postaje bitna socijalna, kulturna i ekonomska aktivnost Informatička privreda = “elektronska” privreda = privreda “znanja” – vrednost se stvara pre svega na bazi eksploatacije znanja, a ne prirodnih resursa. Pojava novih grana (nano tehnologija, life science) Doba neizvesnosti, diskontinuiteta = posledica IKT i globalizacije Imperativ promene („jedino su promene stalne“) Tajming je kritičan Middle income trap (deficit tekućeg bilansa i deficit kapitalnog bilansa) Karakteristike IT Cena manja od potencijala Tehnologija je uvek „agent“ promena IT je uticala na dalji rast produktivnosti u industriji Broj zaposlenih u industriji opada Smanjenje učešća industrije u privredi Trend reindustrijalizacije, da li se nalazimo na prevojnoj tački?

INFORMATIČKA ERA Najveći izazovi informatičke privrede: Način razmišljanja: Iskoristi promene na način da se hendikepi pretvore u prednosti; inovativnost i fleksibilnost; sedi i čekaj nije opcija. Organizacija: Rešetkasta i mrežna organizacija (povezivanje pomoću Interneta), dominiraju nematerijalni resursi – informacije i humani kapital (znanje, sposobnosti, energija, talenat itd. ) Ponašanje konkurenata: Inovatori i sledbenici (stvorena vrednost određuje pobednika); posmatrači gube Restrukturiranje i konsolidacija za zrele grane Velika stopa smrtnosti preduzeća – ranjiva ili, zapravo, agilna? Konkurentska prednost (kolabirativni marketing, fokus strategije na ključne kompetencije): Faktori konkurentske borbe Savezništvo pa eksterni rast Gerilsko ratovanje

INFORMATIČKA ERA Nova tehologija U početku je koriste samo manji broj ranih prihvatilaca Kasnije postaje infrastruktura koja se široko koristi Karakteristike/Elementi IT: Tehnologija je mogućnost Računar (hardver) – bitni tehnološki prodori se javljaju jao posledica fundamentalnog naučnog otkrića Kanali komunikacije (od lokalnih ka globalnoj mreži (Internet)) Oprema za korišćenje/prilagodjavanje informacija - programi (softver)

Brzina kretanja informacija 1620 - Brodu Mayflower je trebalo 3 meseca da predje Atlantik 1924 - Lindberg je preleteo Atlantik za 24 h Danas: Concorde ga preleti za 3 sata Bojeva raketa za 30 minuta Informacija za manje od 1 sekunde U takvom kontekstu brzina organizacije u prilagođavanju i donošenju odluka postaje kritična karakteristika (timing is crucial)

INFORMATIČKA ERA: Promene u biznisu Elektronska trgovina (novi biznis modeli) Brick and click (cigla i klik)– trgovinski lanci, avio kompanije– tradicionalno poslovanje plus prodaja na internetu Pure click, Piont and Click – Amazon. com, Google, Yahoo. com – poslovanje na internetu Elektronsko poslovanje (E-business) Uvođenje IKT u poslovanje, što ne podrazumeva samo kupovinu i prodaju, već organizaciju poslovanja firme u mrežnom okruženju, komunikaciju između zaposlenih, organizovanje poslovne komunikacije prema klijentima i brigu o klijentima (pionir IBM) Elektronsko preduzeće (E-enterprise) Poslednji stadijum, dematerijalizacija, virtuelizacija preduzeća (paperless) Poslovna mreža Umreženi učesnici – članovi lanca snabdevanja – dobavljači, preduzeće, kupci/klijenti, partneri na osnovu uvida u zajedničke baze podataka, definišu strategiju, biznis plan i plan akcije B 2 B (business-to-business) Poslovna saradnja dva preduzeća povezana putem interneta Zaključak - Glavne promene se odnose na Pojavu poslovnih mreža i elektronskog poslovanja Promenu biznis modela (elektronska trgovina) Kolaborativni marketing (saradnja sa kupcem/klijentom u mreži)

INFORMATIČKA ERA: Promena paradigme Dešava se sa promenom igre (nove grane) ili promenom pravila igre (unutar postojećih grana) Informaciono-komunikacione tehnologije su doprinele promeni pravila igre Menja se način poslovanja (kompjuterizovana proizvodnja, prodaja putem interneta, drugačiji marketing, povezivanje sa stejkolderima preko interneta i sl. ) Promena pravila igre objašnjava se, između ostalog: 1. 2. Odnosom informacija i informacija za akciju (promena prirode informisanja) Odnosom između automatizacije i integracije

PROMENA PARADIGME Odnos domet informacija/ informacije za akciju u industrijskoj eri Informacije za akciju su kvalitetne informacije na bazi kojih se može doneti odluka o kupovini Domet informacije odnosi se na broj potencijalnih kupaca koji je primio informaciju Informacije za akciju DIREKTNA PRODAJA (informiše se mali broj ljudi ali su info kvalitetne) Snaga i interaktivnost IT menja tradicionalnu klakalicu kvalitet/domet TV PROPAGANDA Broj potencijalnih kupaca

