KAMU ZARARI Kamu zarar nedir Kamu zarar kamu

KAMU ZARARI

Kamu zararı nedir Kamu zararı; - kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan - mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda - kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.

Kamu kaynağı Borçlanma suretiyle elde edilen imkânlar dahil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerleri ifade eder.

Sorumluluk 5018 sayılı Kanunun ilgili maddeleri gereğince, kamu görevlileri; kamu kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, yönetilmesinden, kullanılmasından, korunmasından, kötüye kullanılmaması ve her an hizmete hazır bulundurulması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludurlar.

Yönetmelik Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 19/10/2006 tarihli ve 26324 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak 1/1/2006 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir.

Kapsam Yönetmeliğin kapsamı düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç olmak üzere, genel yönetim kapsamındaki kamu idareleridir. Ancak kullanımda bulunan taşınır ve taşınmazların korunması ve her an hizmete hazır halde bulundurulması için gerekli tedbirleri almamaları nedeniyle Devlete verilen zararlar hakkında ‘Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmelik’ hükümleri uygulanır.

Sorumlular Sorumlu; kamu zararının oluşmasına sebep olan kamu görevlisini ifade etmektedir. Kamu zararı, kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem, veya eylemleri sonucunda oluşur. Zarara sebebiyet veren kamu görevlisidir ve tespit edilen kamu zararının geri ödenmesinden sorumludur.

İlgililer

Kamu zararının belirlenmesi - Yapılan iş, alınan mal veya hizmet karşılığı belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması, - İlgili mevzuatında öngörülen haller dışında, iş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan önce ödeme yapılması, - Transfer (açıklanacak) niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması, - İlgili mevzuatı gereğince görevlendirilen komisyon veya kişilerce rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması, - Kamu idarelerine ait malların kiraya verilmesi, tahsisi, yönetimi, kullanımı ve elden çıkarılması işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması, - Görevlilere teslim edilen taşınırların zarara uğraması, - İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması, - Kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek malî külfet getirilmesi, - Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması.

Kamu zararının tespiti Kamu zararı, - Kontrol, denetim veya inceleme, - Sayıştayca kesin hükme bağlama, - Adlî, idarî veya askerî yargılama, sonucunda tespit edilir ve tespite ilişkin yazı, tutanak, rapor, ilâm ve benzeri belgeler ilgili kamu idarelerine gönderilir.

Değerlendirme Kontrol, denetim ve inceleme sonucunda tespit edilerek kamu idarelerine bildirilen kamu zararlarına ilişkin belgelerde yer alan hususlar, ilgili harcama yetkilisinin de görüşleri alınmak suretiyle merkezde üst yönetici, taşrada ise idarenin en üst yöneticisi tarafından değerlendirilir. Taşrada idarenin en üst yöneticisi ile harcama yetkilisi görevinin aynı kişide birleşmesi halinde değerlendirme üst yönetici tarafından yapılır. Taşrada idarenin en üst yöneticisi yalnızca harcama yetkilisi sıfatıyla yaptığı harcamalardan kaynaklanan kamu zararı iddialarını değerlendiremez. Kendisinin harcama yetkilisi olmadığı diğer harcamalardan kaynaklanan kamu zararı iddialarını değerlendirebilir.

Değerlendirmede kamu zararı iddialarının yersiz olduğu, fazla ve yersiz ödemenin söz konusu olmadığı sonucuna varılırsa buna ilişkin gerekçenin değerlendirme onayına eklenmesi gerekmektedir. Kamu zararına ilişkin tespitlerin değerlendirme için üst yöneticiye sunulması görevi, merkezde strateji geliştirme birimleri taşrada ise alacağı takiple yetkili birimler tarafından yerine getirilir.

