Panguri Kahulugan Ang panguri ay salitang nagsasaad ng

Pang-uri

Kahulugan • Ang pang-uri ay salitang nagsasaad ng katangian o uri ng tao, hayop, bagay, lunan atb. , na tinutukoy ng pangngalan o panghalip na kasama nito sa loob ng pangungusap.

Gamit ng mga Pang-uri • Bilang panuring ng Pangngalan • Mabuting tao ang aking ama. • Bilang panuring ng Panghalip • Kayong mabubuti ay pagpapalain ng Diyos. • Bilang Pangngalan • Ang mabubuti ay pagpapalain ng Diyos. • Bilang Kaganapang Pansimuno • Ang aking ama ay mabuti.

KAYARIAN NG PANG-URI

Kayarian ng Pang-uri • Payak • Maylapi • Inuulit • Tambalan

Payak • binubuo ng salitang walang panlapi o salitang likas ang pagiging pang-uri • Halimbawa: • payat na lalaki • Itim na prutas • Isang bandila

Maylapi • binubuo ng salitang-ugat na may panlapi (panlaping makapang-uri) Ang sumusunod ang pinakagamiting panlapi: ka-, kay-, maka- at mala • Halimbawa: • kalahing Pilipino • kaygandang tanawin • makakalikasang mamamayan • maladiyosang kagandahan

Inuulit • salitang-ugat o salitang maylaping may pag -uulit • Halimbawa: • Pag-uulit na Ganap • puting-puting kasuotan • magandang-mandang sayaw • Pag-uulit na Di-ganap • maliliit na puno • Mabubuting kaibigan

Tambalan • binubuo ng dalawang salitang pinag-isa • Halimbawa • Karaniwan • taus-puso • bayad-utang • Patalinghaga • kalatog-pinggan

PAGSASANAY • TUKUYIN ANG PANG-URI SA LOOB NG PANGUNGUSAP AT URIIN ITO AYON SA KAYARIAN.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Ang guro natin sa Filipino ay galit na. Ang bunso naming kapatid ay malaanghel. Bagong kahoy ang ginamit sa aming bahay. Atras-abante ang kanyang pagdedesisyon. Pati mga malalaking bahay ay sinira ng bagyo. Malalawak na lupain ang pagmamay-ari namin. Ang taong nakita ko sa Estados Unidos ay kabayan ko. 8. Totoong mahusay mag-Filipino ang mga mag-aaral namin. 9. Ang agwat ng bahay ninyo sa bahay namin ay malayong-malayo. 10. Nakalulungkot na sa ating bansa ang mga magsasaka ay anakpawis.

KAILANAN NG PANG-URI

KAILANAN NG PANG-URI • Isahan • Dalawahan • Maramihan

Isahan • Iisa lamang inilalarawan. • Ang anyong isahan ay naipakikita sa paggamit ng panlaping pang-isa; tulad ng ma-, ka-, pang-, atb. , nang walng pag-uulit ng unang patinig o katinig-patinig ng salitang-ugat o walang pandang mga, o iba pang salitang nagsasaad ng bilang na higit sa isa. • Halimbawa • magandang bulaklak • Kaklaseng babae

Dalawahan • Naipapakita ang anyong dalwahan sa paggamit ng panlaping magka-, magkasing-, magsing-, o sa paggamit ng pamilang na dalawa o ng salitang kapwa. • Halimbawa: • Magkalahi kami. • Magkasinglaki sina Anne at Anthony.

Maramihan • Ang anyong maramihan ay naipakikita sa pamamgitan ng pantukoy na mga, sa pag-uulit ng unang patinig o katinigpatinig ng salitang-ugat, o sa pag-uulit ng pantig na ka sa mga panlaping magka- at magkasing-; o sa paggamit ng saling nagsasaad ng bilang na higit sa dalawa. • Halimbawa: • Magkakalahi ang mga Pilipino.

