BULU YOLUYLA RENME Tmevarm Yoluyla renme rnek Kural

BULUŞ YOLUYLA ÖĞRENME Tümevarım Yoluyla Öğrenme Örnek Kural Yöntemi Bruner, 1960 ve 1970'li yıllarda, öğrencilerin sınıfta daha bağımsız ve girişimci olarak hareket etmeleri gerektiği konusunda dünyayı etkilemiştir. Öğrencinin kendine öğrenebileceği ortamı oluşturmak Bilmek bir ürün değil, bir süreçtir.

l Öğrencilerin kendilerine sunulan örnekleri incelemesi sonucunda bilgiye kendilerinin ulaştığı öğretim stratejisidir.

Öğretmen l Sunuş yoluyla öğretimin aksine öğretmen bilgiyi aktaran değil, ipuçlarını ve örnekleri hazırlayarak öğrencilerin bilgiye ulaşmalarında rehberlik eden kişi konumundadır.

Öğrenci l Öğrenci ise bilginin pasif alıcısı değil, bilgiyi etkin bir şekilde keşfeden konumundadır.

l Örnek– kural yöntemi olarak da adlandırılmaktadır. Bu şekilde adlandırılmasının sebebi ise ders l Tümevarım akışının örneklerin incelenmesinden başlayıp öğrencilerin kuralı bulması şeklinde gerçekleştiği içindir.

Öğretmen, öğrencilere kavramları, ilkeleri kendisi vermek yerine öğrencileri deney, gözlem, araştırma yapmaya; ilkeleri, kavramları bulmaya teşvik etmelidir. Buluş yoluyla öğrenme özellikle matematik, fen bilimleri ve dil öğretiminde etkili olarak kullanılabilecek bir stratejidir. Buluş yoluyla öğrenmenin çeşitli üstünlükleri vardır: l l Öğrencinin merak güdüsünü uyandırır. Güdülenmişlik düzeyini cevapları buluncaya kadar, çalışma boyunca sürdürebilir. Öğrencileri bağımsız olarak problem çözmeye yönlendirir. Öğrenciler bilgiyi analiz etmeye, uygulamaya, sentez yapmaya zorlanır.

Temel amaç, öğrencilerin öz yeterliğe sahip, bağımsız olarak öğrenebilen bireyler olmasını sağlamak. Öğrencilere bağımsız öğrenebilme becerisi nasıl kazandırılabilir? Ø Öğrencinin doğal ilgilerine uygun etkinliklere yönlendirme Ø Buluşlar yapmasına ve merakını tatmin etmesine izin verme Ø Öğrencileri problemleri kendilerine ya da küçük gruplarla çözmeye, cevabı bulmaya teşvik etme Ø Öğrencinin, öğretmenin anlattıklarından çok, kendi gördüğü ya da yaptığı şeylerden yararlanmasını sağlama Ø Öğrencinin karşılaştığı problemleri kendine çözmesini sağlama

Belli bir düzeyde belirsizlik Merak güdüsünü harekete geçirme Başarısızlık riskini en aza indirme Öğretimin öğrenciye uygun olması Öğrenmeye karşı olumlu tutum geliştirme

Konu alanı yapısı, konu alanının temel kavram, ilke ve süreçlerini en etkili ve basit olarak öğrencinin öğrenmesini sağladığı ölçüde niteliklidir Bilginin ana yapısını anlamak için ise, öğrenci etkin olmalı Öğretmen, öğrencilere problem durumları vererek öğrencilerin soru sormalarını, deney, gözlem, araştırma yapmalarını, keşfetmelerini sağlamalı

Tümevarım yaklaşımı Sezgisel düşünme Yapılandırılmış Buluş Yapılandırılmamış Buluş Tam olmayan kanıtlarla tahminde bulunma Tahminleri sistemli araştırarak test etme

Yapılandırılmış Buluş Öğretmen; Kazandırılacak hedef ve davranışları belirler. Bulunması gereken ilke, kavram ya da çözümle ilgili verileri, örnekleri vb. organize eder. Sorular sorarak öğrencilerin ellerindeki verileri analiz etmelerine ve sonuca ulaşmalarına yardım eder. Yapılandırılmamış Buluş Planlanmamış, doğal bir ortamda kavramları, ilkeleri, bir problemin çözümünü bireyin kendine bulmasıdır. Etkinliklerin yönetimi zor olabilir. Sonuç elde edilemeyebilir. Zaman açısından ekonomik olmayabilir. Öğrenciler, çoğu zaman belirsizlik içinde olmaktan dolayı, öğrenmekten vazgeçebilir.

