Plani i kujdesit inferimeror HIPOTERMIA Dr Sidita Vitoja

Plani i kujdesit inferimeror HIPOTERMIA Dr. Sidita Vitoja

Plani i kujdesit inferimeror HIPOTERMIA • Hipotermia është e përcaktuar si një temperature e trupit nën normalen, pra një humbje e ngrohjes së trupit më shumë se sa trupi mund ta zëvendësoje.

• Kemi disa lloje të hipotermise. • Hipotermia aksidentale që është e shkaktuar nga ekspozimi ndaj motit të ftohtë ndërsa hipotermia e qëllimshme është një teknike mjekësorë për rimekëmbjen e pacientave të cilët kanë përjetuar arrest kardiak.

• Hipotermia primare është e shkaktuar nga ekspozimi në një mjedis të ftohtë ose me lagështi, ndërsa • Hipotermia e sekondare shkaktohet si pasoje e sëmundjeve të ndryshme si parkinsoni, skleroza multiple apo edhe nga tumorët e trurit. Shumë nga personat e moshuar kanë formën e dytë të hipotermise. • Temperatura normale e trupit të njëriut është rreth 36. 6 C.

• Temperatura e trupit të njeriut është e rregulluar nga një pjesë e trurit të quajtur hipotalamus. • Kur një person fillon të ndjeje ftohje atëherë hipotalamusi fillon të liroje substanca për të rritur prodhimin e ngrohjes nga rezervat e enërgjise së qelizave. • Të ngjethurat-frisone e rritin kapacitetin e trupit të prodhoje ngrohje 2 -5 herë më shumë. • Hipotalamusi gjithashtu punon edhe për të kontrrolluar humbjen e nxehtësise ku ngadaleson rrjedhjen e gjakut në duar dhë këmbe. Ky proces është i njohur si vazokonstruksion.

• Vazokonstruksioni mbron zemrën dhe organet e tjera vitale për trupin në mënyre sa më efektive që është e mundur. • Nëse personi nuk mund te ngrohet sistemi nervor qëndror do të preket dhe hipotalamusi nuk do të jetë në gjendje më që të rregulloje temperaturën e trupit. • Kur rregullimi i temperaturës trupore dështon, atëherë zemra dhe organet e tjera vitale nuk do të funksionojne siç duhet.

• Hipotermia mund të vije gradualisht, personi nuk mund ta dije se temperatura e tij është në rënie, edhe pse të tjerët mund ta kuptojne se personi është duke u bëre nervoz, shqipton keq fjalët dhe është i plogesht në lëvizje. • Shkalla në të cilin një person zhvillon hipotermi varet nga gjendja themelore e shëndetit, teperatura dhe lagështia e mjedisit dhe ngrohtësia dhe thatësia e veshjeve të personit.

• Dallojme 3 faza të hipotermise sipas gravitetit: • hipotermia e lehte temperatura e trupit në mes 35 -32 C • hipotermia e moderuar temperatura trupore në mes të 32 -28 C • hipotermia e rënde temperatura trupore nën 28 C

• Disa shtete kanë norma më të larta se mesatarja sepse në këto vende përjetojne ndryshime të shpejta të temperaturave mbrenda vitit ose si pasoje e rajoneve malore ka ndryshime të temperaturave brenda natës. • Disa persona janë në rrezik të madh nga hipotermia vecanërisht foshnjet, fëmijet e vegjël dhe të moshuarit. • Personat me diabet dhe sëmundje të tjera që ndikojnë në qarkullimin e gjakut kanë më shumë gjasa që të zhvillojnë hipotermi kur i ekspozohen të ftohtit.

Plani i kujdesit infermieror dhe simptomat • Shkaqet më të shpeshta të hipotermise janë humbja e ngrohjes trupore për shkak të ekspozimit në mot të ftohte ose një kombinim të ftohjes me lagështi. • Notuesit osë personat të cilët bien në ujë mund të zhvillojne hipotermi edhe nëse uji nuk është i ftoht akull.