Değerlendirmede dikkate alınacak esaslar - İlgili mevzuatın tümüyle dikkate alınıp alınmadığı ve doğru olarak yorumlanıp yorumlanmadığı, - Zarara sebebiyet veren işlem veya eylemi yapan kamu görevlisi ile fazla ve yersiz ödemenin yapıldığı ilgilinin doğru tespit edilip edilmediği, - Mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemde kasıt, kusur veya ihmalin bulunup bulunmadığı.

Sayıştay sorguları Sayıştay denetçileri tarafından düzenlenen sorgular kamu idaresince ihbar kabul edilerek inceleme başlatılabilir ve sonucunda üst yönetici veya en üst yönetici tarafından değerlendirilerek, gerekli işlemlerin başlatılmasını sağlamak üzere merkezde strateji geliştirme birimine, taşrada alacağı takibe yetkili birime gönderilir.

Alacak takip dosyası Tespit edilerek kamu idarelerine bildirilen kamu zararından doğan alacakların her biri için merkezde strateji geliştirme birimlerince taşrada ise takibe yetkili birimlerce alacak takip dosyası açılır. Alacağın tespit, takip ve tahsiline ilişkin bütün belgeler alacak takip dosyasında muhafaza edilir. Strateji geliştirme birimleri ya da alacağı takiple yetkili birimler tarafından her bir kamu zararı alacağı için sıra numarası verilir. Alacağın tamamı tahsil edilip dosya kapatılıncaya kadar, takip işlemleri aynı numara üzerinden gerçekleştirilir.

Alacak takip dosyası Alacak takip dosyasında; - Kamu zararı tespitine ilişkin belgeler, - Değerlendirme sonucuna ilişkin yazı, - Tebligata ilişkin belgeler, - İtiraz ve sonucuna ilişkin belgeler, - Malvarlığı araştırmasına ilişkin belgeler, - Taksitlendirmeye ilişkin ödeme planı ile resen borç senedi ve kefaletname, - Muhasebe kayıtlarına alınması ve tahsili için muhasebe birimine yazılan yazı ile muhasebe kayıtlarına alındığına ilişkin muhasebe işlem fişi, - Tahsilata ilişkin belge örnekleri, - Takipten vazgeçmeye ilişkin yetkili makamın onayı, - Takibinden vazgeçilen alacağın kayıtlardan çıkarılmasına ilişkin muhasebe birimine yazılan yazı ile muhasebe kayıtlarından çıkarıldığına ilişkin muhasebe işlem fişi bulunur.

Muhasebe birimine bildirilme Sayıştay veya mahkeme ilâmları ile bildirilen kamu zararından

Tebliğ (1) Kamu zararından doğan alacaklar, merkezde strateji geliştirme birimlerince, taşrada ise takibe yetkili birimlerce sorumluların ve ilgililerin bilinen adreslerine imzaları alınmak suretiyle veya Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir. Kontrol, denetim veya inceleme sonucunda tespit edilen kamu zararı alacaklarının sorumlulara ve ilgililere tebliğ işlemlerine, değerlendirme işlemlerinin tamamlandığı tarihten itibaren beş iş günü içerisinde başlanır.

Tebliğ (2) Tebliğde; - borcun miktarı, - sebebi, - doğuş tarihi, - faiz başlangıç tarihi, - ödeme yeri, - yedi günlük itiraz süresi, - itiraz mercii belirtilerek, söz konusu tutarın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde ödenmesi istenir.

İtiraz merkezde strateji geliştirme birimince, taşrada ise takibe yetkili birimin en üst yöneticisince on iş günü içerisinde sonuçlandırılır. İtiraz ve itirazı değerlendirme süresi bir aylık ödeme süresini etkilemez.

Tebliğ edilen alacağın süresinde ödenmemesi Kamu zararı alacaklarının yapılan tebligata rağmen sorumlular ve/veya ilgililerce süresinde rızaen ödenmemesi halinde, ilgili alacak takip dosyası, sürenin bitiminden itibaren beş iş günü içerisinde, alacağın hükmen tahsili için, strateji geliştirme birimi veya taşradaki ilgili takip birimince kamu idaresini temsile yetkili hukuk birimine gönderilir.