Uygulanışı Kim? Faaliyeti Öğretmen Örnek verir. Öğrenci Örneği betimler. Öğretmen Ek örnek verir. Öğrenci Örneği betimler, önceki ile karşılaştırır. Öğretmen Örnek olan ve olmayan durumları sunar. Öğrenci Bu örnekleri de betimler ve karşılaştırır. Öğretmen Öğrencileri ilişkileri keşfetmeleri yönünde cesaretlendirir, önemli noktaları vurgular. Öğrenci Tanımı ve ilişkileri keşfeder. Öğrenci Yeni örnekler verir.

SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM ALIŞ YOLUYLA ÖĞRENME Ausubel’e göre, birey, özellikle herhangi bir konu alanıyla ilgili öğrenmesi gerekeni, kendine sunulanı alma yoluyla kazanabilir. Konu alanının kavramları, ilkeleri, fikirleri, süreçleri öğretmen tarafından organize edilerek öğrencilere sunulmalı, öğrenciler de sunulan bilgiyi anlamlı bir biçimde öğrenmelidir.

Sunuş yoluyla öğretme yaklaşımının temel özellikleri: o Öğretmen ve öğrenci arasında yoğun bir etkileşimi gerektirir. o Öğretmen, öğrencilerin aktif katılımını sağlamaya çalışır. o Başlangıç sunuşlarını öğretmen yapmakla birlikte, hemen arkasından öğrenciler fikirlerini, örneklerini, tepkilerini açıklar, tartışırlar. Bu durum ders boyunca sürer. o Bol örnek verilmelidir. Ağırlık sözel öğrenmede olmakla birlikte örnekler, resimler, şemalar gibi görsel ve diğer uyarıcıları kapsar. o Genelden özele doğru hiyerarşik bir sıra izlenir. o Derse ön organize edicilerle başlanır. Her öğrenme basamağında, önce ve yeni öğrenilenler arasında yatay ve dikey ilişkiler kurulur.

Sunuş Yoluyla Öğretme Yaklaşımının Aşamaları 1. Ön organize edicilerin sunulması 2. Öğrenilecek yeni konunun sunulması 3. Bilişsel örgütlemenin güçlendirilmesi

Ön Organize Edicilerin Sunulması (Başlangıç) Ön organize edici, yeni bilgiler için bir yapı oluşturan, yeni bilginin çerçevesini çizen ve yeni bilginin öğrencinin daha önce kazanmış olduğu bilgi ile ilişkilendirilmesini sağlayan başlangıç ifadeleri Sunulan materyalin öğrencinin sahip olduğu şemalara uygun hale gelmesini sağlamak için dersin ön organize edicilerle başlaması gerekir. Ön organize ediciler; Yeni bilgi için bir yapı iskeleti oluşturur. Sunulacak bilginin hangi kısımlarının önemli olduğuna dikkat çeker. Sunulacak yeni bilgi ile öğrencinin sahip olduğu bilgi arasında bir köprü oluşturur. Ön bilgilerin hatırlanmasına yardım eder.

Ön organize edicilerin temel özellikleri şunlardır: Genel olarak kısa sözel ya da görsel bilgiden oluşur. Öğrenilecek geniş bilgiden önce sunulur. Öğrenilecek yeni bilgi ile ilgili ayrıntıyı kapsamaz. Yeni bilgide, materyalde mantıksal ilişkiler kurmak için bir araç görevi yapar. Öğrencinin kodlama sürecini etkiler.

2. Öğrenilecek Yeni Konunun Sunulması Bu basamakta öğrenilecek yeni konunun, genelden özele doğru sunulması, örneklendirilmesi, tartışılması yer almaktadır. Öğrenci basamak genel kavramlardan özel bilgilere, somut örneklere doğru ilerler, eski ve yeni kavramlar arasındaki benzerlik ve farklılıkları karşılaştırır. Ausubel bu sürece ilerlemeci farklılaştırma adı vermektedir.

