Sociaal ondernemerschap Marc van der Meer ROC van

Sociaal ondernemerschap Marc van der Meer ROC van Twente Hengelo, 6 oktober 2016 ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 1

Outline Sociaal ondernemerschap De lerende onderwijsorganisatie De kwalificatiestructuur in ontwikkeling: wat ontbreekt? Regionale initiatieven Inquiry en experimenteel bestuur Slot: ‘public value’ scorecard ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 2

De sociale fabriek Philips, Bayer Leverkusen, Hoogovens IJmuiden Paternalisme, discipline en ontwikkeling Voorbeeld: het Philips-Van der Willigen-fonds (1916, 1953). 1921: Nijverheidswet Later: rol voor het georganiseerd bedrijfsleven, vakbeweging ‘Collective skill formation’ - Rijnlandse model Na WWI: stelsel geïnstitutionaliseerd ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 3

Sociaal ondernemerschap nu op agenda Studies: SER (2015)/ Kabinetsbeleid ( 2016) Maatschappelijke onderneming: Heeft maatschappelijke doelstelling (lees: produceert een ‘publiek goed’ dat zonder gezamenlijke inspanning niet tot stand zou komen). Herinvesteert de winsten in maatschappelijke projecten ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 4

Maar: grensgebied is vaag MVO als lege huls? De SPAR-supermarkt als voorbeeld Hoort de busonderneming erbij? En de streekbus? Rol voor de school? ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 5

ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 6

Tijdgeest: world learners (Zhang 2013) Wat ontbreekt is : a. Ondernemerschap b. digitale vaardigheden Terwijl noodzaak is: Noodzaak upgrading (D. Oesch- Occupational change in Europe, 2013). Interpersoonlijke skills, belang niet-cognitieve vaardigheden Flexibiliteit, wendbaarheid en responsiviteit gevraagd ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 7

De race van Tinbergen ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 8

Per saldo twee agenda’s: Aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt (Bron: M. van der Meer, MBO naar 2025) Onderkant: onderwijszorgstructuur - VMBO-MBO Toenemende entree-eisen, jeugdwerkloosheid, baanverlies De startkwalificatie als begin of eindpunt? Bovenkant: onderwijs als bouwblok voor innovatie - Smart industry (NL) of ‘Industrie 4. 0 (Dld) Commissie innovatie zorgberoepen (Kaljouw/ Kervezee) Doorlopende leerlijn mbo-hbo-wo (vgl. Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland) ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 9

MBO 2025 - Twee hoofdlijnen Hoe bereiden we de studenten voor op een veel dynamischer arbeidsmarkt in 2025? 2. Hoe kunnen studenten soepel door de doorlopende leerlijnen in de beroepskolom vmbo-hbo en daarmee hun persoonlijk portfolio blijven opbouwen? 1. Achtergronddocument: ‘MBO naar 2025’ Top down én bottom-up ‘Kwalificaties’: Set van vaardigheden, kennis en attitude (continentale definitie) ‘Skills’ (Angelsaksisch): het vermogen om kennis en vaardigheden in te zetten Speed of change, experimentele benadering ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 10

Pragmatische en experimentele onderwijsbenadering (John Dewey, 1916). Dewey’s denkbeelden over participatie zijn niet alleen zijn bedoeld om duidelijk te maken hoe mensen leren door deelname in sociale processen Participatie draagt de mogelijkheid in zich een specifieke vorm van leren te genereren, namelijk die vorm van leren die leidt tot een transformatie van ideeën en emoties en tot het begrijpen van hen die deelnemen. Pas dan ontstaat een gedeelde of gemeenschappelijke visie. ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 11

