JPOK Jaskra pierwotna otwartego kta rola lekarza POZ

JPOK – Jaskra pierwotna otwartego kąta rola lekarza POZ Dr n. med. Barbara Polaczek-Krupa

STATYSTYKI JASKROWE. SPOŁECZNA SKALA PROBLEMU JA S KR A 18 -20% niewidomych w Polsce to osoby, które utraciły wzrok z powodu jaskry (1). JPOK (jaskra pierwotna otwartego kąta) jest najczęstszą przyczyną ślepoty w naszym kraju 50% chorych na jaskrę nie jest świadoma swojej choroby (2) 90% przypadków przebiega bezobjawowo przez dłuższy czas (1) 90% przypadków jest diagnozowanych przypadkowo, przy okazji obowiązkowych badań pracowniczych lub podczas doboru okularów (2) 70% przypadków jest wykrywanych zbyt późno (2) 85% przypadków utraty wzroku można by zapobiec (3) … (1) Dane Polskiego Związku Niewidomych; (2) Dane Polskiego Towarzystwa Okulistycznego (PTO); (3) Wg WHO 2

STATYSTYKI JASKROWE A (SZARA) RZECZYWISTOŚĆ JA S KR A Wg statystyk ogólnych PTO* w Polsce na jaskrę choruje ok. 800 tys. osób -> 2% populacji 125 tys. Zdiagnozowan i – leczący się 16% Zdiagnozowan i – nie podejmujący leczenia Chorzy na jaskrę – nieświadomi choroby * 47% 378 tys. 37% Źródło: PTO 297 tys. 3

NISKA WYKRYWALNOŚĆ (1) JA S Szacuje się, że blisko jaskra nie boli połowa przypadków jaskra nie pogarsza widzenia aż do późnych stadiów jaskry nie jest KR A Polacy są niechętni badaniom profilaktycznym zdiagnozowana Źródło: PTO Źródło: Badania PBS DGA dla TEVA mar-kwi 2007. 4

NISKA WYKRYWALNOŚĆ (2) JA S KR A ponadto panuje mylny pogląd, że jaskra dotyczy tylko osób starszych. W Polsce jest ponad 15 tys. chorych przed 30 r. ż. i blisko 60 tys. przed 50 r. ż. Choć rzeczywiście zachorowalność rośnie gwałtownie po 40 r. ż. Prezentowane dotyczą zdiagnozowanych przypadków jaskry. Źródło: PTO 5

DEFINICJA JASKRY PIERWOTNEJ OTWARTEGO KĄTA JA S KR A Jaskra pierwotna otwartego kąta (JPOK) to postępujący zanik nerwu wzrokowego, prowadzący do całkowitej i nieodwracalnej ślepoty w wyniku bardzo powolnej utraty poszczególnych włókien nerwu wzrokowego. Powoduje to zaniki w polu widzenia. Utraconego pola widzenia nie można już nigdy przywrócić. Ubytki w polu widzenia pojawiają się najpierw obwodowo, dlatego przez długi czas mogą być nie zauważone, a ostrość wzroku może być prawidłowa do końca choroby. 6

JAK WIDZI LUDZKIE OKO (1) JA S KR A Człowiek widzi ostro jedynie w 5 -10º centralnego widzenia (widzenie lunetowe) Źródło: Przemysław Biecek, Odkrywać! Ujawniać! Objaśniać! Zbiór esejów o sztuce przedstawiania danych 7

JAK WIDZI LUDZKIE OKO JA S KR A JAK WIDZI LUDZKIE OKO (2) Źródło: Przemysław Biecek, Odkrywać! Ujawniać! Objaśniać! Zbiór esejów o sztuce przedstawiania danych 8

PROGRESJA UBYTKÓW JASKROWYCH W POLU WIDZENIA JA S KR A Do końca choroby widzenie centralne może być zachowane. a) Mroczki paracentralne b) Zawężenie od nosa c) Mroczki łukowate d) Ubytek w nosowej części pola widzenia e) Rozszerzanie się ubytku f) Widzenie centralne i wyspa skroniowa Źródło: Jacek J. Kanski, Okulistyka Kliniczna, 1997 9

