Jak dziaa w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka Przypadek

Jak działać w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka?

Przypadek Krzysia • Wychowawca klasy V obserwuje, że jeden z uczniów, Krzysiu, jest bardzo wycofany, zalękniony, smutny. Często jest zamyślony, wygląda, jakby się czymś martwił. Trzyma się na uboczu, nie wykazuje inicjatywy w relacjach, nie mówi o swoich potrzebach (problem ostatnio się nasilił). • Ma duży potencjał, uczy się słabo, wychowawca ma wrażenie, że zawsze wypada na sprawdzianie poniżej swoich możliwości, nie wykorzystuje swojego potencjału. • Krzysiu był kierowany do Poradni PP w trzeciej klasie w związku z podejrzeniem dysleksji (nie potwierdziło się), stwierdzono też dobre możliwości intelektualne. Poza tym lekkie zahamowanie psychoruchowe i tendencję do wycofywania się w sytuacjach trudnych. • Jest jedynakiem, do szkoły przychodzi na zebrania mama, smutna, nijako wyglądająca kobieta. Wychowawca próbował rozmawiać z nią o Krzysiu, powiedziała, że on już taki jest, ma to po mnie, też jestem nieśmiała. Ojciec nigdy się nie pojawił. • Wychowawca dowiaduje się (od kogoś znajomego), że w rodzinie prawdopodobnie jest przemoc ze strony ojca (osoba ta mieszka w tym samym bloku i była świadkiem wyzwisk i gróźb, jakie ojciec kierował do chłopca). • Próbuje rozmawiać z Krzysiem, pyta o tatę, ale chłopiec odpowiada zdawkowo, że jest dobrze.

Czy należy rozmawiać z dzieckiem o krzywdzeniu? • Powody, dla których dzieciom jest trudno o tym mówić o krzywdzeniu • wstydzą się opowiadać o tym, co je spotyka • nie mają zaufania do dorosłych • obawiają się, że zostaną zignorowane, że nikt im nie uwierzy lub że zostaną zdradzone i ich rodzice dowiedzą się o tym, co powiedziały • Kiedy warto rozmawiać z dzieckiem o naszych podejrzeniach krzywdzenia go przez rodziców? • Kiedy dziecko samo zaczyna mówić o problemie lub wyraźnie daje nam do zrozumienia, że coś je trapi i chce nam o tym powiedzieć. Oznacza to, że jest gotowe z nami porozmawiać. Może mówić nam nie wprost, żeby sprawdzić, jak zareagujemy, czy usłyszymy „jego wołanie o pomoc”. • Dorosły, któremu dziecko sygnalizuje coś niepokojącego, powinien spróbować wyjaśnić, co dziecko chce powiedzieć. • Jeśli dorosły zignoruje sygnały, dziecko może uznać, że nie warto prosić o pomoc. Zostanie wtedy ze swoją tajemnicą – czasami na długie lata.

Sygnały krzywdzenia • Jeśli dziecko nie powiedziało nam wprost o krzywdzeniu, a tylko widzimy sygnały w jego zachowaniu (lub mamy je od innych osób)- to sprawdzanie podejrzeń nie zawsze należy zaczynać od rozmowy z dzieckiem • Trzeba pamiętać, że dziecko może się bać opowiedzieć o tym, co je spotyka • może się wstydzić oraz nie mieć zaufania do dorosłych • może też chcieć być lojalne wobec własnych rodziców. • To, czy zdecydujemy się jednak porozmawiać z dzieckiem, zależy od tego, jak długo je znamy , jaki mamy z nim kontakt a więc czy jesteśmy dla niego osobą, której może zaufać. • Dziecko najczęściej mówi o trudnych sprawach niejako „przy okazji”, więc zamiast wypytywać, lepiej stworzyć sprzyjająca sytuację i klimat do rozmowy (np. poprosić dziecko, żeby chwilę zostało i w czymś nam pomogło). • W przypadku starszych dzieci (nastolatki)- podejmowanie jakichkolwiek działań „za plecami” jest źle przez nie odbierane i niszczy ich zaufanie do dorosłych. W takiej sytuacji lepsze może być otwarte podjęcie rozmowy z dzieckiem o tym, co nas niepokoi

