Polskie Ramy Kwalifikacji szanse i wyzwania Beata Baliska

Polskie Ramy Kwalifikacji szanse i wyzwania Beata Balińska – Instytut Badań Edukacyjnych Warsztaty Integracyjne PIFS, 20 -21 maja 2011

Plan prezentacji 1. Co to jest rama kwalifikacji (kontekst UE i Polski) 2. Narodowe Ramy Kwalifikacji w krajach Unii 3. Tworzenie i wdrażanie Polskiej Ramy Kwalifikacji 4. O projekcie KRK 5. PRK szansą i wyzwaniem dla firm szkoleniowych? 6. Informacje dodatkowe o EQF

Europejskie Ramy Kwalifikacji – co to jest? 1. ERK zostały powołane na podstawie zalecenia UE z 2008 r. Wdrożenie ERK to proces dobrowolny. 2. ERK mają 8 poziomów 3. ERK służą porównaniu kwalifikacji na terenie Unii Europejskiej 4. ERK opierają się na efektach kształcenia: wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych i personalnych 5. ERK obejmują wszelkie rodzaje kwalifikacji, będące wynikiem kształcenia: zawodowego, ogólnego, wyższego 6. ERK wspierają dialog edukacji z rynkiem pracy

Europejskie Ramy Kwalifikacji w innych krajach Różny poziom zaawansowania prac/ różne podejścia: 1. Szkocja – 15 poziomów 2. Austria – 2 równoległe ścieżki (kwalifikacje ogólne i zawodowe) 3. Niemcy – 4 grupy deskryptorów dla każdego poziomu (zawodowe: wiedza i umiejętności; kompetencje osobiste: społeczne i indywidualne) 4. Słowenia-10 poziomów, 3 rodzaje kwalifikacji 5. Łotwa – system egzaminacyjny, na każdy poziom trzeba zdać egzamin

Europejskie Ramy Kwalifikacji a Polskie Ramy Kwalifikacji (PRK) 1. 31 krajów jest obecnie w trakcie odniesienia swoich systemów kształcenia do ERK 2. PRK stanowią kluczowy instrument w procesie porównania kwalifikacji - transparentność PRK - porównywalność z ERK 3. ERK to narzędzie które wspomaga proces wdrażania LLL; spójność, dostępność, dalszy rozwój 4. Zalecany prosty system: krok po kroku

Mówić tym samym językiem - słownik pojęć Efekty uczenia się (learning outcomes) - to, co osoba ucząca się wie, rozumie i potrafi wykonać w wyniku uczenia się, ujęte w kategoriach wiedzy, umiejętności oraz kompetencji personalnych i społecznych. Kompetencje (competence) - wszystko to, co dana osoba wie, rozumie i potrafi wykonać, czyli jej skumulowane efekty uczenia się. Kwalifikacja (qualification) - dyplom, świadectwo, certyfikat lub inny dokument, wydany przez uprawnioną instytucję, stwierdzający, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z odpowiednimi wymaganiami.

Założenia LLL (Life Long Learning) Strategia uczenia się przez całe życie bazuje na założeniach: n. Lifewide learning – równorzędność uczenia się w różnych formach, miejscach i okresach życia; n. Learning outcomes – identyfikacja, ocena i uznawanie efektów uczenia się niezależnie od formy, miejsca i czasu; n. Lifelong learning – uczenie się trwa od pierwszych do ostatnich lat życia, a jego efekty powinny być ocenione i docenione

Projekt systemowy PO KL „Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie” ……czyli dla LLL Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie Realizacja: lipiec 2010 -grudzień 2013 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 1. • Prace nad modelem PRK i raportem referencyjnym w Polsce Zadanie 2. • Zbudowanie mapy kwalifikacji w Polsce Zadanie 3. • Przygotowanie i weryfikacja założeń merytorycznych i instytucjonalnych funkcjonowania instytucji do spraw Krajowego Systemu Kwalifikacji oraz krajowego rejestru kwalifikacji Zadanie 4. • Współpraca międzynarodowa i ponadnarodowa oraz upowszechnianie wiedzy i informacji dotyczącej PRK w Polsce

Zadanie projektu to wdrożenie Krajowych Ram Kwalifikacji. Polega ono na wprowadzeniu w najbliższych latach całościowego pakietu ogólnokrajowych rozwiązań, na które złożą się : • Krajowy Rejestr Kwalifikacji • Systemy walidacji • Systemy akumulacji i transferu osiągnięć • System zapewniania jakości • Programy nauczania na bazie efektów uczenia się

Polskie Ramy Kwalifikacji (PRK) – nośnik zmiany Polskie Ramy Kwalifikacji stawiają uczącego się (przez całe życie) w centrum zainteresowania systemu edukacji i szkoleń.

