EKOLOGIA Nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody Zajmuje

EKOLOGIA Nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody. Zajmuje się zależnościami między organizmami oraz między organizmami a środowiskiem

ekosystem biocenoza populacja organizm biosfera

CZYNNIKI ŚRODOWISKA • ABIOTYCZNE: elementy środowiska nieożywionego: składniki klimatu (temp. , opady…) i czynniki podłoża (żyzność gleby, zawartość wody…) • BIOTYCZNE: elementy środowiska ożywionego, czyli oddziaływania wewnątrzgatunkowe i międzygatunkowe

NISZA EKOLOGICZNA A SIEDLISKO • Nisza ekologiczna: wszystkie wymagania niezbędne do życia, wzrostu i rozmnażania, czyli warunki środowiska, zasoby środowiska i powiązania organizmu z innymi organizmami • Siedlisko: fizyczna przestrzeń, w której występuje dany osobnik lub gatunek. W tym samym siedlisku mogą występować organizmy o różnych niszach ekologicznych, np. siedliskiem dla jastrzębia i myszy leśnej jest las, a gatunki te mają zupełnie inne nisze ekologiczne.

TOLERANCJA EKOLOGICZNA ORGANIZMÓW Zdolność przystosowania się organizmu do zmian czynników środowiska Prawo minimum Liebiga [libisia]: możliwość rozwoju organizmu określa ten składnik, który jest w niedoborze, jest to składnik ograniczający Prawo tolerancji ekologicznej Shelforda: możliwość bytowania organizmów określają dwie skrajne wartości czynnika ograniczającego, wartość minimalna i maksymalna

EURYBIONTY i STENOBIONTY • Eury – szeroki • Steno – wąski Zad. Przedstaw na wykresie zakres tolerancji 4 gatunków na dwa czynniki środowiska temperaturę i zasolenie: A – euryhalinowy i eurytermiczny B – euryhalinowy i stenotermiczny C – stenohalinowy i eurytermiczny D – stenotermiczny i stenohalinowy

BIOINDYKATORY gatunki wskaźnikowe • Najczęściej stenobionty, gatunki wrażliwe na zmiany środowiska o dobrze znanych wymaganiach biologicznych • Gatunki wskaźnikowe stosuje się do diagnozowania stanu zanieczyszczeń środowiska, np. porosty (występowanie tlenków siarki), pstrąg potokowy (czyste wody), pokrzywa (duża zawartość azotu)

CECHY POPULACJI • Liczebność i zagęszczenie – – Rozrodczość Śmiertelność Migracje Krzywe przeżywania • Struktura przestrzenna – Rozmieszczenie losowe, – Rozmieszczenie równomierne – Rozmieszczenie skupiskowe • Struktura płciowa • Struktura wiekowa – Populacja rozwijająca się – Populacja ustabilizowana – Populacja wymierajaca

ODDZIAŁYWANIA MIĘDZY ORGANIZMAMI • ANTAGONISTYCZNE: – Konkurencja – Allelopatia – Drapieżnictwo – pasożytnictwo • NIEANTAGONISTYCZNE: – Mutualizm (symbioza, protokooperacja) – Komensalizm

EKOSYSTEM BIOCENOZA – ożywiona część środowiska (producenci, konsumenci, destruenci) + BIOTOP – nieożywiona część środowiska (skały, powietrze, energia słoneczna, związki mineralne)

RODZAJE EKOSYSTEMÓW • Podział ze względu na stopień przekształcenia przez człowieka: – Naturalne, – Półnaturalne, – Sztuczne. • Podział ze względu na dostęp do energii świetlnej • Autotroficzne • Heterotroficzne

STRUKTURA TROFICZNA • PRODUCENCI • KONSUMENCI • DESTRUENCI • ŁAŃCUCHY TROFICZNE: – SPASANIA (koniczyna, ślimak, żaba, zaskroniec) – DETRYTUSOWY (detrytus, dżdżownica, bażant, lis)

ZADANIA Biom Formacja roślinna tundra Skąpa roślinność w korytach rzek i oazach, roślinność tajga sawanna pustynia Przykłady fauny

SUKCESJA EKOLOGICZNA Ewolucja ekosystemów, proces kierunkowych zmian prowadzących do stopniowego przekształcania się ekosystemów: • SUKCESJA PIERWOTNA – zachodzi na terenie wcześniej niezajętym żadna biocenozą (wyspy wulkaniczne, nagie skały, piaszczyste plaże) • SUKCESJA WTÓRNA – zachodzi na terenie wcześniej zajętym przez biocenozę, która została zniszczona (wyręby lasów, pożarzyska)

EUTROFIZACJA

KRĄŻENIE MATERII I PRZEPŁYW ENERGII • MATERIA krąży w systemie w obiegu zamkniętym (łańcuch troficzny) • ENERGIA przepływa przez ekosystem jednokierunkowo w obiegu otwartym. Do funkcjonowania ekosystemu niezbędny jest ciągły dopływ energii

PRODUKTYWNOŚĆ EKOSYSTEMÓW • To intensywność z jaką dany ekosystem w jednostce czasu produkuje materię. • Najwyższą produktywność mają wilgotne lasy równikowe, rafy koralowe, najniższą: tundra, pustynie

PRODUKTYWNOŚĆ EKOSYSTEMÓW • PRODUKCJA PIERWOTNA – tempo, w jakim producenci przekształcają energię świetlną lub chemiczną związków nieorganicznych w energię chemiczną związków organicznych • PRODUKCJA WTÓRNA – tempo, w jakim konsumenci wykorzystują materię i energię producentów do produkcji masy swoich organizmów

PRODUKCJA BRUTTO I NETTO • PIERWOTNA BRUTTO – całość wyprodukowanej przez producentów materii organicznej • PIERWOTNA NETTO – mniej więcej połowa produkcji pierwotnej brutto, która zostaje zmagazynowana jako biomasa w tkankach roślin • WTÓRNA BRUTTO – całkowita ilość materii organicznej wyprodukowana przez konsumentów • WTÓRNA NETTO – biomasa jaką łącznie zmagazynowali konsumenci (po odliczeniu strat na oddychanie, utrzymanie temp. ciała, itp. )

OBIEG WĘGLA W PRZYRODZIE

OBIEG AZOTU W PRZYRODZIE