EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM SPOSOBY WSPARCIA MUTYZM
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM SPOSOBY WSPARCIA
MUTYZM SELEKTYWNY (WYBIÓRCZY) „Zaburzenie wieku dziecięcego, charakteryzujące się stałą niemożnością mówienia w wybranych sytuacjach społecznych (w których mówienie jest oczekiwane, np. w szkole), pomimo mówienia w innych sytuacjach” (APA, 2000 str. 127)
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Około 0, 77 % dzieci w wieku szkolnym ma problemy ze spontaniczną komunikacją w niektórych sytuacjach lub miejscach (Bergman, Piacentini, Mc. Craken, 2002). Można przypuszczać, że w szkole liczącej 1000 uczniów będzie ośmioro dzieci z taką trudnością. Dzieci te zazwyczaj nie rozmawiają z nauczycielami i/lub rówieśnikami w szkole czy przedszkolu, natomiast swobodnie komunikują się z osobami z najbliższej rodziny.
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Mutyzm selektywny jest zaburzeniem psychicznym, którego objawy zostały opisane w międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych (ICD 10) oraz amerykańskiej klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM V.
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Zgodnie z ICD 10, do postawienia diagnozy mutyzmu selektywnego muszą być spełnione następujące kryteria: 1. Ekspresja i rozumienie języka przez dziecko oceniane wg standardowych testów mieszczą się w granicach dwóch odchyleń standardowych. 2. Możliwa jest do potwierdzenia niemożność mówienia w specyficznych sytuacjach, w których od dziecka jest to oczekiwane, pomimo mówienia w innych sytuacjach. 3. Czas trwania zaburzenia przekracza cztery tygodnie. 4. Wykluczono występowanie zaburzeń rozwojowych. 5. Zaburzenia nie wyjaśnia brak znajomości języka mówionego, wymaganego w sytuacjach społecznych, w których występuje niemożność mówienia.
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Dziecko z mutyzmem selektywnym / wybiórczym w szkole zazwyczaj nie komunikuje się werbalnie (czasem komunikacja może być ograniczona do określonych osób lub sytuacji). Może przejawiać także niewerbalne oznaki lęku (napięte, usztywnione ciało, uboga mimika, bierność i wycofanie, zahamowana aktywność). Objawy mogą nie zostać rozpoznane przez nauczycieli, ponieważ wymienione zachowania mogą być interpretowane jako nieśmiałość i nie budzić niepokoju. Najczęściej w domu zachowanie dziecka jest skrajnie odmienne: może być ono bardzo aktywne i rozmowne, czasem może sprawiać trudności wychowawcze.
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Pozostawienie dziecka bez pomocy w przedszkolu lub szkole powoduje pojawianie się dodatkowych trudności, jak np. odrzucenia przez rówieśników, niewystarczających umiejętności społecznych, czy komunikacyjnych. Wczesne przeprowadzenie diagnozy i rozpoczęcie terapii może zapobiec pojawieniu się powikłań. Rokowanie jest tym lepsze, im młodsze było dziecko w omencie pojawienia się objawów i im krótszy był czas ich trwania do łączenia oddziaływań terapeutycznych.
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Mutyzm selektywny jest zaburzeniem lękowym, brak komunikacji nie jest świadomą decyzją dziecka. Dziecko rozumie kierowane do niego komunikaty, umie i chce mówić, jednak, w pewnych sytuacjach, nie jest w stanie nic powiedzieć. Etiologia mutyzmu jest wieloczynnikowa, rozwój zaburzenia prawdopodobnie zależy od wzajemnego oddziaływania różnych czynników biologicznych i środowiskowych oraz indywidualnych predyspozycji dziecka. Aby dziecko z mutyzmem mogło korzystać z oddziaływań edukacyjnych i rozwijać swoje kompetencje społeczno- emocjonalne należy dostosować wymagania do jego poziomu lęku i zapewnić odpowiednie wsparcie.
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Pomoc w obniżaniu poziomu lęku § nawiązanie bezpiecznej relacji w indywidualnym kontakcie z nauczycielem, § podczas zorganizowanych zajęć, nieformalnych kontaktów na przerwie, spotkań poza szkołą – dbanie o przyjazną atmosferę w grupie, otwartość, promowanie wśród dzieci wzajemnej pomocy i wsparcia.
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Wspieranie rozwoju społeczno- emocjonalnego § proponowanie zadań do wykonania w parach i małych grupach, § zachęcanie dzieci do spotkań w parach poza szkołą (w porozumieniu z rodzicami), § organizowanie dla całej klasy zajęć wspomagających rozwój społecznoemocjonalny (poznawanie emocji i sposobów obniżania napięcia emocjonalnego związanego z doświadczaniem trudnych emocji), § proponowanie ćwiczeń śródlekcyjnych obniżających napięcie emocjonalne (zabawy ruchowe, relaksacyjne, oddechowe, krótkie treningi uważności).
