KAMU ALIANLARI VE ETK DAVRANI LKELER Prof Dr

KAMU ÇALIŞANLARI VE ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ Prof. Dr. Ömür ELÇİOĞLU Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 1

ETİK NEDİR ? • . Felsefenin alt dallarından biridir. • Deontoloji • Aksiyoloji 2

ETİK NEDİR ? • Normlarla uğraşan, norm koyan ve onları temellendiren bilgisel bir etkinliktir. • Temel amaçlarından biri ahlaki eylemin keyfi bir eylem olmadığını göstermektir. 3

ETİK DAVRANIŞ ? Etik davranış, “bir kamu görevlisinin görevini yaparken kamu yararını kendi kişisel çıkarlarının daima önünde tutması, yaptığı görevle ilgili olarak kendisini başkalarına bağımlı kılacak (parasal ve başka çıkarsal ilişkilerle) bağlantılara girmemesidir. 4

ETİK DAVRANIŞ ? • Kamu yönetiminde etik davranış, toplum için “dürüst, adil, tarafsız ve şeffaf olan ve demokratik devletin yasallığını geliştiren ve koruyan davranışlardır. ” 5

KAMU YÖNETİMİNDE ETİK DAVRANIŞLAR a)Adalet, b)Devlete Sadakat, c)Ehliyet ve Liyakat, ç)Tarafsızlık, d)Dürüstlük, e)Nezaket, f)Saygı, g)Güven, h)Halka Hizmet Bilinci, ı) Güler yüzlülük, i)Yardımseverlik 6

KAMU YÖNETİMİNDE ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR a)Ayrımcılık, b)Kayırma, c)Rüşvet, ç)Yolsuzluk, d)Usulsüzlük, e)İstismar, sömürü, f)İhmal, savsaklama, g)İşe siyaset karıştırma, h)Psikolojik yıldırma ve baskılar (mobbing), ı)Hakaret ve küfür, i)Yetkinin kötüye kullanımı, j)Dedikodu, k)Zimmet 7

KAMU YÖNETİMİNDE ETİK DIŞI DAVRANIŞLARIN NEDENLERİ a)Hırs, b)Bilgisizlik, c)Disiplinsizlik, ç)Denetim Eksikliği, d)Yetersiz Eğitim, e)İdeolojik Etkiler, f)Psikiyatrik Bozuklular 8

ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ Etik davranış ilkeleri ile varılmak veya elde edilmek istenen amaç, devlette ve toplumda yolsuzluğu ve genel olarak yozlaşmayı önlemek ve dürüstlüğü hakim kılmaktır. 9

MESLEK ETİĞİ ? • Her zaman bir grubun eserdir. • Mesleki etik , grup onu koruduğu sürece yürürlükte kalabilir. • Kişisel eğilimlere sınır çizen ve daha ileri gidilmesine engel olan kurallardan oluşur. 10

MESLEK ETİĞİ İŞLEVLERİ ? • Yetersiz ve ilkesiz üyeleri ayırmak • Meslek içi rekabeti düzenlemek • Hizmet ideallerini korumak 11

MESLEK ETİĞİ • Etik, günümüzde çeşitli mesleklerin yürütülmesinde esas alınan değerlerin başında gelmektedir. • Siyasette, yönetimde, yargıda, ticaret hayatında, tıpta, eğitimde, bilim, sanat ve basın-yayın alanlarında 12

KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ • Bir meslek etiği olarak kamu yönetimi etiği de, yönetim alanında, doğru davranışlara ulaşmak için gerekli olan ilke ve standartları ifade etmektedir. 13

KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ • İyi davranışta bulunma ve kötü davranışlardan kaçınma konusunda, kamu görevlilerine rehberlik ederler, • Devlete ve kamu görevlilerine olan güveni artırırlar, yönetimin meşruiyetini geliştirirler ve devlethalk bütünleşmesini sağlarlar 14

KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ • Kamu kurumlarındaki yönetsel davranış standartlarını yükseltirler, • Değerlerin çatıştığı durumlarda karar vericilere ve uygulamacılara yol gösterirler, 15

