DZIAANIA INTERWENCYJNE W SZKOLE Konferencja dla dyrektorw przygotowana

DZIAŁANIA INTERWENCYJNE W SZKOLE Konferencja dla dyrektorów przygotowana przy współpracy ŚKO i KMP w Gliwicach kwiecień 2012

NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE … to system zachowań, działań oraz środków zmierzających do zaspokojenia istotnych dla jednostki potrzeb, społecznie nieakceptowany, zakazany przez kodeks prawny, obyczajowy bądź etyczny

PRZEJAWY NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO § - Zahamowanie w środowisku: brak zaufania do ludzi, brak energii fizycznej, brak konsekwencji w postępowaniu Postawa demonstracyjno-bojowa niepodporządkowanie się obowiązującym normom, zachowania prowokacyjne, nieadekwatne poczucie niesprawiedliwości

Niedostosowanie społeczne manifestowane w postaci „skrajnej aspołeczności” n n n n n tworzenie grup przestępczych, włamania, rozboje, agresja oraz autoagresja, brak realizacji obowiązku szkolnego, ucieczki z domu, używanie środków psychoaktywnych, palenie papierosów, spożywanie alkoholu, prostytucja, subkultury o charakterze przestępczym.

Metody współpracy szkoły z policją 1. W ramach długofalowej pracy profilaktyczno – wychowawczej szkoła i policja utrzymują stałą, bieżącą współpracę w zakresie profilaktyki zagrożeń, 2. Koordynatorami współpracy powinni być: pedagog/psycholog szkolny oraz pracownicy Wydziału ds. Nieletnich Komendy Miejskiej Policji. 3. Do współpracy ze szkołą zobowiązany jest także dzielnicowy, w rejonie którego znajduje się szkoła/placówka. 4. Pracownicy szkoły wyznaczeni do współpracy z policją, specjaliści ds. nieletnich oraz dzielnicowi powinni wspólnie ustalić wzajemnie zasady kontaktu, by móc na bieżąco wymieniać informacje i rozwiązywać problemy związane z bezpieczeństwem i dobrem uczniów.

W ramach współpracy policji ze szkołą organizuje się: - - spotkania pedagogów szkolnych, nauczycieli, dyrektorów szkół z zaproszonymi specjalistami ds. nieletnich podejmujące tematykę zagrożeń przestępczością oraz demoralizacją dzieci i młodzieży w środowisku lokalnym, spotkania tematyczne młodzieży szkolnej z udziałem policjantów m. in. na temat odpowiedzialności nieletnich za popełniane czyny karalne, prawnych aspektów narkomanii, wychowania w trzeźwości itp. oraz z młodszymi uczniami, na temat zasad bezpieczeństwa, zachowań ryzykownych oraz sposobów unikania zagrożeń, - informowanie policji o zdarzeniach na terenie szkoły wypełniających znamiona przestępstwa, stanowiących zagrożenie dla życia i zdrowia uczniów oraz przejawach demoralizacji dzieci i młodzieży,

- udzielanie przez policję pomocy szkole w rozwiązywaniu trudnych, mogących mieć podłoże przestępcze problemów, które zaistniały na terenie szkoły, - wspólny – szkoły i policji - udział w lokalnych programach profilaktycznych związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom oraz zapobieganiem demoralizacji i przestępczości nieletnich. UWAGA: Policja powinna być wzywana do szkoły w sytuacjach, o których mowa w „Procedurach (. . . )” albo, gdy wyczerpane zostaną środki możliwe do zastosowania przez szkołę w określonej sytuacji, w których obecność policji jest konieczna. Każda, dotycząca uczniów wizyta policjanta w szkole, powinna być wcześniej zasygnalizowana dyrektorowi i/lub pedagogowi/psychologowi szkolnemu.

Uprawnienia policji 1. Legitymowanie ucznia: Na terenie szkoły policjant może wylegitymować ucznia aby: - zidentyfikować osobę podejrzaną o popełnienie czynu karalnego/ przestępstwa lub wykroczenia; - ustalić świadków zdarzenia powodującego naruszenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego; - wykonać polecenie wydane przez sad, prokuratora lub organy administracji rządowej; - zidentyfikować osoby wskazane przez pokrzywdzonych jako sprawców czynów karalnych/przestępstw lub wykroczeń; - poszukiwać osoby zaginione lub ukrywające się przed organami ścigania. 2. Przeszukanie: Na terenie szkoły można dokonać przeszukania w celu: - wykrycia lub zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej; - znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym;

3. Przesłuchanie ucznia: - jeżeli uczeń nie ukończył 17 lat, a jest podejrzany o popełnienie czynu karalnego, przesłuchanie powinno odbywać się przede wszystkim w obecności prawnych opiekunów, a jeśli to niemożliwe w obecności nauczyciela i/lub pedagoga szkolnego, - w charakterze świadka można przesłuchać każdego małoletniego, bez względu na wiek i w takiej czynności nie jest konieczny udział rodziców lub opiekunów prawnych. 4. Zatrzymanie ucznia: Może ono nastąpić jeżeli: - istnieje uzasadnione przypuszczenie, że uczeń popełnił czyn karalny/przestępstwo, - zachodzi potrzeba umieszczenia ucznia w policyjnej izbie dziecka w związku z uzasadnionym podejrzeniem popełnienia przez niego przestępstwa.