Alacağın güvence altına alınması (1) İcra ve İflas Kanununda ihtiyatî haciz için öngörülen şartların varlığı ve kamu idaresi üst yöneticisinin de gerekli görmesi halinde, mahkeme kararı veya Sayıştay ilâmı tebliğ edilinceye kadar, alacaklı kamu idaresince kamu alacağını güvence altına almak amacıyla yetkili mahkemeden karar alınarak, sorumluların ve ilgililerin mal, hak ve alacakları üzerine ihtiyatî haciz konulur.

Alacağın güvence altına alınması (2) Kamu alacağının güvence altına alınması ihtiyacı doğarsa, merkezde strateji geliştirme birimleri taşrada ise alacağı takibe yetkili birimler, konunun üst yöneticiye arz edilerek onayının alınması ve alınan onaya göre gereğinin yapılmasını ilgili hukuk biriminden istenmesi işlemlerini, kamu idaresini temsile yetkili hukuk birimleri ise yetkili mahkemeden karar alınması ve gerekli hallerde icra mahkemesinden kararın infazının sağlanması işlemlerini yerine getireceklerdir. Üst yönetici yetkisini taşrada idarenin en üst yöneticisine devredebilir. Hukuk biriminin bulunmaması halinde takibe yetkili birimin harcama yetkilisi tarafından ihtiyati haciz talebinde bulunulması gerekmektedir.

Alacağın rızaen veya sulh yoluyla ödenmesi (1) Kamu zararından doğan alacaklar, sorumluları veya ilgilileri tarafından rızaen veya ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde sulh yoluyla ödenebilir. Oluştuğu tarih itibarıyla onaltı yaşından büyükler için tespit edilen asgarî ücretin bir aylık brüt tutarının yarısını geçmeyen alacaklar, merkezde üst yöneticinin, taşrada ise idarenin en üst yöneticisinin izni ve sorumlunun veya ilgilinin kabul etmesi koşuluyla, tebliğ tarihini izleyen aybaşından itibaren aylığından kesilerek rızaen tahsil edilir.

Alacağın rızaen veya sulh yoluyla ödenmesi (2) Bu tutarları aşan alacağın ödenmesinin ilgili mevzuat çerçevesinde sulh yolu ile sağlanması halinde, sulh işleminin kesinleştiği tarihi izleyen aybaşından itibaren sorumlunun ve/veya ilgilinin aylığından kesilerek tahsil edilebilir. Aylıklardan yapılacak kesinti tutarı, sorumlulara veya ilgililere yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil bir aylık net ödemelerinin dörtte birinden az, üçte birinden çok olamaz.

Alacağın takas suretiyle ödenmesi (1) Kamu zararı alacakları, sorumluların ve ilgililerin kamu idaresiyle olan özel hukuk ilişkilerinden doğan alacaklarından Borçlar Kanunu hükümlerine göre takas suretiyle tahsil edilebilir.

Alacağın takas suretiyle ödenmesi (2) Takas suretiyle tahsil için; - Alacaklı kamu idaresi ile sorumlu ve/veya ilgilinin karşılıklı olarak alacaklı ve borçlu durumunda olmaları, - Takas edilecek borç ve alacağın nakit olması, - Takas edilecek borç ve alacağın her ikisinin de vadesinin gelmiş olması, - Takas yapılmadan önce sorumluya ve/veya ilgiliye alacağının borcuna takas suretiyle mahsup edileceğinin bir yazı ile bildirilmesi veya alacağını talep ettiği zaman borcu ile takas edileceğinin beyan edilmesi, gerekir.

İcra yoluyla tahsilat Sayıştay ve mahkeme ilâmları ile hüküm altına alındığı halde sorumluları ve/veya ilgilileri tarafından rızaen ödenmeyen kamu zararından doğan alacaklar, İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre tahsil edilir.