KAMU YÖNETİMİ ETİĞİ • Sosyal dokuyu, ekonomik gelişmeyi, demokrasiyi ve hukuk devletini güçlendirirler, • Kamu hizmetlerinin maliyetlerini düşürürler ve hizmet kalitesini yükseltirler. 16

KAMU YÖNETİMİNDE ETİĞİN ÖNEMİ Kamu hizmeti bir “emanet”tir. Kamu görevlileri, bu emanetin bilincinde olarak, kamu hizmetlerini etkin, verimli ve dürüst bir şekilde yürütmeli; görevlerini yerine getirirken ve takdir yetkilerini kullanırken mesleki etik ilke ve standartlara bağlı kalmalıdır. 17

KAMU YÖNETİMİNDE ETİĞİN ÖNEMİ Yönetimde yozlaşma olgusu, halkın yönetime olan güvenini ortadan kaldırmaktadır. Savurganlık ve görevi kötüye kullanmanın devlet yönetiminde yeri yoktur ve bunların maliyeti de, daha az ve kalitesiz hizmettir. 18

KAMU YÖNETİMİNDE ETİĞİN ÖNEMİ • Demokratik yönetim, halkla kamu görevlilerinin arasındaki güvene dayalıdır. • Toplum, kamu görevlilerinden, yönetsel standartlara duyarlı olmalarını beklemektedir. 19

ETİK İLKE VE DEĞERLEREİLİŞKİN MEVZUAT • 2004 etiğe dayalı bir yönetim sistemi • 5176 sayılı “Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile Kamu Görevlileri Etik Kurulu kurulmuştur. 20

ETİĞE İLİŞKİN ÖRGÜTSEL YAPI Kamu görevlileri etik kurulu Etik komisyonlar 21

KAMU GÖREVLİLERİ ETİK KURULU • 11 üyeden oluşur. • kamu hizmetinde etik davranış ilkelerini belirlemek, • Başvurular üzerine gerekli inceleme ve araştırma yapmak • Etik kültürü yerleştirmek için çalışmalar yapmak • İhtiyaç olduğunda görüş bildirmek 22

ETİK KOMİSYONLAR • 3 ÜYEDEN OLUŞUR • Görevliler ile ilgili bilgiler 3 ay içinde Kamu görevlileri etik kuruluna gönderilir. • Kamu görevlileri, görevlerini yürütürken Yönetmelikte belirtilen etik davranış ilkelerine uymakla yükümlüdürler. 23

GÖREVİN YERİNE GETİRİLMESİNDE UYULMASI GEREKEN ESASLAR • Kamu görevlileri, kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde; sürekli gelişimi, katılımcılığı, saydamlığı, tarafsızlığı, dürüstlüğü, kamu yararını gözetmeyi, hesap verebilirliği, öngörülebilirliği, hizmette yerindenliği ve beyana güveni esas alırlar 24

A-HALKA HİZMET BİLİNCİ İLE HAREKET ETME • Günlük yaşamı kolaylaştırmak • İhtiyaçları karşılamak • Hizmet kalitesini yükseltmek • memnuniyeti artırmak 25

B-HİZMET STANDARDINA UYMA VATANDAŞA YOL GÖSTERME • Hizmet alma konusunda bilgisizlik • Bir tanıdık arama • İş takipçisi ve aracılar • Örnekler • S. 22/1 -2 26

C-MİSYONA BAĞLILIK • Kamu görevlileri kurumun amaç ve misyonuna bağlı olmalıdırlar. • S. 26. örn 1. 27

D-SAYGINLIK • Demokratik yönetim, halkla kamu görevlileri arasındaki güvene dayanmaktadır Örnek S. 32 -33, 1 -2. 28

E-YATKİLİ MAKAMLARA BİLDİRİM • Yolsuzluk gizlilik içerisinde yürütülür, bu nedenle de ortaya çıkarılması son derece güçtür. 29

