PRAWA DZIECKA 1 Krtka historia praw dziecka Siga

PRAWA DZIECKA 1

Krótka historia praw dziecka • Sięga przełomu XIX / XX wieku • Dzieci katowane przez rodziców – brak instytucji chroniących dzieci • Pierwszy opisany przypadek (1874 r. ) – historia 8 letniej Mary Wilson z Baltimore • Pomoc udzielona przez członków lokalnego oddziału stowarzyszenia przeciwdziałania okrucieństwu wobec zwierząt • Powstanie w USA ok. 200 różnych lokalnych stowarzyszeń chroniących dzieci przed przemocą • Podobna geneza dotyczy innych krajów 2

Prawa dziecka • • Prawa cywilne Prawa socjalne Prawa kulturalne Prawa polityczne • Nie przyznano dzieciom praw ekonomicznych pozostawiając je pod prawną opieką dorosłych 3

Międzynarodowe akty prawne • Deklaracja Praw Dziecka (z 1924 r. zwana Genewską, zawiera 5 zasad) • Deklaracja Praw Dziecka ( z 1959 r. przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, zawiera 10 zasad ) • Konwencja o Prawach Dziecka ONZ, nazwana światową konstytucją praw dziecka, podpisana przez 191 państw z 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526), zawiera szeroki katalog praw dziecka 4

Prawo polskie • Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ( Dz. U. z 1997 r. , Nr 78 poz. 483 - rozdział II ) • Kodeks rodzinny i opiekuńczy USTAWA z dnia 25 lutego 1964 r. • Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka USTAWA z dnia 6 stycznia 2000 r. ( Dz. U. Nr 6, poz. 69) 5

Do czego uczeń ma prawo? 6

Prawa dziecka w szkole • • Szkoła ma służyć dziecku – tworząc warunki jego rozwoju fizycznego, intelektualnego i duchowego. Szkoła ma obowiązek dbać o zaspokajanie indywidualnych potrzeb dziecka. 7

Do czego uczeń ma prawo w szkole • 1. Do pełnego bezpieczeństwa psychicznego i fizycznego. • 2. Do poszanowania godności – niezależnie od sytuacji, w jakiej się znajdzie. • 3. Do praw i wolności osobistych gwarantowanych przez Konwencję o Prawach Dziecka. • 4. Do mądrego programu nauczania, który uczy rozumienia świata, a nie każe wkuwać encyklopedii, i do nauczyciela, który rozumie powyższą prawdę. 8

Do czego uczeń ma prawo w szkole • 5. Do planu nauczania i wymagań dostosowanych do możliwości młodego organizmu. • 6. Do przyjaznego nauczyciela (wychowawcy) nastawionego nie na represje, lecz na pomoc w rozwiązywaniu problemów, • 7. Do obiektywnej informacji i sprawiedliwej oceny uwzględniającej zarówno stan wiedzy, jak i umiejętności oraz starania. • 8. Do wychowania nie narzucającego żadnego światopoglądu politycznego, społecznego i religijnego. 9

PRAWO DO INFORMACJI To prawo do wiedzy o przysługujących uczniowi prawach oraz procedurach w przypadku ich naruszania. Uczeń ma prawo być poinformowany o zapadających w szkole decyzjach dotyczących jego osoby. 10

W praktyce: ü przepisy prawa oświatowego zapewniają uczniom możliwość zapoznania się ze statutem, który zawiera prawa ucznia, obowiązki, określa konsekwencje naruszania praw innych osób. ü szkoła ma obowiązek informowania o podejmowanych w sprawie ucznia decyzjach np. przeniesienia do innej klasy ü uczeń ma prawo znać z wyprzedzeniem (zgodnie z WSO) przewidywanych ocen semestralnych i końcoworocznych ü ma prawo poznać kryteria oceniania zachowania , poznać procedurę odwołań od ustalonej oceny 11

PRAWO DO NAUKI To stworzenie warunków do nauki dla każdego ucznia. Zgodnie z zapisem Konstytucji RP „ każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa[. . . ] Państwo jest zobowiązane do tego, aby nauczanie podstawowe było bezpłatne. ” 12

W praktyce: ü uczeń ma swobodny dostęp na zajęcia lekcyjne. zakazane jest ograniczenie tego prawa np. : wyproszenie z sali lub niewpuszczenie do niej z jakiegokolwiek powodu ü ma prawo do pomocy w nauce, do pomocy psychologiczno – pedagogicznej, np. zajęcia wyrównawcze, terapie, rewalidacje itp. ü ma prawo do indywidualnego toku lub programu nauki ü ma prawo do zapisania się do organizacji i stowarzyszeń działających na terenie szkoły, np. PCK 13

WOLNOŚĆ WYPOWIEDZI I WYRAŻANIA OPINII To wolność posiadania i głoszenia własnych poglądów na każdy temat i w dowolnej formie. Prawo to może być ograniczone wobec naruszania dóbr innych osób, a także ze względu na zakłócenie porządku publicznego, ze względu na ochronę zdrowia lub moralności. 14