Professioneel kapitaal: De arbeidsorganisatie van de school Organisatiekapitaal Wie neemt welke besluiten? Gedelegeerde verantwoordelijkheid: Het team centraal Sociaal kapitaal Samenwerking in de beroepskolom (vo-mbo-hbo-wo) Bedienen ‘superdiverse’ populatie studenten naar volume, niveau, ontwikkelbaarheid ‘Verbindende leerarchitectuur’ - samenwerking school met bedrijf Menselijk kapitaal Medewerkers en hun potentieel Het expliciet maken van pedagogisch/didactische visie. (Bron: Hargreaves en Fullan, 2012; E. Klatter en M. van der Meer, 2016) ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 12

Triple Helix: Regionale initiatieven De aanpak van regionale krimp in Groningen, Zeeland en Limburg. Techniekpact (en Zorgpact) kent regionale aanpak. Scholen willen aansluiten bij het ecosysteem van bedrijven. Maar vraagarticulatie is ongelijk. Gemeenten, zoals Amsterdam en Rotterdam, Eindhoven en Tilburg, Zwolle, ontplooien eigen initiatieven voor kwaliteit van het onderwijs en leerloopbanen. Provinciale agenda: Kennispact 3. 0 in N-Brabant. In de agrarische sector hebben de aoc’s een landelijke dekking. Hier is sprake van opwaartse druk op beroepen en functies. Kunnen deze zelfstandig blijven bestaan of is verticale integratie met HAS nodig? (Zie: M. van der Meer en L. Nieuwenhuis, 2016) ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 13

ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 14

Lessen co-makership Aanleiding voor samenwerking vooral gevoeld op strategisch niveau. Maar op uitvoerend niveau moeten de meeste aanpassingen worden gedaan. Docenten moeten studenten anders begeleiden. Van docenten worden aangepaste werktijden gevraagd en aansluiting bij de praktijk. De aanvankelijke belangstelling van bedrijven voor samenwerking is niet altijd overeenkomstig met de participatie van bedrijven. Als scholen samenwerken met bedrijven (in wat voor rol dan ook) moeten ze meer ondernemend zijn. De vraag is of ze dat willen en zo ja, in hoeverre. (Bron: Smulders, Hoeve, Van der Meer, 2013 - ecbo) ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 15

Wie coördineert? Markt Overheid Onderzoek Professie Innovatie ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 16

Kernpunt: verschillende werkprocessen a. initieel, b. postinitieel en c. innovatie Meestal verschillende professionals, interne capaciteiten en organisatie Je moet kruisbestuiving organiseren Betekent dat andere regelgeving? Ja, hybride organisatie hebben verschillende verantwoordingsmechanismen, en dus ook verschillende ‘governance’ vraagstukken. Maar dat is politiek ingewikkeld: open eind proces, zekerheden en routines moet je ook elders zoeken. Dus innovatie-niche en hoofdproces met elkaar verbinden (Rothmans) ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 17

Inquiry- Dewey/ Sabel Charles Sabel stelt: het meest kansrijk is een aanpak die aansluit bij de functionele vraagstukken, niet een hiërarchische aanpak. Er moet een zelfcorrigerend systeem komen. Dus niet unilateraal bestuur maar onderling afstemmend en lerende opstelling van de overheid. De overheid: wordt een ‘bemiddelend overheid’ en ook ‘voorwaardenscheppende overheid’. Dat vergt van de overheid het verspreiden van goede voorbeelden, sturen op samenwerking in de beroepskolom. Dewey kiest procesmatige aanpak waarin doelen en middelen in iteratieve verhouding staan. Het resultaat hiervan is dat het probleem transformeert en nieuwe handelingsmogelijkheden ontstaan. ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 18

Conclusies Momentum is nu! Speed of change. Kruisbestuiving nodig Quasi-experimentele opzet nodig; dit veronderstelt ‘bewust vertrouwen’ (ruggesteun voor docenten) OH: monitoring en evaluatie; kennisverspreiding, beschermen van het stelsel Scholen: ‘Public value scorecard’ ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 19

Dank voor uw aandacht! m. vandermeer@s-bb. nl; marc. vandermeer@uvt. nl Marcvandermeer. org 06 12 69 09 22 ROC Twente, Marc van der Meer, 6 oktober 2016 20