E-YATKİLİ MAKAMLARA BİLDİRİM • Ancak kurum içerisindeki ahlaklı kamu görevlilerinin, meslek onurunu korumak ve kamu kaynaklarının israfını önlemek amacıyla, ahlak dışı uygulamalarda ve yolsuz davranışlarda bulunanları ihbar etmeleri suretiyle söz konusu olaylar kolaylıkla açığa çıkarılabilir. 30

F-ÇIKAR ÇATIŞMASINDAN KAÇINMA • Çıkar çatışması; kamu görevlilerinin görevlerini tarafsız ve objektif şekilde icra etmelerini etkileyen ya da etkiliyormuş gibi gözüken durumdur. • Bkz örnek. S. 39. 31

ÇIKAR ÇATIŞMASI TÜRLERİ • A-Eski kamu görevlilerinin kamu hizmetlerinden ayrıcalıklı bir şekilde yararlanması • Kamu görevlisinin ayrıldıktan sonra kurumla iş yapması • 2. 10. 1981 tarih ve 2531 sayılı “Kamu Görevlerinden Ayrılanların Yapamayacakları İşler Hakkında Kanun” 32

• görevlerinden hangi sebeple olursa olsun ayrılanlar, ayrıldıkları tarihten önceki iki yıl içinde hizmetinde bulundukları daire, idare, kurum ve kuruluşlara karşı ayrıldıkları tarihten başlayarak üc yıl süreyle, o daire, idare, kurum ve kuruluştaki görev ve faaliyet alanlarıyla ilgili konularda doğrudan doğruya veya dolaylı olarak görev ve iş alamazlar, taahhude giremezler, komisyonculuk ve temsilcilik yapamazlar. ” 33

• B-İkinci işte çalışma“Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (esnaf )sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar 34

• C. Görev ve yetkilerin menfaat sağlama amacıyla kullanılması • Kamu görevlileri; görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendileri, yakınları veya üçüncü kişiler lehine menfaat sağlayamaz ve aracılıkta bulunamazlar. 35

• • • C. Görev ve yetkilerin menfaat sağlama amacıyla kullanılması Kendisine ve/veya yakınlarına çıkar sağlama Yapılan iş için özel ücret alma Adam kayırma Hizmet kayırmacılığı Kurum vakıf ve derneklere yardım alma • Bkz. S. 249. örnek 1 -2 • 36

Ç. Hediye alma • İyi niyetle verilen hediyeler 37

Ç. Hediye alma • Çıkar sağlama amacıyla verilen hediyeler 38

Hangi hediyeler alınabilir? • Yönetmelikte, hediye alma yasağının istisnaları sayılmaktadır. Buna göre aşağıda belirtilenler hediye alma yasağı kapsamı dışındadır, yani alınabilir: • kamu hizmetine tahsis edilmek, kurumun demirbaş listesine kaydedilmek ve kamuoyuna açıklanmak koşuluyla alınanlar 39

• Kitap, dergi, makale, kaset, takvim, cd veya buna benzer nitelikte olanlar, • Halka açık yarışmalarda, kampanyalarda veya • etkinliklerde kazanılan ödül veya hediyeler, • Herkese acık konferans, sempozyum, forum, panel, yemek, resepsiyon veya buna benzer etkinliklerde verilen hatıra niteliğindeki hediyeler, 40

• Tanıtım amacına yönelik, herkese dağıtılan ve sembolik değeri bulunan reklam ve el sanatları ürünleri 41

Kamu Kaynaklarını Verme Kullanarak Hediye • Kamu görevlileri, kamu kaynaklarını kullanarak hediye veremez, resmi gün, tören ve bayramlar dışında, hiçbir gerçek veya tüzel kişiye çelenk veya çicek gönderemezler 42

YASA DIŞI NÜFUZ KULLANMA • üst düzey yöneticilerin astlarından yasal ve etik olmayan taleplerde bulunmamaları, kendisine böyle bir talepte bulunulan kamu görevlilerinin de bunu yerine getirmemesi gerekmektedir 43