Polskie Ramy Kwalifikacji – Polska i UE Do 2012 r. wszystkie nowe świadectwa, dyplomy i dokumenty Europass potwierdzające zdobyte kwalifikacje, powinny zawierać wyraźne odniesienie — za pośrednictwem krajowych systemów kwalifikacji — do odpowiedniego poziomu europejskich ram kwalifikacji.

Koordynacja działań na rzecz Polskich Ram Kwalifikacji Komitet ds. KRK monitorowanie procesu tworzenia i wdrażania Polskich Ram Kwalifikacji I etap Opracowanie bilansu kwalifikacji i kompetencji dostępnych na rynku pracy w Polsce oraz modelu KRK III etap: Wdrażanie Polskich Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Opracowanie założeń merycznych i instytucjonalnych wdrażania Polskich Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie „Modernizacja egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe” „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” „Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego” Krajowe Ramy Kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego w Polsce Projekt MPi. PS - Ocena kompetencji i kwalifikacji zawodowych

POLSKIE Ramy Kwalifikacji (PRK) dla LLL PRK zawiera 8 poziomów kwalifikacji Poziomy kwalifikacji charakteryzowane są przy użyciu zwięzłych sformułowań wskazujących na najbardziej istotne wyznaczniki danego poziomu (tzw. deskryptorów generycznych). „generyczne” - dla każdej dziedziny wymagają wypełnienia konkretną właściwą dla tej dziedziny treścią

Polskie Ramy Kwalifikacji (PRK) będą stanowić uporządkowaną, opisaną przy pomocy deskryptorów charakterystykę ustalonej liczby poziomów kwalifikacji, która pozwoli na stworzenie nowoczesnego rejestru kwalifikacji. PRK to również szczególnego rodzaju podstawa (układ odniesienia) dla polskiego systemu edukacji oraz kluczowy element w zestawie instrumentów krajowej polityki wspierania uczenia się przez całe życie (LLL).

Deskryptory Każdy poziom kwalifikacji opisany jest przy pomocy trzech grup deskryptorów określających: 1) poziom wiedzy 2) poziom umiejętności 3) poziom „kompetencji społecznych i osobistych”

Schemat ogólny tabeli głównej Grupa deskrypt Wiedza Umiejętności Kompetencje społeczne i personalne Poziom 1 Zestaw deskryptorów dla poziomu 1 2 Zestaw deskryptorów dla poziomu 2 … 8

Deskryptory uniwersalne dla 1 poziomu PRK w tabeli głównej Wiedza Umiejętności Ma podstawową wiedzę ogólną umożliwiającą rozumienie sensu, zasad i sposobu realizacji prostych zadań związanych z uczeniem się lub pracą oraz z funkcjonowaniem w rodzinie i w środowisku nauki/pracy Ma opanowane podstawowe umiejętności, potrzebne do wykonywania prostych zadań związanych z uczeniem się i/ lub pracą oraz z funkcjonowaniem w rodzinie i w środowisku nauki/pracy Komp. społ. i pers Jest zdolny do odpowiedzialnego działania i współdziałania bez stałej obecności osoby nadzorującej w zakresie prostych zadań związanych z uczeniem lub pracą oraz z funkcjonowaniem w rodzinie i w środowisku nauki/pracy

Poziom 2 - kolumna „Wiedza” w tabeli głównej (1) ERK Podstawowa wiedza faktograficzna w danej dziedzinie pracy lub nauki Ma podstawową wiedzę faktograficzną umożliwiającą identyfikację rutynowych problemów uniwersalne oraz sposobów ich rozwiązywania, związanych z uczeniem się lub pracą oraz z funkcjonowaniem w rodzinie, w środowisku nauki/pracy i we wspólnocie obywateli

Poziom 2 - kolumna „Wiedza” w tabeli głównej (2) PRK Edukacja ogólna Ma podstawową wiedzę ogólną umożliwiającą rozumienie: cech, na podstawie których wyróżnia się i identyfikuje podstawowe dla człowieka wspólnoty, elementarnych założeń, demokracji, podstawowych zasad ładu w rodzinie, w szkole i w pracy, prostych zależności przyczynowo – skutkowych w przyrodzie, znaczenia dbałości o zdrowie oraz o środowisko przyrodnicze, języka matematycznego w zakresie prostych rozumowań PRK Edukacja zawodowa Ma podstawową wiedzę zawodową umożliwiającą rozpoznanie typowych problemów w zakresie wykonywanych zadań zawodowych oraz wybór właściwego sposobu ich rozwiązania