Policja może zabrać ucznia ze szkoły, jeżeli: - przeciwko uczniowi toczy się postępowanie wyjaśniające, a sąd lub prokurator zarządził przymusowe doprowadzenie ucznia, - uczeń jest świadkiem w procesie karnym, a organ prowadzący postępowanie zarządził przymusowe doprowadzenie ucznia, - uczeń stwarza w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także ich mienia, - uczeń w stanie po zażyciu środków odurzających swoim zachowaniem stwarza zagrożenie lub znajduje się w okolicznościach zagrażających jego życiu lub zdrowiu albo życiu lub zdrowiu innych osób.

PRZESŁUCHANIE NIELETNIEGO Zgodnie z art. 37 § 1 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich policja upoważniona jest do przesłuchania nieletniego sprawcy, świadka lub pokrzywdzonego, a także do zatrzymania nieletniego i umieszczenia go w Policyjnej Izbie Dziecka

Przesłuchanie nieletniego wymaga: Zapewnienia nieletniemu pełnej swobody wypowiadania się, n Wysłuchania nieletniego w warunkach zbliżonych do naturalnych, w miarę możliwości w miejscu jego zamieszkania, n Przesłuchania nieletniego w obecności rodziców lub opiekuna, a niekiedy w obecności pedagoga szkolnego lub nauczyciela, n Przesłuchanie nieletniego świadka nie wymaga obecności rodziców, n Nieletniego, który ukończył lat 17 policja przesłuchuje bez obecności osób trzecich n

USTAWA O POSTEPOWANIU W SPRAWACH NIELETNICH n art. 4 § 1 „Każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszenia zasad współżycia społecznego, popełniania czynu zabronionego, systematyczne uchylane się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekunów prawnych nieletniego, sądu rodzinnego policji lub innego właściwego organu. ”

KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO n art. 572 § 1 - „Każdy, komu znane jest zdarzenie uzasadniające wszczęcie postępowania z urzędu, obowiązany jest zawiadomić o nim sąd opiekuńczy”, § 2 – „Obowiązek wymieniony w paragrafie poprzedzającym ciąży przede wszystkim na urzędach stanu cywilnego, sadach, prokuratorach, notariuszach, organach urzędu gminy, organach policji, placówkach oświatowych, opiekunach społecznych oraz organizacjach i zakładach zajmujących się opieką nad dziećmi lub osobami psychicznie chorymi”.

KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO n art. 304 § 1 – „Każdy, kto dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuraturę lub policję”. § 2 – „Instytucje Państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstw”.

Odzwierciedlenie zachowań o charakterze niedostosowania społecznego w prawie: n Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich – art. 4 § 1 (…) świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszenia zasad współżycia społecznego, popełniania czynu zabronionego, systematyczne uchylane się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych (…) * Demoralizacja jest to działanie ciągłe – przynajmniej dwa razy musi zaistnieć

Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r. art. 14 ust. 1 „zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych: - Na terenie szkół oraz innych zakładów i placówek oświatowo-wychowawczych, opiekuńczych i domów studenckich”. n

Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 o przeciwdziałaniu narkomanii n 1. 2. Art. 48 Kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3, W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega karze pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności albo grzywny.

STATUT SZKOŁY Wdrażanie statutu w szkole: - Krok I: Wypracowanie reguł, norm oraz zasad funkcjonowania szkoły (PROCEDUR) poprzez przedstawicieli społeczności szkolnej, nauczycieli, uczniów, rodziców, personel administracyjny, - - - Krok II: Umieszczenie zapisów w statucie szkoły, spisanie procedur, które zatwierdza Rada Pedagogiczna, Krok III: Zapoznanie społeczności szkolnej z zasadami w nim umieszczonymi, w tym z procedurami szkolnymi, Krok IV: Modyfikacja związana ze zmianami w funkcjonowaniu szkoły.

