11 MENKUL KIYMETLER 110 HSSE SENETLER 111 ZEL

11 - MENKUL KIYMETLER -110 HİSSE SENETLERİ -111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI -112 KAMU KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI -118 DİĞER MENKUL KIYMETLER -119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

MENKUL KIYMET NEDİR? Kişilerin yatırım amacı ile edindikleri, ortaklık veya alacak hakkı sağlayan ve çıkarılması için Sermaye Piyasası Kurulundan izin alınan kıymetli evraklara menkul kıymet denir. Kıymetli Evrakın Tanımı: Senetten doğan hakkın, senetten ayrı olarak beyan edilemeyeceği ve başkalarına devredilemeyeceği; hak ile senedin birbirine sıkıya bağlı olduğu senetlere kıymetli evrak denir.

MENKUL KIYMETİN ÖZELLİKLERİ - Yatırım amacı ile alınır. - Belirli şekil şartlarını taşıması gerekir. - Sahibine ortaklık veya alacak hakkı sağlar. - Nama veya hamiline düzenlenmiş olabilir. - Menkul kıymetlerin üzerinde yazılı olan değerleri (nominal değer) ve piyasa değerleri vardır.

110 HİSSE SENETLERİ İşletmelerin, kar payı veya değer artışı elde etmek amacı ile kısa vadeli olarak satın aldığı hisse senetleri bu hesapta izlenir. Hisse senetleri alındığı zaman hesabın borcuna kaydedilir. Hisse senetleri satıldığı zaman hesabın alacağına kaydedilir.

Hisse Senedi Alımı Örneği : 10. 000 lira olan hisse sentleri 25. 000 liraya satın alınmıştır. İşlem banka aracılığı ile gerçekleşmiştir. BORÇLU 110 HİSSE SENETLERİ 25. 000 102 BANKALAR Hisse Senedi Alımı ALACAKLI 25. 000

Hisse Senedi Karlı Satış Örneği : Hisse senetleri kar farkı ile satıldığı zaman aradaki fark 645 Menkul Kıymet Satış Karları hesabına alacak olarak kaydedilir. Maliyeti 7. 500 lira olan hisse senetleri 9. 500 liraya satılmıştır. Senet bedelleri banka yoluyla tahsil edilmiştir. BORÇLU 102 BANKALAR ALACAKLI 9. 500 110 HİSSE SENETLERİ 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI Menkul Kıymet Karlı Satış 7. 500 2. 000

Hisse Senedi Zararına Satış Örneği : Hisse senetleri zarar ile satıldığı zaman aradaki fark 655 Menkul Kıymet Satış Zararları hesabına borç olarak kaydedilir. Maliyeti 5. 000 lira olan hisse senetleri 4. 500 liraya satılmıştır. Senet bedelleri banka yoluyla tahsil edilmiştir. BORÇLU 102 BANKALAR ALACAKLI 4. 500 655 MENKUL KIY. SATIŞ ZARARLARI 110 HİSSE SENETLERİ Menkul Kıymet Zararlı Satışı 500 5. 000

111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI Özel sektörlere ait alınan tahvil, senet ve bonoların kayıt ve takip edildiği bir hesaptır. Tahvil, senet ve bonolar satın alındığında bu hesaba borç olarak kaydedilir, tahvil, senet ve bonolar satıldığında ya da işletmeden çıktığında ise hesaba alacak kaydedilir.

Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Alım Örneği : 15. 000 liralık özel kesim tahvili nominal değerleri ile satın alınmıştır. Ödeme bankadan yapılmıştır. BORÇLU 111 ÖZEL KESİM TAH. VE BO. 102 BANKALAR Tahvil Alımı ALACAKLI 15. 000

Özel Kesim Faiz Tahsil Örneği : Tahvil, senet ve bonoları satın alan işletmeler, bunları çıkartan kurumlara borç para vermiş gibi olurlar ve bunlardan faiz elde ederler. Elde edilen bu faizler 642 Faiz Gelirleri Hesabına kaydedilir. Özel kesim tahvilleri için 1. 000 faiz banka yoluyla tahsil edilmiştir. BORÇLU 102 BANKALAR 1. 000 642 FAİZ GELİRLERİ Faiz Tahsili ALACAKLI 1. 000

112 KAMU KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI Kamu kesimine yani devlete ait alınan tahvil, senet ve bonoların kayıt ve takip edildiği bir hesaptır. Tahvil, senet ve bonolar satın alındığında bu hesaba borç olarak kaydedilir, tahvil, senet ve bonolar satıldığında ya da işletmeden çıktığında ise hesaba alacak kaydedilir.

