LME VE DEERLENDRME oktan Semeli Maddeler z Sorulan

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Çoktan Seçmeli Maddeler

z. Sorulan soruların cevaplarının verilen seçmekleler arasından seçilmesiyle oluşan testlere seçmeli testler denir (Turgut, 1988). zÇoktan seçmeli maddede bir soru aşağıdaki bölümden oluşur. z. Madde kökü: Cevaplandırılması istenilen ne ise o soru bu kısımda bulunur (Güler, 2016). z. Seçenekler: Madde kökündeki sorunun cevabının ve çeldiricilerin bulunduğu kısımdır. z. Anahtar (Doğru) Cevap: Madde kökündeki sorunun

z. TBMM kaç yılında açılmıştır? kökü Doğru cevap x. A) 1919 x. B) 1920 x. C) 1921 x. D) 1922 x. E) 1923 Çeldirici Seçenekler Madde(soru)

z KPSS 2013; y

Birden fazla ifade ile bir ön bilgi verilip buna dayalı bir soru kökü z KPSS 2011; y

Yalnız birden fazla ifade ile bir ön bilgi verilip buna dayalı bir soru kökü z OKS 2005; y Cumhuriyet döneminde; x. I. Tekke ve türbelerin kapatılması x. II. Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planının uygulanması, x. III. Türk Dil Kurumunun kurulması, gibi yenilikler yapılmıştır. x Bu yeniliklerin Atatürk ilkeleriyle ilişkisi hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? I II III A) Cumhuriyetçilik İnkılapçılık Halkçılık B) Laiklik Devletçilik Milliyetçilik C) Devletçilik Laiklik Cumhuriyetçilik D) Halkçılık Cumhuriyetçilik Laiklik

Ön bilgi ve madde köküne dayalı soru zÖrnek: KPSS 2011

Çoktan seçmeli testler ne zaman kullanılmalıdır? z. Sınavın kalabalık bir gruba uygulanacaksa, z. Seçme ve yerleştirme gerektiren durumlarda, z. Soru sayısının çok olmasının istendiği veya gerekli olduğu durumunda, z. Sınav sonuçlarının kısa sürede açıklanması gerektiğinde ve de sınav sorularını hazırlamak için yeterince vakit var

Çoktan seçmeli testler ne zaman kullanılmalıdır? zÇoktan seçmeli test maddesi hazırlamak bilgi ve uzmanlık gerektirir. Bu bilgi ve uzmanlığa sahip olunduğunda z. Testin güvenirlik ve geçerliğinin yüksek olmasının gerekli olduğu durumlarda (Güler, 2016).

Avantajları z. Puanlanması objektiftir bu da güvenirliği artırır z. Puanlanması kolaydır z. Uygulanması kolaydır ve az zaman alır. z. Cevaplayıcılar soruları okumak ve cevabı düşünmeye zaman harcarlar dolayısıyla sorulabilecek soru sayısı fazladır (Güler, 2016). z. Her sınıf düzeyindeki öğrencilere uygulanabilir. Ancak ilkokulun ilk yıllarında kullanılması uygun değildir( Çakan, 2011).

Sınırlılıkları; zÜst düzey davranışların ölçülmesinde yetersizdir. z. Hazırlanması zaman alır, zordur ve uzmanlık gerektirir zŞans ile doğru cevabı bulma olasılığı (şans başarısı) vardır(Güler, 2016).

Şans başarısı z. Düzeltme Formülü: z. Düzeltilmiş Puan = D –[Y/(A-1] z. D: Doğru cevap sayısı z. Y: Yanlış cevap sayısı z. A: Seçenek sayısı zÖrnek: 20 soruluk 5 seçenekli bir sınavda 16 soruyu doğru cevaplayan bir öğrencinin puanı kaç olur. z. Bu öğrenci 16 x 5= 80 yerine z. Düzeltilmiş puan = 16 –[4/(5 -1] = 15 soruya karşılı

Çoktan Seçmeli Maddelerin Sınıflanması z 1)Madde köküne göre; ya. Madde kökü olumlu soru kipinde olan maddeler yb. Madde kökü olumsuz soru kipinde olan maddeler yc. Madde kökü eksik cümle olan maddeler z 2)Doğru cevaba göre; ya. Kesin ve tek doğru cevabı olan maddeler yb. En doğru cevabı isteyen maddeler yc. Birden fazla doğru cevabı olan maddeler

Çoktan Seçmeli Maddelerin Sınıflanması z 3) Maddelerin gruplanışına göre; ya. Ortak bir materyale dayalı maddeler takımı ( ortak köklü maddeler) yb. Ortak seçenekli maddeler

