Organizacja ochrony zdrowia Historyczne ujcie zdrowia Hipokrates twierdzi

Organizacja ochrony zdrowia

Historyczne ujęcie zdrowia �Hipokrates twierdził , że równowaga między człowiekiem i jego otoczeniem zapewnia zdrowie , rozumiane jego dobre samopoczucie , a brak tej równowagi chorobę. Ta historyczno-ewolucyjna koncepcja zdrowie uznaje zależność równowagi wewnętrznej organizmu od równowagi zewnętrznej.

�W starożytności panował pogląd , że niezależnie od wieku , ruch i racjonalne żywienie mają duże znaczenie w życiu człowieka. Co cztery lata organizowano w Olimpii igrzyska sportowe , od których pochodzi tradycja dzisiejszych olimpiad

�Do nauki Hipokratesa nawiązał Galen , który przedstawiając tezy dotyczące zdrowia i jego ochrony przyczynił się do rozwoju higieny. Uznał że ciało ludzkie składa się z czterech płynów , których odpowiadają cztery elementy tworzące świat i jego jakości. Były to : krew, flegma, żółć żółta i żółć czarna.

�Na temat zdrowia wyrażali również swoje poglądy filozofowie. Platon utożsamiał zdrowie z doskonaleniem stylu życia związanego z dietą oraz rozwojem duchowym i kulturowym. Plutarch zalecał aktywność i pracę , uznając aktywność i wolność osobistą za warunek zdrowotnego życia.

�Promocja zdrowia ma ponad 30 -letnią historię. Pierwszym dokumentem, w którym przedstawiona została jako kluczowa strategia na poziomie rządowym był raport Lalonde’a z 1974 roku. Sam termin „promocja zdrowia” został wypracowany podczas Światowego Zgromadzenia Zdrowia w 1977 roku. Następnie definicja promocji zdrowia została zawarta w „Dokumencie dyskusyjnym” opublikowanym przez Regionalne Biuro Światowej Organizacji Zdrowia w Kopenhadze w 1984 roku

�Europejską problematyką promocji zdrowia datuje się na lata 90. , co znalazło odzwierciedlenie w Traktacie w Maastricht z 1992 roku. Artykuł 129 Traktatu określił dwie dziedziny działań Wspólnoty, tj. zapobieganie chorobom i ochronę zdrowia

�Strategicznym celem promocji zdrowia jest kształtowanie , wzmacnianie oraz optymalizacja statusu zdrowotnego jednostek i populacji. Sposobem realizacji tego założenia w Polsce mają być określone operacyjne : -zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności

- redukcja czynników ryzyka (promocja karmienia piersią, zwalczenie nałogów , panowanie nad stresem) - zmiana zachowań zdrowotnych ( np. spędzanie wolnego czasu , relaks , praca , samoleczenie ) - zmniejszenie absencji chorobowej

- obniżenie kosztów opieki zdrowotnej ( promocja zdrowia jest jedyną alternatywną) -lepsze standardy organizacyjne ( tworzenia nowych ośrodków dostosowanych do promocji zdrowia) -wzrost wiedzy społeczeństwa o czynnikach wpływających na zdrowie

�Podstawową rolę w ochronie zdrowia fizycznego , psychicznego i społecznego odgrywa edukacja prozdrowotna , której celem jest szerzenie oświaty zdrowotnej. � Do głównych zadań oświaty zdrowotnej należą:

- kształtowanie właściwych nawyków zdrowotnych człowieka - pobudzenie zainteresowania zdrowiem poprzez wzbogacenie wiedzy - przekształcenie postaw i zachowań ludzkich, zwłaszcza w walce z nowymi zagrożeniami - wyrabianie odpowiedzialności za zdrowie własne i osób z najbliższego otoczenia

�Promocja zdrowia to strategia działania na rzecz coraz lepszego zdrowia osób i społeczności. Jej współczesne pojmowanie pochodzi z przełomu lat 70. i 80. minionego stulecia i wywodzi się z dwóch głównych nurtów. Pierwszym są populacyjne programy polityki zdrowotnej, realizowane zwłaszcza w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Australii, a w Europie w Finlandii i później na wyspach brytyjskich. Drugi nurt to nowe w owym czasie spojrzenie na zdrowie publiczne, rozwijane pod szyldem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).

