De structuur van het secundair onderwijs effecten op

De structuur van het secundair onderwijs: effecten op korte en lange termijn Jeroen Lavrijsen Doctoraatsonderzoeker, HIVA - KU Leuven www. steunpunt. SSL. be

Leeftijd van eerste selectie 2

Ook andere kenmerken van secundair onderwijs 3

Doel presentatie De effecten nagaan van de onderwijsstructuur, op 4 ‘meetmomenten’ 1. Schoolse vaardigheden 2. Schooluitval 3. Arbeidsmarkt 4. Levenslang leren 4

Doel presentatie De effecten nagaan van de onderwijsstructuur, op 4 ‘meetmomenten’ 1. Schoolse vaardigheden 2. Schooluitval 3. Arbeidsmarkt 4. Levenslang leren 5

Voor- en nadelen vroege selectie - Voordeel: instructie afgestemd op niveau leerlingen - Máár: – Impact sociale achtergrond op studiekeuze – Concentratie leerproblemen ‘onderaan’ de waterval – Peer-effecten (? ) – Ongelijke verdeling middelen – Rigiditeit 6

PISA 2012: wiskundige vaardigheden 15 -jarigen 7

PISA als maat voor succes secundair onderwijs? De acht best presterende landen uit… TIMSS 2011 (4 e leerjaar) PISA 2012 (15 -jarigen) 1. Singapore 2. South Korea 2. Hong Kong 3. Taiwan 4. South Korea 5. Japan 6. Flanders 7. Finland 7. Netherlands 8. Finland 8

PISA als maat voor succes secundair onderwijs? De acht best presterende landen uit… TIMSS 2011 (4 e leerjaar) PISA 2012 (15 -jarigen) 1. Singapore 2. South Korea 2. Hong Kong 3. Taiwan 4. South Korea 5. Japan 6. Flanders 7. Finland 7. Netherlands 8. Finland 9

Eerder ‘toegevoegde waarde’ secundair bepalen Model: niet PISA-resultaten zélf, maar verschil tussen PISA en resultaten op een test afgenomen in het 4 e leerjaar 10

‘Toegevoegde waarde’ secundair bepalen Model: niet PISA-resultaten zélf, maar verschil tussen PISA en resultaten op een test afgenomen in het 4 e leerjaar Model 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Test 4 e leerjaar PIRLS 2001 PIRLS 2006 PIRLS 2011 TIMSS 2007 TIMSS 2011 Test 15 jaar PISA 2006 PISA 2009 Domein Leesvaardigheid Wiskunde Wetenschappen # Landen 23 27 30 35 23 35 11

Resultaten (1/3): Vroege selectie heeft eerder negatief effect 12

Resultaten (2/3): Negatief voor zwakken, dubbelzinnig voor sterken 13

Resultaten (3/3): Vooral negatief voor kansarme leerlingen Analyse o. b. v. PIRLS 2006 en PISA 2012 (lezen) 14

Conclusie: schoolse vaardigheden • Vooral zwakke en kansarme leerlingen verliezen bij vroege opdeling • Geen ondubbelzinnig voordeel voor sterke of kansrijke leerlingen Gepubliceerd als: • Lavrijsen J. , Nicaise I. 2015. New empirical evidence on the effect of educational tracking on social inequalities in reading achievement. European Educational Research Journal, vol. 14, p. 206 - 221 • Lavrijsen J. , Nicaise I. 2016. Educational tracking, inequality and performance. New evidence using a differences-in-differences technique. Research in Comparative and International Education (accepted) 15

Doel presentatie De effecten nagaan van de onderwijsstructuur, op 4 ‘meetmomenten’ 1. Schoolse vaardigheden 2. Schooluitval 3. Arbeidsmarkt 4. Levenslang leren 16

Risico op vroege schooluitval Data: LFS (2009), 20 -30 jaar, schooluitval = ‘geen diploma secundair en niet op school’ 17

Belang diploma ouders (odds ratio) 18

Wat verklaart verschillen tussen landen? 19

Wat verklaart verschillen tussen landen? - Onderwijsperspectief - Samenlevingsperspectief - In beide gevallen: belang sociale achtergrond Model: risico op schooluitval in functie van - Ouderlijk opleidingsniveau - Kenmerken van onderwijssysteem en samenleving 20

Vroege selectie 21

Uitbouw beroepsonderwijs (hoger secundair) 22

Armoedegraad 23

Conclusie: schooluitval • Samenleving bepaalt mee onderwijsuitkomsten • Onderwijssysteem speelt zelf ook zijn rol • Beroepsonderwijs als vangnet Gepubliceerd als: Lavrijsen J. , Nicaise I. 2015. Social Inequalities in Early School Leaving: The Role of Educational Institutions and the Socioeconomic Context, European Education, vol. 47, p. 295 -310. 24

