DHIMBJET ABDOMINALE AKUTE Dr Sidita Vitoja KOLECISTITI KOLECISTITI

DHIMBJET ABDOMINALE AKUTE Dr. Sidita Vitoja

KOLECISTITI

KOLECISTITI AKUT: eshte inflamacioni akut i mureve te kolecistes (vezika e temthit) dhe me nje prirje te theksuar perkeqesimi duke krijuar gjendje serioze kercenuese per jeten e te semurit.

• ETIOLOGJIA: Mendohet se 90% e rasteve te kolecistitit vijne nga kalkuloza biliare. Te tjera: - bllokim i rrugeve biliare nga aderanca me organet fqinje, - periduodeniti, - ulcera peptike, - infiltrimi neoplazik. 10% jane nga shkaqe akalkuloze: brucelloza, ethja tifoide, mononukleoza infektive, salmonellozat etj.

• KLINIKA: - Shenja kryesore eshte dhimbja abdominale e forte qe lokalizohet me veshtiresi nga i semuri. - Dhimbja: fillon ne regionin epigastrik, mund te perhapet edhe ne shpine ose ne shpatullen e djathte, por kryesisht perqendrohet ne kuadrantin superior dexter. - Eshte nje dhimbje me intensitet ne rritje. - Kjo dhimbje pasqyron tensionin dhe inflamacionin e mureve te kolecistes, si pasoje e obstruksionit kalkuloz te duktusit cistik.

Simptomat shoqeruese: - Nauze - Te vjella - Temperature 38. 5 -39’C - Ethe (kolangit? ) - Takikardi - Ikter - Djersitje profuze - Erresim i ngjyres se urines (ngjyre caji)

• EKZAMINIMI FIZIK: - Abdomeni dolent ne palpim kryesisht ne kuadrantin superior dexter (hypokondrin dexter) - Rezistence=mbrojtje muskulare=defans (+) qe tregon per inflamacion te theksuar te kolecistes.

• Ne 20 -30% te rasteve shfaqet ikter i lehte pa prurit, me urine te erret dhe bilirubinemi deri ne 4 mg. • Ky ikter i dedikohet inflamacionit te rrugeve biliare (kolangitis) qe shoqeron kolecistitin. • Leukocitoza (+)

• Ky kuader klinik mund te zgjase 7 -10 dite ose normalizohet edhe brenda 2 -3 oreve. • POR mundet qe gjendja te perkeqesohet: shtohet dhimbja, mbrojtja muskulare behet persistente, vazhdon temperatura, frisone (+), leukocitoza(+) dhe perkeqesim i gjendjes se pergjithshme me shenja te dehidratimit dhe intoksikimit te pergjithshem. • KOMPLIKACIONET!!!

• KOMPLIKACIONET: - Kolecistit i supuruar (empiem i kolecistes) Perforim i kolecistes Pankreatit Kolangit Sepsis

• DIAGNOSTIFIKIMI: USG abdominale= standarti i arte!!!!

• DIAGNOZA DIFERENCIALE: - Appendisiti (ne fazen fillestare) - Pankreatiti - Patologjite renale dexter: infeksion apo kalkul ne ureter: *Anamneza *Ekzaminime laboratorik (urine) *Ekzaminime radiologjike te aparatit urinar

• TRAJTIMI DHE KUJDESI INFERMIEROR: - Pacienti me kolecistit akut duhet te hospitalizohet dhe te trajtohet si urgjence mjeksore. - Te percaktohet shpejt dhe sakte diagnoza. - Nderpritet kategorikisht ushqimi nga goja. - Vendoset sonda NG per te bere evakuimin e lengjeve gastrike e duodenale per te qetesuar keshtu te vjellat dhe dhimbjen abdominale e duke menjanuar kontraksionet e kolecistes.

• Rehidrim me perfuzione (glukoze 5%, Na. Cl 0. 9%, ringer) per te siguruar volumin e qarkullimit, diurezen dhe sasine e nevojshme te kalorive. • Spazmolitik? !- per te qetesuar dhimbjen abdominale • Antibiotike (ceftriakson+metronidazol): doza percaktohet nga shkalla e procesit inflamator dhe mosha e pacientit. • Pacienti duhet te mbahet nen vezhgim • Kirurgji

INSUFLIMI ME GAZ

ERCP (Endoskopik Retrograd Kolangio-Pankreatografi)

OKLUZIONET INTESTINALE

• Okluzioni Intesitnal ( Ileusi) OI eshte mos eliminimi i transitit te materialeve fekale , tretesirave digjestive e te gazrave nga pengesa te ndryshme mekanike ose parelitike.