URI NG PANG-URI

Uri ng Pang-uri • Panlarawan • Pamilang • Pantangi

Pang-uring Pamilang • Pamilang na patakaran o Kardinal • Ginagamit sa pagbilang o sa pagsasaad ng dami • Pamilang na panunuran o Ordinal • Ginagamit sa pagpapahayag ng pagkakasunud-sunod (ikawalo, pang-una, pangwalo)

Iba pang uri ng pang-uring pamilang • Pamilang na pamahagi • Pamilang ng palansak • Pamilang na pahalaga

Pang-uring Pamilang Kardinal Pamahagi Palansak pahalaga Ordinal

Pamilang na Pamahagi (fraction) • Isang bahagi ng kabuuan • • ikaisang bahagi Ikalawang bahagi Ikaapat na bahagi Kalahati (1/2) Katlo (1/3) Kapat (1/4) Kanim (1/6) Bahagdan (1/100) • Mahigit sa isang bahagi ng kabuuan • • Dalawang-katlo (2/3) dalawang bahagdan (2/100) Tatlong-kapat (3/4) Apat na kalima (4/5) Pito at walong kasampu (7 8/10)

Pamilang na palansak o papangkat-pangkat • Pagsasama-sama ng anumang bilang • Halimbawa: • (Pag-uulit ng pamilang na patakaran) isa-isa, dala-dalawa, pito -pito, walo-walo • (Paggamit ng panlaping -an, -han) isahan, dalawahan, apatan, animan, labing-isahan • (Pag-uulit ng uang patinig o katinig-patinig ng pamilang na patakaran) iisa, dadalawa, tatatlo, lilima, aanim • (Paggamit ng tig-) tig-isa, tig-iisa o tigisa, tiglima, tiglilima, tigapat, tigsampu

Pamilang na Pahalaga • Ginagamit para sa pagsasaad ng halaga ng bagay o mga bagay • Halimbawa: • (Paggamit ng panlaping mang-) mamiso (mang-, isang piso), mamiseta (mang-, isang peseta) • (paggamit ng tig-) tigsampung piso

1. Tigsisiyam 2. Tig-iisang daan 3. Sasandaan 4. Anim na kapito 5. Dalawang-kalima 6. Pito 7. Pitong piso 8. Ikaanim na bahagi 9. Limampung bahagdan 10. Kasiyam na bahagi 11. tatlo-tatlo 12. Waluhan

PAGSASANAY

KAANTASAN NG KASIGHIAN NG PAG-URI

• Lantay • Katamtaman • Pahambing • Magkatulad • Di-magkatulad • Palamang • Pasahol • Pasukdol

Lantay • Ang tuon ng paglalarawan ay nakapokus sa isang bagay lamang. Halimbawa: Ang matalinong estudyante ay nilalapat ang kanyang natututuhan.

Katamtaman • Napapakita ito sa paggamit ng medyo, nang bahagya, nang kaunti, atb. , o sa pag -uulit ng salitang-ugat o dalawang unang pantig nito. Halimbawa: Medyo hilaw ang pagkain. Labis nang bahagya ang pagkain. Masarap-sarap na rin ang pagkain.

Pahambing • Ito ay naglalarawan ng dalawang tao, bagay, lugar, hayop, gawain o pangyayari. • Magkatulad • Di-magkatulad • Palamang • Pasahol

Pahambing na Magkatulad • Gumagamit ng mga panlaping ka-, magka -, sing-, sim-, sin-, magsing-, magsim-, magsin- at salitang pareho, kapwa atb. Halimbawa: Kapwa mahusay ang magkapatid. Magsintaba ang mag-asawa. Sintanda ni Jenny si Jimmy.

Pahambing na Di-magkatulad • Palamang – nakahihigit sa katangian ang isa sa dalwang pinaghahambing. Gumagamit ng higit, lalo, mas, dihamak Halimbawa: Higit na mabuti ang lumaya sa panloob na aspeto kaysa sa pisikal na aspeto.

Pahambing na Di-magkatulad • Pasahol – kulang sa katangian ang isa sa dalawang pinaghahambing. Gumagamit ng di-gaano, kaysa, ditulad, di-gaya, di-hamak Halimbawa: Malayo ang Baguio kaysa Pangasinan. Sariwa ang simoy ng hangin dito, di-tulad ng hangin sa inyo.

Pasukdol • Ang paglalarawan o paghahambing ay nakatuon sa higit sa dalawang bagay o tao. Ang paglalarawan o paghahambing ay maaaring pinakamababa o pinakamataas. Ang paglalarawan ay masidhi kung kaya maaaring gumamit ng mga katagang sobra, ubod, tunay, talaga, saksakan, hari ng __, at kung minsa’y pag-ulit ng pang-uri. (pinaka-, walang kasing-) Halimbawa: Ubod ng tamis ang ngiti ng mga taong tunay na malaya. Pinakatanyag ang aming seksyon dito sa paaaralan.

Sanggunian • Makabagong Balarilang Filipino ni Alfonso Santiago • Pluma I ni Alma Dayag