Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w zwizku z

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Szkolenie kontrolerów i wizytatorów Józefów 09 września 2015 Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 1

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Powszechnym jest oczekiwanie zachowań etycznych. Kto powinien być etyczny? Każdy człowiek – ale co to znaczy, problem konfrontacji wartości etycznych danej jednostki i problem odbioru i oczekiwań innych (otoczenia). Pewne przejawy zachowań etycznych można spotkać także w przyrodzie – zwierzęta. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 2

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zachowania etyczne mogą być bardziej poprawne gdy nie są związane z formalnymi regulacjami. Nie jest to jednak zawsze prawdziwe. Sformalizowane zasady etyczne wywołują „sprzeciw” – muszę!, dla osiągnięcia skuteczności niezbędna jest kontrola ich przestrzegania. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 3

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Od biegłego rewidenta oczekuje się postawy etycznej nie tylko w trakcie i w związku z badaniem sprawozdań finansowych, ale przy świadczeniu innych usług, a także w każdej inne sytuacji. Oczekiwania szczególne dotyczą biegłych rewidentów będących członkami organów statutowych czy prowadzących jakąkolwiek działalność samorządową. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 4

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Należy zwrócić uwagę na problem zachowań etycznych kontrolera i wizytatora w trakcie kontroli/wizytacji ale także zachowanie etyczne kontrolowanego/wizytowanego. Część kontrolowanych zachowuje się bardzo krytycznie. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 5

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Dlaczego poruszamy rachunkowych? problem etyki przy usługowym prowadzeniu ksiąg Bo jest to jedna z działalności prowadzonych przez podmioty uprawnione i przez biegłych rewidentów Bo wszystkie obszary działalności biegłych rewidentów powinny być przedmiotem zainteresowania samorządu zawodowego. Obszary działalności regulowane standardami zawodowymi są kontrolowane w zakresie przestrzegania tych standardów. Obszary działalności nie regulowane standardami zawodowymi powinny być przedmiotem szczególnego zainteresowania z punktu widzenia etyki. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 6

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Usługowo prowadzić księgi rachunkowe mogą obecnie prowadzić praktycznie wszyscy, pod warunkiem niekaralności i ubezpieczenia od odpowiedzialności zawodowej (cywilnej). Księgi usługowo prowadzą również jednostki/osoby nie będące podmiotami uprawnionymi (biegłymi rewidentami) lub doradcami podatkowymi. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 7

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Prowadzący usługowo księgi rachunkowe wobec swoich potencjalnych klientów podkreślają swoje walory zawodowe wynikające z kwalifikacji zawodowych (w tym posiadanie certyfikatu MF lub tytułu zawodowego SKw. P dyplomowany księgowy), doświadczenia praktycznego, doskonalenia zawodowego (Kluby Biur Rachunkowych SKw. P), przestrzegania zasad etycznych (Kodeksu Etyki Zawodowej Księgowych SKw. P) jako członkowie SKw. P lub sygnatariusze Kodeksu Etyki (podmioty) – kodeks ten jest załączony w odrębnym pliku. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 8

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Dlaczego funkcjonują podmioty audytorskie nie prowadzące badań ale prowadzące usługowo księgi? Dokonują opłaty z tytułu nadzoru, ubezpieczają czynności rewizji? Bo uznają, że zwiększa to ich szanse w pozyskiwaniu klientów. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 9

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zwraca się uwagę, że obowiązujące do końca roku 2016 Zasady wewnętrznej kontroli jakości podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych (uchwała 1378/32/2009 KRBR) stanową: 40. Podmioty uprawnione zobowiązane są do stosowania odpowiednich postanowień zasad kontroli jakości do działalności polegającej na usługowym prowadzeniu ksiąg rachunkowych oraz innych usług, czynności i działalności. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 10

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zasady etyki zawodowej biegłych rewidentów wynikają z uchwały nr 4249/60/2011 z dnia 13. 06. 2011 w sprawie zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów, która wprowadziła jako obowiązujący Kodeks etyki IFAC. Kodeks ten składa się z trzech części: A - Ogólne zastosowanie kodeksu B – Zawodowi księgowi wykonujący wolny zawód C – Zawodowi księgowi zatrudnieni w jednostkach gospodarczych Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 11

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Część A określa zawiera założenia koncepcyjne, które zawodowy księgowy stosuje w celu: Rozpoznania zagrożeń dla postępowania zgodnie z podstawowymi zasadami. Oceny istotności rozpoznanych zagrożeń oraz Zastosowania – tam gdzie to koniecznie – zabezpieczeń w celu wyeliminowania zagrożeń lub zredukowania ich do akceptowalnego poziomu. W przeciwieństwie do wcześniejszych regulacji samorządowych, które zawierały szereg zakazów kodeks IFAC wymaga rozpoznania zagrożeń i zastosowania stosownych zabezpieczeń. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 12

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Część A ponadto definiuje poniższe podstawowe zasady etyczne: Uczciwość, Obiektywizm, Zawodowe kompetencje i należyta staranność, Zachowanie tajemnicy informacji, Profesjonalne Krajowa Komisja Nadzoru postępowanie. Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 13