• Okluzioni mekanik vjen nga patologji qe kane origjinen ne lumenin e zorres, ne murin e saj dhe strukturat indore fqinje. • Okluzioni intestinal nga strangulacioni shoqerohet edhe me bllokimi te menjehershem te eneve te gjakut dhe me nderprerjen e qarkullimit te gjakut.

• Oklusioni paralitik vjen pa pengesa, peristaltika nderpritet si ne rastin: - E peritonitit akut ose trombozat e arterieve mezenteriale, - Ne disa semundje infektive akute (sepsis, meningit, tifo abdominale etj). - Pas operacioneve - Pas shokut traumatik - Gjendjet e acidozes - Hipofunksion i hipofizes - Intoksikacione

• Okluzioni intestinal pasohet nga zgjerimi i segmentit te zorres (mbi pengese), tensionim dhe hollim te murit te saj. • Nderlikohet dhe perkeqsohet edhe qarkullimi I gjakut (venoz, kapilarve arterial) e deri ne paraliza te zorres me crregullime te permeabilitetit te murit te zorreve --crregullim te perthithjes se lengjeve dhe kriprave---duke krijuar substanca te panevojshme dhe te demshme per organizmin

• Te gjitha keto ndryshime krijojne nje gjendje te rende me pasoja te pergjithshme qe shprehen me: - crregullime te thella hidro-elektrolitike (Hipo. Na, K, Cl) - Hemokoncentrim relativ - Gjendje septike nga peritoniti difuz i shkaktuar nga bakteriet gram (-) qe vijne nga rritja e permeabilitetit te zorres dhe perforacionit te saj.

• • • KLINIKA: ILEUSI MEKANIK Dhimbja: ne forme krampesh, krizash Te vjella: alimentare, biliare, fekaloide. Defekimi (-) Gazra (-) Meteorizem qe vjen duke u shtuar Shenja te dehidratimit: tharrje gojes, lekures, etje, oliguri, takikardi, hipotension deri ne kolaps/shok.

• DHIMBJA: Vjen nga nje peristaltike e sforcuar per te kaluar pengesen. Me shpesh paraqitet rreth umbilikusit ne epigaster, per segmentet e siperme te zorreve te holla dhe ne kuadrantet inferior te abdomenit ne okluzionin e segmentit te poshtem te kolonit

• VJELLJA E HERSHME, profuze e biliare ne okluzionet e larta bene qe sasite te jene te medha me rritje te lengjeve ne segmentin e zgjeruar e te distenduar mbi pengese, PRA sa me lart te jete pengesa aq me shpejt permbajtja nga zorra vjen ne stomak dhe eliminohet me aktin e vjelljes.

• VJELLJA E VONSHME fillimisht biliare jeshile e me vone me perzierie te permbajtejes fundore te zorres se holle dhe te vjella me ere te keqe apo fekaloide ne rastet e okluzioneve te segmenteve te poshtme te kolonit.

• MOS-DEFEKIMI: nderprerja e plote e jashteqitjese se feces e gazrave (sa me poshte pengesa aq me heret nderpritet jashteqitja) • METEORIZMI: ne okluzionet e larta shfaqet me vonese ndersa ne nivelet e poshtme meteorizmi shfaqet i theksuar. Ne okluzionet e zorres se holle ai perqendrohet kryesisht rreth umbilikusit.

DIAGNOSTIFIKIMI: Grafi direkte abdomeni (ne kembe) NORMAL ILEUS

Volvulus i kolonit sigmoid

• DIAGNOZA DIFERENCIALE: - Me peritonitin akut nga ruptura te ndryshme si e apendiksit - Barra ekstrauterine - Pankreatit hemoragjik - Torsion ovarial

• PROGNOZA: e keqe ne raste se nuk nderhyhet shpejt dhe te vendoset diagnoza e sakte!!!

• KOMPLIKACIONET: - Gangrene me perforacion - Peritonit

ILEUSI PARALITIK (mos eliminimi I tranzitit te lengjeve dhe gazrave ne lumenin e zorres ne mungese te pengeses mekanike, si rezultat I nderprerjes se peristaltikes ) - FORMA E LOKALIZUAR: shprehet me paralize segmentare vetem ne nje pjese te zorres se holle apo te trashe. - FORMA E GJENERALIZUAR: shprehet me paralize te te gjithe gjatesise se zorres.

• KLINIKISHT paraqitet nga forma me e lehte deri ne ate me te rende. Pacienti: - nuk defekon, - nuk eleminon gazra, - abdomen metorik qe tendoset pa shenja peristaltike (pa dhimbje, pa kontraktura te dukshme, pa gurgullima), - te vjella, - shenja dehidratimi deri ne gjendje shoku.

