EVRE POLTKALARI Prof Dr Nesrin ALGAN Ankara niversitesi

ÇEVRE POLİTİKALARI Prof. Dr. Nesrin ALGAN Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Kent, Çevre ve Yerel Yönetim Politikaları Anabilim Dalı

Bölgesel Uluslararası Çevre Politikaları HÜKÜMETLERARASI ULUSLARARASI ÖRGÜTLER HÜKÜMET DIŞI ULUSLARARASI ÖRGÜTLER • • ÇEVREYLE İLGİLİ STK; GREENPEACE, FRIENDS of EARTH, IUCN, WWF, … AVRUPA BİRLİĞİ, AVRUPA KONSEYİ, OECD, NATO, AGİT, İSLAM KALKINMA ÖRGÜTÜ, BM AVRUPA EKONOMİK KOMİSYONU, • ÖZEL SEKTÖR, ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER, MESLEK BİRLİKLERİ, MİLLETLERARAR SI TİCARET ÖRGÜTÜ, … • BİLİMSEL TOPLULUKLAR. 2

AKDENİZ EYLEM PLANI, I. AŞAMA, 1975 AKDENİZ’İN DENİZ ÇEVRESİNİN KORUNMASI VE KIYI ALANLARININ SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMASI İÇİN EYLEM PLANI, II. AŞAMA, 1995

AKDENİZ’İN DENİZ ÇEVRESİNİN KORUNMASI VE KIYI ALANLARININ SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMASI İÇİN EYLEM PLANI II. AŞAMA/ TEMEL HEDEFLER 1. Deniz kirliliğini irdelemek, değerlendirmek ve kontrol etmek, 2. Denizel ve karasal doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimini sağlamak, 3. Çevreyi sosyal ve ekonomik kalkınmayla bütünleştirmek, 4. Deniz çevresini ve kıyı alanlarını, kirliliğinin önlenmesi ve azaltılması ile kara ve deniz kökenli kirliğin mümkün olduğu kadar bertaraf edilmesi yoluyla korumak, 5. Doğal ve kültürel mirası korumak, 6. Akdeniz kıyı devletleri arasında dayanışmayı güçlendirmek, 7. Bu devletlerin yaşam kalitesini iyileştirilmesine katkıda bulunmak.

AKDENİZ’İN DENİZ ÇEVRESİNİN KORUNMASI VE KIYI ALANLARININ SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMASI İÇİN EYLEM PLANI II. AŞAMA TEMEL ÖNCELİKLER • Kara kökenli kaynaklardan gelen kirliliğin büyük ölçüde azaltılması, • Deniz ve kıyı habitatları ile tehdit altındaki türlerin korunması, • Denizcilik faaliyetlerinin daha güvenli, Akdeniz çevresinin daha bilinçli hale getirilmesi, • Kıyı alanlarında bütünleşik planlamanın güçlendirilmesi, • İstilacı türlerin yayılmasının izlenmesi, • Petrol kirliliğinin sınırlandırılarak acil müdahalenin sağlanması ve • Akdeniz Bölgesi’nde sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek.

AKDENİZ’İN DENİZ ÇEVRESİNİN KORUNMASI VE KIYI ALANLARININ SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMASI İÇİN EYLEM PLANI I. TÜZEL ÇERÇEVE II. KURUMSAL YAPI

AKDENİZ’İN DENİZ ÇEVRESİNİN KORUNMASI VE KIYI ALANLARININ SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMASI İÇİN EYLEM PLANI 1995 I. TÜZEL ÇERÇEVE Barselona Sözleşmesi Ek Protokoller Bildirge ve Kararlar

