Mziksel Toplu Syleme Yoluyla Mzik retim Yntemi Kodaly

Müziksel Toplu Söyleme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi (Kodaly Yöntemi) Müziksel işitme, okuma, yazma ve söyleme davranışlarını, birlikte-toplu şarkı söyleyerek öğretme yoludur. Bu yönteme, daha kısa bir anlatımla müziksel toplu söyleme yöntemi denir.

Bu yöntem, kısaca toplu söyleme yöntemi olarak da adlandırılır. Yöntem, geliştiricisi olarak kabul edilen Zoltan Kodaly (1882 -1967)’nin adıyla adlandırılarak Kodaly yöntemi olarak da bilinir, anılır.

Özellikleri Müziksel toplu söyleme yöntemi birlikte şarkı söyleme yoluyla müzik eğitimi yaklaşımından kaynaklanır. Esas olarak eşliksiz şarkı söyleme temeline dayanır, toplu (birlikte) eşliksiz şarkı söyleme ilkesi üzerine kurulur. Bu nedenledir ki yöntemin tam adı Kodaly Koro Yöntemi olarak belirlenir.

Bu yöntemin özünde, diğer amaçların yanı sıra, şarkı söyleme yoluyla müziksel okumayı/yazmayı geliştirme amacı da güdülür. Bu yöntemde müziksel okuryazarlığa özel önem verilir. Çünkü “Etkin şarkı söyleme” ve “Etkin müzik yapma” ile “Müziksel okuryazarlık” arasında sıkı bir ilişki vardır.

Şarkı söyleme yöntemi; (1) Teknik olarak belirli aşamaları kapsar. Bunlar arasında yer alan perdeleme/sesleme, ezgileme, ritimleme, tonlama, sözleme vb. aşamalar temel oluşturur.

(2) Do-Sol-Fa perdelerinin ve bu perdeleri temsil eden el işaretlerinin kullanımı üzerine kurulur. (3) Perdelerden yola çıkılır, perdeler işaretlerle gösterilir, perdelerin gösterilmesinde el işaretleri kullanılır.

(4) Perdeler el işaretlerine bakarak adlandırılır, söylenir, yazılır ve okunur. (5) Hareketli Do sistemi üzerine kurulur (Sabit Do sistemi kullanılmaz)

(6) Tonlama önemlidir, Do-Sol-Fa heceleri iyi tonlamaya yardımcıdır. (7) Ezgileme so-mi ile başlar, re-do ile gelişir, do ile temellenir, la ile açılır, beş perdeli sisteme kavuşur.

(8) Böylece önce Do Pentatonik diziye, sonra Do Majör diziye varılır. (9) Önce küçük üçlü aralığı (sol-mi), sonra büyük ikili aralıkları (mi-re, re-do), daha sonra küçük ikili aralıkları (fa-mi, si-do) öğrenilir, öğretilir.

(10) Ritimleme önemlidir. Ritimlemede önce “çizgisel notalama” sistemi ile “ta” ve “ti” heceleri kullanılır, sonra “geleneksel notalama”ya geçilir. (11) Ritimlerken bir vuruşluk süreler “ta” ile, iki yarım vuruşluk süreler “ti ti” ile belirtilir (yazılır, söylenir).

(12) Önce basit ritimlerden yola çıkılır, sonra bileşik ritimlere geçilir, daha sonra karmaşık ritimlere ulaşılır. (13) Şarkı söyleme çalgı desteksiz ve çalgı eşliksiz yapılır, toplu şarkı söylemede çalgısal destek(leme) ve eşlik(leme), piyano ile destekleme ve eşlikleme (çok) gerekli ve uygun görülmez.

(14) İlk çalışmalar başlangıçta bütünüyle işaretler aracılığıyla yapılır, sonra adım müziksel okuma ve yazmaya doğru yönlenir.

Kodaly yönteminde eğitim müziği (dağarı, dağarcığı); çocuk tekerlemeleri ve şarkıları ile halk ezgileri ve şarkıları temeline dayanır, kaynağını bu temelden alan özgün okul şarkılarıyla çeşitlenir ve zenginleşir, (ulusal eğitim yoluyla) ulusal müzik kültürünün çekirdeğini oluşturur.

Kullanımı Müziksel toplu söylemeli müzik öğretim yöntemi; ilköğretimde müzik eğitimi ve öğretimi uygulamalarında ilk devreden ve ilk yıldan (sınıftan) itibaren her devrede ve her yılda (sınıfta) etkin ve etkili biçimde kullanılır.

Kodaly; müzik eğitiminin herkesin şarkı söyleme zevkini alabileceği, müzik konusunda bilgili, günlük yaşantıda evde ya da dışarıdaki müzik etkinliklerinde rol oynayabilecek, iyi bir dinleyici olabilecek şekilde verilmesi gerektiğine ve ulusal bir müzik kültürünün halk ezgilerinin temel alınarak geliştirileceğine inanıyordu.