Doel presentatie De effecten nagaan van de onderwijsstructuur, op 4 ‘meetmomenten’ 1. Schoolse vaardigheden 2. Schooluitval 3. Arbeidsmarkt 4. Levenslang leren 25

Beroepsonderwijs: vangnet kwetsbare jongeren? Data: PIAAC, 20 -35 jarigen, beide ouders laagopgeleid 26

Beroepsonderwijs - vangnet kwetsbare jongeren? Data: PIAAC, 20 -35 jarigen, beide ouders laagopgeleid 27

Analyse doorheen de loopbaan Maar op langere termijn… – Veranderende eisen arbeidsmarkt – Om- en bijscholing vereist voldoende brede basis Model: tewerkstellingskans en verloning i. f. v. – Aantal jaren ervaring – Gevolgde opleiding: secundair diploma behaald in - Algemeen onderwijs Beroepsspecifiek onderwijs 28

Resultaten (1/3) 29

Resultaten (2/3) 30

Resultaten (3/3) (25) 31

Conclusie: arbeidsmarkt • Beroepsonderwijs: trade-off tussen – Vlotte overgang naar arbeidsmarkt – Minder flexibel op langere termijn • Belang levenslang leren Gepubliceerd als: Lavrijsen J. , Nicaise I. 2015. Een sterke basisvorming voor duurzame kansen op de arbeidsmarkt. Over. werk. vol. 25 (2), p. 7378 32

Doel presentatie De effecten nagaan van de onderwijsstructuur, op 4 ‘meetmomenten’ 1. Schoolse vaardigheden 2. Schooluitval 3. Arbeidsmarkt 4. Levenslang leren 33

Levenslang leren • Europese doelstelling: 15% in 2020 • Vlaanderen (2014): 7% • Analyses Adult Education Survey / PIAAC: – Respondenten halen zelden externe drempel (kostprijs, tijdsgebrek, …) aan als verklaring voor nietdeelname – Integendeel vooral: “ik wou gewoon nergens aan deelnemen” – Maar ambigue groep… PIAAC: aanvullende vragen rond houding t. o. v. leren • • • “Als ik over nieuwe ideeën hoor of lees, probeer ik een verband te leggen met situaties in het alledaagse leven waarop ze van toepassing zouden kunnen zijn. ” “Ik hou ervan om nieuwe dingen te leren. ” “Als ik iets nieuws tegenkom, probeer ik een verband te leggen met dingen die ik al ken. ” “Ik zoek moeilijke dingen graag tot op de bodem uit. ” “Ik zoek graag uit hoe verschillende ideeën bij elkaar passen. ” 34 “Als ik iets niet begrijp, zoek ik extra informatie, zodat het duidelijker wordt. ”

Levenslang leren • Europese doelstelling: 15% in 2020 • Vlaanderen (2014): 7% • Analyses Adult Education Survey / PIAAC: – Respondenten halen zelden externe drempel (kostprijs, tijdsgebrek, …) aan als verklaring voor nietdeelname – Integendeel vooral: “ik wou gewoon nergens aan deelnemen” – Maar ambigue groep… PIAAC: aanvullende vragen rond houding t. o. v. leren • • • “Als ik over nieuwe ideeën hoor of lees, probeer ik een verband te leggen met situaties in het alledaagse leven waarop ze van toepassing zouden kunnen zijn. ” “Ik hou ervan om nieuwe dingen te leren. ” “Als ik iets nieuws tegenkom, probeer ik een verband te leggen met dingen die ik al ken. ” “Ik zoek moeilijke dingen graag tot op de bodem uit. ” “Ik zoek graag uit hoe verschillende ideeën bij elkaar passen. ” 35 “Als ik iets niet begrijp, zoek ik extra informatie, zodat het duidelijker wordt. ”

Aversie t. o. v. leren en leerbereidheid 36

Effect van het secundair onderwijs? Vergelijking met leeshouding uit PIRLS (2006) 37

Conclusie: leerhoudingen en levenslang leren Gemiddelde leerhouding bij (jong-)volwassenen • Hangt samen met gemiddelde houding in basisschool, i. h. b. voor Vlaanderen en Nederland • Maar lijkt nog te worden versterkt door – Vroege selectie – Grootschalig gebruik van zittenblijven 38

Algemene conclusie • Structuur secundair onderwijs is van belang – maar samenleving ook • Voor- en nadelen van externe differentiatie – Beroepsonderwijs als ‘vangnet’ • Strijd tegen schooluitval • Overgang naar de arbeidsmarkt – Maar liever niet té snel specialiseren • Vaardigheden en schooluitval onder sociaal zwakkeren • Arbeidsmarkt op langere termijn • Houding t. o. v. leren Bedankt! Meer informatie: jeroen. lavrijsen@kuleuven. be 39