Bilgi Nasıl Sunulur? Kim? Faaliyeti? Öğretmen Tanımı yapar Öğretmen En az iki örnek verir ve örnekleri açıklar Öğretmen (Varsa) örnek olan ve örnek olmayan durumları sunar ve karşılaştırarak açıklar. Öğrenci Yeni bir örnek verir

Bilişsel Örgütlemenin Güçlendirilmesi Verilen yeni bilginin, başlangıçta sunulan yapı içine (ön organize edicilere) tam olarak yerleştirilmesine çalışılır. Öğrencilerin; Yeni ve eski bilgiler arasında ilişkileri kurup kurmadığı, Ayrıntıyı ön organize edicilerle ilişkilendirip ilişkilendiremediği, Bilgiyi anlamlandırıp anlamlandırmadığı, sorularla belirlenir. Öğrencilere eksik öğrenmelerini tamamlaması için fırsatlar sağlanır. Öğrencinin bilgiyi yeni durumlara transfer etmesi, kullanması için sorular, alıştırmalar, projeler, problem durumları verilir.

Sunuş Yoluyla Öğretimin Olumlu Yönleri 1 • Olgu ve soyut kavramların öğretiminde daha etkilidir. 2 • Ön organize edicilerin doğru sunulması, anlamlı öğrenmeye katkı sağlar. 3 • İyi hazırlanıp uygulandığında öğrenciyi motive eder ve öğrencinin etkin katılımını sağlar. 4 • Diğer stratejilere göre daha az zaman alır ve kalabalık gruplarda uygulanabilir.

Sunuş Yoluyla Öğretimin Sınırlılıkları 1 2 3 • Öğretmenler tarafından düz anlatım yöntemiyle karıştırılmasından ve öğrencinin değil öğretmenin aktif olmasından dolayı anlamlı öğrenme yeterince gerçekleşmeyebilir. • Düz anlatımla karıştırıldığında dersler karşılıklı monologlar şekline dönebilir. • Ön organize edicilerin doğru sunulmaması, anlamlı öğrenmenin oluşmamasına neden olabilir.

Ortak Yönler § Öğrencinin aktif olarak öğrenme sürecine katılmasını gerektirme § Öğrencilerin ön öğrenmelerini harekete geçirme ve yeni öğrenmelerle ilişkilerin kurulmasını sağlama § Yeni öğrenme ile sürekli olarak bireyin zihninde birtakım değişmelere neden olma § Anlamlı öğrenmenin oluşturulmasını savunma § Yeni bilginin hiyerarşik bir sıra içinde organize edilerek öğrenildiğini savunma

Farklı Yönler Bruner Ausubel Tümevarım yoluyla öğrenme Örnek – kural yöntemi Tümdengelim yoluyla öğrenme Kural - örnek yöntemi Buluş yoluyla öğrenme Alış yoluyla öğrenme

Kazanım: Kamu hizmetlerinin yürütülmesinde yerel yönetimlerin rolünü açıklar. l Diyelim ki komşunuz oğlunu mahallenizdeki ilköğretim okuluna kaydını yaptırmak istiyor. Komşunuz okul müdürüne gitti; fakat okul müdürü nüfuz cüzdanı örneği ve ikametgah belgesi olmadan kayıt yapamayacağını söyledi. Acaba komşunuz okula oğlunun kaydını yaptırmak için bu belgeleri nereden almalı? Öğrencilerden çeşitli cevaplar alınır. l “İşte bugünkü dersimizde, bizlerin, anlattığım örnekte olduğu gibi, çeşitli ihtiyaçlarını karşılayan, problemlerini çözen yerel yönetimlerin neler olduğunu ve bunların yaptığı işleri öğreneceğiz.

Öğretmen öğrencilere ön organize edici olarak şu şemayı verir: Yönetimler Merkeze bağlı yönetimler Valilik Kaymakamlık İl özel idaresi Yerel yönetimler Muhtarlık Belediye

l l l Öğretmen tarafından yerel yönetimler ve rollerini açıklanır. Öğretmen tarafından yerel yönetimlerden muhtarlık ve belediyenin rollerine örnekler verilir. Öğrencilerden de örnekler istenir, örnekler üzerinde tartışılır. Öğretmen öğrencilere merkezi bağlı yönetimlerle yerel yönetimlerin neler olduğunu sorar, onlardan yönetim birimlerinin rolleriyle ilgili örnekler ister. Öğretmen, öğrencilerden merkeze bağlı yönetimler ile yerel yönetimlerin rolleriyle ilgili benzerlik ve farklılıkları açıklamalarını ister. Belirtilen benzerlik ve farklılıklar üzerinde tartışılır. Öğretmen öğrencilere bu konu ile ilgili küçük bir test verir. Ödev olarak belediye ve muhtarın görevlerini anlatan küçük bir afiş hazırlamalarını ister.