TRAJTIMI DHE KUJDESI INFERMIEROR - Regjistrimi dhe vlersimi I ankesave te pacientit Hospitalizimi STOP ORAL Rehidratimi me glukoze, fiziologjike me doza te larta - Aspirimi I lengjeve duodenale dhe intestinale me sonde NG dhe tub aspirimi - Nderhyrje kirugjikale urgjente - Trajtohet gjendja e shokut

APENDISITI AKUT

Apendisiti akut eshte inflamacioni i appendiksit, eshte nje nder shkaqet e abdomenit akut dhe gati 60% e urgjencave abdominale.

• Inflamacioni i apendiksit ndodh pas bllokimit te pjesshem/te plote te lumenit te apendiksit nga masa fekaloide, masa parazitare, trupa te huaj, tm.

• Kanali i bllokuar zgjerohet, tendoset, krijohet staze e qarkullimit te linfes, iskemi, mikroinfarkte deri ne gangrene te apendiksit. • Ketu ndodh edhe invadimi bakterial i hapesires apendikulare dhe inflamacioni I cili zhvillohet shtrese pas shtrese me hiperemi e deri ne infiltrim purulent.

KLINIKA: • DHIMBJA: Fillimisht e moderuar ne forme kolike ne regionin periumbilikal, me pas shnderrohet ne dhimbje te qendrueshme e zhvendosur ne kuadrantin inferior dexter.

EKZAMINIMI FIZIK

NE PALPIM: - Mac Burney (+): 1/3 e poshtme e distances prej umbilikusit ne spina iliake anteriosuperior

- Rebound (+): dhimbja e madhe gjate heqjes se menjehershme te dores palpuese ne kuadrantin inferior dexter. - Defans (+): mbrojtje muskulare ne kuadrantin inferior dexter. - Temperature: subfebrile- e larte, e shoqeruar me frisone +/- te vjella - Leukocitoze - Crregullime te tranzitit: konstipacion, rralle diare.

• Mund te paraqiten edhe forma atipike te veshtira per t’u diagnostifikuar kryesisht ne moshat nen 10 vjec, grate shtatzena dhe tek te moshuarit. • Keto forma vonojne ne diagnoze duke kompromentuar rende gjendjen e pergjithshme deri ne kercenim te jetes.

• EKZAMINIMET RADIOLOGJIKE: - Grafi direkte abdomeni - CT abdomeno-pelvike

EKZAMINIMET LABORATORIKE: - Hemogram: Leukocitoze - Ekzaminimi i urines: per diagnoze diferenciale DIAGNOZA DIFERENCIALE: - Kolecistit - Kolika renale dexter - Ulcer gastroduodenale e perforuar - Okluzion intestinal

• - KOMPLIKACIONET: Appendix i gangrenizuar Perforim i appendix-it Peritonitis Abscess Sepsis

• Ne rastet e perforimit, dallohet ajer i lire poshte diafragmes.

TRAJTIMI: - Hospitalizimi - Monitorimi i parametrave vital - Nuk lejohen analgjezik!!! (sepse maskojne kuadrin klinik) - Antibioterapi iv - Kirurgji: apendektomi e hapur/ laparaskopike

Semundjet inflamatore te zorreve: Semundja CROHN Koliti Ulcerativ DHIMBJA: ne kuadrantin inferior sinister dhe/ose dexter DIARE (me gjak) Temperature, anoreksi, humbje ne peshe KOLONOSKOPI

• DIVERTIKULITIS- PERFORIM- GJAKDERDHJE:

Diverticulosis • Diverticulosis is a condition in which the mucosa and muscularis mucosae herniate through the muscularis propria of the colon wall and produce a saccular outpouching. The major risk factor for developing diverticular disease is a low-fiber diet. The incidence increases with age, being rare before the age of 40 and affecting 50% of people over age 75. Only 10 -15% of patients will develop symptoms of the disease like pain, diarrhea, melena, or distention. Approximately 70% of diverticula occur in the sigmoid colon and 25% in the ascending colon. Most appear on the antimesenteric side of the colon, between taenia. Plain films and barium studies reveal diverticula as gas/barium-filled sacs parallel to the lumen of the colon. Most are 5 -10 mm in diameter, but may range from tiny spikes to 2 cm. The muscular layer may appear thickened with a distorted luminal contour in CT. Patients are managed with fiber supplements and stool softeners.

• Divertikulitis-simptomat:

• Nese pacienti eshte ne gjendje shoku, peritonitis (+), por nuk ka shenja perforimi (ajer i lire poshte diafragmes)--- mendo per rupture te organeve psh lieni