STATUT ZAWIERA MIĘDZY INNYMI: 1. - Jasno określone normy i zasady: zachowania, Wyglądu, Funkcjonowania, 2. Zasady opieki i pomocy uczniowi wymagającemu szczególnego wsparcia: - Organizacja zajęć dodatkowych dla uczniów, Formy opieki i pomocy uczniom, Organizację i formy współdziałania szkoły z rodzicami w zakresie nauczania, wychowania i profilaktyki, 3. Schemat postępowania szkoły w sytuacjach trudnych – PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SZKOLE

PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SZKOLE - PRZYKŁADY 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. PROCEDURA POSTĘPOWANIA W SYTUACJI JEŻELI DO SZKOLY DOCIERAJĄ SYGNAŁY, ŻE UCZEŃ/UCZENNICA JEST WYKORZYSTYWANA SEKSUALNIE. PROCEDURA POSTĘPOWANIA W SYTUACJI STWIERDZENIA STOSOWANIA PRZEMOCY FIZYCZNEJ POZASZKOLNEJ WZGLĘDEM DZIECKA. PROCEDURA POSTĘPOWANIA WOBEC UCZNIA, KTÓRY DOKONAŁ KRADZIEŻY NA TERENIE SZKOŁY. PROCEDURY POSTĘPOWANIA WOBEC UCZNIA ZNAJDUJĄCEGO SIĘ POD WPŁYWEM ALKOHOLU LUB ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCH. PROCEDURA POSTEPOWANIA W PRZYPADKU, GDY NAUCZYCIEL ZNAJDUJE NA TERENIE SZKOŁY SUBSTANCJĘ PRZYPOMINAJĄCĄ WYGLĄDEM NARKOTYK. PROCEDURA POSTEPOWANIA WOBEC UCZNIA, KTÓRY PRZEDSTAWIA NIEPOKOJĄCE ZACHOWANIA O CHARAKTERZE SEKSUALNYM. PROCEDURA POSTEPOWANIA W PRZYPADKU STWIERDZENIA NARUSZENIA GODNOŚCI NAUCZYCIELA LUB INNEGO PRACOWANIKA SZKOŁY PRZEZ UCZNIA.

PROCEDURA POSTEPOWANIA W SYTUACJI, JEŻELI DO SZKOŁY DOCIERAJĄ SYGNAŁY, ŻE UCZEŃ/ UCZENNICA JEST WYKORZYSTYWANA SEKSUALNIE 1. Wychowawca klasy lub nauczyciel, do którego dotarły niepokojące sygnały w porozumieniu z dyrektorem szkoły i pedagogiem szkolnym wzywa do szkoły rodziców ucznia, * w sytuacji jeżeli uczeń bądź wywiad wskazuje jako sprawcę jednego z rodziców rozmowy podejmuje się z rodzicem, który nie jest sprawcę, 2. Na spotkaniu przedstawiamy rodzicowi pozyskane informacje. Jednocześnie powiadamiamy o emocjonalnych, fizycznych i prawnych konsekwencjach. 3. Proponujemy rodzicowi wsparcie specjalistów: pedagoga i psychologa szkolnego lub kierujemy do właściwej Poradni Psychologiczno. Pedagogicznej, 4. Jeżeli rodzic lekceważy przekazywane informacje, odmawia współpracy, nie podejmuje kroków polegających na zgłoszeniu zajścia do organów ścigania oraz szukania dla ofiary pomocy psychologicznej, w czym wspierają go przedstawiciele szkoły, lub obydwoje rodzice są winni molestowania dziecka pedagog szkolny w porozumieniu z dyrektorem składa doniesienie o dokonaniu przestępstwa na policję lub do prokuratury.

PROCEDURA POSTĘPOWANIA W SYTUACJI STWIERDZENIA STOSOWANIA PRZEMOCY FIZYCZNEJ POZASZKOLNEJ WZGLĘDEM DZIECKA 1. W przypadku zgłoszenia lub zauważenia przez pracownika szkoły śladów przemocy fizycznej zobowiązani jesteśmy niezwłocznie powiadomić o tym fakcie wychowawcę klasy, pedagoga/psychologa szkolnego lub dyrekcję szkoły; 2. Wychowawca wraz z pedagogiem i/lub psychologiem szkolnym przeprowadza rozmowę z uczniem i udziela dziecku potrzebnego wsparcia; 3. Ogólnych oględzin dokonuje higienistka szkolna lub osoby wyznaczone przez dyrektora, sporządzając odpowiednią notatkę : Dnia. . . . . na ciele dziecka. . . . stwierdzono krwawe wybroczyny w okolicach. . . . , zasinienia w okolicach. . . . . Na pytanie co się stało dziecko (nie) odpowiada „. . . . . ” (lub piszemy co mówi dziecko, ta notatka powinna znaleźć się w aktach dziecka). 4. W zależności od stanu zdrowia dziecka należy zawiadomić rodziców, wezwać pogotowie ratunkowe i powiadomić policję;

5. W zależności od zaistniałej sytuacji wychowawca, pedagog rozmawia z rodzicami /opiekunami prawnymi ucznia/uczennicy; * Jeżeli narażone jest zdrowie i życie dziecka należy niezwłocznie wezwać policję, która wykonuje dalsze czynności wg swoich procedur; 6. Jeżeli kontakt z rodzicami jest utrudniony (brak kontaktu telefonicznego, brak reakcji na wezwania do szkoły), wtedy postępujemy zgodnie z pkt. 7; 7. W szczególnych przypadkach, gdy uzyskujemy od dziecka informację o dalszym stosowaniu przemocy fizycznej w domu dyrektor zawiadamia Sąd Rodzinny Wydział Rodzinny i Nieletnich i/lub Policję (wniosek o wgląd w sytuację rodzinną).