BİLGİ VERME SAYDAMLIK • Gerçek ve tüzel kişilerin talep etmesi halinde istenen bilgi veya belgeleri, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nda belirlenen istisnalar dışında, usulüne uygun olarak verirler 44

YÖNETİCİLERİN HESAP VERME SORUMLULUĞU • Yönetici kamu görevlileri, kurumlarının amaç ve politikalarına uygun olmayan işlem veya eylemleri engellemek için görev ve yetkilerinin gerektirdiği önlemleri zamanında alırlar. • Yönetici kamu görevlileri, yetkisi içindeki personelin yolsuzluk yapmasını önlemek için gerekli tedbirleri alırlar. 45

MAL BİLDİRİMİNDE BULUNMA • Kamu görevlileri 3628 sayılı Mal Bildiriminde • Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu hükümleri uyarınca, yetkili makama mal bildiriminde bulunurlar. 46

ETİK DAVRANIŞ İLKELERİNE AYKIRILIK VE BAŞVURU • 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına İlişkin Kanun’da belirlenen esaslara göre, medeni hakları kullanma ehliyetine sahip Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşları ile Türkiye’de oturan yabancı gerçek kişiler, en az genel müdür, ve üstü kamu görevlilerinin etik davranış ilkelerine aykırı davrandıkları iddiası ile Kamu görevlileri Etik Kurulu’na başvuruda bulunabilirler. 47

BAŞVURU ŞEKİLLERİ • a) Yazılı dilekçe, • b) Elektronik posta, • c) Tutanağa geçirilen sözlü başvuru yolları ile yapılır 48

BAŞVURU USULÜ • Gerçek kişiler tarafından adı, soyadı, oturma yeri veya iş adresi ile imzayı kapsayan dilekçelerle, en az genel müdür, eşiti ve üstü görevliler için Kurul Başkanlığına, diğer görevliler için ise kurum yetkili disiplin kurullarına yöneltilmek üzere ilgili kurum amirliğine yapılır. 49

• Dilekçede, etik ilkeye aykırı davranış iddiasına ilişkin bilgi ve belgeler acık ve ayrıntılı olarak belirtilir. Elde bulunan belgeler dilekçeye eklenir. Başvuru konusu aykırı davranış iddiası, kişi, zaman ve yer belirtilerek somut bicimde gösterilir. 50

ELEKTRONİK ORTAMDA YAPILACAK BAŞVURULAR • • Başvuru sahibinin adı soyadı Adresi Yabancılar için : Pasaport no ve uyruğu • Başvuru tarihi : Kurulun elektronik adresine ulaştığı gün 51

HANGİ BAŞVURULAR KABUL EDİLMEZ • İsim imza bulunmayanlar • Gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar(Yapılan incelemeye bağlı olarak) 52

KAMU GÖREVLİLERİNDEN BEKLENEN ETİK DAVRANIŞLAR • Her zaman etik standartları izleyiniz • Kamu görevlilerine güveni devam ettirecek davranışlarda ısrarlı olmalıyız • Saygı, tarafsızlık, adalet • Meslektaşların görüşlerini dikkate alma • İyi işleri takdir etme • Çıkar çatışmaları içinde olmama • Davranışların sorumluluğunu alma 53

KAMU GÖREVLİLERİNDEN BEKLENEN ETİK DAVRANIŞLAR • • • Mal bildiriminin zamanında yapılması Kamu görevi dışında başka iş yapmama Mesai saatlerine uyum içinde olma Etik değerlere uygun davranışlar sergileme İhbar konusunda özenli olmak 54

KAMU YÖNETİCİLERİNDEN BEKLENEN DAVRANIŞLAR • kurumun amaç ve hedeflerinin bildirilmesi gerekir • Olumlu çalışma ortamı yaratma • Sorumlulukların yerine getirilmesi • Liyakat konusuna özen • Adil ve tarafsı olmak • Güvenilir, tutarlı olmak 55

KAMU YÖNETİCİLERİNDEN BEKLENEN DAVRANIŞLAR • Etik değerler açısından örnek olmak • Verimlilik standartlarını dikkate almak 56