UNIVERSIDADE DE SANTIAGO DE COMPOSTELA Escola Politcnica Superior

UNIVERSIDADE DE SANTIAGO DE COMPOSTELA Escola Politécnica Superior de Lugo. ESTUDIO HIDROLÓXICO DO RÍO DOS GAFOS Juan R. Raposo González Pontevedra, 27 de maio de 2011

Introducción l A cunca vertente na estación de aforo 26, 26 km 2. A cunca total do río dos Gafos de 27, 9 km 2. A cota máxima está a 530 m no monte da Fracha e a mínima a nivel do mar na desembocadura. l O cauce principal ten máis de 10 km de lonxitude. l A súa cunca exténdese polos concellos de Pontevedra e Vilaboa, con alta densidade de poboación. l Isto fai que sexa un río moi antropizado

Sistema de Información Xeográfica Monte da Fracha Monte de San Cibrán Polígono industrial Ría de Vigo Figueirido Ría de Pontevedra Estación de aforo Pontevedra

Sistema de Información Xeográfica a r ed o P e v e t n ad í R A Fracha Figueirido Mapa de altitude

Sistema de Información Xeográfica Mapa xeolóxico

Val do Río dos Gafos Sistema de Información Xeográfica Mapa de pendentes

Sistema de Información Xeográfica Mapa de clases de solos

Sistema de Información Xeográfica Mapa de usos do solo (CORINE)

Sistema de Información Xeográfica l l l Os SIX permiten a xestión de información xeográficamente referenciada. Permiten planificar e xestionar multiples problemas. A nivel práctico, os SIX permiten realizar consultas, analizar datos y presentar resultados para la realización de informes. Este SIX foi creado como base necesaria para a modelización hidrolóxica da cunca co programa SWAT. Interese en completar este SIX con toda a información e datos recopilados por Vaipolorio (botánica, faunística, antropolóxica, toponímica, hidrolóxica, aquitectónica…)

Medida do caudal do río l Creouse unha “estación de aforo” manual no río dos Gafos á altura de Campolongo, xusto antes do soterramento do río. l É a primeira tentativa de cuantificar o caudal deste río de maneira contínua. l Datos de caudal máximo e mínimo, son imprescindibles para un correcto deseño de múltiples obras hidráulicas (por exemplo, o encauzamento).

Medida do caudal do río

Medida do caudal do río a v S = a*b Q = S*v b

Medida do caudal do río

Medida do caudal do río

Medida do caudal do río Curva de gasto axustada para o río dos Gafos

Medida do caudal do río *Curvas de gasto de Augas de Galicia para diversos ríos galegos

Medida do caudal do río • Caudal mínimo medido: 58 l/s a finais de setembro • Caudal máximo estimado: 12. 000 l/s no 8/01/2011

Modelo de balance hídrico: Visual Balan O balance hídrico consiste na aplicación do principio de conservación de masa ao Solo Edáfico, ZNS e Acuífero. Solo: P+D-IN-Es-ETr-Pe=Δθ O caudal drenado polos ríos é igual á suma de escorrentía subterránea, superficial y flujo hipodérmico El balance de entradas y salidas de agua en el acuífero provoca la oscilación del nivel freático Samper et al. , 1999

Modelo de balance hídrico: Visual Balan R 2= 0. 785 N-S= 0. 681 N-S Rel. = 0. 850 Qs/Qm= 0. 759 • Moi bo axuste acadado para caudais baixos. • Peor axuste a caudais altos debido á maior dificultade da medida do caudal e a que os datos meteo infravaloren a choiva en cotas altas. • O modelo está calibrado cando é capaz de predicir o caudal do río so en función dos datos meteorolóxicos

Modelo de balance hídrico: Visual Balan R 2= 0. 795 N-S= 0. 759 N-S Rel. = 0. 882 Qs/Qm= 0. 859 *Precipitación de Lourizán incrementada un 10%

Modelo de balance hídrico: Visual Balan 04/01/2011 48, 6 05/01/2011 72, 4 06/01/2011 82 07/01/2011 45, 2 08/01/2011 31 Data Choiva (mm) 04/01/2011 48, 6 05/01/2011 72, 4 06/01/2011 82 07/01/2011 45, 2 08/01/2011 31 279, 2 mm de choiva en 5 días

Faro de Vigo 24/10/2010

Modelo de balance hídrico: Visual Balan

Modelo de balance hídrico: Visual Balan

Utilización dos recursos hidroxeolóxicos: 5, 95 Hm 3/ano

Modelo de balance hídrico: SWAT • Modelo semi-distribuido. • Similar a Visual Balan, pero considera máis procesos. • Diferencia conceptual entre o fluxo hipodérmico de Balan e o fluxo lateral de SWAT *extraído do Manual teórico do SWAT 2005

Modelo de balance hídrico: SWAT R 2= 0. 732 N-S= 0. 777 N-S Rel. = 0. 841 Qs/Qm= 0. 981 *Precipitación de Lourizán incrementada un 10%

Modelo de balance hídrico: SWAT Caudais medios calculados por treitos e afluentes no ano l/s hidrolóxico 2009 -2010 875 35, 46 Hm /ano 3 (100%) 223 l/s Río Pintos 8, 99 Hm 3/ano (25, 36%) 143 l/s 5, 73 Hm 3/ano (16, 17%) 595 l/s 24, 12 Hm 3/ano (68, 02%) Río do Pombal Río Cubelas 430 l/s 17, 31 97 l/s 3, 91 Hm 3 3 Hm (48, 80%) (11, 01%) 47 l/s 1, 88 Hm 3/ano (5, 31%) Regato Filgueiras 49 l/s 1, 94 Hm 3/ano (5, 48%) Río de Bois 97 l/s 3, 75 Hm 3/ano (10, 58%)

Avaliación de impactos hidrolóxicos Impactos de bombeos de auga subterránea excesivos Efecto dos bombeos para regas Impactos debidos a obras e excavacións Faro de Vigo 14/12/2010: Vaipolorío denuncia que las obras del AVE dañan el río de Tomeza y su entorno

Conclusións • Primeiro estudio de cuantificación contínua do caudal do Gafos. • Fíxose un traballo de caracterización hidrolóxica básica no río dos Gafos ao nivel que fai a administración en outros ríos máis “importantes”. O caudal oscila entre 50 l/s e máis de 12. 000 l/s • Permite o coñecemento do río en sí e do recurso que representa. • A recarga subterránea na cunca do Gafos estimouse no 13, 5% da precipitación total, que representa un recurso hidroxeolóxico renovable de 5, 95 Hm 3/ano. • Este coñecemento base pode servir como estado de referencia do río de cara a posibles avaliaciones de impacto futuras

Grazas Pola súa atención Río dos Gafos á altura da estación de aforo en Pontevedra