PRZYCZYNY JASKRY (1) PODWYŻSZONE CIŚNIENIE WEWNĄTRZGAŁKOWE Wysokie ciśnienie uciska na nerw wzrokowy JA S KR A Źródło: Atlasy Mardeno, Okulistyka 2013 10

PRZYCZYNY JASKRY (2) ZABURZENIE KRĄŻENIA KRWI W OKU Niedotlenienie nerwu wzrokowego JA S KR A Źródło: Atlasy Mardeno, Okulistyka 2013

BADANIE OKULISTYCZNE JA S KR 1. Wywiad 2. Badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego 3. Badanie ostrości wzroku 4. Badanie przedniego odcinka oka 5. Ocena szerokości kąta komory przedniej 6. Ocena dna oka i tarczy nerwu wzrokowego 12 A

OCENA TARCZY N. II – OFTALMOSKOPIA JA S KR A Cechy uszkodzenia jaskrowego tarczy nerwu wzrokowego • Uogólnione powiększenie zagłębienia cup/disc • Ogniskowe poszerzenie wnęki w wymiarze pionowym • Lokalny ubytek pierścienia nerwowo-siatkówkowego • Bagnetowate ugięcie naczyń na brzegu tarczy • Donosowe przemieszczenie wnęki naczyniowej • Krwotoczki natarczowe • Asymetria zagłębienia pomiędzy oczami powyżej 0, 2 • Zanik okołotarczowy Źródło: Materiały własne 13

JA S KR A Zagłębienie w tarczy nerwu Źródło: Atlasy Mardeno, Okulistyka 2013

ZŁOTY TECHNIKI LASEROWE W DIAGNOSTYCE. STANDARD NA CZYM POLEGA ICH UŻYTECZNOŚĆ JA S KR A Pozwalają na postawienie rozpoznania Dają ilościowe pomiary tkanki nerwowej Umożliwiają odniesienie wyników badań do normatywnej bazy danych Umożliwiają ocenę progresji zmian i ustalenie związanego z nią ciśnienia docelowego i sposobu leczenia Źródło: Materiały własne 15

JA S KR WSPÓŁCZESNA DIAGNOSTYKA ZŁOTY STANDARDJASKRY PIERWOTNEJ OTWARTEGO KĄTA 1. Ocena tarczy nerwu wzrokowego HRT – tomografia komputerowa siatkówki 2 2. Ocena warstwy włókien nerwowych siatkówki GDx – skaningowa laserowa polarymetria 3. Ocena warstwy komórek zwojowych GCL – tomografia warstwy komórek zwojowych 4 1 3 4. Ocena nerwu wzrokowego i włókien nerwowych OCT – optyczna koherentna tomografia 5. Ocena pola widzenia FDT – technologia zdwojonej częstotliwości 5 16 A

DIAGNOSTYKA W JASKRZE – BADANIA (1) JA S KR A Źródło: Materiały własne 17

DIAGNOSTYKA W JASKRZE – BADANIA (2) Pacjent lat 66 Źródło: Materiały własne JA S KR A

ROKOWANIE JA S KR Jaskra jest chorobą o przebiegu postępującym prowadzącym do całkowitej i nieodwracalnej ślepoty Wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia znacząco zmniejsza ryzyko utraty widzenia Jedyną formą profilaktyki w jaskrze są regularnie wykonywane badania 19 A

JASKRA – PODSUMOWANIE 4 RZECZY DO ZAPAMIĘTANIA JA S KR Jaskra jest przede wszystkim dlatego groźna, że w większości przypadków do późnych stadiów nie daje żadnych objawów. Jedyną naprawdę skuteczną formą walki z jaskrą jest profilaktyka. Jedyną skuteczną profilaktyką są badania specjalistyczne. Badania te muszą być przeprowadzane w dobrostanie. 20 A

JA S KR CZYNNIKI RYZYKA ROZWOJU JASKRY Występowanie jaskry w rodzinie Migreny obecnie i w przeszłości Wiek powyżej 35 roku życia Marznące ręce i stopy Niskie ciśnienie tętnicze krwi Słabe radzenie sobie ze stresem Krótkowzroczność 21 A

Dziękuję za uwagę Dr n. med. Barbara Polaczek-Krupa