L karnitin r Gr Canan Asal Ulus Karnitin

L karnitin Öğr. Gör. Canan Asal Ulus

• Karnitin kelimesi, Latincede et anlamına gelen carnia kelimesinden türetilmiştir. Bunun nedeni, kırmızı ette ve tavuk etinde yüksek miktarda bulunmasıdır. Sebzelerde karnitin oranı yok denecek kadar azdır.

• Karnitin, vücutta biyolojik fonksiyonlarda gö rev alan vitamin benzeri bir molekül olup, enerji metabolizmasında temel fonksiyonlara sahip basit bir kimyasal maddedir. • Diyette et ve süt ürünlerinde başta olmak üzere, beslenme yoluyla alınır. Geri kalanı ise amino asit lisin ve metioninden başlayarak biyosentez edilir. L karnitin vücutta oynadığı rol dolayısıyla vitaminlere benzetilse de vücudumuzda düşük miktarda üretilebildiği için vitaminler sınıfında yer almamaktadır

• L karnitin (3 hidroksi– 4 N trimetil aminobutirik asit), vücudumuza giren • besinlerin enerjiye çevrilmesinde önemli rol oynayan, polar bir yapıya sahip, suda • çözünebilen termostabil (200°C) beyaz renkli bir maddedir

• Karnitin ilk kez 1905 yılında keşfedilmiştir. • Performansı artırdığına inanılan karnitin ilk • kez Robert Hass tarafından ergojenik öğe olarak önerilmiştir.

• Karnitinin metabolik fonksiyonları • Karnitin, kastaki metabolik reaksiyonlarda çok önemli bir katalizör olmasına rağmen, diyetle alınması gerekli olan önemli bir besin maddesi değildir. • Diğer besinlerden vücutta sentezlenebilmektedir. Karnitin, iskelet kasında depolanmakta, karaciğer ve böbrekte sentezlenmekte, idrarla atılmaktadır.

• • iki temel işlevi bulunmaktadır. 1. Enerji elde etmek için, uzun zincirli yağ asitlerinin mitokondri içine taşınması, 2. Mitokondri içinde glukoz metabolizmasında pirüvik asitin laktik asite dönüşmesine engel olarak laktik asidoz oluşumunun önlenmesidir

Karnitin yetersizliği • İnsanda karnitin yetersizliği, kendini öncelikle enerji metabolizmasında azalma ile göstermektedir. • Yetişkinler için diyetle alınması gereken günlük karnitin miktarı 150 500 mikromoldür.

Yan etkileri • Piyasada satılan dl karnitin (vitamin BT) karnitin ihtiyacını gidermek amacıyla alındığında, bu maddenin içinde bulunan d isomeri, 1 isomerinin emilimini bozmakta ve miyopatik zayıflıkla fonksiyonel karnitin eksikliği ortaya çıkmaktadır. • Karnitin yetersizliği semptomlarından bazıları kas krampları, kas zayıflığı, bulantı, kusma ve mide kramplarıdır. • Özellikle soğuk hava koşullarında, yüksek yağlı diyette ve açlıktan sonra yapılan uzun süreli egzersizler süresince semptomlar daha da ağırlaşabilir.

Uygulama şekli ve alanları • Dayanıklılık sporlarında karnitinin, performansı ve başarıyı artırmada etkisinin olduğu belirtilmiştir. Karnitin kullanımı, oral ve şı rınga ile enjekte olmak üzere iki şekilde ger çekleşmektedir. Oral yoldan alınan karnitin tablet ya da belirli bir miktar sıvı içerisinde • karıştırılarak uygulanmaktadır. Karnitinin damardan enjekte edilmesi çoğu zaman sakıncalı olmakla birlikte, sporcular tarafından uygun bulunmaktadır. • İlave karnitin uygulaması, insanlarda 2 ile 6 gram arasında değişen oranlarda günde 2 3 kez olmak üzere oral yoldan gerçekleşmektedir. • Üç gramdan yüksek dozların oral yoldan bir defada alınması karnitin emilimini artırarak 40 50 dakika içerisinde plazma karnitin seviyesini etkilemektedir. İntravenöz uygulamalar ise 20, 40, 60 mg/kg şeklinde gerçekleştirilmiş olup, 40 50 mg/kg uygulamanın herhangi bir yan etki oluşturmadan plazma karnitin seviyesini etkilediği görülmüştür.

Karnitinin sportif performansa etkileri • Hafif ve orta yoğunluktaki egzersizlerde, enerji gereksinimi serbest yağ asitlerinden sağlanır. • Teorik olarak karnitin, egzersiz sırasında enerji kaynağı olarak yağ asitlerinin kullanı mını artırarak kas glikojeninin idareli kullanı mını sağlamaktadır.

• Karnitin, uzun zincirli yağ asitlerinin mitokondri matriksine taşınmasında gerekli bir aracı olarak görev yapmaktadır.