1) Madde köküne göre z a) Olumlu soru kipi şeklindeki maddeler: z Örnek: z Aşağıdakilerden hangisi fiziksel özelliktir? z A) Korkmak B) Kaygılı olmak C) Endişelenmek uzun olması E) Boyun zb) Olumsuz soru kipi şeklindeki maddeler zÖrnek: z. Aşağıdakilerden hangisi fiziksel özelliktir değildir? z. A) Saç rengi B) Göz rengi C) Boyun uzun olması

1)Madde köküne göre z c) Madde kökü eksik cümle olan maddeler: Bu tür maddelerde madde kökü eksik cümle şeklinde verilir ve seçeneklerden biri cümleyi anlam ve gramer olarak tamamlar. Öğrencilerden bu seçeneğin bulunup işaretlenmesi istenir. z Örnek: z Güvenirlik bir testin, y. A) amaca hizmet etme derecesidir y. B) başarılı bireyleri seçebilme gücüdür y. C) hatalardan arınık olma düzeyidir. y. D) öğretilen konuları kapsama düzeyidir.

1)Madde köküne göre z 4) Madde kökü eksik cümle olan maddeler: z Bu tür maddelerde, örnekte de görüldüğü gibi, seçeneklerdeki ifadeler küçük harfle başlamalıdır. z Bu tip maddelerin yazılması zordur ve bu tip maddelerde de seçeneklerin tümünün gramer ve konu olarak madde köküyle homojenlik göstermesi önemlidir (Çakan, 2011).

2)Doğru cevaba göre z a) Kesin ve tek doğru cevabı olan maddeler z. Madde kökünde yer alan maddenin kesin ve tek bir doğru cevabı vardır diğer seçeneklerde doğruluk payı yoktur, kesinlikle yanlıştır. z. Böyle soruları cevaplarken cevaplayıcı doğru cevabı bilir, diğerlerinin de çeldirici olduğunu bilmelidir (Turgut, 1988).

2)Madde köküne göre z a) Kesin ve tek doğru cevabı olan maddeler zÖrnek: z Kaygı ölçeği geliştiren bir araştırmacı ölçeği uyguladıktan bir ay sonra tekrar uyguluyor ve iki uygulama arasında yüksek korelasyon olduğunu buluyor. Bu durum ölçeğin hangi özelliğinin bir kanıtı olarak kabul edilebilir? y. A) Geçerlik y. B) Uygunluk y. C) Kullanışlılık y. D) Güvenirlik

2)Madde köküne göre z

2)Madde köküne göre z b) En doğru cevabı isteyen maddeler: z. Bu format maddenin yapısal düzeninden değil de daha çok soruyu yazan kişinin seçiminden veya sorunun doğası gereği doğruluk derecesi değişen birkaç doğru cevabı bulunmasından kaynaklanır. Madde yazarı soru yazımı konusunda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip değilse bu format kullanılmamalıdır. Aynı derecede doru olan seçenekler ve ‘yukarıdakilerin hepsi’ ve ‘yukarıdakilerin hiçbiri’ seçenekleri bu formatta kullanılmamalıdır (Turgut, 1988).

2)Madde köküne göre z b) En doğru cevabı isteyen maddeler: zÖrnek: Aşağıdakilerden hangisi çocuklarda sözlü dil gelişimini engelleyen en önemli sebeptir? y. A) Uyumsuz kişilik y. B) Ağır işitme y. C) Kusurlu ses anatomisi y. D) Zeka geriliği y. E) Aileden ayrı yaşama (Turgut, 1988, s. 89)

2)Madde köküne göre z c) Birden fazla doğru cevabı olan maddeler z. Bu tür maddelerin puanlanmasında sorunlar vardır o nedenle önemli bir zorunluluk yoksa bu tür maddelerin kullanılması önerilmemektedir.

3)Gruplanışına göre z a) Ortak köklü maddeler: z Bu tür maddelerde cevaplayıcılara bir grafik, bir paragraf, şekil yada bir tablo verilir. Daha sonra bu köke dayalı olarak cevaplandırılması için birden fazla sorulur. Madde yapısında ekonomiklik sağlar. z. Aşağıda bununla ilgili örnek verilmiştir.

Gruplanışına göre z a) Ortak köklü maddeler: z. KPSS-2012

Gruplanışına göre z a) Ortak köklü maddeler

Gruplanışına göre z b) Ortak seçenekli maddeler z Bu madde formatında aynı seçenekler birden fazla maddenin cevaplandırılmasında kullanılmaktadır. Bir başka ifade ile madde kökleri farklı, seçenekler ise aynıdır. z Birden fazla soru için aynı seçeneklerin tekrar yazılmaması gereksiz tekrarı önler ve kağıttan tasarruf sağlar (Çakan, 2011). z Optik form gibi ayrı bir cevaplama kağıdı kullanılacaksa özellikle çok uygun bir formattır.