GAGNE ÖĞRETİM ETKİNLİKLERİ MODELİ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Dikkati Çekme Öğrenciyi Hedeften Haberdar Etme Ön Öğrenmelerin Hatırlanmasını Sağlama Uyarıcıları Sunma Öğrenme Rehberi Sağlama Performansı (Davranışı) Ortaya Çıkarma Dönüt Sağlama Performansı Değerlendirme Kalıcılığı Sağlama ve Transferi Güçlendirme

Ders: Sosyal Bilgiler Sınıf: 4 Öğrenme Alanı: Güç, Yönetim ve Toplum İnsanlar ve Yönetim Kazanım: Kamu hizmetlerinin yürütülmesinde yerel yönetimlerin rolünü açıklar. § Diyelim ki komşunuz oğlunu mahallenizdeki ilköğretim okuluna kaydını yaptırmak istiyor. Komşunuz okul müdürüne gitti; fakat okul müdürü nüfuz cüzdanı örneği ve ikametgah belgesi olmadan kayıt yapamayacağını söyledi. Acaba komşunuz oğlunun kaydını yaptırmak için bu belgeleri nereden almalı? Öğrencilerden çeşitli cevaplar alınır. “İşte bugünkü dersimizde, bizlerin, anlattığım örnekte olduğu gibi, çeşitli ihtiyaçlarını karşılayan, problemlerini çözen yerel yönetimlerin neler olduğunu ve bunların yaptığı işleri öğreneceğiz. ” § Öğrencilere yerel yönetimlerin neler olduğu sorulur. Öğrencilerin yerel yönetimleri daha önceki derslerde öğrenmiş olmaları beklenir.

Öğretmen öğrencilere ön organize edici olarak şu şemayı verir: Yönetimler Merkeze bağlı yönetimler Valilik İl özel idaresi Yerel yönetimler Muhtarlık Belediye

§ Öğretmen, sınıfa muhtarı davet etmiştir. Öğrencilerden, muhtarın hangi işleri yaptığını, bizlerin hangi ihtiyaçlarını karşıladığını öğrenmeleri için sorular sormaları istenir. § Öğrencilere yerel yönetimleri gösteren bir şema verilir. Bu şemanın altında yerel yönetimlere ait görevler karışık olarak verilmiştir. Öğrencilere sorularak (çevremize baktığımızda hangi işleri belediyelerin yaptığını görüyorsunuz? , muhtar beyden öğrendiklerimize göre burada muhtarın yaptığı görevleri ayırt edip uygun bölüme yerleştirir misiniz? gibi) her yerel yönetimin kendisine ait görevler şemada uygun bölüme yerleştirilir. § Öğrencilerle bu çalışma yapıldıktan sonra, öğretmen öğrencilere konu ile ilgili sorular sorarak onların öğrenip öğrenmediğini kontrol eder, öğrencilerden muhtarlığa ve belediyeye ait hizmetlerden, kendilerinin ya da yakınlarının da yararlandığı örnekler vermelerini ister. § Öğrencilerden isteyenleri muhtar, belediye başkanı ve halktan insanlar seçerek, çeşitli ihtiyaçlar, problemler belirlemelerini ve bunu çözmek için nerelere başvurmaları gerektiğini canlandırmalarını ister. Diğer öğrencilerden de bu canlandırmadaki doğru ve yanlışları bulmalarını ister.

• Öğretmen öğrencilere sorduğu sorular ve canlandırmalar sonucunda, doğrularını ve yanlışlarını söyler. Yanlışların nedenlerini açıklar. • Öğretmen öğrencilere bu konu ile ilgili hazırlanmış bir test verir. Ödev olarak belediye ve muhtarın görevlerini anlatan küçük bir afiş hazırlamalarını ister.

ARAŞTIRMA İNCELEME STRATEJİSİ l Araştırma inceleme stratejisinde öğrenciler bilimsel yöntemi kullanarak gerçek yaşam problemlerini çözerler.

l Araştırma inceleme stratejisi dersin üst düzey hedeflerinin gerçekleştirilmesin de kullanılan bir öğretim stratejisidir. Uygulama Analiz Sentez Değerlendirme

l Araştırma inceleme stratejisi sınıf içerisinde başlayıp sınıfın dışında da devam eden bir stratejidir.

l Öğrencilerin bireysel veya küçük gruplar halinde probleme çözüm üretmeleri için bazen sınıf dışında da gözlemler, deneyler, görüşmeler, anketler, testler vs. yapmaları gerekebilir.