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Uczciwość – postępowanie w sposób otwarty i uczciwy we wszystkich powiązaniach zawodowych i gospodarczych. Zasada uczciwości nakłada na każdego zawodowego księgowego obowiązek postępowania w sposób otwarty i uczciwy we wszystkich kontaktach zawodowych i gospodarczych. Uczciwość oznacza również rzetelne postępowanie i prawdomówność. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 14

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zawodowy księgowy nie przyzwala na świadome kojarzenie jego osoby ze sprawozdaniami, zestawieniami, oświadczeniami i innymi informacjami, jeżeli zawodowy księgowy uważa, że informacje te: Zawierają nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd stwierdzenia. Zawierają stwierdzenia lub informacje przedstawione nierozważnie lub Pomijają lub zaciemniają treść informacji wymagających uwzględnienia, jeżeli takie pominięcie lub zaciemnienie może wprowadzać w błąd. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 15

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Obiektywizm – dbałość, aby uprzedzenia, konflikty interesów lub niepożądane oddziaływania osób trzecich nie wpływały na osądy o charakterze zawodowym lub gospodarczym. Zasada obiektywizmu nakłada na wszystkich zawodowych księgowych obowiązek zapewnienia, że na ich zawodowy lub biznesowy osąd nie mają wpływu uprzedzenia, konflikty interesów lub naciski osób trzecich. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 16

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zawodowy księgowy może być narażony na sytuacje, które mogą osłabiać jego obiektywizm. W praktyce niemożliwe jest zdefiniowanie lub określenie wszystkich tego typu sytuacji. Zawodowy księgowy nie świadczy usługi, jeżeli okoliczność lub powiązanie powoduje uprzedzenia lub w niewłaściwy sposób wpływa na jego zawodowy osąd związany z tą usługą. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 17

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zawodowe kompetencje i należyta staranność – posiadanie fachowej wiedzy oraz umiejętności zawodowych na poziomie wymaganym dla zapewnienia, że klient lub pracodawca uzyskuje kompetentne, profesjonalne usługi, oparte na najnowszych rozwiązaniach z zakresu wykonywania zawodu, regulacji prawnych i metodologii, a także zachowywanie staranności oraz przestrzeganie odpowiednich standardów technicznych i zawodowych. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 18

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zasada zawodowych kompetencji i należytej staranności nakłada na wszystkich zawodowych księgowych następujące obowiązki: Utrzymywać wiedzę i umiejętności zawodowe na poziomie wymaganym dla zapewnienia, że klienci lub pracodawcy otrzymują kompetentne usługi zawodowe oraz Postępować sumiennie, zgodnie ze stosownymi standardami technicznymi i zawodowymi, świadcząc usługi zawodowe. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 19

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Kompetentna i profesjonalna usługa wymaga w trakcie jej świadczenia kierowania się głębokim osądem przy stosowaniu wiedzy i umiejętności zawodowych. Kompetencje zawodowe można podzielić na dwie odrębne fazy: Uzyskanie kompetencji zawodowych oraz Utrzymanie Krajowa Komisja Nadzoru kompetencji zawodowych. Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 20

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Utrzymanie kompetencji zawodowych wymaga ciągłej świadomości występowania i zrozumienia stosownych zmian zachodzących w zawodzie i działalności gospodarczej. Ustawiczne doskonalenie zawodowe umożliwia zawodowemu księgowemu rozwijanie i zachowanie zdolności kompetentnego działania w środowisku zawodowym. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 21

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zachowanie tajemnicy informacji – przestrzeganie zasady zachowania tajemnicy informacji uzyskanych w wyniku powiązań zawodowych i gospodarczych. W związku z tym zawodowy księgowy nie ujawnia takich informacji stronom trzecim bez odpowiedniego i wyraźnego upoważnienia – chyba że ich ujawnienie wynika z prawnych lub zawodowych uprawnień lub obowiązków – oraz nie wykorzystuje takich informacji dla realizacji swoich osobistych korzyści lub osobistych korzyści stron trzecich. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 22

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zasada zachowania tajemnicy informacji nakłada zawodowych księgowych obowiązek wystrzegania się: na wszystkich Ujawniania, poza podmiot lub organizację zatrudniającą, poufnych informacji uzyskanych w wyniku zawodowych i gospodarczych powiązań bez należytego i odpowiedniego zezwolenia, chyba że istnieje prawne lub zawodowe uprawnienie lub obowiązek ich ujawnienia oraz Wykorzystywania poufnych informacji uzyskanych w wyniku zawodowych i gospodarczych powiązań w celu realizacji osobistych korzyści lub korzyści stron trzecich. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 23

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zawodowy księgowy przestrzega zasady zachowania tajemnicy informacji, w tym również w kontaktach towarzyskich, będąc uwrażliwionym na możliwość nieświadomego ujawnienia informacji, w szczególności bliskiemu partnerowi gospodarczemu lub członkowi bliskiej lub najbliższej rodziny. Zawodowy księgowy utrzymuje również w tajemnicy informacje ujawnione przez potencjalnego klienta lub pracodawcę. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 24