Gruplanışına göre z Aşağıdaki soruları(14 -16) şu seçenekleri dikkate alarak cevaplandırınız. y A) Öğrencinin kendisi y B) Test uygulayıcısı y C) Çevre y D) Ölçme aracı z 14. Sınav sırasında kopya çekilmesi durumunda, puanlara hangi hata kaynağı etki eder. z 15. soruların bazılarının silik çıkması nedeniyle okunamıyor olması durumda puanlara hangi hata kaynağı etki eder? z 16. sınavların okunması esnasında bazı cevapların gözden kaçırılarak puanlanması durumunda puanlara hangi hata kaynağı etki eder? z (Çakan, 2011, s. 101)

Çoktan seçmeli maddeleri yazarken; zÇoktan seçmeli maddelerin yazılması kolay değildir ve bu formatta iyi sorular yazabilmek için bilgi beceri ve deneyim sahibi olmak gerekir. Bu formatta soru yazarken dikkat edilmesi gereken noktalar ve uyulması gereken kurallar vardır. Bunların bir kısmı aşağıda verilmiştir.

Çoktan seçmeli maddeleri yazarken; z. Olumsuz ifadeler kullanılmasından kaçınılmalıdır. Olumsuz ifadeler olumluymuş gibi algılanabilir bu da dikkatsiz öğrencilerin yanlış cevaplamasına neden olur. z. Olumsuz ifade kullanacaksak olumsuz ifadelerin mutlaka altı çizilmeli, büyük yazılmalı vb olumsuz olduğuna dair dikkat çekilmelidir. zÖrnek: z. Aşağıdakilerden hangisi uygun bu konuya uygun bir performans görevi değildir?

Çoktan seçmeli maddeleri yazarken; z. Sorunun cevaplanması için önemli ancak gözden kaçabilecek ifadelerinde altı çizilebilir. z. KPSS-2013

Çoktan seçmeli maddeleri yazarken; z. Sorular mümkün olduğunca gerçek hayatın (otantik) içinden olmalı ancak karşımızdaki kitlenin ihtiyaçlarına hayal dünyalarına ve seviyelerine uygun dil ve kullanılmalı. z. Genel olarak öğrencilerin bilmediği bölgesel, yöresel terimler kullanılmamalı. z. Soruların herhangi bir grubun lehine yanlılık yatmamasına dikkat edilmelidir.

Çoktan seçmeli maddeleri yazarken; z. Test maddeleri yazılırken ne madde kökü ne de seçenekleri bir kaynaktan aynen alınmamalı, zÇoktan seçmeli testteki maddelerin cevaplandırılması birbirinden bağımsız olmalıdır. z. Doğru cevap belli bir örüntüde yerleştirilmemelidir. zÇoktan seçmeli testte bulunan maddelerin hepsinde seçenek sayıları aynı olmalıdır. (Güler, 2016).

Çoktan seçmeli maddeleri yazarken; z. Madde yazım tekniklerinin (madde kökü ve seçenekleri) çok iyi bilinmesi gerekir zÖğrenci düzeyinin çok iyi bilinmelidir z. Dilin iyi kullanılması gerekir (Başol, 2015; Çakan, 2011). z. Seçeneklerin uzunlukları birbirine yakın olmalıdır.

Çoktan seçmeli maddeleri yazarken; z. Her madde tek bir kazanımla ilgili olmalı yani tek bir kazanımı ölçmelidir. z. Bir başarı testinde maddeler orta güçlükte olmalı ve madde kökü ve seçenekler yazılırken buna dikkat edilmelidir. z. Eğer madde iyi yazılmış bir çoktan seçmeli madde ise seçeneklere ihtiyaç duyulmadan da cevaplandırılabilmelidir. z. Maddeler gereksiz ayrıntıyı ölçmemeli önemli bir içeriği olmalıdır (Başol, 2015).

Çoktan seçmeli maddeleri yazarken; z. Her öğrenci sorulan sorunun doğru cevabını bilmeyebilir ama her öğrenci soruyu okuduğunda soruda neyin istendiğini anlamalıdır. z. Yoklanmak istenen davranış çoktan seçmeli maddelerle ölçülmeye uygun olmalıdır (Çakan, 2011).