PROCEDURA POSTĘPOWANIA WOBEC UCZNIA, KTÓRY DOKONAŁ KRADZIEŻY NA TERENIE SZKOŁY 1. 2. 3. 4. Zgłoszenie kradzieży przez ucznia, nauczyciela, rodzica do wychowawcy, nauczyciela uczącego, pedagoga i/lub psychologa szkolnego, dyrektora szkoły; Przeprowadzenie z uczniem rozmowy wyjaśniająco-dyscyplinującej przez pedagoga, i/lub psychologa szkolnego oraz wychowawcę klasy, z której zostaje sporządzona notatka; Poinformowanie ucznia o konsekwencjach nieprzestrzegania zasad regulaminu szkolnego. Przeprowadzenie pogadanki przy współpracy Straży Miejskiej – Patrol Szkolny lub Policji Wydział ds. Nieletnich; Wezwanie rodziców do szkoły (pisemne lub ustne) w celu omówienia zdarzenia i poinformowania o dalszych konsekwencjach wobec dziecka;

5. Uczeń ponosi konsekwencje swojego czynu zgodne ze Statutem Szkoły (nagana dyrektora szkoły); 6. Omówienie sprawy ucznia na posiedzeniu Zespołu Wychowawczego do Spraw Profilaktyki i podjęcie decyzji o dalszych krokach postępowania z dzieckiem. 7. Pisemne poinformowanie Komendy Miejskiej Policji – Sekcja do Spraw Nieletnich o dokonaniu kradzieży przez małoletniego; 8. Pisemne poinformowanie Sądu Rejonowego – Wydział Rodzinny i Nieletnich na temat demoralizacji lub pismo z prośbą o wgląd w sytuację rodzinną ucznia.

PROCEDURY POSTĘPOWANIA WOBEC UCZNIA ZNAJDUJĄCEGO SIĘ POD WPŁYWEM ALKOHOLU LUB ŚRODKÓW ODURZAJĄCYCH Każde zdarzenie w szkole związane z alkoholem lub środkami odurzającymi (uczeń posiada, używa, rozprowadza lub jest pod wpływem) oraz gdy zachowanie ucznia wyraźnie odbiega od normy (bardzo pobudzony, bardzo ospały, trudny w kontakcie, z zaburzeniami równowagi, zasypia na lekcji, bełkotliwa mowa) – należy zgłosić do dyrektora szkoły, pedagoga i/lub psychologa szkolnego; 1. 2. O zdarzeniu natychmiast informujemy rodziców ucznia, którzy powinni natychmiast zgłosić się do szkoły po odbiór dziecka. Do czasu przybycia rodziców uczeń powinien być umieszczony w gabinecie medycznym pod opieką pielęgniarki lub pracownika szkoły; Jeżeli nie mamy możliwości zawiadomienia rodziców należy wezwać Policję lub Straż Miejską;

3. Jeżeli uczeń jest agresywny i stanowi zagrożenie dla siebie lub innych, niezwłocznie wzywamy Straż Miejską lub Policję, informując o agresji, jednocześnie zawiadamiając rodziców ucznia; 4. Jeżeli uczeń jest w stanie znacznego upojenia alkoholowego lub pod silnym działaniem narkotyków (traci przytomność, ma utrudniony kontakt, wymiotuje, ma drgawki) należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe, koniecznie informując o wieku i złym stanie ucznia, a następnie zawiadomić rodziców; 5. Alkohol lub inne środki należy zabezpieczyć jako dowód i przekazać do dyrekcji, pedagoga i/lub psychologa szkolnego; 6. Po zdarzeniu, za każdym razem, musi zostać sporządzona notatka dyrekcji i/lub pedagoga, psychologa szkolnego z przebiegu zajścia z podpisami osób biorących w nim udział; 7. Pedagog szkolny przeprowadza rozmowę z rodzicami ucznia, informując o zagrożeniu uzależnieniem od alkoholu lub środków psychoaktywnych oraz podaje adresy ośrodków zajmujących się osobami zagrożonymi uzależnieniem lub uzależnionymi; 8. Z przeprowadzonej rozmowy pedagog sporządza notatkę z podpisem rodziców;

9. W każdym przypadku nieracjonalnego zachowania ucznia, ospałości lub innych objawów mogących świadczyć o zażywaniu środków odurzających, nadużywaniu alkoholu lub paleniu tytoniu nauczyciel zobowiązany jest do poinformowania dyrektora i/lub pedagoga, psychologa szkolnego; 10. Po każdym w/w zdarzeniu pedagog jest zobowiązany do przeprowadzenia rozmowy wychowawczej z uczniem; 11. Jeżeli spożywanie alkoholu lub używanie środków psychoaktywnych ma miejsce na wycieczce, kolonii powiadamia się rodziców telefonicznie o stanie dziecka, którzy powinni je odebrać w miejscu uzgodnionym. Uczeń do czasu przybycia rodziców powinien być pod szczególnym nadzorem; 12. Po powrocie z wycieczki postępujemy zgodnie z powyższymi punktami.