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Profesjonalne postępowanie – postępowanie zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa i regulacjami oraz unikanie wszelkich działań dyskredytujących zawód. Zasada profesjonalnego postępowania nakłada na wszystkich zawodowych księgowych obowiązek postępowania zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa i regulacjami oraz unikania wszelkich działań, o których zawodowy księgowy wie lub powinien wiedzieć, że mogłyby przynieść ujmę dla zawodu. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 25

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Obejmuje to działania, które racjonalna i dobrze poinformowana osoba trzecia – zaznajomiona ze wszystkimi istotnymi faktami i okolicznościami znanymi w danej chwili zawodowemu księgowemu – mogłaby uznać za wpływające niekorzystnie na dobrą reputację zawodu. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 26

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Prowadząc działania marketingowe i promocję własnej osoby oraz usług zawodowi księgowi nie szkodzą reputacji zawodu. Zawodowi księgowi zachowują uczciwość i prawdomówność oraz: Nie tworzą przesadnego obrazu własnych możliwości w zakresie świadczonych usług, posiadanych kwalifikacji lub zdobytego doświadczenia oraz Nie czynią dyskredytujących uwag lub nieuzasadnionych porównań z pracą innych osób. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 27

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Część B dotyczy usług rewizji finansowej. Istotnymi uregulowaniami tej części są rozdziały: 280 Obiektywizm – wszystkie usługi, 290 Niezależność – zlecenia badania i przeglądu, 291 Niezależność – inne zlecenia atestacyjne. W stosunku do zasad etycznych określonych w części A dochodzi Niezależność. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 28

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Problem niezależności przy zleceniach badania i przeglądu, rozdział 290, nie jest obecnie przedmiotem naszego zainteresowania. Rozdział 291 w szczególności dotyczy zleceń atestacyjnych, zleceń atestacyjnych opartych na stwierdzeniach i zleceń atestacyjnych opartych na sprawozdawczości bezpośredniej. Zlecenia te poza regulacjami wynikającymi z kodeksu etyki, mają także regulacje zawodowe. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 29

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Regulacje te wynikają z Uchwały nr 2783/52/2015 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 10 lutego 2015 r. w sprawie krajowych standardów rewizji finansowej, Zgodnie z art. 72 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym - KNA zatwierdziła uchwałę w dniu 1 kwietnia 2015 r. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 30

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zgodnie z § 5 Przepisy uchwały mają zastosowanie do usług atestacyjnych innych niż badania i przeglądy historycznych informacji finansowych rozpoczętych dnia 1 stycznia 2017 r. i później. Jednakże § 6 stanowi, że Podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych mogą podjąć decyzję o stosowaniu przepisów uchwały do usług atestacyjnych innych niż badania i przeglądy historycznych informacji finansowych rozpoczętych przed dniem 1 stycznia 2017 r. , pod warunkiem równoczesnego stosowania uchwały Nr 2784/52/2015 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 10 lutego 2015 r. w sprawie zasad wewnętrznej kontroli jakości w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych, po uprzednim poinformowaniu Krajowej Komisji Nadzoru o terminie rozpoczęcia ich stosowania. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 31

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Wynikające z uchwały 2783/52/2015 KRBR regulacje dotyczące usług atestacyjnych innych niż badania i przeglądy obejmują (stanowiące określone załączniki do uchwały): Międzynarodowe założenia koncepcyjne usług atestacyjnych (załącznik nr 5), KSRF 3000 - Usługi atestacyjne inne niż badania lub przeglądy historycznych informacji finansowych, KSRF 3400 - Sprawdzanie prognozowanych informacji finansowych, KSRF 3402 - Raporty atestacyjne na temat kontroli w organizacjach usługowych, KSRF 3410 - Usługi atestacyjne dotyczące sprawozdań na temat gazów cieplarnianych, KSRF 3420 - Usługi atestacyjne polegające na wydaniu raportu na temat kompilacji informacji finansowych pro forma zawartych w prospekcie (załączniki nr 3. 1 do 3. 5). Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 32

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Część C dotyczy zawodowych księgowych zatrudnionych w jednostkach gospodarczych. Zawodowy księgowy zatrudniony w jednostce gospodarczej może być pracownikiem etatowym, partnerem, dyrektorem (wykonawczym lub niewykonawczym), właścicielemkierownikiem, woluntariuszem lub osobą w inny sposób pracującą dla jednej lub większej ilości zatrudniających go organizacji. Forma prawna powiązań z zatrudniającą organizacją, o ile taka istnieje, nie ma wpływu na zakres obowiązków etycznych spoczywających na zawodowym księgowym zatrudnionym w jednostce gospodarczej. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 33

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Na skutek odpowiedzialności wobec organizacji zatrudniającej, zawodowy księgowy zatrudniony w jednostce gospodarczej może znaleźć się pod presją, aby postępował lub zachowywał się w sposób, który może zagrażać postępowaniu zgodnie z podstawowymi zasadami. Nacisk taki może być wywierany w sposób bezpośredni lub pośredni, pochodzić od osoby sprawującej nadzór, kierownika, dyrektora lub innej osoby wewnątrz zatrudniającej organizacji. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 34

