Reformacija i kontrareformacija Uzroci reformacije Tokom renesanse katolika

Reformacija i kontrareformacija

Uzroci reformacije • Tokom renesanse katolička crkva se još više udaljila od prvobitnih hrišćanskih ideala • Rimske pape su živele poput renesansnih vladara • Na nedostatke u uredjenju katoličke crkve još u 14. veku ukazao je engleski sveštenik i profesor u Oksfordu Džon Viklif • On se protivio bogaćenju crkve i njenom mešanju u politička pitanja; on je preveo Bibliju na engleski jezik, protivio se postojanju sveštenstva

Martin Luter • Otvoreni raskol sa crkvom započeo je nemački sveštenik i profesor u gradu Virtenbergu Martin Luter • Njegov spor sa crkvom nastao je oko prodaje indulgencija, odnosno oproštajnica grehova • Svoje kritike Luter je izložio u 95 teza, koje je 1517. god. izložio na vrata crkve u Virtembergu • Luter je u jednoj raspravi osporio i nepogrešivost pape • On je smatrao da je Biblija jedini izvor vere, zato treba da bude približena širokim narodnim masama • Da bi to bilo moguće, mora biti prevedena na narodne jezike, on je preveo Bibliju na nemački jezik

• Pošto svaki vernik čitanjem Biblije može da upozna “reč Božiju”, Luter je sveštenstvo smatrao nepotrebnim • Odbacio je većinu svetih tajni, zadržavši samo krštenje, pokajanje i pričešće

• Martin Luter (14831546)

• Lutera su podržavali čak i mnogi nemački kneževi, dok je osim crkve, protiv njega istupio i nemački car, kao zaštitnik katoličanstva • Na saboru u Vormsu 1521. god. on je odbio da se odrekne svog učenja i isključen je iz crkve • Luter se sklonio u Saksoniju, gde mu je zaštitu pružio saksonski knez Fridrih Mudri • Nemački kneževi i gradovi, koji su prihvatili Luterovo učenje, protestovali su protiv zabrane Luterovog učenja, pa su dobili naziv protestanti

• Nakon 25 godina neprekidnih sukoba, postignut je kompromis • 1555. god. mirom u Augzburgu ustanovljen je princip: “čija vlast njegova i vera” • Svakom nemačkom knezu je omogućeno da svoju veru nametne svojim podanicima • Tako je severna Nemačka postala pretežno luteranska a južna Nemačka pretežno katolička • Luteranstvo se iz Nemačke proširilo na Skandinaviju

• Luterovo učenje je dopunjavano i doradjivano, što je dovelo do pojave novih učenja i pokreta • Najradikalniji reformator bio je Tomas Mincer, vodja nemačkih seljaka, koji su 1524. god. podigli veliki ustanak, poznat kao “Nemački seljački rat” • Seljaci su istakli socijalne zahteve, medju kojima i ukidanje feudalnih obaveza • Luter nije podržao ove zahteve, ustanak je krvavo ugušen 1525. god.

Kalvinizam • Propovedao ga je u 16. veku Žan Kalvin u Ženevi • Glavna razlika izmedju njegovog i Luterovog učenja je teorija o predestinaciji (predodredjenju) , verovanje da je Bog unapred odredio ko će biti spašen a koga će stići prokletstvo; unapred odredjenu sudbinu čovek ne može da izmeni ali je dužan da se ponaša kao da će otići u raj. • Kalvin je tumačio da kamate nisu greh, njegovo učenje je doprinelo stvaranju preduzetničkog kapitalističkog duha, naglašava vrednost marljivog rada a lenjost i rasipništvo smatra grehom • Svoje učenje u Ženevi on je nametao otvorenom diktaturom • Kalvinizam se proširio na Francusku (hugenoti), Škotsku i Nizozemsku

• Žan Kalvin (15091564)

Kontrareformacija • Predstavlja čitav niz mera koje je katolička crkva preduzela u cilju zaustavljanja širenja reformacije i vraćanja vernika u okvire katoličke crkve • Pojava reformacije predstavljala je najveću krizu u katoličkoj crkvi od raspada jedinstvene crkve • Od 1545. do 1563. god. , sa prekidima, trajao je sabor u Trentu, na kojem je obnovljena crkvena disciplina, otklonjene zloupotrebe, unapredjeno je obrazovanje sveštenika, ali ništa od protestantskih učenja nije prihvaćeno • Sastavljen je i “Index”, spisak zabranjenih knjiga, suprotnih katoličkom učenju

Jezuiti • Veliku pomoć u borbi protiv reformacije papi je pružio novi monaški red: Družba Isusova, poznatiji pod imenom jezuiti, koji je 1534. god. osnovao Ignacio Lojola • Osnovne karakteristike jezuita bile su disciplina i odlično obrazovanje, bili su i savetnici na dvorovima vladara i plemića • U borbi protiv reformacije koristili su se svim sredstvima (“cilj opravdava sredstvo”) • U borbi protiv reformacije obnovljena je inkvizicija • Zahvaljujući delatnosti jezuita suzbijena je reformacija u Poljskoj, južnim delovima Nemačke, Ugarskoj, Francuskoj, Španiji, Italiji

Verski ratovi • U drugoj polovini 16. veka verski ratovi potresali su Francusku, izazvani sukobom katolika i hugenota • Najstrašnija epizoda tih sukoba bila je Vartolomejska noć iz 1572. god. , kada je za jednu noć samo u Parizu ubijeno oko 3000 hugenota • Verski ratovi u Francuskoj završeni su 1598. god. dolaskom kralja Anrija IV, koji je izdao “Nantski edikt”, kojim su hugenoti dobili ograničene verske slobode

• Najveći verski sukob, koji se proširio na veći deo Evrope, poznat je kao Tridesetogodišnji rat (1618 -1648) • Najveća razaranja desila su se u Nemačkoj i Češkoj • Osim verskog karaktera (sukob protestanata i katolika u Nemačkoj) imao je i političku pozadinu (sukob Francuske i dinastije Habsburg, Francuska je u ratu podržavala protestante, iako katolička država)

• Rat je počeo pobunom u Češkoj protiv nemačkog cara Ferdinanda II Habsburškog, koji je uz pomoć jezuita surovo suzbijao protestantizam • Češka vojska je poražena 1620. god. u bici na Beloj Gori, nakon čega je pobuna ugušena, Češka postaje katolička zemlja i čvrsto pod vlašću Habsburga • Rat se širi na Nemačku, katolici su imali podršku dinastije Habsburg i Španije, a u rat se na strani protestanata uključuju Danska, Švedska i Francuska

• • Rat je završen Vestfalskim mirom 1648. god. Sloboda vere priznata je luteranima i kalvinistima Nemačka je bila podeljena na oko 300 država Države koje su izašle iz rata kao ojačane bile su Francuska i Švedska, dok je Španija bila oslabljena (Holandija je stekla nezavisnost od Španije), oslabio je i uticaj Habsburga • Priznata je i nezavisnost Švajcarske Konfederacije

• Ovim ugovorom stvoren je sistem nezavisnih nacija-država i početak moderne diplomatije, ratovi se više ne vode iz verskih razloga, već iz interesa države • Vestfalski mir je zacementirao podelu Nemačke i sprečavao njeno ujedinjenje u nacionalnu državu

Evropa 1648. god.