Çoktan seçmeli maddeleri yazarken; z. Sorular açık ve anlaşılır olmalı. zÖRNEK z. Aşağıdaki sayılardan hangisi bir yönüyle diğerlerinden farklıdır? z. A) 3 B) 4 C) 6 D) 12

Çoktan seçmeli maddeleri yazarken; z. Bir sorunun cevabı diğer sorunun cevabını açık etmemelidir. Bir sorunun cevabı başka bir madde yer almamalıdır. z Örnek: z Bir testin tesadüfü hatalardan arınık olma derecesi ne denir? z A) Geçerlik B) Güvenirlik C) Kullanışlılık D) Yordama gücü z Örnek: z Tesadüfi hatalardan arınıklık olarak tanımlanan güvenirliği hangisi etkilemez? y. A) Olumsuz sınav koşulları y. B) Cevaplayıcıların stresli olması y. C) Öğretmenin bazı kağıtların puanlarını yanlış toplaması

Çeldiricilerin yazımı z Çeldiricileri hazırlarken; zÇeldiriciler öğrenciler yyanlış anlamaları, ykavram yanılgılarına yyada hesaplama hatalarını ortaya çıkarmaya dönük olmasına dikkat edilmelidir. z. Böylece öğrencilerin eksiklerini tanıyarak düzeltici eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi sağlanabilir. z Yazım yanlışları yapılarak çeldirici oluşturulmamalıdır (Güler,

Seçeneklerin yazımı zÖğrencilerin algılamasını ve anlamasını kolaylaştırmak için A, B, C, D ve E gibi seçenekler büyük harfle yazılmalıdır (Çakan, 2011). zÖrnek: (KPSS-2010) z ……………. . z Bu örnekte Canan Öğretmen hangi öğretim Yöntem yada tekniğini kullanmıştır? z A) Örnek olay B) Münazara z C) Kollekyum D) Zıt panel E) Forum

Seçeneklerin yazımı z. Seçenekler belirli bir mantığa göre okumayı kolaylaştıracak şekilde sıralanmalı. Seçenekler isimlerden oluşuyor ise, alfabetik sıraya dizilmelidir. zÖrnek: (KPSS-2010) z…………………. . z. Bu örnekte Canan Öğretmen hangi öğretim Yöntem yada tekniğini kullanmıştır? z. A) Forum B) Münazara z. C) Kollekyum D) Örnek olay

Seçeneklerin yazımı z. Seçenekler rakamlardan oluşuyor ise okumayı kolaylaştırmak amacıyla küçükten büyüğe, yada büyükten küçüğe doğru sıralanmalıdır. z ÖRNEK 252 : 2 – 26 x 3 = ? A) 48 B) 76 C) 300 D) 339

Seçeneklerin yazımı z. Seçenekler hem madde kökü ile hem de kendi aralarında konu olarak ve dil bilgisi aynı olmalıdır. Farklı olması bilmeyen öğrenciler için ipucu oluşturabilir zÖrnek: Almanya’nın başkenti aşağıdakilerden hangisidir? y. A) Avrupa B) Asya C) Berlin D) Roma E) Viyana z Doğrusu; z. Almanya’nın başkenti aşağıdakilerden hangisidir? y. A) Atina B) Belgrad C) Berlin D) Roma E) Viyana

Seçeneklerin yazımı z. Seçeneklerde doğru cevabı test çözme stratejilerini kullanarak bulma konusunda deneyimli olan cevaplayıcıya ipucu sağlamamalıdır. KPSS- 2010 yılında sorulmuş aşağıdaki sorunun seçeneklerini inceleyelim. z. A) 1 A, 2 B, 3 A, 4 B z. B) 1 A, 2 A, 3 B, 4 B z. C) 1 B, 2 B, 3 A, 4 A z. D) 1 B, 2 A, 3 B, 4 B

Seçeneklerin yazımı z. Birbirinin zıddı seçenekler kullanılmamasına dikkat edilmelidir. zÖrnek: z. Madde güçlüğü ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur? z. A) 0, 20 zor bir maddedir z. B) 0, 45 orta güçlüktedir z. C) 0, 20 kolay bir maddedir z. D)…. .

