KAMU MALYES 2 HAFTA Kamu ekonomik faaliyetlerinin nedenleri

KAMU MALİYESİ 2. HAFTA Kamu ekonomik faaliyetlerinin nedenleri: kamusal mallar

KAMUSAL MALLAR • Kamusal malların varlığı halinde, bu malların üretiminde piyasanın başarısız olacağı ya da etkin düzeyden daha az üreteceği gerekçesiyle devlete, bu malların devlet tarafından sağlanması anlamında önemli bir rol verilmektedir(GÖKER, 2008).

KAMUSAL MALLAR • Literatürde kamusal mallar tanımının zaman içinde değiştiği, içinde bulunulan dönemdeki politik deneyimler ile gerçekleri yansıttığı görülmektedir (Desai 2003: 63 -65). • Samuelson ve Musgrave kamusal mal tanımı yaparken malların sahip oldukları özellikleri esas almışlardır. Bu özellikler, malın tüketiminde bireyler arasında bir rekabetin olup olmaması, malın faydasından ilave kullanıcının dışlanıp dışlanamayacağı, malın tüketiminde üçüncü kişilere yayılan fakat fiyatlandırılamayan faydaların (dışsallıklar) varlığı olarak sıralanabilir(GÖKER, 2008).

KAMUSAL MALLAR • Samuelson’un birden fazla bireyin eşzamanlı bireysel tüketimini dikkate alan tamamen talep yönlü bu tanımında, özel ve kamusal mallar arasında tam bir dikotominin varlığı kabul edilmekte, kamusal mal tanımı tüketimde rekabet yokluğuna dayandırılmaktadır(GÖKER, 2008).

KAMUSAL MALLAR • Musgrave (1959: 10), Samuelson’un özel mallar ile kamusal mallar arasındaki dikotomi varsayıma karşı çıkarak, kamusal malların tüketiminde rekabet yokluğu nedeniyle söz konusu olan ortak tüketim koşulunun, bedeline katkıda bulunsun ya da bulunmasın herkese uygulanması gerektiğini savunmaktadır. Dolayısıyla kamusal malları tanımlarken rekabet yokluğuna ilave olarak, tüketimden kimsenin dışlanamamasını da gerekli görmektedir(GÖKER, 2008).

KAMUSAL MALLAR • Pauley (1967: 120) ise tüketiminde rekabet varken, tüketimden alıkoymanın mümkün olmadığı malları kamusal mal kabul etmektedir. Buna göre havanın tüketiminde rekabet vardır; birinin havayı kirletmesi, diğerlerinin soluduğu havanın kalitesini etkiler. Ancak faydasından kimseyi mahrum bırakmak mümkün değildir(GÖKER, 2008).

KAMUSAL MALLAR • Stiegler (1976), bu iki kıstasa ilave olarak reddin mümkün olmamasını da saymaktadır. Reddin mümkün olmaması, bir barışseverin (pacifist) nükleer silahlarla korunması örneğinde olduğu gibi, bireyin kamusal malın tüketiminden kaçınmasının mümkün olmamasını ifade etmektedir(GÖKER, 2008).

KAMUSAL MALLAR • Malkin ve Wildavsky (MW) (1991: 355)’ye göre kamusal mallar ile özel mallar arasındaki sınır toplum tarafından belirlenir. • Bu nedenle bir toplumda kamusal mal olarak nitelenen bir mal, diğer bir toplumda özel mal olarak karşımıza çıkabilir. • Bu malların kamusal olmasının tek nedeni toplumun bu malların özel sektör yerine kamu sektörünce sağlanmasını tercih etmesidir(GÖKER, 2008).

KAMUSAL MALLAR • Kaul ve Mendoza (2003: 80) tüketimde rekabet ve tüketimden dışlamanın mümkün olup olmamasına göre malları otomatik olarak özel ve kamusal mal biçiminde sınıflandırmanın yeterli olmadığı görüşündedirler. Çünkü malların sahip oldukları temel özelliklere rağmen toplumsal olarak farklı değerlendirilebileceklerini, toplumun malın faydasında değişiklik yapabileceğini; politik tercihlerle malların, özel ya da kamusal mal haline getirilebileceğini savunmaktadırlar(GÖKER, 2008).