Debata społeczna w ramach projektu KRK

Na prawidłowe funkcjonowanie modelu wpływa: Rejestr kwalifikacji Zapewnianie jakości Nadawanie kwalifikacji Krajowy Rejestr Kwalifikacji (prowadzony przez Instytucję ds. Krajowego Systemu Kwalifikacji) Instytucje zapewnienia jakości w systemie oświaty Państwowa Komisja Akredytacyjna (szkolnictwo wyższe) Instytucje nadające kwalifikacje uzyskiwane w wyniku kształcenia formalnego A Instytucja ds. Krajowego Systemu Kwalifikacji Instytucje nadające kwalifikacje uzyskiwane w wyniku kształcenia pozaformalnego i nieformalnego uczenia się B

Podstawowe zadania Instytucji ds. KSK Prowadzenie Krajowego Rejestru Kwalifikacji Monitorowanie i w ustalonym zakresie nadzorowanie procedur zapewniania jakości w odniesieniu do nadawanych w Polsce kwalifikacji Akredytowanie instytucji nadających kwalifikacje uzyskiwane w wyniku kształcenia pozaformalnego i nieformalnego uczenia się.

Podstawowe zadania Instytucji ds. KSK cd. Działania na rzecz rozwoju systemu kwalifikacji w Polsce Współpraca międzynarodowa w zakresie rozwoju systemów kwalifikacji

Instytucja ds. KSK gospodarzem Krajowego Rejestru Kwalifikacji – główne zadania Wprowadzanie kwalifikacji do Rejestru, w tym przypisywanie kwalifikacji do poziomów w Polskich Ramach Kwalifikacji Udostępnianie w wymiarze krajowym i międzynarodowym informacji o polskich kwalifikacjach wpisanych do Rejestru za pośrednictwem witryny internetowej IKSK Zapewnianie jakości i prawidłowości zarządzania Rejestrem

Krajowy Rejestr Kwalifikacji będzie obejmował wszystkie kwalifikacje nadawane w Polsce niezależnie od już istniejących i nowo tworzonych rejestrów branżowych, środowiskowych i innych. Rejestr korzysta z innych baz zawierających informacje o kwalifikacjach (z zachowaniem zasady, że dane są zbierane i wpisywane tylko raz)

Partnerzy Krajowego Rejestru Kwalifikacji np… Właściciele kwalifikacji (podmioty opracowujące i rejestrujące kwalifikacje) Instytucje świadczące usługi edukacyjne i szkoleniowe Instytucje akredytujące (np. organizacje reprezentujące grupy podmiotów z ww. kategorii, stosujące własne procedury zapewnienia jakości wewnątrz danej grupy i gwarantujące zgodność tych procedur z wymogami IKSK) Organizacje branżowe

Zasady walidacji * Zasada oparcia systemu walidacji na mechanizmach zapewniania jakości Zasada uczciwości, przejrzystości i wsparcia procesów, procedur i kryteriów walidacji przez system zapewniania jakości Zasada dobrowolności * European guidelines for validating non-formal and informmal learning. CEDEFOP, 2009

Zasady walidacji cd. Zasada przestrzegania prywatności osób ubiegających się o walidację Zasada równego dostępu oraz uczciwego traktowania Zasada zaangażowania różnych interesariuszy przy ustanawianiu systemu walidacji Zasada uwzględniania uprawnionych interesów interesariuszy oraz zrównoważonego udziału różnych zainteresowanych podmiotów

Zasady walidacji cd. Zasada obiektywizmu procesu walidacji i unikania konfliktu interesów Zasada obecności w systemie mechanizmów doradztwa dla indywidualnych osób ubiegających się o walidację Zasada posiadania odpowiednich kompetencji zawodowych przez osoby przeprowadzające ocenę

Proces osiągania kwalifikacji oparty na efektach uczenia się – ramy kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie czyli dla LLL Bariery w uczeniu się przez całe życie (LLL): q Bariery związane z obszarem edukacji formalnej q Bariery związane z obszarem rynku szkoleniowego (uczenie pozaformalne)…np. szkolenie dorosłych q Bariery systemowe i instytucjonalne q Bariery prawne q Bariery finansowe q Inne

Proces osiągania kwalifikacji oparty na efektach uczenia się – ramy kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (LLL) Wybrane bariery związane z obszarem rynku szkoleniowego (uczenie pozaformalne) na bazie debaty społecznej - niska jakość oferty szkoleniowej - postrzeganie szkoleń jako nieefektywnych - brak identyfikacji potrzeb szkoleniowych - brak analizy potrzeb szkoleniowych (IAPS) - inne podejście instytucji państwowych do edukacji formalnej i pozaformalnej (jak to zmienić? dostosować się do rynku pracy? Dostosować się do regionalnego rynku pracy? badanie trendów (moda)? Sytuacja w krajach sąsiednich-otwarcie rynku? )