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zawodowy księgowy zatrudniony w jednostce gospodarczej może być poddany presji, aby: Postępować niezgodnie z prawem lub regulacjami. Postępować niezgodnie ze standardami technicznymi lub zawodowymi. Ułatwić kierownictwu stosowanie nieetycznych lub niezgodnych z prawem strategii zarządzania dochodami. Oszukiwać innych lub w inny zamierzony sposób wprowadzać ich w błąd (w tym poprzez zachowanie milczenia), a w szczególności: biegłych rewidentów w organizacji zatrudniającej lub organy regulujące. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 35

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zawodowy księgowy zatrudniony w jednostce gospodarczej może być poddany presji, aby wydawać lub mieć innego rodzaju związek ze sprawozdaniem dotyczącym danych finansowych lub niefinansowych, które w istotny sposób błędnie interpretuje fakty, w tym ze stwierdzeniami dotyczącymi na przykład: Sprawozdań finansowych. Przestrzegania przepisów podatkowych. Przestrzegania prawa lub Sprawozdań wymaganych przez organy regulujące rynek papierów wartościowych. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 36

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Część C dotyczy w szczególności biegłych rewidentów i innych osób zajmujących się prowadzeniem ksiąg rachunkowych w sytuacji zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę (lub umowę cywilnoprawną) w jednostce gospodarczej jak i jednostce prowadzącej usługowo księgi rachunkowe innych jednostek gospodarczych. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 37

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Rozważmy jaka powinna być hierarchia podstawowe zasady etycznych w zależności od rodzaju świadczonych usług, którymi są: Uczciwość, Obiektywizm, Zawodowe kompetencje i należyta staranność, Zachowanie tajemnicy informacji, Profesjonalne postępowanie. Niezależność. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 38

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Wprawdzie wszystkie zasady są ważne, żadna nie może być lekceważona, ale dla usług badania i przeglądów sprawozdań finansowych za pierwszoplanowa można uznać niezależność. Dla innych niż badania i przeglądy usług atestacyjnych znaczenie niezależności jest mniejsze. Nie ma natomiast wątpliwości, że dla wszystkich usług, a w szczególności usług atestacyjnych a także usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych najbardziej istotnym są zawodowe kompetencje i należyta staranność oraz profesjonalne postępowanie. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 39

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Dla biegłych rewidentów problem zawodowych kompetencji i profesjonalizmu pojawia się także przy badaniu sprawozdań finansowych jednostek gospodarczych, których księgi rachunkowe usługowo prowadzą podmioty audytorskie bądź biura rachunkowe prowadzone przez księgowych nie będących biegłymi rewidentami. Należy zwrócić uwagę na MSRF/MSB 402. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 40

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Profesjonalne prowadzenie usługowo ksiąg rachunkowych wymaga w szczególności: stosowania precyzyjnej standardowej umowy i jej adekwatnych adaptacje do potrzeb i specyfiki określonego klienta, specjalizacji zawodowej co do zakresu usług, branży, formy prawnej klientów, także z uwzględnieniem usług uzupełniających, np. kadry i płace i inne, ustalenia zasad współpracy z klientem, w tym w zakresie kontroli i systemu wewnętrznej informacji, posiadania adekwatnego do skali i ryzyka działalności ubezpieczenia, zatrudnienia pracowników posiadających odpowiednie teoretyczne i praktyczne doświadczenie zawodowe pracowników, zapewnienie fachowego nadzoru i kierownictwa, zapewnienie stałej lub doraźnej obsługi prawnej i doradztwa podatkowego. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 41

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Istotnymi dla właściwej współpracy pomiędzy prowadzącym usługowo księgi rachunkowe a jednostką gospodarczą są problemy leżące po stronie tej jednostki gospodarczej, w szczególności: czy kierownictwo tej jednostki lub jej właściciele mają właściwe przygotowanie w zakresie prowadzenia tej działalności – zarządzania, czy jednostka ma długoletnie doświadczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej czy też dopiero „startuje” z tą działalnością, czy jednostka ma stałą lub doraźną obsługę prawną i obsługę doradcy podatkowego. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 42

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Czy to że księgi rachunkowe usługowo prowadzi podmiot audytorski jest gwarancją jakości? Czy gwarantuje to, że biegły rewident w wystarczającym stopniu angażuje się w problematykę usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych? A jeżeli biegły rewident zajmuje się usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych poza podmiotem audytorskim czy przestrzeganie norm etycznych w zakresie kompetencji zawodowych i profesjonalizmu powinno być kontrolowane? Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 43

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Formalna strona usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych jest regulowana przez art. 11, 11 a oraz rozdział 8 a ustawy o rachunkowości. W tym momencie zwraca się także uwagę na uregulowania art. 12 dotyczące otwierania i zamykania ksiąg rachunkowych. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 44

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Profesjonalnie prowadzone księgi rachunkowe powinny być prowadzone zgodnie za zakładowymi zasadami (polityką) rachunkowości, dostosowanymi do specyfiki danej jednostki gospodarczej i bieżąco aktualizowanymi. Wymogi w tym zakresie wynikają z art. 10 ustawy o rachunkowości. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 45