• Sipas rajoneve bregdetare të SHBA-ve një person nëse bie në ujë në një temperature të ujit: - me 4 C do të jetë pa ndjenja për rreth 30 min dhe do të vdese brenda 1 ore ndërsa - në temperature 0 C koha e mbijetesës bie në 50 min. • Hipotermia përfshin simptomat fizike si dhe ato mentale.

• Hipotermia e lehtë: personi fillon të dridhet fuqishëm dhe fillon të jëtë konfuz. Ata bëhen me humor të rënde, i shqiptojne keq fjalite, lëvizin trupin të mbledhur dhe fillojne të marrin fryme me veshtiresi. • Hipotermia e moderuar: Personit i ngadalesohet frymëmarrja, aktiviteti qëndror nervor është ulur dhe trupi humb aftësine për të gjeneruar ngohje shtese nga të dridhurat. Zemra mund të zhvilloje një ritëm të parregullt.

• Një simptome e parë në këtë faze, është pak sa paradoksale është zhveshja. Personi është konfuz i disorientuar dhe fillon të heq rrobat dhe me këtë mënyre përshpejtohet shkalla e humbjes së nxehtësise. • Rreth 20 -50% e vdekjeve të shkatuara nga hipotermia janë të shkaktuara nga simptoma paradoksale siç është zhveshja.

• Hipotermia e rënde: rrit rrezikun e dështimit të punës së zemrës, personi mund të bie në kome ku nuk mund të përgjigjet përderisa preket. • Nuk ka as puls, as tension arterial apo ato mund të jenë në vlera shumë të uleta. • Mushkrite mund të mbushen me lëng dhe frymëmarrja mund të jëtë shumë e vështirsuar.

Plani i kujdesit infermieror diagnosa • Diagnosa e hipotermise zakonisht bazohet në një matje të temperaturës së trupit, shumë nga simptomat të hipotermise si ato mentale dhe fizike mund të shkaktohen nga aksidente cerbrovaskulare, alkoholizmi, efektet anësore të barnave ( që është shume e zakonshme tek të moshuarit) si dhe sëmundjet mendore.

Alkoli shpejt ndikone ne aftesine e trurit per te nxitur prodhimin e nxehtesise ne trup. Alkooli e perkeqeson hipotermine.

• Për të bërë një ekzaminim të posaçëm të temperaturës së ulet atëherë bëjme matjen e temperaturës në mënyre rektale ku mendohet se do të na japë vlera më të sakta në krahasim me matjen e temperaturës në mënyre standarde.

Plani i kujdesit infermieror trajtimi • Hapi i pare që duhet të ndermirret tek hipotermia është parandalimi i humbjes së mëtejshme të nxehtësise, duke provuar në ngritjen e temperaturës së trupit dhe parandalimin e dështimit të zemrës. • Më qëllim që të ulim rrëzikun e zhvillimit të një rritmi abnormal të zemrës, ekipet e shpëtimit këshillohen që menjëherë të fillojnë me ngohjen e pacientit para ardhjes së pacientit në spital.

• Rrobat e lagura duhet të largohen dhe të zëvendësohen me rroba të thara dhe të mbështillen më batanije të ngrohta. • Shishe më ujë të nxëhte të përdoren për të ngrohur pacientin apo në raste emergjente të bëhet edhe ngrohja e pacientit lëkurë me lëkurë drejtëpërdrejt.

• Nganjëherë temperatura e personit vazhdon të bie edhe pse ka filluar ngrohja e tij: ky komplikim i njohur si pas-rënie, shkaktohet nga gjaku i freskët që vjen nga gjymtyrët që është duke u riqarkulluar nëpër organet kryesore të trupit gjate ngrohjes. • Përdoren teknika të ndryshme për ringrohje të pacientëve me hipotermi si: - Përdorimi i batanijeve të njohura si rezervuari Hubbard - Dhënia e oksigjenit të ngrohte dhe të lagësht përmes maskës ose tubit endotrakeal. - Një tjetër metode është injektimi i lëngjeve intravenoze të nxehta.