PROCEDURA POSTEPOWANIA W PRZYPADKU, GDY NAUCZYCIEL ZNAJDUJE NA TERENIE SZKOŁY SUBSTANCJĘ PRZYPOMINAJĄCĄ WYGLĄDEM NARKOTYK W przypadku, gdy nauczyciel znajduje się na terenie szkoły substancję przypominającą wyglądem narkotyk, powinien podjąć następujące kroki: 1. Nauczyciel, zachowując środki ostrożności i niezwłocznie zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem poprzez umieszczenie jej w kopercie i przekazanie jej do pedagoga i/lub psychologa szkolnego; 2. Pedagog, psycholog szkolny powiadamia o zajściu dyrektora szkoły i sporządza krótką notatkę, a w niej podaje następujące informacje dotyczące: - miejsca i godziny znalezienia substancji, - okoliczności, jakie towarzyszyły temu zdarzeniu, - osoby, która ja znalazła, - świadkach zdarzenia; 3. Pedagog, psycholog szkolny w porozumieniu z dyrektorem szkoły wzywa policję – Wydział ds. Nieletnich; 4. Po przyjeździe policji niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję oraz informacje dotyczące szczegółów zdarzenia.

PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU, GDY NAUCZYCIEL PODEJRZEWA, ŻE UCZEŃ POSIADA PRZY SOBIE SUBSTANCJĘ PRZYPOMINAJĄCĄ WYGLĄDEM NARKOTYK. * Nauczycielowi nie wolno samodzielnie wykonać czynności przeszukania odzieży, ani teczki ucznia - jest to czynność zastrzeżona wyłącznie dla policji, ale może nakazać, aby uczeń sam wyjął wszystkie przedmioty z kieszeni lub plecaka, pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni we własnej odzieży. 1. Nauczyciel w obecności innej osoby ma prawo zażądać, aby uczeń przekazał mu tę substancję, pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni we własnej odzieży ewentualnie innych przedmiotów budzących podejrzenie, co do ich związku z poszukiwaną substancją; 2. O swoich spostrzeżeniach lub podejrzeniach powiadamia dyrekcję szkoły i/lub pedagoga, psychologa szkolnego; 3. O zaistniałym zdarzeniu powiadamia rodziców/opiekunów ucznia i wzywa ich do natychmiastowego stawiennictwa w szkole; 4. Gdy uczeń nie chce przekazać substancji na prośbę nauczyciela, dyrektor szkoły i/lub pedagog, psycholog szkolny wzywa policję, która przeszukuje odzież i przedmioty należące do ucznia oraz zabezpiecza znalezioną substancję i zabiera ją do ekspertyzy.

5. Jeżeli uczeń dobrowolnie wyda nauczycielowi substancję, nauczyciel po odpowiednim jej zabezpieczeniu, zobowiązany jest niezwłocznie przekazać ją policji. 6. Wcześniej próbuje ustalić, w jaki sposób i od kogo uczeń nabył substancję, a całe zdarzenie dokumentuje, sporządzając możliwie dokładną notatkę ze zdarzeń wraz z własnymi spostrzeżeniami. * Uwaga: zgodnie z przepisami Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w Polsce karane jest: - Posiadanie każdej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych, - Wprowadzanie do obrotu środków odurzających, - Udzielanie, ułatwianie, umożliwianie innej osobie ich użycia oraz nakłanianie do użycia, - Wytwarzanie i przetwarzanie środków odurzających, Każde z wymienionych zachowań jest czynem karalnym w rozumieniu przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, jeśli sprawcą jest uczeń, który ukończył 13 lat, a nie ukończył 17 lat. W każdym przypadku popełnienia czynu karalnego przez ucznia, który nie ukończył 17 lat należy zawiadomić policję lub Sąd Rodzinny, a w przypadku popełnienia przestępstwa przez ucznia, który ukończył 17 rok życia prokuratora lub policję (art. 4 Upn i art. 304 Kp. K). 7. Sprawa ucznia zostaje omówiona na Zespole Wychowawczym ds. Profilaktyki, gdzie zostaje podjęta decyzja o skierowania pisma do Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich informującego o przejawach demoralizacji dziecka;