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Pomoc w budowaniu pozytywnego obrazu siebie § docenianie starań i sukcesów dziecka, § stosowanie pochwał opisowych (konkretne wskazanie tego, co w zachowaniu lub pracy dziecka nam się podoba), § szczególne istotne jest dostrzeganie i nazywanie zachowań świadczących o odwadze, samodzielności, aktywności, chęci do pomocy innym, umiejętności współpracy,
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Pomoc w budowaniu pozytywnego obrazu siebie (c. d. ) § przekazywanie pozytywnych informacji o zachowaniu dziecka rodzicom, w obecności ucznia, § zachęcanie do rozwijania zdolności i zainteresowań oraz stwarzanie okazji do wykorzystywania ich w grupie rówieśniczej, § rozwijanie aktywności w grupie: wyznaczanie konkretnych, niewerbalnych zadań do wykonania, proponowanie roli dyżurnego, zachęcanie do wykorzystywania umiejętności dziecka w celu pomocy innym, wyznaczanie roli w przedstawieniu.
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Wspieranie rozwoju komunikacji werbalnej Umożliwienie udziału w zajęciach rozwijających kompetencje społeczno-emocjonalne w wykorzystaniem technik poznawczobehawioralnych prowadzone metodą małych kroków (sliding in). Zajęcia powinny być prowadzone przez koordynatora, osobę, z którą dziecko rozmawia (psychologa, pedagoga, logopedę lub wychowawcę). Powinny mieć charakter indywidualny i odbywać się systematycznie (minimum 3 razy w tygodniu po 15 minut). Po nawiązaniu dobrego, swobodnego kontaktu słowno-emocjonalnego, koordynator powinien kolejno wprowadzać osoby, z którymi dziecko podejmie komunikację werbalną (rówieśnicy, nauczyciele).
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Wspieranie rozwoju komunikacji werbalnej (c. d. ) Celem spotkań powinno być systematyczne powiększanie grona rozmówców o kolejne osoby z klasy. Następnym celem powinno być zabieranie głosu na forum klasy oraz generalizacja rozmów w różnych miejscach i z różnymi osobami w szkole. Stworzenie, w porozumieniu z rodzicami oraz starszym uczniem, szczegółowej strategii prowadzącej do mówienia na forum w klasie. Duże zadania należy rozłożyć na małe etapy i wzmacniać osiąganie każdego z nich. Pomocne jest wprowadzenie na terenie szkoły behawioralnego systemu żetonowego.
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Wspieranie rozwoju komunikacji werbalnej (c. d. ) Nie pomijanie w zadaniach wymagających mówienia (warto dać dziecku kilka sekund na wypowiedź). Jeśli nie będzie w stanie się odezwać, można zaproponować niewerbalną formę działania lub przypomnieć o możliwości wypowiedzenia się później. Stwarzanie dziecku możliwości wypowiedzenia się, jednak bez tworzenia presji (zmuszania do mówienia). Naturalne przyjmowanie werbalnych wypowiedzi dziecka (nie należy okazywać entuzjazmu, kiedy dziecko odezwie się, warto natomiast odnieść się do treści wypowiedzi, mówiąc np. „dobrze wiedzieć, że masz siostrę”, „to ciekawe, że lubisz jeździć na rowerze”).
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Wspieranie dziecka z mutyzmem podczas kształcenia na odległość Dzieci z mutyzmem wybiórczym dobrze funkcjonują w znanym środowisku, nie mają więc kłopotów z wykonywaniem zadań edukacyjnych w domu rodzinnym. Trudność może sprawiać im bezpośrednia komunikacja werbalna na odległość np. rozmowa przez telefon, czy komunikatory internetowe video typu Skype, Whats. App. Praca z uczniem z mutyzmem wybiórczym podczas kształcenia na odległość, poza przyswajaniem treści edukacyjnych, powinna uwzględniać też budowanie bezpiecznej relacji z nauczycielem, wspieranie samodzielności oraz rozwijanie kompetencji społeczno-emocjonalnych. Warto zachęcać uczniów do aktywności, samodzielnego wykonywania zadań z wykorzystaniem komputera (zwiększy to kompetencje uczniów a tym samym wpłynie na samoocenę).
EDUKACJA UCZNIA Z MUTYZMEM SELEKTYWNYM Wspieranie dziecka z mutyzmem podczas kształcenia na odległość (c. d. ) Należy zadbać o systematyczną informację zwrotną dotyczącą postępów ucznia. Umożliwiać komunikację przy pomocy internetowych komunikatorów tekstowych typu Messanger, Whats. App. Można zaproponować wykonanie w domu nagrania na dowolny temat (np. zaprezentowanie zainteresowań, przeczytanie w domu zadanego tekstu), a następnie udostępnienie go nauczycielowi. Tego typu zadanie można zlecić do wykonania całej klasie, a następnie, za zgodą uczniów, zaprezentować je na forum. Warto zachęcać uczniów do wykonania w domu niektórych zadań w parach, przy pomocy internetowych komunikatorów tekstowych. Stwarzać okazję do dzielenia się swoimi zainteresowaniami i zdolnościami.
- Slides: 17