Malvarlığı araştırması (1) Kamu idarelerinin strateji geliştirme birimleri ile taşradaki takibe yetkili birimleri tarafından öncelikle tapu, banka, vergi dairesi, trafik şubesi ve sosyal güvenlik kurumları olmak üzere, ilgili yerlerden sorumluların ve ilgililerin malvarlığı araştırması yapılarak veya yaptırılarak alacak takip dosyası tamamlanır ve icra takibatı yapılmak veya gereken hallerde yetkili mercilerden takipten vazgeçme onayı alınmak üzere kamu idaresini temsile yetkili hukuk birimine gönderilir.

Malvarlığı araştırması (2) Malvarlığı araştırmasının süresi içerisinde tamamlanıp alacak takip dosyası ile birlikte hukuk birimine intikalinin sağlanması gereklidir. Strateji geliştirme birimleri veya alacağı takiple yetkili birimler tarafından yapılan malvarlığı araştırmalarında eksiklik olması halinde, araştırma hukuk birimleri tarafından tamamlanır. Dosyanın hukuk birimine intikalinden sonra strateji geliştirme birimleri veya alacağı takibe yetkili birimlere malvarlığı araştırmasına ilişkin olarak gelen bilgi ve belgeler de hukuk birimine ayrıca gönderilir.

Taksitlendirme (1) Kamu zararından doğan alacaklar, sorumluların ve/veya ilgililerin talebi üzerine kamu idaresince taksitlendirilebilir. Taksitlendirme süresi azami beş yıldır. Genel ve özel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde taksitlendirme işlemleri, 659 sayılı Kanun hükmünde Kararname hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilir. Kapsamdaki diğer kamu idarelerinin özel mevzuatlarında başka türlü bir düzenleme bulunmadığı takdirde taksitlendirmeye üst yöneticiler yetkilidir.

Taksitlendirme (2) Taksitlendirme talebi üzerine; Sorumlu ve/veya ilgili ile idare arasında, - taksitlendirmenin süresini, - taksit sayısını - taksit tutarlarını - ödeme zamanlarını belirleyen bir ödeme planı yapılır ve resen borç senedi ve kefaletname alınır.

Faiz (1) Kamu zararından doğan alacaklarda ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faizin başlangıç tarihi, kural olarak zararın oluştuğu tarihtir. Faiz kamu zararının ödendiği tarihe kadar hesaplanır. Borç aslına faiz dahil edilerek, tekrar faiz yürütülemez. Sayıştay, adlî, idarî ve askerî mahkeme ilâmları ile tespit olunan kamu zararından doğan alacaklarda faiz başlangıç tarihi, ilâmda faizin başlangıcı hakkında hüküm varsa belirtilen tarih, aksi takdirde karar tarihidir.

Faiz (2) Sorumlular ve/veya ilgililerce yapılan ödeme tutarının, alacak aslı ile faiz tutarının tamamını karşılamaması halinde ödenen tutar vadesi gelmiş alacak aslına ve faizine orantılı olarak mahsup edilir. Kamu zararı alacaklarında uygulanacak faiz konusunda 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun hükümleri uygulanır. Yıllar itibarıyla uygulanacak faiz oranları ise Muhasebat Genel Müdürlüğünce yayımlanan Parasal Sınırlar ve Oranlar Hakkında Genel Tebliğde gösterilir.

Faiz başlangıç tarihi (1) - Vezne ve ambar açıkları ile diğer muhasebe yetkilisi mutemetlerinin açıklarında, açığın meydana geldiği tarihte, bu tarihin bilinmediği durumlarda olayın tespit edildiği tarihte, - İş, mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında belirlenen veya mevzuatında öngörülen karar, onay ya da sözleşmesinde belirlenen tutardan fazla yapılan ödemeler ile transfer niteliğindeki giderlerde yapılan yersiz ve fazla ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte, - Kayıtlı olsun veya olmasın, kamu idaresinin yönetim ve kullanımında olan ya da kullanıcılarına teslim edilen taşınırların kaybedilmesi, çalınması veya zarar görmesi hallerinde olayın meydana geldiği tarihte; bu tarihin bilinmediği durumlarda olayın tespit edildiği tarihte,