SÖZLEŞME ESKİ ADI VE TARİHİ : Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması (Barselona) Sözleşmesi, 1976 TÜRKİYE’NİN ONAY TARİHİ: 12. 6. 1981 YENİ ADI VE TARİHİ: Akdeniz’in Deniz Ortamı ve Kıyı Bölgesinin Korunması (Barselona) Sözleşmesi, 1995 ULUSLARARASI DÜZEYDE YÜRÜRLÜK TARİHİ: 9 Haziran 2004 TÜRKİYE TARAFINDAN İMZA TARİHİ: 1995 TÜRKİYE TARAFINDAN ONAY TARİHİ: 22 Ağustos 2002 tarih ve 24854 sayılı Resmi Gazete

Barselona Sözleşmesinin daha önce sadece deniz ortamının kapsayan coğrafi kapsamı 1995 değişikliğiyle genişletilmiştir. 1995 Sözleşmesinin coğrafi kapsamı Cebelitarık’tan Çanakkale Boğazı girişindeki Mehmetçik Feneri’ne dek olan deniz alanı ile körfezleri ve kıyı alanlarını kapsamaktadır.

Sözleşmede başlıca kirlilik kaynakları: • Gemilerden ve uçaklardan boşaltma veya denizde yakmadan kaynaklanan kirlilik , • Gemilerin yol açtığı kirlilik, • Kıta sahanlığının, deniz yatağının ve altındaki toprağın incelenmesi ve kullanılmasından kaynaklanan kirlilik, • Kara kökenli kaynakların yol açtığı kirlilik, • Tarafların ülkeleri içindeki (denizin içine boşalan kanallarla doğrudan veya kıyıdan atma yoluyla yapılan ve ırmaklar, kanallar veya yeraltı su yolları dahil diğer su yolları veya su kaçakları yoluyla dolaylı olarak denize ulaşan kirlilik), • Atmosfer tarafından taşınan kara kökenli kaynakların yol açtığı kirlilik, • Tehlikeli atıkların sınır ötesi hareketinden ve bertaraf edilmesinden kaynaklanan kirlilik olarak belirlenmiştir.

1995 değişiklikleriyle Barselona Sözleşmesine; • sürdürülebilir kalkınma hedefi, • bilgiye erişim, • halkın katılımı, • çevresel etki değerlendirmesi, • ihtiyatlılık ilkesi gibi yenilikler getirilmiştir. Bu yenilikler Sözleşme’nin teknik uygulama belgeleri olan ek Protokollere de yansıtılmıştır.

Sözleşmeye göre Akit Taraflar; • Akdeniz alanının kirliliğini önlemek, azaltmak, bu kirlilikle mücadele etmek, ortadan kaldırmak, havzanın sürdürülebilir kalkınması sürecine katkıda bulunacak şekilde bölgeyi korumak için tüm uygun önlemleri almak, • Akdeniz ortamının ve doğal kaynaklarının korunması hedefini izlemek, sürdürülebilir kalkınma hedefleri çerçevesinde, Akdeniz Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonu’nun tavsiye kararlarına uymak yükümlülüğünü üstlenmektedir.

• Akdeniz alanında çevreyi korumak ve sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmak için, ü ü ü İhtiyatlılık ve kirleten öder ilkeleri uygulanacak, Çevresel etki değerlendirmesi yapma yükümlülüğü kabul edilecek, İşbirliği desteklenecek, Kıyı bölgelerinin tümleşik yönetimi desteklenecek ve Biyolojik çeşitlilik korunacaktır. • Temiz üretim teknolojileri de dahil olmak üzere, çevreye zarar vermeyen teknolojilerin uygulanması, bu teknolojiye ulaşım ve teknoloji transferi ile mevcut en iyi teknik ve çevresel uygulamalar kullanılacaktır.

Akdeniz’in Deniz Ortamı ve Kıyı Bölgesinin Korunması Sözleşmesi; • Kirlilikle ilgili acil durumlara müdahale edilmesinde işbirliği yapılması, • Kirliliğin izlenmesine yönelik ortak usuller ve standartlar oluşturmak için çalışma ve işbirliği yapılması, • Bilimsel ve teknolojik işbirliği yapılması, • Ulusal düzeyde çevre mevzuatı hazırlanmasına yardımcı olunması, • Halkın bilgiye erişiminin ve katılımının sağlanması, • Deniz ortamının kirliliğinden kaynaklanan zarara ilişkin sorumluluk ve tazminatın belirlenmesi ile ilgili kuralların ve usullerin hazırlanması, kabulü konusunda işbirliği yapılması maddelerini de içermektedir.