Proces osiągania kwalifikacji oparty na efektach uczenia się – ramy kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie W odpowiedzi na barierę niskiej jakości oferty szkoleniowej uczestnicy debaty zaproponowali przykładowo: 1. standaryzacja usług szkoleniowych (innowacyjność? ) 2. wprowadzenie akredytacji szkoleń 3. egzaminy wewnętrzne i zewnętrzne po zakończeniu szkolenia (sprawdzenie na tych egzaminach wiedzy, umiejętności i postaw) W odpowiedzi na barierę spowodowaną różnym podejściem do edukacji formalnej i pozaformalnej zaproponowano np. wprowadzenie: 1. możliwości potwierdzania kwalifikacji niezależnie od form kształcenia, 2. ulgi dla pracodawców szkolących w systemie pozaformalnym 3. równość stawek VAT w obrębie rynku szkoleniowego. w odpowiedzi na brak analiz potrzeb i możliwości szkoleniowych zaproponowano: 1. zwiększenie współpracy pracodawców z władzami lokalnymi (CSR? Szkolenia zawodowe? ) 2. włączenie analizy potrzeb do produktu szkoleniowego.

Standardy jakości usług edukacyjno-szkoleniowych 1. „Jakość” oznacza cechy usługi edukacyjno-szkoleniowej, wartościowej dla beneficjenta 2. Jakość w usłudze edukacyjno-szkoleniowej związana jest nierozerwalnie z relacjami pomiędzy beneficjentami usług a usługodawcami 3. Wysoka jakość usług jest wynikiem procesu budowy i utrzymania relacji 4. Pozytywne relacje wyłaniają się dzięki poznaniu i zaspakajaniu wzajemnych potrzeb 5. Postrzegana jakość usługi zależy od wartości jaką daje odbiorcy

Standardy jakości usług edukacyjno-szkoleniowych Aby osiągnąć wysoką jakość usług szkoleniowych należy zadbać o: q Jakość projektu usługi (m. in. programu zajęć, dobór wykładowców, harmonogram, materiały pomocnicze) q Jakość procesu (m. in. sposób prowadzenia zajęć interakcja z grupą, wykorzystanie pomocy dydaktycznych) q Kontrakt pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą; rzetelna identyfikacja i analiza potrzeb, indywidulane podejście czy standard?

Jakość usług edukacyjno-szkoleniowych q Aktywność trenera q Warunki higieniczne q Portofolio projektów q Ewaluacja q Ocena formatywna q Innowacyjność

Standardy jakości usług edukacyjno-szkoleniowych q Przykładowe instytucje lub systemy zapewnijące wysoką jakość usług np. Kuratoria Oświaty (edukacja formalna), MBA, ISO, SPEAK? q Wdrożenie systemu certyfikacji trenerów? Instytucja? q Ocena trenera: doświadczenie w branży (w latach), liczba przepracowanych godzin, największe osiągnięcia/prestiżowe projekty, silne strony, preferowane zagadnienia tematyczne, referencje, wyniki ewaluacji z przeprowadzonych szkoleń q Utrzymanie jakości procesu szkoleniowego na stabilnym poziomie (TQM? )

SPEAK jako ewaluacja procesu Audyt projektu i otoczenia Wskaźniki opisujące projekt i otoczenie Środowisko operacyjne Wskaźniki efektywności Jakie są potrzeby wspólnot lokalnych? W jakim stopniu są one obecnie realizowane? Jakie zewnętrzne efekty przyniosła realizacja projektu? Środowisko projektu Jaki jest cel projektu? Jak ma on działać? Z kim ma być realizowany? Wskaźniki rezultatów Jakie projekt przyniósł korzyści? Jakie grupy docelowe skorzystały z projektu?

Standardy jakości usług edukacyjno-szkoleniowych

PRK w kontekście europejskim Europejskie Ramy Kwalifikacji (wersja językowa polska) http: //ec. europa. eu/dgs/education_culture/publ/pdf/eqf/lea flet_pl. pdf Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego http: //www. cedefop. europa. eu/EN/ Linki do krajowych ram w Europie: http: //www. kwalifikacje. org. pl/web-links/59 -ramykwalifikacji-w-ue

Pytania? . .

Dziękuję za uwagę: Beata Balińska b. balinska@ibe. edu. pl krkbiuro@ibe. edu. pl www. kwalifikacje. org. pl Projekt systemowy „Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Instytut Badań Edukacyjnych Biuro Projektu Krajowych Ram Kwalifikacji ul. Górczewska 8, 01 -180 Warszawa tel. : (22) 241 71 70, e-mail: krkbiuro@ibe. edu. pl