Definicja WHO � Obecna definicja zdrowia przyjęta przez Światową Organizację Zdrowia jest następująca: Zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu (dobrego samopoczucia). � Definicja ta jest bardzo ważna i postępowa, ponieważ nie poprzestaje na samym negującym ujęciu, że zdrowie jest brakiem choroby, ale bardzo mocno akcentuje, że zdrowie ma w sobie aktywny aspekt, którym jest dobrostan. Oznacza to, że w kwestiach zdrowia nie mamy jedynie koncentrować się na chorobach i próbach ich zwalczania, ale powinniśmy zwłaszcza koncentrować się na samym zdrowiu - na jego wzmacnianiu. � Współczesna definicja zdrowia WHO bardzo mocno podkreśla zatem połączenie kwestii zdrowia z życiem wewnętrznym i społecznym człowieka oraz jego osobistą troskę o kondycję fizyczną.

� Definicja zdrowia i próby określenia tego pojęcia mają tak długą historię jak sam człowiek. � Zdrowie według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) to stan cechujący się uzyskaniem dobrego samopoczucia na poziomie fizycznym, psychicznym i społecznym. Nie jest on zatem związany tylko z brakiem choroby czy niedomaganiem. � Zdrowie w pojęciu ogólnym i powszechnym to stan przeciwny chorobie. Według Hipokratesa zarówno zdrowie (dobre samopoczucie), jak i choroba (złe samopoczucie) zależą od równowagi między tym, co nas otacza (równowaga między człowiekiem a środowiskiem). � Zdrowie to także potencjał zdolności adaptacyjnych danego organizmu do wymogów otoczenia, do pełnienia ról społecznych, przystosowania się do zmian występujących w środowisku i umiejętność radzenia sobie z tymi zmianami. Ponadto jest ono środkiem umożliwiającym lepszą jakość życia i zasobem gwarantującym rozwój społeczeństwa.

�Na utrzymanie zdrowia jednostki ma wpływ kilka aspektów: -kondycja, aktywność fizyczna, -właściwe, racjonalne odżywianie, -odporność na stres, -utrzymywanie czystości ciała i otoczenia, -prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie, -poddawanie się profilaktycznym badaniom medycznym.

�Zdrowie to również wartość na poziomie społecznym. Stanowi ono dobro publiczne, chronione w imię zasad solidaryzmu i współodpowiedzialności. Zapobieganie chorobom jest celem zdrowia publicznego, które dotyczy całego społeczeństwa. �Państwa także mają wpływ na zapewnienie ochrony zdrowia swoim obywatelom.

� Czynnikami budującymi zdrowie publiczne są: -pokój, -globalne, lokalne i ekonomiczne bezpieczeństwo (obejmujące mieszkanie, żywienie, edukację, zarobki), -stabilny system ekonomiczny, -odtwarzalne zasoby naturalne, -sprawiedliwość i równość społeczna. � Zdrowie to wartość najcenniejsza i niezaprzeczalna. Należy o nie dbać zarówno na poziomie jednostkowym, jak i społecznym.

�Profilaktyka zdrowia obejmuje działania zapobiegające chorobom, dzięki ich wczesnemu wykryciu i leczeniu oraz utrwalaniu prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia. Jako dział medycyny naprawczej koncentruje się ona na zdrowiu negatywnym, czyli patologii i jej przeciwdziałaniu. Jest ona skierowana do osób w różnym wieku i w różnym stanie zdrowia. Profilaktyka zdrowotna przynosi największe korzyści w prawidłowym rozwoju i funkcjonowaniu dzieci i młodzieży, ponieważ zapobiega zaburzeniom we wszystkich strefach zdrowia organizmu.

� Profilaktyka zdrowotna skupia się na wspieraniu człowieka w jego prawidłowym rozwoju i zdrowym życiu. Działa także w kierunku zagrożeń czy niepożądanych zjawisk społecznych. Posiada ona następujące fazy: -Profilaktyka wczesna, utrwalająca prawidłowe wzorce zdrowego stylu życia. -Profilaktyka pierwotna (I fazy), zapobiegająca chorobie przez kontrolowanie czynników ryzyka. -Profilaktyka wtórna (II fazy), przeciwdziałająca chorobie przez jej wczesne wykrycie i leczenie. -Profilaktyka III fazy, hamująca postęp choroby i ograniczająca powikłania.