Rozmowa z mamą • Można opisać sygnały widoczne w zachowania chłopca: Jest bardzo wycofany, zalękniony, smutny, zamyślony i jakby nieobecny. Trzyma się na uboczu, nie wykazuje inicjatywy w relacjach, nie mówi o swoich potrzebach. Ma duży potencjał, a uczy się słabo, mam wrażenie, że zawsze wypada na sprawdzianie poniżej swoich możliwości, nie wykorzystuje swojego potencjału. • Zapytać mamę jak Krzysiu funkcjonuje w domu: co zwykle robi, gdy wróci ze szkoły? Jakie ma relacje z rodziną, kolegami? • Zapytać, jakie mogą być przyczyny stanu chłopca: Jak pani myśli, co może Krzysia martwić, czego może się bać? • Odwołać się do wiedzy o rozwoju dziecka: Dzieci w tym wieku są żywe, radosne i muszą być jakieś specjalne przyczyny, dla których stają się smutne i zalęknione. Taki stan może być spowodowany u dziecka jakąś trudną sytuacją- i mija, gdy ona się rozwiąże. Jednak Krzysiu cały czas jest w takim stanie, bardzo rzadko się ożywia. Wygląda, jakby coś go dręczyło, zabierało radość życia.

Rozmowa z mamą • Hipotetycznie: Czasami dzieci martwią się trudnymi sytuacjami w swojej rodzinie. Zwykle bardzo to przeżywają, bo rodzina jest dla dziecka najważniejsza. Nie znam Państwa sytuacji, ale gdyby tak było, warto pomyśleć co zrobić, bo Krzysiu naprawdę jest w trudnym stanie i sam sobie z tym nie poradzi. • Gdyby mama zaprzeczała, nie podejmujemy dyskusji: Chciałam to tylko Pani powiedzieć. • Gdyby spytała wprost: Czy pani podejrzewa, że w naszej rodzinie coś jest nie tak? można powiedzieć: Nie wiem, ale widzę, że Krzysiu jest naprawdę nieszczęśliwy. I wierze, że Pani jako mama, może znać przyczyny. • Rodzic, który jest świadkiem krzywdzenia dziecka przez współmałżonka może podczas takiej rozmowy skonfrontować się z faktem że dziecko jest w trudnej sytuacji i złe traktowanie go wpływa na jego rozwój i stan psychiczny. Nawet jeżeli nie jest gotowy do ujawnienia problemu, być może sam spróbuje zmienić swoje zachowanie np. stanie w obronie dziecka.

Jak rozmawiać z rodzicem, którego podejrzewamy o przemoc wobec dziecka? • W przypadku , gdy podejrzewamy, że rodzic stosuje przemoc wobec dziecka, wypytywanie go o konkretne problemy w rodzinie (np. Czy bije pan syna za złe oceny? ) może być ryzykowne- wzbudzić jego nieufność, a także przeświadczenie, że dziecko coś powiedziało. Lepiej jest zadać pytanie otwarte, które niczego nie sugerują. -Co w zachowaniu Krzysia Pana cieszy? A co denerwuje, martwi, przeszkadza? Możemy odwołać się do słów rodzica: • „Powiedział pan, że martwią pana słabe wyniki Krzysia w nauce. Czy próbuje pan wpływać na niego, żeby uczył się lepiej? Co pan robi, kiedy wraca do domu z kolejną jedynką ze sprawdzianu? ” • Mówi pan, że Krzysiu nie chce nic robić w domu, zostawia po sobie bałagan. To pewnie przeszkadza i może złościć. Jak pan sobie z tym radzi? Rodzice, którzy uważają, że lanie jest dobrą metodą wychowawczą, w takiej sytuacji sami mogą ujawnić, że biją dziecko.

• Taki sposób rozmowy z rodzicem jest stosunkowo bezpieczny. Dajemy mu wyraźnie do zrozumienia, że widzimy sygnały problemu, jednocześnie sugerując niczego konkretnego. • Rodzic może zobaczyć, że dziecko jest w złym stanie z powodu jego zachowań. Być może skłoni to rodzica do refleksji i sprawi, że będzie się bardziej kontrolował w relacji z dzieckiem.