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych W przypadku usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych zakładowe zasady rachunkowości z reguły przygotowuje biuro rachunkowe, ale nie może to być jeden uniwersalny szablon lecz zasady uwzględniające specyfikę i potrzeby klienta, z klientem powinny być uzgodnione dopuszczalne do wyboru rozwiązania. zgodnie z ust. 2 art. 10 Uo. R to kierownik jednostki ustala w formie pisemnej i aktualizuje zakładowe zasady rachunkowości. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 46

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zgodnie z ust. 1 art. 10 Uo. R zakładowe zasady rachunkowości obejmują następujące elementy: określenie roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych, metody wyceny finansowego, sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych, systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów. Krajowa Komisja Nadzoru aktywów Józefów, wrzesień 2015 i pasywów oraz Władysław Fałowski - członek KKN ustalania wyniku 47

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zgodnie z ust. 3 art. 10 Uo. R W sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy, przyjmując zasady (politykę) rachunkowości, jednostki mogą stosować krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości. W przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego, jednostki, inne niż wymienione w art. 2 ust. 3, mogą stosować MSR. Jednostki mogą, co oznacza, że jeżeli nie podejmą takiej decyzji, to nie można niczego kwestionować wskazując jako podstawę KSR. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 48

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Pomocniczy charakter mają także inne dokumenty (stanowiska) wydawane przez Komitet Standardów Rachunkowości, w szczególności zwraca się uwagę na stanowisko z dnia 13. 04. 2010 w sprawie niektórych zasad prowadzenia ksiąg rachunkowych. Stanowisko to jest dołączone w odrębnym pliku. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 49

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Określenie roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych jest sprawą prostą. Najważniejszym elementem zakładowych zasad rachunkowości jest metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego. Możliwości wyboru w zakresie wyceny zgodnie z Uo. R przedstawiono w odrębny pliku. W kolejnym pliku zawarty jest wykaz innych spraw wymagających zgodnie z Uo. R uregulowań wewnętrznych. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 50

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Do popełnianych błędów w zakresie określenia zasad wyceny można zaliczyć: opisywanie wszystkiego co może zaistnieć a nie tego co danej jednostki faktycznie dotyczy, przedstawianie wyceny uregulowanych w Uo. R, powtarzanie za Uo. R lub określonymi pozycjami literatury alternatywnych dopuszczalnych rozwiązań bez jednoznacznego wskazania rozwiązania faktycznie obowiązującego w danej jednostce. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 w obszarach Władysław Fałowski - członek KKN jednoznacznie 51

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Wynikający z art. 10 Uo. R sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych obejmuje: zakładowego planu kont, ustalającego wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej, wykazu ksiąg rachunkowych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera - wykazu zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na informatycznych nośnikach danych z określeniem ich struktury, wzajemnych powiązań oraz ich funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych i w procesach przetwarzania danych, opisu systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera - opisu systemu informatycznego, zawierającego wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji; Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 52

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Zakładowe plany kont z reguły bazują na określonych opracowaniach dostępnych na rynku w wersji papierowej (książkowej) lub w wersji elektronicznej. Dla wielu jednostek wystarczającym jest wzorcowy wykaz kont z komentarzem wydany przez wydawnictwo Rachunkowość. Cechą gotowych opracowań jest niewystarczający zakres uregulowań dotyczących ksiąg pomocniczych, ponieważ nie ma tu rozwiązań uniwersalnych i w tym zakresie niezbędnym jest określeniem zasad zakresu kont pomocniczych, dostosowanych do specyfiki jednostki) tzw. zamkniętych (ich specyfikacja jest możliwa do określenia z góry) i otwartych (tworzonych bieżąco w zależności od potrzeb). Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 53

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Wykaz ksiąg rachunkowych utożsamiany jest najczęściej z ich ogólną specyfikacją wynikającą z art. 13 Uo. R, gdzie wskazuje się na: dziennik, księgę główną, księgi pomocnicze, zestawienia: obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych, wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz). Wykaz, o którym mowa w art. 10, to wykaz konkretnych urządzeń ewidencyjnych, zbiorów, itp. stosowanych w danej jednostce, to stwierdzenie „dziennik” ale czy jeden dziennik, czy dzienniki cząstkowe, jakie? , ich zestawienie. Analogicznie dotyczy to innych elementów ksiąg rachunkowych. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 54

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Art. 13 Uo. R określa także wymagania dotyczące prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera dotyczące: czytelności informacji w odniesieniu do zapisów dokonanych w księgach rachunkowych, poprzez ich wydrukowanie lub przeniesienie na informatyczny nośnik danych, trwałego oznaczenia ksiąg rachunkowych nazwą (pełną lub skróconą) jednostki, której dotyczą, oznaczenia co do roku obrotowego, okresu sprawozdawczego i daty sporządzenia, wymogów dotyczących przechowywania, automatycznej kontroli ciągłości zapisów, przenoszenia obrotów lub sald, automatycznego numerowania wydruków komputerowych, wydrukowania lub innego utrwalenia rocznych ksiąg rachunkowych. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 55

