COPD Dieuwke van Gijssel ziekenhuisapotheker Klinische les COPD

COPD Dieuwke van Gijssel, ziekenhuisapotheker

Klinische les COPD • • Wat is COPD? Symptomen Oorzaak Prevalantie Diagnose Behandeling Geneesmiddelwerking Toedienwijze Klinische les COPD 2

Wat is COPD? Chronic Obstructive Pulmonairy Disease = chronische obstructieve longziekte • chronische bronchitis = ontsteking van het longweefsel • longemfyseem = beschadiging van het longweefsel • onomkeerbaar en progressief Klinische les COPD 3

Symptomen – benauwdheid – hoesten – piepende ademhaling – slijm opgeven – slaapstoornissen – gewichtsverlies – verlies spiermassa Klinische les COPD 4

Oorzaak • Roken: 90%! • Fijne stofdeeltjes • Astma: lokale ontsteking, normale longfunctie • Niet-specifieke prikkels • Allergische prikkels Klinische les COPD 5

Prevalentie 2, 4% bij mannen, 1, 7 % bij vrouwen • op latere leeftijd: > 40 jaar • levensverwachting ↓ mannen 8 jaar vrouwen 10 jaar • 3 e doodsoorzaak Klinische les COPD 6

Diagnose • Spirometrie – FEV 1: forced expiratory volume 1 second – FVC: forced ventilatory capacity COPD indien: FEV 1 < 80% en FEV 1/FVC <70% Klinische les COPD 7

Classificatie GOLD-richtlijn Stadium FEV 1 Licht >80% Matig ernstig 50 -80% Ernstig 30 -50% Zeer ernstig <30% Klinische les COPD 8

Ernst klachten Stadium Klachten Graad 1 Geen beperking fysieke activiteit Graad 2 Normale fysieke activiteit geeft benauwdheid, in rust probleemloos Graad 3 Minder dan normale fysieke activiteit geeft benauwdheid, in rust probleemloos Graad 4 Geringe fysieke activiteit geeft benauwdheid of benauwdheid in rust Klinische les COPD 9

Behandeling: doel • • Verlichten symptomen Verbeteren inspanningsactiviteit Vertragen achteruitgang longfunctie Voorkomen van exacerbaties Verminderen frequentie exacerbaties Verminderen ernst exacerbaties Voorkomen van co-morbiditeit: – hartfalen, angst, depressie, diabetes mellitus, hypertensie, hypercholesterolemie. • Verbeteren kwaliteit van leven • Verbeteren van de overleving Klinische les COPD 10

Behandeling niet-medicamenteus • • • Stoppen met roken Bewegen en conditieverbetering Ademhalingsoefeningen Oefenen met ophoesten slijm Goede voeding Jaarlijkse griepprik Klinische les COPD 11

Behandeling medicamenteus Luchtwegverwijders – Ontspanning longspieren – Afname obstructie en benauwdheid Luchtwegbeschermers – Onderdrukken ontsteking longen – Beschermen tegen prikkels Klinische les COPD 12

Behandeling luchtwegbeschermer Eerst luchtwegverwijder dan luchtwegbeschermer Risico heesheid en/of schimmelinfectie mond – Na inhaleren mond spoelen met water en uitspugen. – Dan gorgelen met een slok water en doorslikken. Bij schimmelinfectie: lokaal antischimmelmiddel Klinische les COPD 13

Geneesmiddelen Klinische les COPD 14

Geneesmiddelwerking Anticholinergica: blokkeren receptoren glad spierweefsel longen B 2 -sympathicomimetica stimuleren B 2 -receptoren glad spierweefsel longen Keuze individueel: o. b. v. effect vs. bijwerkingen • Anticholinergica: droge mond, urineretentie, glaucoom • B 2 -sympaticimimetica: gejaagd gevoel, hartkloppingen – Corticosteroïden: ↓ afweerreactie, productie afweerstoffen, ziektegevoel: via inhalatie onderdrukken ontsteking in longen • striae, osteoporose, diabetes mellitus, hypertensie Klinische les COPD 15

Geneesmiddelnamen Atrovent = ipratropium Ventolin = salbutamol Bricanyl = terbutaline Ipramol = salbutamol+ipratropium Spiriva = tiotropium Foradil = formoterol Serevent = salmeterol Seretide = salmeterol+fluticason Flixotide = fluticason Qvar = beclomethason Pulmicort = budesonide Berodual = ipratropium+fenoterol Foster = formoterol+beclomethason Symbicort = formoterol+budesonide Klinische les COPD 16

Stappenplan Klinische les COPD 17

Overige geneesmiddelen • • Mucolyticum Xanthinederivaat Zuurstof Morfine Exacerbaties: stootkuur Luchtweginfectie: antibiotica Klinische les COPD 18

Toedienwijze Inhalatie geneesmiddel direct op juiste plaats: • minder geneesmiddel nodig • minder bijwerkingen • sneller effect Plaats depositie, deeltjesgrootte! Klinische les COPD 19

Inhalatoren • • Poederinhalator Verstuiver met voorzetkamer Vernevelapparaat Keuze afhankelijk van inspiratiekracht Klinische les COPD 20

Inhalatoren • Poederinhalator – gemicroniseerde deeltjes – krachtig inhaleren, adem 5 -10 tellen vasthouden Klinische les COPD 21

Inhalatoren • Verstuiver – aerosol – langzaam inademen, adem 5 -10 tellen vasthouden – hand-mond coördinatie • Verstuiver met voorzetkamer – 5 -10 keer rustig ademhalen Klinische les COPD 22

Inhalatie-instructie • http: //www. apotheek. nl/Instructiefilmpje s/Instructiefilmpje/Inhalatie_instructies. aspx? m. Id=10703&r. Id=23 Klinische les COPD 23

Inhalatoren • Vernevelapparaat – Porta Neb: luchtdruk m. b. v. compressor – 15 -20 minuten rustig ademhalen – hygiëne i. v. m. risico op infectie: • onderhoud vernevelaar • houdbaarheid geneesmiddelen Klinische les COPD 24

Protocollen • COPD • Onderhoud vernevelaars • Houdbaarheid geneesmiddelen op afdeling Klinische les COPD 25

Kernpunten • COPD is onomkeerbare, progressieve longobstructie, 90% door roken, 3 e doodsoorzaak • Niet-medicamenteuze behandeling bestaat uit voeding, beweging, oefeningen (adem/hoest), griepprik • Medicamenteuze behandeling bestaat uit direct werkende luchtwegverwijders en (bij meer ernstige COPD) luchtwegbeschermers • Toedienen via inhalatie (eerst verwijder dan beschermer), keuze o. b. v. inspiratiekracht instructie Klinische les COPD 26

Vragen ? ? Klinische les COPD 27