Wsparcie dla dziecka w domu • Nawet, jeżeli nie uda się odkryć „rodzinnych” przyczyn problemów dziecka i ujawnić, że jest krzywdzone, warto porozmawiać z rodzicem o tym czego potrzebuje dziecko ( w takim stanie, w jakim jest) i jak można mu pomóc. • „Jak pani myśli, czego Krzysiu potrzebuje teraz, kiedy widać, że przeżywa coś trudnego? Jak możemy mu pomóc? ” • Warto podpowiedzieć rodzicowi, że dziecko potrzebuje spokoju, poczucia bezpieczeństwa, rozmowy o problemach, zrozumienia i cierpliwości dorosłych, wsparcia w nauce itp. • W rodzinie dysfunkcyjnej, rodzice są zaabsorbowani swoimi problemami i mogą mieć tendencje do bagatelizowania problemów dziecka: „Ma teraz trudny okres. Wyrośnie z tego. To samo przejdzie”. Trzeba im pokazać, że dziecko jest zagrożone i samo sobie nie poradzi: • Krzysiu żyje w dużym napięciu. To powoduje problemy z nauką i zachowaniem. Sam sobie z tym nie poradzi. Potrzebuje pomocy. ”

Pomoc specjalistyczna • W niektórych przypadkach trzeba rozważyć pomoc specjalisty (konsultacja i terapia dziecka). Krzysiu prawdopodobnie jest w depresji- i jest ona napędzana trudną sytuacją rodzinną. • Ryzyko- dziecko, które żyje w chorym systemie rodzinnym i jest krzywdzone, zostaje delegowane do terapii. Zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców, może to być potwierdzeniem, że źródłem problemów jest samo dziecko. Dlatego konieczna jest też praca z rodzicami. • Jeżeli rodzic ujawni problemy swoje/ rodziny- ważne jest motywowanie go do skorzystania z adekwatnej pomocy (np. wsparcia dla ofiar przemocy) • Może się też okazać, że za krzywdzeniem dziecka stoją trudności wychowawcze, z którymi rodzice sobie nie radzą- wtedy warto im oferować konsultacje, warsztaty dla rodziców.

Interwencja w sytuacji zaniedbywania dziecka przez rodzica

Przypadek • 10 letni chłopiec potrzebuje specjalistycznej diagnozy okulistycznej: problem z bardzo brzydkim pismem, którego nie dało się rozczytać, nie mieszczenie się w linijkach, mylenie liter, problemy z czytaniem. • Matka negowała sugestie o okuliście - "przecież on dobrze widzi", " przecież on czyta", " nic go nie boli". W końcu udało się, matka dotarła do okulisty , gdzie usłyszała, że niezbędne są specjalistyczne badania w mieście ościennym, ze względu podejrzenia poważnej wady wzroku - uszkodzenie siatkówki. • Matka przyjęła to do wiadomości i tyle. Do ośrodka, gdzie ma zgłosić się nie ma możliwości umówienia wizyty telefonicznie - o czym matka wie, ale upiera się, że jeszcze spróbuje tam podzwonić.

• Wychowawca w szkole zapowiedział iż chłopiec nie otrzyma promocji do czwartej klasy bez kompleksowej diagnozy Wychowawcy w szkole jak i w placówce przedstawili matce korzyści z dokładnej diagnozy ( poprawa wyników w nauce, poprawa ocen, lepszy charakter pisma, płynne czytanie ) a także przedstawili alternatywy gdyby wadę stwierdzono ( np. wytyczne do pracy, indywidualny tok nauczania, orzeczenie). Matka chłopca przytakuje i nic nie robi. • Do sprawy włączyła się asystentka rodziny, gdy przedstawiła zagrożenia wynikające z podejrzewanej wady matka popłakała się bo wszyscy ją tylko straszą. Asystentka zaproponowała kilkakrotnie wspólny wyjazd w celu umówienia terminu badania jednak matka nadal trwa przy swoim, że będzie tam dzwonić.

1. Opór przed diagnozą Nie widzi sensu diagnozy- przedstawione argumenty jej nie przekonują, ma własne silnie utrwalone przekonania (np. jeżeli dziecka nic nie boli, to jest zdrowe, lekarze zawsze coś znajdą, i tak nic nie pomogą itp. ) Bierny opór- przytakuje i nie mówi co myśli- nauczyła się, że to jest skuteczne, w końcu dadzą jej spokój Duża sztywność myślenia, niezdolność do przyjmowania informacji z zewnątrz i modyfikowania pod ich wpływem swojego sposobu myślenia i zachowania (upośledzenie, zaburzenia emocjonalne) Obawia się samej diagnozy, że dowie się czegoś złego (dziecko straci wzrok itp. ) Nie umie sobie radzić z trudną sytuacją- mechanizm ucieczki, zaprzeczania, odkładania na później, odsuwania od siebie problemu