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Art. 14 Uo. R zawiera wymagania dotyczące dziennika. Art. 15 Uo. R zawiera wymagania dotyczące kont księgi głównej. Art. 16 i 17 Uo. R dotyczą ksiąg pomocniczych. Występuje tu sprzeczność pomiędzy zapisami art. 16 i 17. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 56

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Art. 16 Uo. R stanowi o księgach pomocniczych określanych w teorii rachunkowości jako analityka (bezpośrednie powiązanie syntetyki i analityki) a art. 17 wymaga prowadzenia ksiąg pomocniczych między innymi w takich obszarach jak: operacje sprzedaży (kolejno numerowane własne faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do celów podatkowych), operacje zakupu (obce faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do wyceny składników aktywów i do celów podatkowych), rozrachunki z pracownikami, a w szczególności jako imienna ewidencja wynagrodzeń pracowników zapewniającą uzyskanie informacji, z całego okresu zatrudnienia. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 57

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych W dwu pierwszych przypadkach cele podatkowe oznaczają ewidencję VAT i występują tu rozbieżności czasowe pomiędzy ujęciem w księdze głównej a ujęciem w ewidencji VAT. W trzecim przypadku imienna ewidencja wynagrodzeń prowadzona jest dla celów podatkowych i ubezpieczeniowych i występują tu rozbieżności czasowe pomiędzy ujęciem w księdze głównej a ujęciem w imiennej ewidencji wynagrodzeń. Art. 17 Uo. R wymaga także prowadzenia ksiąg pomocniczych w zakresie obrotów gotówkowych w przypadku prowadzenia kasy ? ? ? Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 58

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Art. 16 Uo. R dla poszczególnych grup rzeczowych składników aktywów obrotowych dopuszcza możliwość stosowania: ewidencję ilościowo-wartościowej, ewidencję ilościowej obrotów i stanów, z wyceną na koniec okresu sprawozdawczego, ewidencję wartościową obrotów i stanów prowadzoną dla punktów obrotu detalicznego, odpisywanie w koszty wartości materiałów i towarów na dzień ich zakupu lub produktów gotowych w momencie ich wytworzenia, połączone z ustalaniem stanu tych składników aktywów i jego wyceny oraz korekty kosztów o wartość tego stanu, nie później niż na dzień bilansowy. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 towarów Władysław Fałowski - członek KKN oraz opakowań, 59

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Art. 18 Uo. R wymaga sporządzenia na koniec każdego okresu sprawozdawczego, nie rzadziej niż na koniec miesiąca, zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej. Obroty tego zestawienia powinny być zgodne z obrotami dziennika lub obrotami zestawienia obrotów dzienników częściowych. Obroty tego zestawienia nie mogą zawierać kont pozabilansowych. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 60

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Art. 18. wymaga ponadto sporządzenia co najmniej na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych zestawienia sald wszystkich kont ksiąg pomocniczych, a na dzień inwentaryzacji zestawienia sald inwentaryzowanej grupy składników aktywów. Czy sporządzenie takiego zestawienia dla wszystkich ksiąg pomocniczych jest możliwe? ? ? Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 61

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Art. 19 definiuje kategorię „inwentarz” jako wykaz składników aktywów i pasywów, potwierdzony ich inwentaryzacją. Jednakże inwentarz sporządzają jednostki, które uprzednio nie prowadziły ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą. W pozostałych jednostkach rolę inwentarza spełnia zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawienia sald kont ksiąg pomocniczych sporządzone na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 62

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Art. 20 -22 Uo. R dotyczą dowodów księgowych jako podstawy dokonywania zapisów w księgach rachunkowych, określając: ogólne wymagania dotyczące dowodów księgowych, możliwości zastąpienia informatycznymi, szczegółowe wymagania uproszczenia, istotny wymóg dotyczący stwierdzenia sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja) oraz podpisu osoby odpowiedzialnej za te wskazania. dowodów dotyczące źródłowych dowodów określonymi księgowych i zapisami dopuszczalne Na marginesie, co sądzimy o wpisach w dowodach księgowych „zaksięgować po datą 31 grudnia xxxx”. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 63

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Uo. R (art. 22) wymaga by dowody księgowe były rzetelne, to jest zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczej, którą dokumentują, kompletne (zawierające co najmniej dane określone w art. 21) oraz wolne od błędów rachunkowych. Ustawa nie określa w jaki sposób te cechy dowodów osiągnąć i jak to potwierdzać. Powinno to wynikać z wewnętrznych regulacji dotyczących obiegu i kontroli dowodów księgowych. Nie w tym problem by stosować historyczne pieczątki sprawdzono pod względem ……, ale by kontrola taka faktycznie się odbywały i by była skuteczna. Sposób i zakres wewnętrznych regulacji jest uzależniony od formy prawnej prowadzonej działalności, jej zakresu i rozmiarów. Obieg i kontrola dowodów księgowych stanowią istotne elementy organizacji rachunkowości ale formalnie stanowią elementów wymaganych Uo. R w ramach zakładowych zasad rachunkowości zgodnie z art. 10 Uo. R. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 64