Onun yönteminde ritmik duyarlılık ön planda gelmekte olup, çocuklarda bu öğe hareket ve ritim oyunlarıyla başlar. İşiterek ve görerek, temel vuruşları ve ritim motiflerini algılama gelişir.

Ses yükseklikleri fonomimi denilen el işaretleri ile kavratılmaya çalışılır. Fonomimide her sesin ayrı bir yüksekliği bulunur. El işaretleri müzik eğitiminin hazırlık, alıştırma, pekiştirme, iki seslendirme aşamalarında kullanılabilir. Bu şekilde çocuk melodiyi el işaretleriyle içten duyarak somutlaştırır.

Çalgı öğretiminde blokflüte öncelik tanınmakta, daha sonra diğer nefesli ve telli çalgılara geçilmektedir. 1969 yılında kurulan Kodaly Müzik Enstitüsü ile bu yöntemin eğitimi ve öğretimi yapılmakta ve yaygınlaştırılmaktadır.

Bağıl Solmizasyon Bağıl solmizasyon (bağıl solfej) hareketli do sistemi olarak da kullanılmaktadır. Hareketli do sistemi ya da bağıl solmizasyonda do majör dışındaki diğer majör tonlardaki müzikler do majöre; la minör dışındaki diğer bütün minör tonlar la minöre aktarılarak solfej yapılır.

Bu durumda öğretilecek parçaların; biri mutlak tonu, diğeri de bağıl tonu olmak üzere iki solfeji bulunur. Anahtar ne olursa olsun bütün şarkılar sol anahtarına göre okunur.

Kodaly Yöntemi AMAÇLAR Öğrenciler şarkı söyleyerek bir müzik yazısını görüp sesleri hayal edebilmeli ve bir müzik duyduğunda notaları gözünde canlandırabilmelidir. Müziği okuyup yazabilmeli, müzikal anlamda okuryazar olabilmeli, kendi özgün müzik kalıtını ve dünya sanatını bilmeli ve sevme olanağına sahip olmalıdır. Kodaly’da “bilginin edinimi ve kullanımı” önceliklidir.

Kodaly Yöntemi Yaratıcılık YARATICILIK “bilgi”den gelir. Müzik yaratabilmek için müzikal bir bütünlüğe sahip olmak gerekmektedir; birinin düşünceleri kağıda aktarmadan sözcükler ve cümleler yazabilmesi gerektiği gibi, doğaçlamadan önce, çocuk işitsel ve söyleyiş olarak müziğin dilini bilmelidir. Beste yapabilmek için, kişi duyabilmeli, düşünebilmeli ve notalarla yazabilmelidir. Bunları kalıplar ve formlar içerisinde organize edebilmelidir.

Kodaly Yöntemi MÜZİKAL OKUMA VE YAZMA Müziksel okuma ve yazma; çocuk şarkılarının ritmik yapılarını, üç sesten oluşan ezgilerini göstermek, okumak ve seslendirmekle başlar. Kullanılan sistem solmizasyondur. Çocuklar müziği okuyup yazmaya ilk sınıfın sonuna doğru veya ikinci sınıfın başında başlarlar.

Dördüncü sınıfta ise diatonik majör ve minör dizilerde okurlar ve yazarlar. Daha üst sınıflarda bunlara modlar ve çeşitli diziler eklenir. Müzik kuramı armoniyle devam eder. Küçük sınıflarda nota isimleri verilir. Fonksiyon ve aralıkları göstermek için rakamlar kullanılır. Tüm okuma, yazma ve kuramsal bilgiler şarkı söylemede kullanılır.

Kodaly Yöntemi Kodaly’de ÇALGI EĞİTİMİ önce ses çalışması, ardından çalgı eğitimi gelir. Öncelikle müzikal sesin zihinde ve iç kulakta var olması sağlanmalıdır. Bu yöntem; çalgıyı kullanmadan ses aracılığıyla iç duyuşu geliştirip, çocuğu çalgı çalmaya hazırlar. Çalgı; genelde dördüncü yılda çalgı eğitimi derslerinde sunulur.

KODALY YÖNTEMİ EĞİTİMDE KULLANILAN MÜZİK “Sadece en iyi yeterlidir”. Bu Kodaly’nin müzik anlayışını özetler. Etnik müzikler, mutlaka çocuğun kendi kültüründen ve mirasından gelmeli ve mutlaka otantik olmalıdır. Sanat müziği öğretiminde halk ezgileri başlıca rol oynar ve mutlaka “en iyisi” olmalıdır. Kodaly çalışmalarında güncelk müzik asla kullanmaz.