2. Trudność w załatwieniu sprawy • Boi się wyjeżdżać poza swoje miasto, jeździć środkami komunikacji, boi się załatwiania spraw, wizyt lekarskich (zaburzenia lękowe) albo brakuje jej potrzebnych umiejętności (ogólna niezaradność życiowa) • Ma inne, poważniejsze niż wzrok dziecka problemy życiowe (trudności materialne, przemoc, przeciążenie obowiązkami- dużo dzieci i ich potrzeb), zdrowie w tej rodzinie jest wartością (sama też nie chodzi do lekarza) • Nie czuje się odpowiedzialna za załatwienie tej sprawy: • wyuczona bezradność- zrobią to inni, jakoś to będzie • niedojrzałość emocjonalna- nie zdolność do podjęcia odpowiedzialności za dziecko (wtedy będzie się to przejawiało także w innych aspektach opieki nad dzieckiem) • nieprawidłowa więź z tym dzieckiem (jest ono deprecjonowane w rodzinie, jego potrzeby nie są zaspokajane; pozostałe dzieci mają lepszą opiekę)

Ograniczenia rodzica • Występują trwałe problemy w jej funkcjonowaniu (z mobilizacją, organizacją własnych działań, podejmowaniem odpowiedzialności) spowodowane określonymi zaburzeniami: depresja, nerwica lękowa, obniżone zdolności intelektualne, uzależnienie od alkoholu lub leków, zaburzenia osobowości, niedojrzałość emocjonalna, Zespół Stresu Pourazowego

Pytania Czy takie funkcjonowanie mamy dotyczy tylko tej sytuacji, czy jest jej trwałą cechą? Czy występują jakieś inne symptomy wskazujące na trwałe zaburzenia w jej funkcjonowaniu (nadużywanie alkoholu, objawy depresji, stany lękowe, zaburzenia myślenia? Czy występują czynniki sytuacyjne, które mogą wpływać na jej zachowanie (inne problemy, trudne warunki życia itp. ) Czy dotyczy to tylko roli matki, czy także innych ról życiowych (relacja z mężem, partnerem, praca)? Czy problem dotyczy jednego dziecka, czy wszystkich dzieci?

Motywowanie niedyrektywne Odwoływanie się do wartości, które są ważne dla niej samej (miłość do dziecka, jego przyszłość, zdrowie dziecka, jego nauka, opieka nad nim, wizerunek „dobrej mamy”- być może w innych sprawach stara się być troskliwą mamą: Wiem, że bardzo się pani troszczy o syna w … Zastanawiam się, z czego wynika trudność w zadbaniu o jego wzrok? ) Wydobycie i przepracowanie źródeł jej oporu (obaw, przekonań, trudności): Co naprawdę myśli o kwestii diagnozy, wizyty u lekarza? Jakie widzi korzyści? Czego się obawia? Co jest dla niej trudne? Czego potrzebuje, żeby pokonać te trudności?

Motywowanie dyrektywne • W sytuacji, gdy: • zawiodły próby rozmowy • widzimy ograniczenia mamy, które utrudniają jej przyjęcie pełnej odpowiedzialności za kwestię diagnozy i leczenia dziecka • Zdecydowany komunikat: Diagnoza musi być przeprowadzona jak najszybciej. Konieczne jest umówienie wizyty w ośrodku w terminie… • Ograniczony wybór: Jedzie pani tam sama lub ze mną (jeśli się spodziewamy, że sama nie pojedzie: jedziemy w środę o godzinie…. lub w piątek …)

Odwołanie się do konsekwencji formalnych (jeżeli wcześniejsze ustalenia zawiodły): Ma pani do wyboru: do końca tygodnia umawia pani wizytę w ośrodku, lub my … złożymy wniosek do sądu rodzinnego o… wniosek o cofnięcie wypłaty z funduszu 500 + To nie może być grożenie, tylko informowanie o działaniach, które naprawdę podejmiemy!

POMOC Często rodzic potrzebuje odpowiedniej pomocy, aby mógł lepiej funkcjonować: poddania się diagnozie, terapii, przyjmowania leków, obrony przed przemocą. Ważne, aby go do tego umiejętnie motywować AKCEPTCJA OGRANICZEŃ Są też jednak ograniczenia rodzica, których nie można zmienić, lub wymaga to długotrwałej pracy. Ważne, aby określić te ograniczenia, uznać je i brać pod uwagę w naszym działaniu