ASTMA AKUTE Dr Sidita Vitoja Astma akute e

ASTMA AKUTE Dr. Sidita Vitoja

Astma akute e rende eshte nje forme e insuficiences respiratore te rende, gjate se ciles rritet reaksioni i pemes trakeobronkiale ndaj ngacmuesve (alergjenteve) te ndryshem dhe shprehet si nje krize astme me obstruksion te rende te bronkiolave qe shfaqen ne menyre te menjehershme ose ne menyre progresive, qe nuk permiresohet nga trajtimi i zakonshem.

FAKTORET SHPERTHYES: - Infeksioni i bronkeve me natyre te ndryshme si virale, bakteriale dhe mykotike. - Alergjente te ndryshem: ajrore- pluhuri, zbokthi i kafsheve, puplat, pjalmet, myku, ushqime si peshku, veza, qumeshti i lopes, cokollate etj. - Barna te ndryshem si: penicilinat, vaksinat, serumet imune, aspirinat. - Faktore te tjere ndihmes si; streset psikologjike, sforcimet fizike, ajri i ftohte, ndryshime te temperatures dhe lageshtise se ajrit.

*Allergjentet

KUADRI KLINIK SHPREHET ME 3 SINDROMA: 1 - SINDROMI RESPIRATOR a) Bradipne ekspiratore b) Takipne (Fr>25/min) ose oligopne c) Me ekspektorim te veshtire ose i pamundur me rale fishkelluese, dobesim respirator, zgjerim kraharori

2 - SINDROMI NEUROLOGJIK I semuri ne krize paraqet gjendje ankthi te theksuar, agresivitet deri ne somnolence 3 - SINDROMI CIRKULATOR - Takikardi (Fc>110/min) dhe puls paradoksal - Hiper/hipotension arterial - Fryrje te jugulareve - Zmadhim dhembje e heparit

Format e ndryshme dhe me karakter jo te zakonshem te krizes trajtohen ne spital si: - Pamundesi per te folur, per t’u kollitur - Ortopne (te semure qe qendrojne me kembe te varura poshte) - Kontraktim i muskujve sternokleidomastoideus, axhitim - Fr < 28 -30/min - Fc < 110 -120/min - Insuficience respiratore akute - Turbullime te vetedijes - Kolaps - Cianoze - Heshtje respiratore

orthopnea

Si te veprojme ne kushte jo-spitalore- Ataku i astmes!!! 1 - Merrni menjehere inhalatorin tuaj (2 shkrepje) 2 - Qetesohuni, uluni (mos u shtrini) dhe vazhdoni te merrni fryme ngadale dhe thelle. 3 - Hiqni kollare, rripa etj qe mund tju veshtiresojne frymemarrjen. 4 - Nese nuk ka permiresim, beni edhe nje shkrepje tjeter te inhalatorit tuaj. 5 - Nese nuk ka permiresim--- Telefono emergjencen!

HULUMTIMI DHE MONITORIMI NE ASTMEN AKUTE • Gazometri e gjakut arterial • Grafi toraksi • Testet e gjakut: elektrolite, kreatinine, glukoze, hemogram • Peak flow 33 -50% te vleres se parashikuar

SPIROMETRI

KUJDESI DHE TRAJTIMI 1 - Shtrim i detyrueshem nese kriza eshte e forte 2 - O 2 terapi (60 -100%) 3 - Behet zgjerimi i bronkeve me bronkodilatatore si VENTOLINE (SOLBUTAMOL) me veprim direkt mbi receptoret e muskulit te lemuar te bronkut pa ndikuar ne receptoret beta te muskulit kardiak, pra zgjeron bronket pa ndikim kardiovaskular. Perdoret ne forme aerozoli (1 m. L e holluar me 4 m. L Na. Cl 0. 9%); pulverizim me burimin e O 2 sipas porosise se mjekut ose me shishe te posacme per aerozoloterapi qe permban gati 200 inhalime nepermjet gojes.

4 - Perdoren kortizonike-hidrokortizonike iv, adrenaline ne raste urgjente, solumedrol iv 5 - Rehidratim i pershtatshem 6 - Antibiotik 7 - Ekspektorante (Mukolitik) per te ndihmuar elimin e sekrecioneve. Keto behen pasi i semuri te kete dale pak nga gjendja.

• O 2 terapi (60 -100%) • Salbutamol 5 mg + Ipratropium 500 ug n. p. m. nebulizatorit, te perseritur cdo 10 -15 min (BRONKODILATATOR I NEBULIZUAR) • Prednizon 50 mg p. o. + Hidrokortizon 100 mg i. v. (KORTIKOSTEROIDET) Nese nuk ka permiresim pas 15 -30 min mendo per te shtuar: • Amionfiline 250 mg iv mbi 20 min (jo nese pacienti ka marre tashme nje Teofiline nga goja) (BRONKODILATATOR IV)

Ecuria e semundjes zakonisht eshte e favorshme brenda disa oreve (2 -48 ore) duke respektuar procedurat e rregullta te trajtimit dhe me nje mbikqyrje te plote e te durueshme ne ambientin e reanimacionit.

Ne dekursin e astmes akute te rende mund te ndodhin edhe recidiva, nga e cila mund te kercenohet jeta. Astma NUK KA SHERIM, prandaj, i rendesishem eshte edhe parandalimi i mundshem i saj duke u mbeshtetur ne: - Trajtimin baze i adaptuar dhe i mbikqyrur vecanerisht ne astmen e paqendrueshme. - Trajtimi i hershem i infeksioneve bronkiale - Edukimi i te semureve per t’u mbrojtur, shmangur ndikimin e faktoreve shperthyes si ndryshimi i temperatures, lageshtia, faktoret aerogen etj - Mjekim i vatrave te infeksionit: tonsilitet, sinuzitet, polipet e hundes etj.

Ne raste te perseritura- kerkohen testet e alergjise!!!!!

ZHURMAT RESPIRATORE STRIDOR – zë i mprehtë me vibracione të larta me kualitet vokal që del prej laringut dhe zakonisht është më i shprehur në inspirium. ZË FISHKËLLUES (WHEEZING)– i përmbajtur që del me kalimin e ajrit nëpër rrugët e respiratore të ngushtuara, akonisht distalisht laringut dhe në përgjithësi me të shprehura në expirium. RALET – zëra në formë ralesh gurgulluese, kongjestuese, të shkaktuara nga sekrecionet të shumta dhe mesatare të rrugëve respiratore.

MURMERIMAT – zë shumë i mprehtë glotis i dëgjuar vetëm gjatë ekspiracionit. Zakonisht mund të gjendet i shoqëruar në sëmundjet restriktive të mushkërive apo në dhimbjet torakale apo abdominale. GËRHATJA – zë karakteristik i ngadaltë, zhurmë me frekuencë shumë të ulët në inspiracion të shkaktuar prej ndërprerjes periodike të rrymes së ajrit nëpër indet e buta të faringut. ZËRAT KERCELLUES – zhurma të dëgjuara nga kërcitje serike individuale si rezultat i hapjes së alveolave që kanë kollapsuar apo zvogëlimit të volumit gjatë frymënxjerrjes për shkak të lëngut apo ajrimit të dobët (si oriz i thyeshëm).

• https: //www. youtube. com/watch? v=O 8 OC 7 Ei q. BKQ • https: //www. youtube. com/watch? v=g. OB 0 n. M 0 PRTc • https: //www. youtube. com/watch? v=4 a. K 76 Do x. KGk • https: //www. youtube. com/watch? v=Rk_GUJ MVWKA