• Prognoza e hipotermise varet nga ashpërsia e saj. Shumica e njerzëve i mbijetojne hipotermise së bute pa lëne efekte të rënda. • Norma e vdekjeve nga hipotermia e moderuar është 20% ndërsa për Hipotermine e rënde është 40%. • Hipotermia çon në një numër të komplikimeve afatëgjata shëndetsore, dukë përfshire edhe - ngrirjen, - pneumonine, - infeksione të tjera, - çrregullime të pankreasit, fshikzës dhe dëmtim të mushkrive.

Plani i kujdesit infermieror parandalimi • Hipotermia aksidentale mund të shmanget nga veshja e rrobave të përshtatshme për aktivitetet e zhvilluara në kohët e ftohta si dhe shmangia e përdorimit të alkoolit si dhe substancave të tjera. • Përgjate verës njerezit duhet të jenë të kujdeshëm që të mos konsumojne alkool kur drejtojne ndonjë varke sepse edhe nëse bien në ujë edhe në temperatura të verës mund të shkaktohet hipotermi.

• Përvec kësaj kur njeriu ka ethe të vazhdueshme atëherë kjo është një shenje se trupi është dukë humbur ngrohjen dhe duhet të futemi brenda. • Një lloj metode që do të na ndihmonte që të vishemi në mënyre të përshtatshme kur është koha e ftohte është rikujtimi i fjalës FTOHTE

• Mbuloni kokën, qafën dhe fytyrën me një kapel të ngrohte apo kapuç si dhe shall. • Dorzat me një gisht janë më të përshtashme se dorzat me pesë gishta sepse i mbajn gishtrinjët më të ngroht pë rarsye se janë më afër njëri-tjëtrit. • Shmangni stërvitjet ose veprimet të tjëra që shkaktojnë djersitje të rënda sepse kombinimi i lagështise me rrobat dhe ndikimi i të ftohtit jashte mund të shkaktoje humbje të shpejte të ngrohjes së trupit. • Rrobat e gjëra janë më të përshtashme dhe krijojne trupit më shumë ngohtësi se sa rrobat e ngushta të ngjitura për trup.

• Rrobat që i rezistojne lagështise janë një zgjedhje e mire për kohën me shi dhe me erë. • Njerëzit duhet të kenë shume kujdes që të mos djersiten kur janë jashte duhet vazhdimisht ti kontrollojne dorzat dhe çizmet e tyre që të mos ju futet bora brenda dhe te shkrihet pastaj brenda tyre.

• Është gjithmon mirë që të mbani me vete një palë dorza dhë një palë corape rëzerve. - Mbani gjithone me vete ushqim rezerve në raste emergjente si p. sh drithërat janë shume te mira, pastaj paisje të tjera si qirinj, shkrepsë, batanije dhe një palë rroba rezervë kur ngisni makinën në kohërat të ftohta ose me borë.

• Masa shtese të sigurise do të ishte informimi paraprak për motin kur doni të niseni në ndonjë udhtim dhe të informoni personat e tjerë se kur pritet të mberrini në destinacionin e dëshiruar. • Në të ardhmen mendohet se hipotermia do të jetë një problem në rritje në Amerikën Veriore për shkak të rritjes së personave që dëshirojne të mirren më sporte natyrore, si dhe rritjen e numrit të personave të sëmure mental, si dhe me abuzimin më substanca që krijojne varshmëri dhe të pastrehët.

• Puntorët social shpesh kanë probleme që ti bindin të pastrehet që të shkojne në strehimore publike në kohët e ftohta për arsye se ata janë të friksuar nga abuzuesit e substancave sepse edhe ata përdorin këto strehimore publike.