PROCEDURA POSTEPOWANIA WOBEC UCZNIA, KTÓRY PRZEDSTAWIA NIEPOKOJĄCE ZACHOWANIA O CHARAKTERZE SEKSUALNYM W przypadku uzyskania informacji, że uczeń na terenie szkoły lub w jej otoczeniu przejawia zachowania o charakterze seksualnym (dotyczy to również wycieczek szkolnych oraz wyjazdów na zielone szkoły), ewentualnie w przypadku zauważenia takiej sytuacji, należy podjąć następujące kroki: 1. Osoba stwierdzająca fakt zgłasza go wychowawcy klasy i/lub do pedagoga szkolnego, a jeżeli jest świadkiem zajścia, żąda od ucznia zaprzestania czynności i podejmuje z nim rozmowę wychowawczą; 2. Wychowawca i/lub pedagog, psycholog szkolny przeprowadza rozmowę z uczniem; 3. Jeżeli podjęte działania nie przyniosą efektów, wychowawca, pedagog i/lub psycholog szkolny przekazuje rodzicom informacje o zachowaniu ich dziecka, zobowiązując ich jednocześnie do szczególnego nadzoru nad nim; Wychowawca może wezwać rodziców do szkoły i przeprowadzić rozmowę z uczniem w ich obecności oraz ustalić z nimi dalsze wspólne postępowanie z dzieckiem;

4. W szczególnych przypadkach, gdy rodzice odmawiają współpracy z kadrą pedagogiczną lub nie reagują na wezwania do stawiennictwa w szkole, gdy szkoła wykorzysta dostępne jej metody oddziaływań wychowawczych i nie przynoszą one spodziewanych efektów, a zachowanie ucznia wskazuje na znaczny stopień demoralizacji (np. uprawianie nierządu), pedagog lub dyrektor szkoły pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji Sąd Rejonowy Wydział Rodzinny i Nieletnich lub Policję – Wydział ds. Nieletnich. 5. W szczególnych przypadkach, gdy zachowanie ucznia może świadczyć o popełnieniu przez niego przestępstwa (np. gwałtu), pedagog szkolny w porozumieniu z dyrektorem po uprzednim powiadomieniu o zajściu rodziców/opiekunów ucznia, zawiadamia najbliższą jednostkę policji, która dalej postępuje zgodnie ze swoimi procedurami. 6. Pedagog całe zdarzenie dokumentuje, sporządzając możliwie dokładną notatkę.

PROCEDURA POSTEPOWANIA W PRZYPADKU STWIERDZENIA NARUSZENIA GODNOŚCI NAUCZYCIELA LUB INNEGO PRACOWANIKA SZKOŁY PRZEZ UCZNIA: Za naruszenie godności osobistej nauczyciela lub pracownika niepedagogicznego szkoły uznajemy: n n n n a) lekceważące i obraźliwe zachowanie wobec ww. , wyrażone w słowach lub gestach, b) prowokacje pod adresem ww. wyrażone w słowach lub gestach, c) nagrywanie lub fotografowanie ww. pracowników szkoły bez ich wiedzy i zgody, d) naruszenie ich prywatności i własności prywatnej, e) użycie wobec nich przemocy fizycznej i psychicznej, f) pomówienia i oszczerstwa wobec ww. pracowników, g) naruszenie ich nietykalności osobistej.

W przypadku, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że uczeń naruszył godność nauczyciela lub innego pracownika szkoły, nauczyciel lub pracownik niepedagogiczny szkoły, który powziął takie podejrzenie, ma obowiązek zgłoszenia powyższego faktu do dyrektora szkoły, a w przypadku jego nieobecności do pedagoga szkolnego lub wychowawcy klasowego. 1. 2. W obecności pracowników wymienionych w pkt. 1 procedury uczeń odbywa z nimi rozmowę wstępną i – jeżeli zachodzi podejrzenie, że działał pod wpływem jakichkolwiek środków psychoaktywnych bądź alkoholu wzywamy policję w celu poddania ucznia wstępnemu badaniu alkomatem i narkotestem na obecność alkoholu w wydychanym powietrzu i narkotyków w moczu. 3. Jeżeli badanie potwierdzi powzięte przypuszczenie, wzywani są rodzice lub prawni opiekunowie ucznia i dalsza procedura zostaje wdrożona wg ustalonego biegu postępowania. 4. Jeżeli uczeń nie działał pod wpływem środków wymienionych w pkt. 2 i 3, procedura przebiega następująco:

1. Jeżeli zdarzenie ma miejsce po raz pierwszy w przypadku tego ucznia i dotyczy punktu a lub b definicji: - wychowawca niezwłocznie powiadamia telefonicznie rodziców ucznia o zaistniałej sytuacji, - uczeń otrzymuje naganę dyrektora szkoły za rażące naruszenie regulaminu szkoły i statutu, - rodzice/prawni opiekunowie i uczeń podpisują ze szkołą kontrakt indywidualny zawierający dalsze zasady współpracy stron, -jeżeli uczeń ma kuratora sądowego, zostaje on także poinformowany o zaistniałych okolicznościach; 2. Jeżeli zdarzenie ma miejsce po raz kolejny w przypadku tego ucznia: - wychowawca niezwłocznie powiadamia telefonicznie rodziców ucznia o zaistniałej sytuacji, - uczeń otrzymuje naganę dyrektora szkoły na piśmie za rażące naruszenie regulaminu szkoły i statutu, - uczeń otrzymuje naganną ocenę z zachowania, - rodzice/prawni opiekunowie i uczeń podpisują ze szkołą indywidualny kontrakt zawierający dalsze zasady współpracy stron, - sporządzona zostaje notatka służbowa z czynności szkoły, podpisana także przez rodziców/ prawnych opiekunów ucznia, - szkoła kieruje pismo do Sądu Rodzinnego z prośbą o zbadanie sprawy i podjęcie dalszego postępowania, - jeżeli uczeń ma kuratora sądowego, on także zostaje poinformowany o zaistniałych okolicznościach,

3. Jeżeli zachowanie ucznia dotyczy pozostałych punktów definicji: - wychowawca niezwłocznie powiadamia telefonicznie rodziców ucznia o zaistniałej sytuacji i wzywa ich do szkoły, - wzywana jest natychmiast policja lub straż miejska, uczeń otrzymuje naganę dyrektora szkoły na piśmie za rażące naruszenie regulaminu szkoły i statutu, - rodzice/prawni opiekunowie i uczeń podpisują ze szkołą indywidualny kontrakt zawierający dalsze zasady współpracy stron, - sporządzona zostaje notatka służbowa z czynności szkoły podpisana także przez rodziców/prawnych opiekunów ucznia, - osoba poszkodowana zgłasza na policję wniosek o popełnieniu przestępstwa z powództwa cywilnego, jeżeli uczeń ma kuratora sądowego, on także zostaje poinformowany o zaistniałych okolicznościach, Jeżeli zdarzenie powtarza się, szkoła występuje do sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich z wnioskiem o demoralizację i zmianę zarządzeń opiekuńczych wobec ucznia.

JAK RADZIĆ SOBIE Z ZACHOWANIEM EKSTREMALNYM? - Radzenie sobie z ekstremalnym zachowaniem nie jest czymś, czego powinniśmy się podejmować bez planu. Stawką jest nasze bezpieczeństwo, i bezpieczeństwo innych oraz nasza kariera. Potrzebujemy zestawu procedur, które będą nas chronić. Naszym nadrzędnym celem powinno być wywiązanie się z podstawowych zobowiązań prawnych i zobowiązań bezpieczeństwa wobec uczniów, czyli: zapewnienie im opieki, bezpieczeństwa oraz podjęcie odpowiednich kroków w celu zminimalizowania ryzyka. Twój podstawowy plan zarządzania kryzysowego powinien obejmować co najmniej trzy następujące kroki: 1. odseparowanie uczniów od źródła niebezpieczeństwa, 2. zapewnienie im czasu na ochłonięcie w celu uspokojenia sytuacji, oraz odzyskania panowania nad sobą, 3. wezwanie pomocy.

KORZYSTANIE Z DODATKOWEGO WSPARCIA Dyrekcja szkoły odgrywa najważniejszą rolę w szkolnym programie dyscyplinarno-wychowawczym. To ona realizuje szkolną politykę: zapewnia dodatkowe wsparcie nauczycielom, koordynuje nadzór nad boiskiem szkolnym, stołówką, biblioteką i korytarzami, a także organizuje szkolenia pracowników. Kierując szkolnym systemem wychowawczym, dyrektorzy poświęcają dużo czasu na dwa rodzaje obowiązków: (1) realizowanie szkolnej polityki dyscyplinarnej oraz (2) dostarczanie dodatkowego wsparcia poszczególnym nauczycielom.

Gdy szkołom brakuje przejrzystej polityki wychowawczej lub ujednoliconego zestawu efektywnych procedur wychowawczych, regułą jest brak konsekwencji wśród personelu. Zakres praktyk wychowawczych w wielu szkołach obejmuje różnorodne podejścia: - niektórzy nauczyciele stosują podejście przyzwalające, - inni "restrykcyjne, - jeszcze inni używają podejścia mieszanego, lawirując pomiędzy stosowaniem kar i przyzwoleniem. - są też tacy, którzy z dużą skutecznością używają podejścia demokratycznego. Jeśli chodzi o nauczanie naszych reguł i standardów stosownego zachowania, metody, których używamy, obejmują bardzo szeroki zakres. W jaki sposób niekonsekwencja wpływa na dyrekcję szkoły? Sprawia, że tkwi ona ciągle w błędnym kole. Brak konsekwencji wśród personelu wywołuje zamęt i przyczynia się do rozdrobnienia w procesie wychowawczym. Gdy uczniowie przychodzą do gabinetu dyrektora, nie jest on pewny, jakiej udzielić pomocy. Często pomoc staje się niszczącą kontrolą.