PROTOKOLLER 1. ESKİ ADI VE TARİHİ : Akdeniz’in Gemi ve Uçaklardan Yapılan Boşaltmadan Kaynaklanan Kirlenmeye Karşı Korunması Protokolü, Barselona, 1976 TÜRKİYE’NİN ONAY TARİHİ: 12. 6. 1981 YENİ ADI VE TARİHİ: Akdeniz’in Gemi ve Uçaklardan Boşaltma veya Denizde Yakma Yoluyla Kirlenmesinin Önlenmesi ve Kirliliğin Giderilmesi Protokolü, Barselona, 1995 ULUSLARARASI DÜZEYDE YÜRÜRLÜK TARİHİ: Henüz yürürlüğe girmedi TÜRKİYE TARAFINDAN İMZA TARİHİ: 1995 TÜRKİYE TARAFINDAN ONAY TARİHİ: 22 Ağustos 2002 tarih ve 24854 sayılı Resmi Gazete

2. ESKİ ADI VE TARİHİ : Fevkalade Hallerde Akdeniz’in Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Yapılacak İşbirliğine Ait Protokol, Barselona, 1976 TÜRKİYE’NİN ONAY TARİHİ: 12. 6. 1981 YENİ ADI VE TARİHİ: Akdeniz’in Gemi Kaynaklı Kirlenmesinin Önlenmesi ve Acil Durumlarda Kirlenmeyle Mücadelede İşbirliği Protokolü, Malta, 2002 ULUSLARARASI DÜZEYDE YÜRÜRLÜK TARİHİ: 17 Mart 2004 TÜRKİYE TARAFINDAN ONAY TARİHİ: 20 Mayıs 2003 tarih ve 25113 sayılı Resmi Gazete, 4 Haziran 2003’te onay belgesi Depozitere verildi.

3. ESKİ ADI VE TARİHİ : Akdeniz’in Kara Kökenli Kirlenmeye Karşı Korunması Protokolü, Atina, 1980 TÜRKİYE’NİN ONAY TARİHİ: 18. 3. 1987 YENİ ADI VE TARİHİ: Akdeniz’in Kara Kökenli Kirletici Kaynaklara ve Faaliyetlere Karşı Korunması Protokolü, Siraküza, 1996 ULUSLARARASI DÜZEYDE YÜRÜRLÜK TARİHİ: 11 Mayıs 2008 TÜRKİYE TARAFINDAN İMZA TARİHİ: 1996 TÜRKİYE TARAFINDAN ONAY TARİHİ: 22 Ağustos 2002 tarih ve 24854 sayılı Resmi Gazete

4. ESKİ ADI VE TARİHİ : Akdeniz’de Özel Koruma Alanları Kurulmasına İlişkin Protokol, Cenevre, 1982 TÜRKİYE’NİN ONAY TARİHİ: 23. 10. 1988 YENİ ADI VE TARİHİ: Akdeniz’de Özel Koruma Alanları ve Biyolojik Çeşitliliğe İlişkin Protokol, Barselona, 1995 ULUSLARARASI DÜZEYDE YÜRÜRLÜK TARİHİ: 12 Aralık 1999 TÜRKİYE TARAFINDAN İMZA TARİHİ: 1995 TÜRKİYE TARAFINDAN ONAY TARİHİ: 22 Ağustos 2002 tarih ve 24854 sayılı Resmi Gazete