Na każdym etapie prewencji zachorowań populacji istotną rolę odgrywa edukacja zdrowotna. To dzięki niej ludzie uczą się, jak dbać o zdrowie własne i innych. Edukacja zdrowotna skupia się na ukazaniu i uświadomieniu relacji między zdrowiem człowieka a stylem jego życia, a także środowiskiem społecznym i fizycznym. Działa ona na zasadzie przekazywania informacji, które kształtują zdrowotne postawy jednostek i motywują do realizacji zachowań służących zdrowiu

�Obszar działań w zakresie promocji zdrowia powinien obejmować następujące elementy: -budowanie polityki zdrowia publicznego -tworzenie i wzmacnianie środowisk wspierających zdrowie -wzmacnianie działań wspólnotowych (środowiskowych) na rzecz zdrowia - rozwój osobistych umiejętności -reorientacja służby zdrowia

� Budowanie polityki zdrowia publicznego: Promocja zdrowia wykracza poza zakres opieki medycznej. W jej rezultacie zdrowie znajduje miejsce w politycznych programach decydentów z wszystkich sektorów i na wszystkich poziomach. Działania z zakresu promocji zdrowia uświadamiają osobom tworzącym te programy wagę konsekwencji zdrowotnych podejmowanych decyzji i odpowiedzialności za zdrowie. Polityka promocji zdrowia składa się z różnorodnych, ale uzupełniających się działań w dziedzinie legislacji, podatków oraz zmian organizacyjnych. Te skoordynowane działania prowadzą do takiej polityki zdrowotnej, finansowej i społecznej, która sprzyja zwiększaniu równości. Połączony wysiłek przyczynia się do zapewnienia bezpieczniejszych i zdrowszych towarów i usług, zdrowszej służby publicznej, a wreszcie czystszego i przyjemniejszego środowiska. Polityka promocji zdrowia wymaga identyfikacji przeszkód leżących na drodze realizacji prozdrowotnej polityki publicznej w innych sektorach i sposobów ich usuwania. Należy uczynić wszystko, aby dla ludzi tworzących prawo zdrowszy wybór był jednocześnie wyborem łatwiejszym

�Tworzenie środowisk sprzyjających zdrowiu: Nasze społeczeństwa są złożonymi systemami naczyń połączonych. Zdrowia nie da się oddzielić od innych celów. Nierozerwalny związek ludzi i środowiska stanowi postawę dla społeczno-ekologicznych działań na rzecz zdrowia. Ogólnym celem świata, narodów, regionów i wspólnot powinno stać się dążenie do dbałości o siebie nawzajem, o społeczności i o środowisko naturalne. Należy podkreślać, że wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za zachowanie naturalnych zasobów na całym świecie

�Wzmacnianie działań wspólnotowych: Promocja zdrowia funkcjonuje poprzez konkretne, efektywne działania w zakresie ustalania priorytetów, podejmowania decyzji, planowania i wdrażania strategii, aby poprawić poziom zdrowotności. Sedno tego procesu stanowi przekazywanie poszczególnym społecznościom ich własności oraz kontroli nad własnymi przedsięwzięciami i dążeniami

�Rozwój osobistych umiejętności: Promocja zdrowia wspiera rozwój osobisty i społeczny poprzez dostarczanie informacji, edukację zdrowotną i doskonalenie umiejętności życiowych. Dzięki takim działaniom poszerza się zakres możliwości dostępnych dla ludzi, przez co są oni w stanie sprawować większą kontrolę nad własnym zdrowiem i środowiskiem, aby podejmować decyzje sprzyjające zdrowiu.

� Reorientacja służby zdrowia: Odpowiedzialność za promocję zdrowia rozkłada się pomiędzy jednostki, społeczności, pracowników służby zdrowia, instytucje służby zdrowia oraz rządy. Celem ich współpracy jest osiągnięcie takiego poziomu usług, który będzie przyczyniał się do poprawy stanu zdrowia. Rola sektora medycznego w dziedzinie promocji zdrowia powinna wzrosnąć: musi on rozszerzyć swoje funkcje poza dostarczanie usług medycznych. Służba zdrowia powinna wypracować w sobie wrażliwość na rośnie potrzeby kulturowe oraz odnosić się do nich z szacunkiem. Dotyczy to zaspokajania potrzeb w zakresie zdrowszego trybu życia zarówno jednostek, jak i społeczności. Z nowymi wyzwaniami wiąże się także konieczność otwarcia kanałów komunikacji pomiędzy służbą zdrowia a innymi bardziej ogólnymi dziedzinami, jak społeczne, polityczne, ekonomiczne i fizyczne czynniki środowiska. Reorientacja służby zdrowia wymaga poświęcenia większej uwagi badaniom naukowym oraz zmianom w edukacji zawodowej i systemie szkoleniowym. Doprowadzi to do zmiany nastawienia i reorganizacji służby zdrowia, która powinna ponownie skupić się na całościowych potrzebach człowieka jako osoby.