W praktyce: ü uczeń ma prawo do wypowiadania opinii w sprawach ważnych w życiu szkoły, klasy, samorządu ü ma prawo do wyrażenia opinii i przedstawienia stanowiska we własnej sprawie np. w sytuacji konfliktu, lub w sprawie dotyczącej jego kolegi ü o ile nie narusza dobra innych, może wygłaszać kontrowersyjne poglądy i opinie niezgodne z kanonem nauczania, ale nie zwalnia go to od znajomości materiału nauczania 15

ü poglądy i opinie kontrowersyjne lub niezgodne z poglądem nauczyciela nie mogą mieć wpływu na oceny merytoryczne ü ma prawo do przedstawiania radzie pedagogicznej i dyrektorowi szkoły wniosków i opinii we wszystkich sprawach szkoły, a także w sprawach dotyczących podstawowych praw uczniów. 16

WOLNOŚĆ OD PRZEMOCY FIZYCZNEJ I PSYCHICZNEJ To zakaz stosowania jakichkolwiek form przemocy fizycznej i nakaz poszanowania godności (m. in. zakaz obrażania, poniżania, wyśmiewania, stosowania presji psychicznej) 17

W praktyce : ü wszelkie kary, jakie stosuje się w szkole, muszą być zapisane w statucie szkoły i nie mogą naruszać nietykalności osobistej i godności ucznia ü uczeń ma prawo być jednakowo oceniany i traktowany bez względu na wygląd zewnętrzny, status rodzinny, społeczny czy status ucznia ü nauczyciel nie może zwracać się do ucznia w sposób obraźliwy ü szkoła musi chronić przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź psychicznej 18

PRAWO DO OCHRONY PRYWATNOŚCI To prawo do tajemnicy życia prywatnego i rodzinnego 19

W praktyce : ü szkoła ma prawo wiedzieć tylko tyle o uczniu, ile rodzice i uczeń chcą sami powiedzieć ü wszelkie informacje dotyczące życia prywatnego, rodziny, stanu zdrowia itp. znane wychowawcy, czy innym pracownikom szkoły nie mogą być rozpowszechniane ü nauczyciel nie może upubliczniać życia prywatnego i rodzinnego ucznia i nie może zdradzić tajemnicy korespondencji 20

PRAWO DO OCHRONY ŻYCIA To zapewnienie higienicznych warunków nauki. To prawo do odpoczynku, czasu wolnego, rozrywki i zabawy. 21

W praktyce : ü rozkład lekcji powinien być ustalany z uwzględnieniem: równomiernego rozłożenia zajęć w poszczególnych dniach tygodnia, różnorodności zajęć w każdym dniu, niełączenia w kilkugodzinne zajęcia z tego samego przedmiotu ü nad bezpieczeństwem uczniów w czasie przerw powinien czuwać nauczyciel ü w salach powinna być odpowiednia temperatura powietrza 22

PRAWO DO ODPOWIEDNIEGO STANDARDU ŻYCIA Jeżeli uczeń znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, ma prawo do otrzymywania pomocy materialnej. 23

W praktyce : ü pieniądze na ten cel powinien zapewnić organ prowadzący szkołę ü uczeń ma prawo do : stypendium socjalnego, korzystania z posiłków w stołówce i do zasiłków losowych ü jeżeli jest zdolny, ma prawo do stypendium za wyniki w nauce 24

PRAWA PROCEDURALNE To możliwość dochodzenia swoich praw, czyli możliwość obrony. W szkole muszą istnieć jasne procedury odwołania się od decyzji nauczyciela, dyrektora, rady pedagogicznej. Prawo oświatowe nie przewiduje jednolitego systemu ochrony praw uczniów, dlatego każda szkoła posiada własne zasady. 25

W praktyce: ü niedopuszczalne jest stosowanie kar niezapisanych w statucie ü wymierzenie kary bez dania uczniowi możliwości obrony jest naruszeniem prawa do obrony i może być podstawą do uchylenia kary ü w statucie powinien być określony tryb odwołania się od wymierzonej kary ü w przypadku łamania praw ucznia ma on możliwość odwołania się od krzywdzącej decyzji ü pomocą służy rzecznik praw dziecka i rzecznik praw obywatelskich 26

Instytucjonalna pomoc dzieciom • W Polsce istnieje ponad 80 organizacji pozarządowych, kościelnych i wyznaniowych działających na rzecz dzieci. • Biuro Rzecznika Praw ul. Śniadeckich 10 00 -656 Warszawa Dziecka Telefon informacyjno-interwencyjny: (22) 696 55 50 czynny: codziennie w godz. 8. 15 -20. 00, fax: (22) 629 60 79 (całodobowo) Adres poczty elektronicznej: rzecznik@brpd. gov. pl 27

28