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Problem kontroli dowodów księgowych a w istocie operacji gospodarczych je dokumentujących jest szczególnie istotny w przypadku usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Należy określić kiedy i jakie czynności kontrolne powinny być wykonane po stronie jednostki zlecającej usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz kiedy i jakie czynności kontrolne powinny być wykonane przez prowadzącego usługowo księgi rachunkowe. Istnieje zagrożenie że klient myśli, że kontroluje biuro rachunkowe, a biuro, że kontroluje klient. Przy tym należy zwrócić uwagę, że biuro rachunkowe nie może zastąpić prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie kontroli merytorycznej. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 65

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Art. 23 Uo. R wymaga by zapisów w księgach rachunkowych dokonywać w sposób trwały, bez pozostawiania miejsc pozwalających na późniejsze dopiski lub zmiany. Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera należy stosować właściwe procedury i środki chroniące przed zniszczeniem, modyfikacją lub ukryciem zapisu. w art. tym określa się także wymagane elementy zapisu księgowego. W systemach informatycznych „buforowanie”. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 dyskusyjnym Władysław Fałowski - członek KKN jest tzw. 66

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Księgi rachunkowe powinny być prowadzone rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i bieżąco (art. 24). Księgi rachunkowe uznaje się za rzetelne, jeżeli dokonane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty. Księgi rachunkowe uznaje się za prowadzone bezbłędnie, jeżeli wprowadzono do nich kompletnie i poprawnie wszystkie zakwalifikowane do zaksięgowania w danym miesiącu dowody księgowe, zapewniono ciągłość zapisów oraz bezbłędność działania stosowanych procedur obliczeniowych. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 67

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Księgi rachunkowe uznaje się za sprawdzalne, jeżeli umożliwiają stwierdzenie poprawności dokonanych w nich zapisów, stanów (sald) oraz działania stosowanych procedur obliczeniowych, a w szczególności: udokumentowanie zapisów pozwala na identyfikację dowodów i sposobu ich zapisania w księgach rachunkowych na wszystkich etapach przetwarzania danych, zapisy uporządkowane są chronologicznie i systematycznie według kryteriów klasyfikacyjnych umożliwiających sporządzenie obowiązujących jednostkę sprawozdań finansowych i innych, sprawozdań, w tym deklaracji podatkowych oraz dokonanie rozliczeń finansowych, w przypadku prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera zapewniona jest kontrola kompletności zbiorów systemu rachunkowości oraz parametrów przetwarzania danych, zapewniony jest dostęp do zbiorów danych pozwalających, bez względu na stosowaną technikę, na uzyskanie w dowolnym czasie i za dowolnie wybrany okres sprawozdawczy jasnych i zrozumiałych informacji o treści zapisów dokonanych w księgach rachunkowych. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 68

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Księgi rachunkowe uznaje się za prowadzone bieżąco, jeżeli: pochodzące z nich informacje umożliwiają sporządzenie w terminie obowiązujących jednostkę sprawozdań finansowych i innych, sprawozdań, w tym deklaracji podatkowych oraz dokonanie rozliczeń finansowych, zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej są sporządzane przynajmniej za poszczególne okresy sprawozdawcze, nie rzadziej niż na koniec miesiąca, w terminie, o którym mowa w pkt 1, a za rok obrotowy - nie później niż do 85 dnia po dniu bilansowym, ujęcie wpłat i wypłat gotówką, czekami i wekslami obcymi oraz obrotu detalicznego i gastronomii następuje w tym samym dniu, w którym zostały dokonane. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 69

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Najważniejszym instrumentem kontrolnym, weryfikującym poprawność danych ewidencyjnych jest prawidłowo przeprowadzono inwentaryzacja, zgodnie z rozdziałem Uo. R „Inwentaryzacja”. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 70

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Uregulowania zakładowych zasad rachunkowości muszą uwzględniać obowiązujące jednostkę wymagania w zakresie: deklaracji i innych informacji sporządzanych dla celów podatkowych, deklaracji i innych informacji dla potrzeb ubezpieczeń społecznych, deklaracji i innych informacji dla potrzeb innych rozliczeń publicznoprawnych, sprawozdawczości statystycznej. Są to tzw. potrzeby zewnętrzne. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 71

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Uregulowania zakładowych zasad rachunkowości powinny uwzględniać także potrzeby informacyjne jednostki. Dotyczy to po pierwsze sprawozdawczości finansowej (rozdział piąty Uo. R), chociaż niektórzy zaliczają to do potrzeb zewnętrznych. Ważniejszym jest organizacja systemu informacji wewnętrznej. Inicjatywa w tym zakresie powinna być po obu stronach. Prowadzący usługowo księgi proponuje określony zakres, częstotliwość i sposób przekazywania informacji. Z drugiej strony jednostka zlecająca usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych określa jakich informacji co do zakresu i częstotliwości oczekuje. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 72