5. ADI VE TARİHİ: Akdeniz’de Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi Taşınımı ve Bertarafından Kaynaklanan Kirlenmenin Önlenmesi Protokolü, İzmir, 1996 TÜRKİYE TARAFINDAN İMZA TARİHİ: 1996 ULUSLARARASI DÜZEYDE YÜRÜRLÜK TARİHİ: 19 Ocak 2008 TÜRKİYE TARAFINDAN ONAY TARİHİ: 14 Ocak 2004 tarih ve 25346 sayılı Resmi Gazete TÜRKİYE’NİN ONAY BELGESİ 3 NİSAN 2004’DE DEPOZİTERE VERİLDİ

6. ADI VE TARİHİ: Akdeniz’in Kıta Sahanlığı, Deniz Yatağı ve Deniz Dibinin İşletilmesinden Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesi Protokolü, Madrid, 1994 ULUSLARARASI DÜZEYDE YÜRÜRLÜK TARİHİ: 24 Mart 2011 TÜRKİYE TARAF DEĞİL

7. ADI VE TARİHİ: Akdeniz’de Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi Protokolü, 21 Ocak 2008 (Madrid) ULUSLARARASI DÜZEYDE YÜRÜRLÜK TARİHİ: 24 Mart 2011 TÜRKİYE TARAF DEĞİL

ADI VE TARİHİ: Akdeniz’de Özel Koruma Alanları ve Biyolojik Çeşitliliğe İlişkin Protokolün ekleri: EK I: Akdeniz Açısından Önemli Olan Özel Koruma Alalanları (AÖKA/SPAMI) Listesine Dahil Edilebilecek Korunan Deniz ve Kıyı Alanlarının Seçimi İçin Ortak Ölçütler EK II: Tehlikeye Düşmüş veya Tehdit Altındaki Türler Listesi EK III : Kullanımı Düzenlenmiş Türler Listesi’nin kabulü, Monako, 1996 ULUSLARARASI DÜZEYDE YÜRÜRLÜK TARİHİ: 12 Aralık 1999 TÜRKİYE TARAFINDAN ONAY TARİHİ: 22 Ağustos 2002 tarih ve 24854 sayılı Resmi Gazete

• Bu Tüzel Düzenlemelere Ek Olarak, Barselona Sözleşmesinin 16. Maddesi Olan “Sorumluluk ve Tazminat”la İlgili Uygulamaları Düzenlemek Amacıyla, Akit Taraflar 15. Olağan Hükümetlerarası Toplantıda (Almeria, 2008) ; “Akdeniz Deniz Alanında Deniz Çevresinin Kirlenmesinin Yol Açtığı Zarara Yönelik Sorumluluk ve Tazminatın Belirlenmesi İçin Rehber” kabul Edilmiştir (Karar IG 17/4).

BİLDİRGE VE KARAR ÖRNEKLERİ • Akdeniz Eylem Planının kabulü (AEP I. Aşama), Barselona, 1975, • Bölgesel Acil Deniz Müdahale Merkezinin (REMPEC) kurulması (Valetta), Barselona, 1976, • Mavi Plan Bölgesel Faaliyet Merkezi (Sophia Antipolis, Fransa) ve Öncelikli Eylemler Programı Bölgesel Faaliyet Merkezinin (Split) kurulması, Split, 1977, • Özel Koruma Alanları Bölgesel Faaliyet Merkezinin (Tunus) kurulması kararı, Cannes, 1981, • Akdeniz’de Uzun Dönemli Kirlilik İzleme ve Araştırma Programı (MED POL) II. Aşamanın başlatılması, Cenevre, 1981, • Akdeniz Eylem Planı Koordinasyon Biriminin (MED UNIT) Atina’da kurulması, Cenevre, 1982, • Akdeniz’in İkinci On Yılı Bildirgesi, Cenova, 1985, • Özel Koruma Alanları Bölgesel Faaliyet Merkezinin Tunus’ta faaliyete geçmesi, 1985,

• Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Tarihi Sit Listesi, Atina, 1987(Bu kapalı bir Liste olmayıp, akit taraflar tarihi sitlerinin bu listede yeralmasını herhangi bir zamanda önerebilirler. Bu öneriler, Hükümetlerarası Toplantı tarafından kabul edilmeleri halinde Listeye eklenir), • Marsilya’da “ 100 Akdeniz Tarihi Siti” Sekreteryası’nın kurulması, Atina, 1987, • Deniz Kaplumbağaları Eylem Planı, Atina ve Malta, 1989/1999, • Akdeniz Foku Eylem Planı, Atina, 1989, • Küçük Deniz Memelileri Eylem Planı, Kahire ve Atina, 1991/1992, • Akdeniz Havzasında Çevre Alanında Avrupa-Akdeniz İşbirliğine İlişkin Bildirge ve Spesifik Faaliyetler Programı, Kahire, 1992, • Barselona Sözleşmesi ve eki Protokoller ile Akdeniz Eylem Planının değiştirilmesi için ilke kararı, Antalya, 1993, • Palermo’da Çevresel Uzaktan Algılama Bölgesel Faaliyet Merkezi’nin kurulması kararı, Antalya, 1993,

• Akdeniz’de Sürdürülebilir Kalkınma ( Med 21) Konferansı Bildirgesi, Tunus, 1994, • Akdeniz Gündem 21’in kabulü, Tunus, 1994, • Akdeniz’in Deniz Çevresinin Korunması ve Kıyı Alanlarının Sürdürülebilir Kalkınması İçin Eylem Planının kabulü (AEP II. Aşama), Barselona, 1995, • Akdeniz Havzasında Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Hakkında Barselona Kararı, Barselona, 1995, • Akdeniz Havzasında Çevre ve Kalkınma İçin Öncelikli Faaliyetlerin kabulü (1996 -2005), Barselona, 1995, • Akdeniz Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonunun kurulması, Barselona, 1995, • Barselona’da Temiz Üretim Bölgesel Faaliyet Merkezi’nin kurulması, Barselona, 1995, • Akdeniz Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonunun Faaliyete Geçmesi, Montpellier, 1996,

• MED POL III. Aşamanın kabulü, Montpellier, 1996, • Akdeniz’in Kara Kökenli Kirleticilere Karşı Korunması İçin Stratejik Eylem Programı, Tunus, 1997, • Deniz Çevresinin Gemi Kaynaklı Kirliliğinin Önlenmesi İçin Bölgesel Stratejinin kabulü, Tunus, 1997, • Avrupa-Akdeniz Çevre Bakanları Bildirgesi ve Kısa ve Orta Vadeli Öncelikli Eylem Planının kabulü (SMAP), Helsinki, 1997, • Deniz Bitkileri Eylem Planı, Malta, 1999, • AEP İletişim Stratejisinin kabulü, Malta, 1999, • Akdeniz Bölgesi İçin Deniz Habitatları Tiplerinin Sınıflandırılması Rehberinin kabulü, Malta, 1999,

• Deniz Dibinden Taranmış Maddelerin Yönetimi İçin Rehberin kabulü, Malta, 1999, • Johannesburg Zirvesi İçin Akdeniz Bakanlar Bildirgesi, Monako, 2001, • REMPEC Yeni Yapılanma, Monako, 2001, • Avrupa-Akdeniz Çevre Bakanları Bildirgesi, Atina, 2002, • 2003, Akdeniz Bölgesinde Biyolojik Çeşitliliğin Korunması İçin Stratejik Eylem Planı (SAP BIO), • 2003 Akit Taraflar 13. Olağan Hükümetlerarası Toplantı Katanya Bildirgesi,

• 2005, Akit Taraflar 14. Olağan Hükümetlerarası Toplantı Portoroz Bildirgesi, • 2005, Sürdürülebilir Kalkınma İçin Akdeniz Stratejisinin Kabulü,