Uygulanışı Hipotezlerin öne sürülmesi Problemin Belirlenmesi Hipotezlerin Test Edilmesi Sonuç Verilerin Analizi

1. Problemin Belirlenmesi l Bu aşamada öğrenci merak duygusunu ortaya çıkaran bir sorunla veya anlam veremediği, açıklayamadığı bir problemle karşıya bırakılır.

2. Hipotezlerin (Denence) Öne Sürülmesi l Bu aşamada l Hipotezler öğrenciler doğruluğu veya problemin yanlışlığı kesin çözümüne ilişkin olarak bilinmeyip yargılarını, öğrenciler tahminlerini ortaya tarafından koyarlar. sınanacak olan yargılardır.

3. Hipotezlerin Test Edilmesi • Öğrenciler öne sürmüş oldukları hipotezlerin doğru mu, yanlış mı olduğunu ispatlamaya dönük deney ve gözlemler yaparlar.

4. Verilerin Analizi Elde edilen veriler işlenerek istatistiksel işleme tabi tutulurlar. Veriler tablolar ve grafikleri şeklinde sunulur.

5. Sonuç l l Veriler analiz edildikten sonra değerlendirilerek karar verilir ve bir yargıya varılır. Böylece problem çözülmüş olur.

Sunuş Kılavuzlanmış araştırma 1. Dikkat çekme-Güdüleme 2. Sunum 2. Soru/problem 3. Kılavuzlu uygulama 3. Veri toplama 4. Bağımsız uygulama 4. Veri analizi 5. Kapanış

l l l l l l l Kaynaklar: Banks, J. A. and C. A. Mc. Gee Banks (with contributions by Ambrose A. Clegg, Jr. ). (1998). Teaching strategies for the social studies: decision-making and citizen action (fifth edition). New York: Longman. Benscoter, D. and G. Harris (2002). Social studies activities kids can't resist!: 40 sensational activities for the topics you teach. New York: Scholastic Professional Books. Jarolimek, J. (1990). Social studies in elementary education (8 th edition). New York: Mc. Millan. Michaelis, J. U. and J. Garcia. (2000). Social studies for children: a guide to basic instruction (12 th edition). Boston: Allyn and Bacon. Parker, W. C. (2011). Social studies in elementary education (14 th edition). USA: Pearson Prentice Hall. Parker, W. C. and J. Jarolimek (1997). Social studies in elementary education. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. Savage, T. V. and D. G. Armstrong. (2007). Effective teaching in elementary social studies (6 th edition). London: Prentice-Hall International. Seefeldt, C. and A. Galper (2005). Active experiences for active children: social studies(second edition). USA: Pearson Prentice Hall. Welton, D. A. (2004). Children and their world strategies for teaching social studies (8 th edition). Wadsworth Publishing. Sunal, Cynthia S. and M. E. Haas (2010). Social studies for the elementary and middle grades: a constructivist approach (4 th edition). Boston: Allyn & Bacon. Bilen, M. (2014). Plandan Uygulamaya Öğretim (8. Baskı). Ankara: Yargı Yayınevi. Binbaşıoğlu, C. (2003). Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Demirel, Ö. (2017). Eğitimde Program Geliştirme: Kuramdan Uygulamaya (25. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Demirel, Ö. (Edt. ) (2015). Eğitimde Yeni Yönelimler (6. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Gözütok, D. (2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri (3. baskı). Ankara: Ekinoks Yayınevi. Güleryüz, H. (2008). Hayat Bilgisi Öğretimi ve Programı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Gültekin, M. (Edt. ) (2015). Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık. Kabapınar, Y. (2016). Kuramdan Uygulamaya Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Nas, R. (2006). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (Program, Yöntem ve Etkinlikler (3. Baskı). Bursa: Ezgi Kitabevi. Senemoğlu, N. (2018). Gelişim Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya (25. Baskı). Ankara: Yargı Yayınevi. Sönmez, V. (2010). Hayat Bilgisi Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu (7. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık. Şimşek, S. (2014). Sınıf Öğretmenleri ve Adayları İçin Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık. Tay, B. (Edt. ) (2009). Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Maya Akademi Yayıncılık. Öztürk, C. (Edt. ) (2005). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi: Yapılandırmacı Bir Yaklaşım. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.