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Co powinny obejmować procedury przestrzegania przez podmiot uprawniony zasady profesjonalizmu przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych? Sporządzenie listy procedur musi być uzależnione od możliwości czasowych do ich realizacji. Do problemów bardzo istotnych zaliczyć można: czy do świadczenia określonych usług podmiot ma (jego personel) wystarczające kompetencje zawodowe, czy zapewniono rachunkowości, czy stosowane informacji, czy poszczególne elementy ksiąg rachunkowych i urządzenia księgowe spełniają wymagania ustawowe. Krajowa Komisja Nadzoru spełniające rozwiązania Józefów, wrzesień 2015 wymogi formalne informatyczne zakładowe gwarantują Władysław Fałowski - członek KKN zasady bezpieczeństwo 73

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Problemami kolejnymi są: czy system obiegu i kontroli dowodów księgowych gwarantuje prawidłowe prowadzenie ksiąg rachunkowych, czy księgi rachunkowe są prowadzone rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i bieżąco, czy księgi rachunkowe prowadzone są w sposób zapewniający bezpieczeństwo rozliczeń podatkowych, ubezpieczeniowych i innych publicznoprawnych, czy system kontroli wewnętrznej w podmiocie uprawnionym dotyczący usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych jest właściwie zaprojektowany i skuteczny, z uwzględnieniem podziału czynności kontrolnych pomiędzy jednostkę i podmiot uprawniony. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 74

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Kontrola poprawności prowadzonych ksiąg rachunkowych w zakresie dokonywanych rejestracji operacji gospodarczych, dalszego ich przetwarzania, uzyskiwania informacji dotyczących rozliczeń podatkowych, ubezpieczeniowych, innych publicznoprawnych, informacji sprawozdawczych – zależy od stosowanej techniku przetwarzania. Są ciągle jeszcze stosowane rozwiązania tradycyjne (ręczne) przy których ryzyko popełnienia błędów jest znaczne. Są stosowane rozwiązania informatyczne oparte na arkuszu kalkulacyjnym lub będące efektem „własnej twórczości” – tu ryzyko też jest znaczne. Są wreszcie stosowane wysokiej klasy programy FK (wielomodułowe lub zintegrowane) i inne specjalistyczne (np. Kadry i płace), które wykonują wiele procedur w sposób automatycznych eliminując możliwość popełnienia błędów. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 75

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Procedury kontrolne przykładowo mogą polegać na posługiwaniu się zestawami pytań, testów Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 76

Rezultaty badania kompletności dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości - Kompletność dokumentacji Wymagany element opisu Opracowano TAK NIE Określenie roku obrotowego Określenie okresów sprawozdawczych wchodzących w skład roku obrotowego Opis metod wyceny aktywów i pasywów w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru Opis ustalania wyniku finansowego w zakresie, w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru Opis sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, a w tym: a) zakładowy plan kont, ustalający: wykaz kont księgi głównej przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych zasady powiązania kont ksiąg pomocniczych z kontami księgi głównej b) wykaz ksiąg rachunkowych Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 77

Rezultaty badania zapisów dokonanych na kontach księgi głównej (KKG) 1. 2. 3. a) a) a) Krajowa Komisja Nadzoru Czy wydrukowano lub przeniesiono na inny trwały nośnik zapisy dokonane na KKG nie później niż na koniec roku obrotowego (art. 13, ust. 6 oraz art. 72, ust. 2 i ust. 3) Czy zapisów na KKG dokonywano w kolejności chronologicznej (art. 15, ust. 2) Czy wydruk zapisów na KKG zawiera następujące elementy formalne: trwałe oznaczenie nazwą (pełną lub skróconą) jednostki, której dotyczy (art. 13, ust. 4, pkt 1) trwałe oznaczenie (zrozumiałej) nazwy danego rodzaju księgi rachunkowej (art. 13, ust. 4, pkt 1) trwałe oznaczenie nazwy programu (art. 13, ust. 4, pkt 1) Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN TAK - NIE TAK - NIE 78

Rezultaty badania kompletności dokumentacji opisującej w języku polskim przyjęte zasady rachunkowości - Czy dokumentacja SRI zawiera: 1) a) a) Krajowa Komisja Nadzoru wykaz zbiorów danych tworzących księgi komputerowych nośnikach danych z określeniem: ich struktury wzajemnych powiązań funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych funkcji w procesach przetwarzania danych Józefów, wrzesień 2015 rachunkowe Władysław Fałowski - członek KKN na TAK - NIE TAK TAK - NIE NIE 79

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Informacja uzupełniająca Na podstawie analizy protokołów kontroli wykonanych w roku 2014 ustalono (poniższe informacje oparte są na danych roku 2013): ilość podmiotów objętych wizytacjami w roku 2014 ujętych w tym wykazie z powyższego prowadzą tylko księgi 29 z powyższego nie prowadzą ksiąg 130 z powyższego prowadzą tylko badania 33 z powyższego nie prowadzą badań 59 393 udział przychodów z prowadzenia ksiąg w przychodach ogółem 52% udział przychodów z badań w przychodach ogółem 24% średnia cena za badanie 8, 4 tys. minimalna cena za badanie 1, 0 tys. maksymalna cena za badanie 28, 0 tys. Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 80

Kontrola przestrzegania zasad etyki zawodowej w związku z prowadzeniem ksiąg rachunkowych Dziękuję za uwagę Krajowa Komisja Nadzoru Józefów, wrzesień 2015 Władysław Fałowski - członek KKN 81