• 2008 Akit Taraflar 15. Olağan Hükümetlerarası Toplantı Almeria Bildirgesi, • 2008, Karar IG 17/6: Akdeniz’in Deniz ve Kıyı Çevresini Etkileyebilecek İnsan Faaliyetlerinin Yönetiminde Ekosistem Yaklaşımının Uygulanması, • 2008, Karar IG 17/7: MED POL IV. Aşama (2006 -2013) Uygulama Belgesinin Kabulü, • 2008, Karar IG 17/4: Akdeniz Deniz Alanında Deniz Çevresinin Kirlenmesinden Doğan Zararlara İlişkin Sorumluluk ve Tazminatın Belirlenmesine Dair Rehberin Kabulü,

• 2009, Akit Taraflar 16. Olağan Hükümetlerarası Toplantı Marakeş Bildirgesi, • 2009, Karar IG. 19/3: Akdeniz Deniz Alanında Deniz Çevresinin Kirlenmesinden Doğan Zararlara İlişkin Sorumluluk ve Tazminatın Belirlenmesine Dair Rehberin Uygulanması, • 2009, Karar IG. 19/5: Akdeniz Eylem Planı Bileşenlerin Görev Tanımı, • 2009, Karar IG. 19/6: Akdeniz Eylem Planı /Sivil Toplum İşbirliği ve Ortaklık, • 2009, Karar IG. 19/7 : KKK Protokolünün 15. Maddesinin Uygulanması İçin Kentsel Evsel Atık Sulardaki BOD 5 in azaltılması İçin Bölgesel Plan,

• 2009, Karar IG. 19/9 : KKK Protokolünün 15. Maddesinin Uygulanması DDT Kullanımına Son Verilmesi İçin Bölgesel Plan, • 2009, Karar IG. 19/11: Akdeniz’de Gemilerin Balast Sularının Yönetimine İlişkin Bölgesel Strateji, • 2012, Akit Taraflar 17. Olağan Hükümetlerarası Toplantı Paris Bildirgesi, • 2012, Akdeniz’de Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi Protokolünün Uygulanması İçin Eylem Planı (2012 -2019), • 2012, Karar IG. 20/5: Akdeniz'de Özel Koruma Alanları ve Biyolojik Çeşitliliğe İlişkin Protokolün II ve III numaralı Eklerinde Değişiklik Yapılması, • 2012, Karar IG. 20/10: Deniz Çöplerinin Yönetimi İçin Stratejik Çerçevenin Kabulü,

• 2009, Karar IG. 19/8 : KKK Protokolünün 15. Maddesinin Uygulanması İçin Aldrin, Chlordane, Dieldrin, Endrin, Heptachlor, Mirex ve Toxaphene’in Bertarafı İçin Bölgesel Plan, • 2012, Karar IG. 20/12: Akdeniz’in Kıta Sahanlığı, Deniz Yatağı ve Deniz Dibinin İşletilmesinden Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesi Protokolün Uygulanmasına İlişkin Eylem Planı, • 2013, Karar IG. 21/6 : Akdeniz'de Özel Koruma Alanları ve Biyolojik Çeşitliliğe İlişkin Protokolün II ve III numaralı Eklerinde Değişiklik Yapılması, 2013, Karar G. 21/3 : Ekosistem Yaklaşımına Deniz Sularında "İyi Çevresel Durum“ (GES) Tanım ve Hedeflerinin Dahil Edilmesi, 2013, Karar IG. 21/10 : Akdeniz’de Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Eylem Planının Hazırlanması, 2013, Karar IG. 21/7 : KKK Protokolünün 15. Maddesinin Uygulanması İçin Akdeniz’de Deniz Çöplerinin Yönetimi İçin Bölgesel Planın Kabulü.