PROMENA PARADIGME Odnos domet informacije/ informacije za akciju u informatičkoj eri Informacije za akciju Internet omogućuje da se u svakom trenutku informiše neograničen broj potenc kupaca Na jva žn i kv je je a p i (k nfor litet odi ći oli m čin aci ak a in ja f cij u) o za Broj potencijalnih kupaca

PROMENA PARADIGME Automatizacija vs. Integracija EFEKAT AUTOMATIZACIJE EFEKAT INTEGRACIJE X FOKUS: JAČANJE VEZA X FOKUS: PROMENA GRANICA • U IND eri glavni cilj je bio automatizovati proizvodni proces kako bi se omogućila masovna proizvodnja standardizovanog proizvoda (ekonomija obima). Ispunjenje tog cilj značio je kreiranje proizvodnog procesa koji teče neprekidno (povezivanje aktivnosti), nezavisno od drugih funkcija (aktivnosti) u organizaciji. Postojale su vidne granice između funkcija (marketing, finansije i sl. ) u organizaciji (tj. slaba komunikacija između njih) i praktično sve su bile podređene proizvodnji. • U INF eri cilj je da se sve funkcije i aktivnosti povežu informacijama kako bi se obezbedila brza prilagodljivost i reagovanje na promene u okruženju (brišu se jasne granice između funkcija). Marketing dobija veći značaj zbog blizine kupcima i informacijama, a proizvodni proces postaje fleksibilan, prilagođava se promenljivim zahtevima tržišta.

Automatizacija i integracija Industrijska vs. Informatička era Industrijska era Informatička era Integracija ima primat (povezivanje svih delova u Automatizacija je imala primat (proces koji samostalno • celinu ) teče, koji je samoregulišući i nezavistan od eksternih uticaja) • Integracija postoji kada između svih delova organizacije postoji brz protok informacija Cilj automatizacije je zamena ljudskog faktora mašinom, (komunikacija) smanjenje troškova i masovna proizvodnja • Post-industrijsko, odnosno informatičko društvo standardizovanog proizvoda karakteriše globalna konkurencija, brze promene, Automatizacija podrazumeva povezivanje aktivnosti skraćeni životni ciklus i povećani zahtevi kupaca vezanih za fizički tok inputa, poluproizvoda i proizvoda. • Preduzeće koje je dobro integrisano (svi delovi su Proces je nefleksibilan. dobro povezani informacijama) je efikasnije, brže se Integracija podrazumeva povezivanje fizičkog toka i prilagođava, obezbeđuje veći kvalitet i prilagođava toka informacija (svih delova preduzeća) proizvod kupcu (holistička organizacija) Preduzeća iz industrijske ere nisu u stanju da se brzo • Proizvodnja više nije rigidna, nezavisna od prilagođavaju promenljivim zahtevima kupaca zbog promenljivih zahteva, robotizovana je, fleksibilna, isključivo vertikalnog toka informacija i pojavljuju se kompjuterom podržan dizajn (CAD) i automatizovanog procesa koji je nefleksibilan kompjuterom integrisana proizvodnja (CIM) U IND eri, integracija se vršila pomoću vertikalnog kretanja informacija (hijerarhijska organizacija)

PROMENA PARADIGME Interaktivnost b. Informatička era a. Industrijska era Primarni procesi Procesi podrške Primarni procesi Nabavka Proizvodnja Asemblaža Otprema Primarni procesi (fizički tok inputa, poluproizvoda i autputa) imaju primat. Procesi podrške su podređeni automatizovanom fizičkom toku proizvoda. Svi procesi su međusobno povezani informacijama (u interakciji su) i zajedno učestvuju u stvaranju vrednosti za kupce. Primarni procesi se prilagođavaju promenama u eksternom okruženju (konkurencija, promena ukusa i zahteva kupaca i sl. )

PROMENA PARADIGME

INFORMATIČKA ERA: Transformacija organizacije KLASIČNA ORGANIZACIJA ADAPTIVNA ORGANIZACIJA Mali mozak Veliko telo Samo mozak Bez tela

INFORMATIČKA ERA: Transformacija organizacije

INFORMATIČKA ERA: Menadžment principi u industrijskoj i informatičkoj privredi U industrijskoj privredi Princip hijerarhijske strukture Princip poslovnih funkcija Princip aktivnosti Princip (de)centralizacije Princip vođstva Princip ispunjenja misije U informatičkoj privredi Princip vođstva Princip dometa menadžerske Princip vremenskog perioda Princip vrste izvršilaca Informacioni princip Princip komuniciranja Princip kontrole Princip nagrađivanja Princip širine menadžerske nadležnosti Isti i u ind i inf eri Samo u ind Samo u inf nadležnosti Princip kontrole Princip nagrađivanja Princip vrste radnika Princip stvaranja vrednosti Informacioni princip Princip koordinacije Princip dinamičke ravnoteže Princip projektne organizacije posla Princip oblikovanja organizacije Princip strategijske orijentacije Princip timskog rada Princip komunikacije Princip timske nadležnosti Princip realnog vremena Princip povratne sprege Princip rešavanja konflikta Princip oportuniteta Princip granice