� Zwraca ona uwagę na różne poziomy promocji zdrowia. Zgodnie z M. - - - P. Kellym identyfikuje się cztery takie poziomy: poziom środowiskowy (podejście siedliskowe), czyli oddziaływanie na środowisko życia, pracy nazywane ‘chronieniem zdrowia’ (health protection). Zaliczamy tu takie działania promocyjne, jak ‘zdrowe miasto’, ‘zdrowy dom’. poziom społeczny – oddziaływanie na grupy społeczne i inne elementy struktury społecznej. Tworzenie i propagowanie nowych, sprzyjających zdrowiu wzorów i standardów zachowań. Najważniejsze instrumenty oddziaływania to reklama, polityka fiskalna, zmiany w ustawodawstwie, a przede wszystkim działania edukacyjne. poziom organizacyjny (instytucjonalny) – instytucje jako ośrodki promocji zdrowia (‘zdrowa szkoła’, ‘zdrowy szpital’ itp. ). Tworzenie kultury sprzyjającej zdrowiu w środowisku pracy. poziom indywidualny – zmiany zachowań na poziomie jednostkowym

Znaczenie zdrowia w życiu człowieka. �Zdrowie człowieka jest wartością, której nie można kupić. Warto o tym pamiętać już od najmłodszych lat, ponieważ od naszego postępowania w dużej mierze zależy, czy będziemy zdrowi czy chorzy. Zdrowie często bywa stanem ulotnym. Dlatego też, aby je zachować, należy stosować prewencję

� Prewencja zdrowotna – profilaktyka � Jest to szereg działań mających na celu zapobieganie chorobie bądź innemu niekorzystnemu zjawisku zdrowotnemu przed jej rozwinięciem poprzez kontrolowanie przyczyn i czynników ryzyka. Polega ona na zapobieganiu poważniejszym konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie. Celem prewencji jest podjęcie szybkich i skutecznych działań przywracających zdrowie. Prewencja zdrowotna prowadzi do ograniczenia niesprawności i inwalidztwa. Istotnym elementem jest również zapobieganie powstawaniu niekorzystnych wzorów zachowań społecznych, które przyczyniają się do podwyższania ryzyka choroby.

�Stan zdrowia zależy od wielu czynników. Koncepcję obszarów zdrowia przedstawił w 1974 roku Marc Lalonde, ówczesny Minister Zdrowia Kanady w raporcie pt. Nowa perspektywa dla zdrowia Kanadyjczyków (A New Perspective on the Health of Canadians). Punktem wyjścia dla tej koncepcji była następująca definicja zdrowia: �„Zdrowie jest wynikiem działania czynników związanych z dziedziczeniem genetycznym, środowiskiem, stylem życia i opieką medyczną.

Schemat determinanty zdrowia

�Największy, bo 53% wpływ na zdrowie człowieka ma styl życia, na który składają się m. in. takie elementy: aktywność fizyczna, sposób odżywiania się, umiejętności radzenia sobie ze stresem, stosowanie używek (nikotyna, alkohol, środki psychoaktywne) czy zachowania seksualne

�Środowisko fizyczne warunkuje stan zdrowia człowieka w około 21%. Korzystny wpływ na zdrowie mają czyste powietrze i woda, zdrowa i bezpieczna szkoła oraz zakład pracy. Negatywne oddziaływanie środowiska na zdrowie wynika w znacznym stopniu z degradacji środowiska naturalnego, promieniowania jonizującego, hałasu, szkodliwych substancji chemicznych oraz czynników biologicznych.

�Zdrowie człowieka w 16% uwarunkowane jest przez czynniki genetyczne, które mogą powodować dziedziczne predyspozycje do wystąpienia określonych chorób czy problemów zdrowotnych. �Jedynie 10%, czyli najmniejszy wpływ na zdrowie ma opieka zdrowotna, jej struktura, organizacja, funkcjonowanie czy też dostępność do świadczeń medycznych i ich jakość.

� Podsumowując, należy stwierdzić, że do najważniejszych determinant zdrowia należą: środowisko społecznoekonomiczne, środowisko fizyczne, a także indywidualne zachowania. � Według Światowej Organizacji Zdrowia (1986 r. ) do czynników warunkujących zdrowie zalicza się: pokój, schronienie, edukację, żywność, dochody, stabilny ekosystem, zrównoważone zasoby oraz sprawiedliwość społeczną i równość. Brak dostępu do tych czynników powoduje nierówności w zdrowiu społeczeństw, co z kolei prowadzi do nierówności społeczności lokalnych, regionów i krajów

� DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