KARA KÖKENLİ KİRLETİCİLER PROTOKOLÜNÜN UYGULAMA ÇALIŞMALARI UYARINCA AKİT TARAFLARCA KABUL EDİLEREK YÜRÜLÜĞE GİRMİŞ OLAN ORTAK KALİTE KRİTERLERİ Akdeniz Bölgesi İçin Ortak Kalite Kriteri Yürürlük Tarihi Plaj Suları İçin Çevresel Kalite Kriteri 1985 Deniz Kabuklularının ve Karından Bacaklı Deniz Ürünleri nin Üretildiği Sulara İlşkin Kalite Kriteri 1 Temmuz 1989 Civa ve Civa Bileşiklerine İlişkin Kalite Kriteri 1 Temmuz 1989 Kadmiyum ve Kadmiyum Bileşiklerine İlişkin Kalite Kri teri 1 Ocak 1991 Halojenli Organik Bileşiklere İlişkin Kalite Kriteri 1 Ocak 1991 Kalıcı Sentetik Maddeler 1991 Patojenik Mikroorganizmalar 1991 Radyoaktif Maddeler 1991 Organokalay Bileşikleri 1 Temmuz 1991 veya gerekçe göstererek ek zaman talebinde bulunan ülkeler için 1993 Yağlama Yağlarına İlişkin Kalite Kriteri 1 Ocak 1994 Organofosfor Bileşikleri 2005 NOT: Akit tarafların bu kalite kriterlerinin ulusal düzeydeki uygulama durumlarını gösterir yıllık raporlarının MED UNIT’e göndermeleri gerekmektedir.

KKK PROTOKOLÜ STRATEJİK EYLEM PROGRAMI Akdeniz Eylem Planı, ulusal kaynaklar, uluslararası donörler ve Küresel Çevre Fonu (GEF) tarafından ortaklaşa finanse edilmek üzere hazırlanan bu strateji, 18 21 Kasım 1997’de Tunus’ta yapılan taraf ülkelerin 10. Olağan Hükümetlerarası Toplantısında kabul edildi. 1 3 Nisan 1998 ‘de Yeni Delhi’de yapılan GEF Konsey Toplantısında onaylanan Stratejik Eylem Programı, Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerin kirlenme açısından en önemli “sıcak noktalar”ından (“hot spots”) kaynaklanan sorunların giderilmesi amacıyla alınacak tedbirleri ve gerçekleştirilecek yatırımları içeren bütünleşik bir bakış açısına sahip. Stratejik Eylem Programı; kanalizasyon, katı atık, hava kirliliği, sanayiden kaynaklanan kirlenme, kalıcı organik bileşikler (tarım ilaçları), ağır metaller, tehlikeli atıklar, radyoaktif atıklar ve nutrientlerle (besi maddeleri) ilgili olarak, Akdeniz havzasında bölgesel ve ulusal düzeyde 2000, 2005, 2010 ve 2025 yıllarına dek kademeli olarak akit taraflarca alınacak tedbirleri belirlemektedir.

Buna göre Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerin hükümetleri örneğin; • 2000 yılına dek katı atıkların kaynağında azaltılarak çevreyle uyumlu bir şekilde bertarafını öngören ulusal planların hazırlanması, • 2005 yılına dek nüfusu 100. 000’den fazla olan yerleşim birimlerinde çevresel olarak uygun çöp toplama ve bertaraf sistemlerinin kurulması, • 2005 yılına dek nüfusu 10. 000’den büyük olan bütün yerleşim birimlerinin kanalizasyon sistemine bağlanması, 2025 yılına dek tüm kentsel atık suların ilgili uluslararası normlara uygun bir şekilde arıtılması, • 2005 yılına dek nüfusu 100. 000’den fazla olan kentlerin, 2025 yılına dek ise tüm Akdeniz kentlerinin hava kalitesinin uluslararası anlaşmalara uygun bir hale getirilmesi, • 2000 yılına dek PCB üretim ve ticaretinin, 2010 yılına dek ise kullanımının yasaklanması, • Civa, kadmiyum ve kurşun deşarjlarının 2000 yılına dek %25, 2005 yılına dek %50 azaltılması, 2025 yılına dek ise tümüyle yasaklanması, • Tekstil, gıda, dericilik, kağıt sektörleri başta olmak üzere sanayi tesislerinden kaynaklanan sıvı atıkların yol açtığı kirlenmenin 10 yıl içinde %50 azaltılması, 2025 yılına dek ise ilgili uluslararası normlara göre tümüyle bertarafı, • Sanayi tesislerinin yol açtığı tehlikeli atıkların 10 yıl içinde %20, 2010 yılına dek %50 azaltılması, 2025 yılına dek ise ilgili uluslararası normlara göre tümüyle bertarafı gibi bir çok düzenlemeyi gerçekleştirmeyi taahhüt etmiş bulunmaktadır.