• Karnitin alımının laktik asit üretimini azalttığı belirtilmektedir. • Yapılan çalışmalarda, maksimum oksijen tüketimini bir miktar arttırdığı saptanmış ve bu artışın da önemli kar şılaşmalardan sonuçlarda belirleyici olabileceği ileri sürülmüştür. • M. Jeff ve ark. , çalış maya katılanlara 3 hafta boyunca günde 2 gr karnitin vererek çalışmaya katılanlar üzerinde squat egzersiz protokolünü uygulayarak, total serum karnitin ve kas ağrısına etkisini incelemişlerdir. • Egzersiz sonrası karnitinin kas ağrısına ve toparlanmaya etkisi olduğunu belirtmişlerdir.

• Karlic ve ark. , sporcularda karnitin alımının, hızlı egzersiz performansında maksimal oksijen tüketimini artırdığı, solunum bölgesinde karnitin düzeyinin lipit metabolizmasını uyardığını ileri sürmüşlerdir. • Siliprandi ve ark. 'nın çalışmasında, 10 erkeğe üçer günlük aralıklarla 2 kez maksimal ergometri egzersizi yaptırılmış ve her seanstan 1 saat önce 2 gr karnitin verilmiştir. Sonuçta; yüksek yoğunluktaki bir egzersiz öncesinde karnitin verilmesinin pirüvik dehidrojen aktivitesini uyardığını ve böylece pirüvik tuzunu laktik asit tuzundan asetil karnitin şekline dönüştürdüğü nü tespit etmişlerdir.

• Kanter ve ark. , karnitinin antrenman esnasında önemli derecede lipit oksidasyonunu baş lattığını, maksimum oksijen tüketimini arttırdığını ve plazma laktat birikimini azalttığını belirtirken, karnitinle ilgili çalışmaların karnitinin ergojenik amaçlarla kullanımını genellikle desteklemediklerini belirtmişlerdir.

• Marconi ve ark. , 6 sporcuya 2 hafta boyunca 4 g/gün karnitin verildiğinde maksimal aerobik kapasitenin % 6 oranında arttığını tespit etmişlerdir.

• Vukovich ve ark. , insanlara dinlenme anında günde 6 gr karnitin verilmesinin, serum serbest karnitin düzeylerini artırdığını belirtmiş lerdir.

• Benzer şekilde, 4 hafta boyunca günde 500 mg 1 karnitin alımının metabolik fonksiyonlara ve 1 saatlik orta düzeyde bir egzersizde yağ ların enerji kaynağı olarak kullanımına herhangi bir etkisi olmadığı tespit edilmiştir.

L karnitinin Doğadaki Kaynakları • Bitkisel besinler az miktarda L karnitin içerirken, hayvansal besinler L karnitin açısından daha zengindir. • İnsan vücudunda iskelet kası, kalp, karaciğer, böbrek ve beyin dokuları L karnitin biyosentezi yapabilmektedir.

• Doğada L karnitin sadece L formunda bulunur. • D formu kimyasal olarak üretilir, bir diğer form olan D L formu ise bu iki aktif maddenin %50’sini içerir.

• L karnitin kilo kontrolünde etkili olan bir maddedir. • Düzenli L karnitine kullanımı ile haftada bir veya iki kez egzersiz yapan kişilerde ve profesyonel olmayan sporcularda dayanıklılığı arttırdığı vurgulanmaktadır.

• L karnitine aerobik performansı arttırarak başta atletler olmak üzere sporcuların yorgunluk hissetmeden daha uzun süre egzersiz yapabilmesine yardımcı olmaktadır.

• Deneysel çalışmalar ve bazı klinik gözlemler L karnitinin eritrosit yaşam süresini uzattığına işaret etmektedir

• Askorbik asitin L karnitin yapımında kofaktör olması nedeniyle L karnitin • tedavisi E ve C vitamini artışına da yol açabileceği belirtilmektedir.

• Günümüzde L karnitin, koroner arter hastalığında bir tedavi yöntemi olarak görülmektedir. L karnitin uygulamasının koroner arter hastalıklar ve kardiyomiyopati üzerine önemli iyileşmelere sebep olduğu belirtilmiştir.

• L karnitin eksikliği diyabet, siroz ve kronik böbrek yetmezliği gibi kronik hastalıklarda sık görülmesine rağmen genellikle nadir ortaya çıkmaktadır • L karnitin eksikliğinde, çocuklar, gençler ve yetişkinlerde ilk olarak spesifik olmayan bazı belirtiler söz konusudur.

• L karnitin eksikliğinde yangı, kilo kaybı, stres ve mikroorganizmalara karşı direncin düşmesi, miyopati, ilerleyici kas zayıflığı, kardiyomiyopati, karaciğer yetersizliği, periferik ve merkezi nöropati, büyüme geriliği ve tekrarlayan infeksiyonlar, konjestif kalp yetmezliği, ensefalopati, hepatomegali, infantlarda büyüme ve gelişme bozuklukları ve nöromusküler bozukluklar, egzersizlerden sonra kas yorgunluğu, kramp, miyoglobinemi, hipoglisemi, myastenia, hipotonia, kanser, diyabet, alzheimer hastalığı ve kalp yetmezliği gibi rahatsızlıklar görülebilir

Kaynaklar • https: //www. researchgate. net/publication/2 72748718_Lkarn. Itinin_sportif_performans a_etkileri • http: //acikerisimarsiv. selcuk. edu. tr: 8080/x mlui/bitstream/handle/123456789/1289/31 6850. pdf? sequence=1&is. Allowed=y