KAMU KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI ALIMI ÖRNEĞİ : 10. 000 liralık devlet tahvili satın alınmıştır. Ödeme bankadan yapılmıştır. BORÇLU 112 KAMU KESİ. TAH. SENET VE BO. 102 BANKALAR Devlet Tahvili Alımı ALACAKLI 10. 000

KAMU KESİMİ FAİZ ÖRNEĞİ : Tahvil, senet ve bonoları satın alan işletmeler, bunları çıkartan kurumlara borç para vermiş gibi olurlar ve bunlardan faiz elde ederler. Elde edilen bu faizler 642 Faiz Gelirleri Hesabına kaydedilir. 10. 00 olan devlet tahvillerinin vadesi dolmuş faizle birlikte 10. 800 lira banka yoluyla tahsil edilmiştir. BORÇLU 102 BANKALAR 112 KAMU. KES. TAH. SEN. VE BON. 642 FAİZ GELİRLERİ Devlet Tahvili Ana Para ve Faiz Tahsilleri ALACAKLI 10. 800 10. 000 800

118 DİĞER MENKUL KIYMETLER İşletmenin aldığı Hisse senetleri, özel kesim ve kamu kesimi tarafından çıkarılan tahvil, senet ve bonolar dışında kalan ve kısa vadede yatırım yapmak amacıyla kullanılan diğer menkul kıymetlerden oluşmaktadır. Bu menkul kıymetler şöyledir; Repo, finansman bonosu, menkul kıymetler yatırım fonu, konut ve mevduat sertifikaları, varlığa dayalı menkul kıymetler, yatırım fonları, banka bonoları. 118 Diğer Menkul Kıymetler Hesabının İşleyişi: Bu menkul kıymetler satın alındığında bu hesaba borç olarak kaydedilir, menkul kıymetler satıldığında ya da işletmeden çıktığında ise hesaba alacak kaydedilir.

Diğer Menkul Kıymet Alımı Örneği : • İşletme varlığa dayalı menkul kıymetlerden 3. 000 adedini tanesi 100 TL den peşin olarak satın alıyor. BORÇLU 118 DİĞER MENKUL KIY. HESABI 100 KASA HESABI 100 x 3. 000 = 300. 000 Menkul Kıymet Alımı ALACAKLI 300. 000

119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) İşletmelerin elinde bulundurduğu menkul kıymetlerin borsa ve piyasa değerlerinden önemli ölçüde ya da sürekli olarak değer azalması olduğunda menkul kıymetler ayrılacak karşılıkların izlendiği hesaptır. Bu hesap pasif karakterli bir hesaptır yani varlık hesabı olmasına reğmen işleyişi kaynak hesapları şeklindedir. Yani artışlar alacağa, azalışlar borca kaydedilir. Hesabın yanındaki (-) işareti bu anlama gelmektedir. Değer azalması olan menkul kıymetler için ayrılması gereken karşılık hesabın alcağına kaydedilirken, 654 Karşılık Giderleri Hesabının borcuna kaydedilir.

Menkul Kıymet Değer Düşüklüğü Örneği : İşletme elinde bulundurduğu hisse senetlerinin tutarı 50. 000 TL dir. Yapılan envanter sonucunda hisse senetlerinin borsa değerinin 40. 000 TL ye düştüğünü tespit etmiştir. Daha sonra değeri düşen hisse senetlerinin piyasa değerinin 45. 000 TL ye yükseldiği tespit edilmiştir. BORÇLU 654 KARŞILIK GİDERLERİ HESABI 119 MENKUL KIY. DEĞ. DÜŞ. KARŞILIĞI ALACAKLI 10. 000 Hisse senetlerine karşılık ayrılması Hisse senetleri 50. 000 TL den 40. 000 TL ye düştüğünden 50. 000 - 40. 000 = 10. 000 TL değer düşüklüğü olumuştur.

Menkul Kıymet Değer Düşüklüğü İptal Örneği : Değer azalmasının ortadan kalkması ya da menkul kıymetin işletme kayıtlarından çıkartılması durumunda ise bu hesap borca kaydedilerek kapatılır. Değer azalmasının ortadan kalkması ya da azalması durumunda iptal edilen karşılıklar 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabının alcağına kaydedilir. Hisse senetlerinin değeri 40. 000 TL den 45. 000 TL ye yükseldiğinden, ayrılan karşılıkların 5. 000 TL si iptal edilir. BORÇLU 119 MENKUL KIY. DEĞ. DÜŞ. KARŞILIĞI 644 KONUSU KALMAYAN KAR. HS. Karşılık Ayrılmasının Yarısının İptali ALACAKLI 5. 000

SEVGİ GULİK ÖZLEM KARAKAŞ