II. KURUMSAL YAPI TARAF ÜLKELERİN OLAĞAN HÜKÜMETLERARASI TOPLANTILARI (İki yılda bir yapılmaktadır) TARAF ÜLKELER BÜROSU (İki yıl için seçilen altı üye) AKDENİZ EYLEM PLANI KOORDİNASYON BİRİMİ (MED UNIT)/ATİNA Mavi Plan Bölgesel Faaliyet Merkezi Sophia Antipolis Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Tarihi Sit Sekreteryası Marsilya Öncelikli Eylemler Programı Bölgesel Faaliyet Merkezi Özel Koruma Alanları Bölgesel Faaliyet Merkezi Akdeniz Bölgesel Deniz Kirliliği Acil Müdahale Merkezi Çevresel Uzaktan Algılama Bölgesel Faaliyet Merkezi Temiz Üretim Bölgesel Faaliyet Merkezi Split Tunus Malta Palermo Barselona

YETKİLİ KARAR ORGANI: : AKİT TARAFLARIN OLAĞAN/OLAĞANÜSTÜ HÜKÜMETLERARASI TOPLANTILARI AKİT TARAFLAR: 21 Akdeniz Ülkesi ve Avrupa Birliği Arnavutluk, Bosna Hersek, Cezayir, Fas, Fransa, G. Kıbrıs, Hırvatistan, İspanya, İsrail, İtalya, Karadağ, Libya, Lübnan, Malta, Mısır, Monako, Slovenya, Suriye, Tunus, Türkiye, Yunanistan.

YARDIMCI ORGANLAR • DANIŞMA ORGANI NİTELİĞİNDE: AKDENİZ SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA KOMİSYONU (ASKK) Barselona Sözleşmesi md. 4/2 uyarınca kurulmuştur (1995) • RESMİ YARDIMCI ORGAN NİTELİĞİNDE: BARSELONA SÖZLEŞMESİ VE PROTOKOLLERİNE UYUM KOMİTESİ Akit Taraflar 15. Olağan Hükümetlerarası Toplantıda Alınan IG 17/2 Numaralı Karar (2008, Almeria) uyarınca kurulmuştur.

HÜKÜMETLERARASI KURULUŞLARLA İŞBİRLİĞİ • UNEP • UNDP • WHO • FAO • WMO • IAEA ÇOK TARAFLI ÇEVRE SÖZLEŞMELERİNİN SEKRETERYALARI • BSAP, • ACCOBAMS

SİVİL TOPLUMLA İŞBİRLİĞİ VE ORTAKLIK TÜRKİYE: SADAFAG TÜDAV WWF TÜRKİYE TURMEPA TEMA MEDCOAST

IMALİ DÜZENLEMELER AKDENİZ VAKIF FONU • Birleşmiş Milletler bütçe sistemi çerçevesinde akit taraflarca ödenen katkı payları ile gönüllü ödemelerden oluşmaktadır. Fonun toplam bütçesi (AB ve ev sahibi ülke olan Yunanistan’ın gönüllü katkıları hariç 2012’den bu yana yıllık 5, 540, 571 € olarak belirlenmiştir. • Türkiye’nin Fona ödeyeceği katkı payı % 2. 25’lik bir oran karşılığı olarak 2014 yılı için 24, 634, 2015 yılı için ise 282, 403 € olarak belirlenmiştir.