Seçeneklerin yazımı z. Seçeneklerde tekrar eden sözcük yada sözcükler varsa köke alınmalıdır. zÖrnek: z Aşağıdakilerden hangisi hataya neden olmaz? z. A) Sınava giren bireyin hasta olması z. B) Sınava giren bireyin stresli olması z. C) Sınava giren bireyin hasta olması z. D) Sınava giren bireyin yorgun olması z. E) Sınava giren bireyin uykusunu alması

Seçeneklerin yazımı z. Doğrusu: z. Sınava giren bireyde bulunan aşağıdaki durumların hangisi hataya neden olmaz? z. A) hasta olması z. B) stresli olması z. C) hasta olması z. D) yorgun olması z. E) uykusunu alması

Seçeneklerin yazımı z. Madde açıklığı ve anlaşılırlığı bozmayacak şekilde en az sözcükle anlatılmalıdır. zÖrnek: KPSS-2012 z

Seçeneklerin yazımı z. Doğrusu; z. Aşağıdaki korelasyon değerlerinden hangisi zayıf ilişki gösterir. z A) 0, 55 z. B) 0, 11 z. C) 0, 21 z. D) 0, 57 z. E) 0, 68

Seçeneklerin yazımı z. Dikkat yada işlem hatasına bağlı ve bilenleri yanıltan seçenekler olamamalı. zÖrnek KPSS-2011

Seçeneklerin yazımı z. Bir maddenin kökü olumsuzsa seçeneklerde olumsuz ifadeler kullanmaktan kaçınılmalıdır. Çift olumsuz anlaşılmayı zorlaştırmaktadır. zÖrnek: z. Aşağıdakilerden testlerde hataya neden olmayan durumlardan değildir? z. A) Öğrencilerin kaygılı düzeylerinin yüksek olmaması z. B) z. C)

Seçeneklerin yazımı z. Doğrusu z. Aşağıdakilerden testlerde hataya neden olur? z. A) Öğrencilerin kaygılı düzeylerinin düşük olması z. B) z. C) z. D)

Seçeneklerin yazımı z. Seçenekler aynı yönde ifade edilmeli aksi takdirde cevaplayıcı farklı olana yönelir. Bu durumda farklı olan doğru cevap olmamalı (Başol, 2016). zÖrnek: z. Aşağıdakilerden hangisi bir teste bulunması gereken özelliktir? z. A) Soruların açık ve net olmaması z. B) Sorumu yazım kurallarının bilinmemesi z. C) Kapsam geçerliğinin olmaması

Seçeneklerin yazımı z ‘hepsi’, ifadesinin genel olarak kullanılmaması önerilmemektedir. Kullanılacaksa da dikkatli kullanılmalıdır. . z Aşağıdaki şehirlerden hangisi Avrupa’dadır? A. Berlin B. Paris C. … D. … E. Hepsi

Seçeneklerin yazımı z ‘hiçbiri’ ifadesi de seçeneklerden birinin kesin doğru olması yada ikisinin kesin yanlış olduğunun fark edilmesi durumunda şans başarısını artırır o nedenle kullanılmamalı yada çok dikkatle kullanılmalıdır. z İkisi aynı anda kullanılmamalıdır. z Her iki ifade de seçenek üretmeyi kolaylaştırdığı için kullanılırlar.

Seçeneklerin yazımı z ‘hiçbiri’ z 2 x+5 = 17 ise x kaçtır? A. 3 B. 5 C. 7 D. 9 E. Hiçbiri

Çoktan seçmeli maddeleri yazarken; z. Sorular teste yerleştirilirken maddeler arasında yeterince boşluk olmalı (Güler, 2016). z. Biçimsel olarak madde kökü ve seçenekler aynı sayfada yer almalı, testteki bütün maddelerin madde kökleri ve seçenekleri yazı karakteri ve puntosu açısından aynı olmalıdır. Sorular yazılırken dikkatli olunmalı test kurnazlığı yoluyla doğru cevabın bulunmaması sağlanmalıdır (Başol, 2015).

Çoktan seçmeli maddeleri yazarken; z. Seçeneklere düşen doğru cevap sayısı yaklaşık olarak eşit olmalıdır. Örneğin 100 soruluk 5 seçenekli testte her seçeneğe yaklaşık 20 cevap düşmelidir. z. Doğru cevaplar seçeneklere rastgele dağıtılmalıdır. Belli kalıplar kullanılmamalıdır. Örneğin 3 kere A, 3 kere B, vb. dağıtımlar yapıldığında dikkatli öğrencilerden bazıları bunu fark edecek ve soruları okumadan cevaplandırabileceklerdir (Çakan, 2011).

Bu Bölümde Yararlanılan Kaynaklar z Başol, G. (2015). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Pegem Akademi(3. Baskı), Ankara z Çakan, A. (2011). Eğitim Sistemimizde Yaygın Olarak Kullanılan Test Türleri. Satılmış Tekindal (Ed. ) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (s. 240 -276). Pegem Akademi (3. baskı), Ankara. z Güler, N. (2016). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Pegem Akademi (9. Baskı), Ankara. z Turgut, F. (1988). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Saydam Matbaacılık (6. Baskı), Ankara.