Faiz başlangıç tarihi (2) - İş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan ya da mevzuatında öngörülmediği halde yapılan yersiz ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte, - İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması hallerinde, söz konusu işlemin zaman aşımına uğradığı tarihte, - Hakedişlerden kesinti suretiyle yapılan gelir tahsilatının eksik yapılması hallerinde, tahsilat tutarının gelir kaydedilmesi gerektiği tarihte, oluşmuş kabul edilir.

Zamanaşımı (1) Kamu zararından doğan alacaklarda zamanaşımı süresi, zamanaşımını kesen ve durduran genel hükümler saklı kalmak kaydıyla, on yıldır. Zamanaşımı süresi, kamu zararının oluştuğu kabul edilen tarihi takip eden malî yılın başında işlemeye başlar ve onuncu yılın sonunda biter. Borç aslı zamanaşımına uğramış olan kamu zararından doğan alacakların faizleri de zaman aşımına uğrar. Zamanaşımına uğramış olsa dahi sorumlular ve/veya ilgililer tarafından rızaen yapılan ödemeler kabul edilir.

Zamanaşımı (2) Kamu zararından doğan alacaklarda zamanaşımı Borçlar Kanununda belirtilen hallerde kesilir. Zamanaşımının kesildiği durumlarda, kesilme tarihinden itibaren yeni zaman aşımı süresi işlemeye başlar. Sorumlunun ve/veya ilgilinin borcunu bir senetle kabullenmesi veya borcun mahkeme kararı ile belirlenmesi halinde de yeni zamanaşımı süresi on yıldır. Borçlar Kanununda belirtilen hallerde zamanaşımı durur. Bu durum ortadan kalktığında zamanaşımı, kaldığı yerden işlemeye devam eder.

Kamu zararından doğan alacakların silinmesi 5018 sayılı Kanunun 79 uncu maddesine göre ‘Özel mevzuatındaki hükümler saklı kalmak üzere, idare hesaplarında kayıtlı olup 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında izlenen kamu alacakları dışında kalan; a) Zarurî veya mücbir sebeplerle takip ve tahsil imkânı kalmayan, b) Tahsili için yapılacak takibat giderlerinin asıl alacak tutarından fazla olacağı anlaşılan, kamu alacaklarından merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilen tutarlara kadar olanların kayıtlardan çıkarılmasına üst yöneticiler yetkilidir. (a) bendine göre belirlenen tutarı aşan kamu alacaklarından silinmesi öngörülenler merkezî yönetim bütçe kanununda ayrıca gösterilir. ’

Kamu zararından doğan alacakların silinmesi (2) 5018 sayılı Kanunun 79/a bendi uyarınca kamu zararı alacaklarının silinerek kayıtlardan çıkarılabilmesi için öncelikle temsile yetkili hukuk birimleri tarafından yetkili merciden takipten vazgeçme onayının alınması gerekmektedir.

Kamu zararından doğan alacakların silinmesi (3) 5018 sayılı Kanunun 79/a bendine göre belirlenen tutarı aşan kamu alacaklarının silinmesinde ise genel ve özel bütçeli kamu idarelerince takipten vazgeçme onayıyla birlikte merkezi yönetim bütçe kanun tasarısına eklenmek üzere silinmesini istedikleri alacaklar Maliye Bakanlığına bildirilir. Maliye Bakanlığına silinmek üzere bildirilen bu alacaklar Bakanlıkça cetvel halinde düzenlenerek bütçe kanun tasarısına eklenir. Merkezi yönetim bütçe kanunu ekinde yer alan alacakların ise strateji geliştirme birimi veya alacağı takibe yetkili birim tarafından ilgili muhasebe birimine bildirilerek kayıtlardan çıkarılması sağlanır.