PRZEKAZYWANIE „GORĄCEGO ZIEMNIAKA” n n n Odsyłanie uczniów do pedagoga/psychologa czy angażowanie dyrekcji w proces wychowawczy powinno być stosowane w ostateczności, w sytuacji kryzysowej lub wtedy, gdy zawiodły wszystkie kroki podjęte w celu rozwiązania problemu na poziomie klasy. Niestety, w większości szkół jest inaczej, gabinety pedagoga/psychologa i dyrekcji są traktowane jak swoiste „wysypiska" problemów z dyscypliną, przy czym o pomoc specjalistów i dyrekcji prosi się zbyt wcześnie w procesie wychowawczym. Zrzucanie problemów na innych jest jednym z największych i najbardziej kosztownych nadużyć szkolnego systemu wychowawczego. Tę grę nazywamy przekazywaniem „gorącego ziemniaka”, a jej celem jest zrzucenie problemu wychowawczego oraz odpowiedzialności za jego rozwiązanie z barków nauczyciela na barki kogoś innego, najlepiej pedagoga/psychologa/dyrektora tak szybko, jak to tylko możliwe.

Przeważnie przyczyną takiego problemu może być jeden z następujących czynników: - nieskuteczna strategia dyscyplinarna, - wypaleni nauczyciele, - nieadekwatne przeszkolenie w dziedzinie zarządzania klasą, - dezorientacja, co do roli i obowiązków nauczyciela w procesie wychowawczym.

n n n Czasami nauczyciele są szczerze przekonani, że sprawy wychowawcze i dyscyplinarne są częścią ich pracy. Niezależnie od przyczyny takiego stanu rzeczy, destrukcyjne konsekwencje takiej praktyki są oczywiste. Przekazywanie „gorącego ziemniaka" tworzy podziały i jest powodem rozgoryczenia szkolnego personelu, przyczynią się do marnowania cennego czasu oraz szkolnych środków, sprawiając, że wszyscy ciągle tkwią w błędnym kole. Dyrekcja oraz specjaliści żywią urazę do nauczycieli, którzy zbyt często korzystają z ich pomocy wysyłając tam niegrzecznych uczniów. Z kolei nauczyciele odczuwają brak wsparcia i mają pretensje do dyrekcji i specjalistów, którzy reagują zbyt szybko, gdy wysyła się do nich uczniów. Przekazywanie „gorącego ziemniaka" jest grą stwarzającą podziały, która marnuje cenny czas i szkolne środki.

Jaka jest na to rada? n - n n n Problemem tym należy się zająć na dwóch poziomach: na poziomie symptomów oraz na poziomie przyczynowym. Na pierwszym poziomie dyrekcja szkoły może próbować zniechęcać do praktyki przekazywania „gorących ziemniaków", prosząc nauczycieli o wypełnienie karty zgłoszenia-raportu z konkretnego zdarzenia przed przysłaniem ucznia do specjalistów lub dyrektora. Karta zgłoszenia - raport ze zdarzenia powinien dokumentować kroki podjęte przez nauczyciela w celu rozwiązania danego problemu na poziomie klasy. Krótko mówiąc, raport ze zdarzenia – kart zgłoszenia definiuje, jak ma wyglądać prawidłowe odesłanie, określając szczegółowo kroki, jakie powinni podjąć nauczyciele, aby rozwiązać dany problem na poziomie klasowym, zanim przekażą go wyżej w hierarchii systemu.

n n n Raporty ze zdarzeń – karty zgłoszenia są krokiem we właściwym kierunku, jednak nie stanowią jakiegoś długoterminowego rozwiązania problemu. Długoterminowe rozwiązanie wymaga, abyśmy zajęli się problemem na poziomie przyczynowym, czyli dokonali poprawy czynników, które go spowodowały. Aby zatrzymać grę przekazywania „gorącego ziemniaka" oraz nie dopuścić do szkód, jakie ta gra wyrządza, dyrekcja szkoły powinna: opracować przejrzystą i efektywną strategię wychowawczą, wprowadzić w życie jednolity zestaw skutecznych praktyk wychowawczych dla nauczycieli – procedury, oraz przeprowadzić szkolenia dla wszystkich uczestników procesu wychowawczego.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ Opracowanie na podstawie materiałów szkoleniowych „Szkoła bez Przemocy” Przygotowanie: Joanna Troll-SP 9 Marzena Mazgaj-SP 9 Katarzyna Wosik-KMP