OSOBOWO JAKO PRZEDMIOT I PODMIOT WYCHOWANIA STRUKTURA OSOBOWOCI

OSOBOWOŚĆ JAKO PRZEDMIOT I PODMIOT WYCHOWANIA

STRUKTURA OSOBOWOŚCI Instrumentalna strona osobowości Wiadomości Umiejętności Procesy poznawcze Zainteresowania Pogląd na świat Samoocena Samokształcenie Kierunkowa strona osobowości System przekonań, ocen, postaw. . .

TEORIE ROZWOJU OSOBOWOŚCI TEORIA NATYWISTYCZNA /zadatki anatomiczno fizjologiczne/ TEORIA ŚRODOWISKOWA /środowisko/

TEORIE WYCHOWANIA INTELEKTUALIZM PEDAGOGICZNY a) b) Przedmiot wychowania – intelekt Od odpowiedniego ukształtowania rozumowania zależą: uczucia, wola i działanie człowieka AKTYWIZM PEDAGOGICZNY Przedmiot wychowania – postępowanie człowieka

SOCJALIZACJA Środowisko Wpływ środowiska Środowisko społeczne Socjalizacja Środowisko wychowawcze Wychowanie Jednostka

CZYNNIKI SOCJALIZACYJNE RODZINA stanowi podstawową komórkę życia społecznego. Spełnia ona wiele takich funkcji, jak: prokreacyjną, usługowo opiekuńczą, socjalizacyjną, psycho-higieniczną, wychowawczą itp. Istnieją różne modele życia rodzinnego: demokratyczny, liberalny, autokratyczny. GRUPA RÓWIEŚNICZA stanowi ważne środowisko społeczne zapewniające podstawowe potrzeby i aspiracje uczniów. Każdy uczeń należy do grup oficjalnych, np. . w klasie szkolnej czy w rodzinie i nieoficjalnych, np. grup funkcjonujących na zasadzie koleżeństwa i przyjaźni, wspólnych zabaw i gier ZAKŁAD PRACY spełnia dwie funkcje: produkcyjną i wychowawczą. Przedsiębiorstwo jest środowiskiem wychowania naturalnego, przez udział pracowników w zorganizowanym procesie pracy i intencjonalnego przez udział pracowników w różnorodnych formach kształcenia. KLASA jest podstawową jednostką organizacyjną, utworzoną w celu osiągnięcia określonego celu. Skupia uczniów znajdujących się na tym samym lub zbliżonym szczeblu rozwoju. Klasa szkolna w miarę zżywania się w toku zajęć lekcyjnych a zwłaszcza poza nimi przekształca się w grupę społeczną, w której tworzą się określone normy, wzory zachowania oraz pewna struktura stosunków społecznych. ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU wywierają wpływ na socjalizację i wychowanie jednostki. Mogą nie tylko dostarczać wzorców zachowania, ale także wpływać na wzbogacenie motywacji, wzrost poziomu aspiracji i stymulację zainteresowań, szczególnie młodzieży.

PROCES WYCHOWANIA Stan wyjściowy osobowości Stan pośredni Stan finalny osobowości Sw Sp 1 Sp 2 Sw Działania wychowawcze d 1 Działania wychowawcze d 2

STRUKTURA PROCESU WYCHOWANIA Syt 1 - n Osx Cx D 1 -n Syt 1 -n – sytuacja wychowawcza, Osx – skutek oddziaływań wychowawczych, Cx – projekt osobowości /cel, wzorzec/, D n-1 – doświadczenie życiowe

DZIEDZINY WYCHOWANIA WYCHOWANIE PRZEZ NAUKĘ jest kształtowaniem tych dyspozycji kierunkowych, które wyznaczają sposób posługiwania się przez jednostkę własnym umysłem i korzystania z własnych możliwości intelektualnych. WYCHOWANIE PRZEZ PRACĘ jest najlepszym sposobem kształtowania charakteru młodych ludzi. W szkolnictwie zawodowym tę formę wychowania realizuje się na zajęciach praktycznej nauki zawodu w warsztatach szkolnych lub zakładach produkcyjnych podejmujących szkolenie uczniów. WYCHOWANIE PRZEZ SZTUKĘ jest kształtowaniem wielorakich postaw człowieka przez przeżywanie określonych dziedzin sztuki oraz własną ekspresję artystyczną. WYCHOWANIE PRZEZ SPORT I WYPOCZYNEK Przyczynia się z jednej strony do podtrzymywania kondycji fizycznej, a z drugiej strony do kształtowania postaw oraz przekonań społecznych. Nadto wymieniona dziedzina aktywności wdraża jednostkę do konstruktywnego spędzania wolnego czasu.

WYCHOWAWCZE FUNKCJE SZTUKI Sztuka czyni człowieka wrażliwym na piękno Sztuka powoduje wzrastanie człowieka w kulturę oraz czynne w niej uczestnictwo. Sztuka jest ważnym czynnikiem porozumiewania się ludzi w płaszczyźnie uczuciowej Sztuka zaspokaja indywidualne potrzeby człowieka Sztuka jest nosicielem określonych treści, które dzięki niej docierają do ludzi.

CELE WYCHOWANIA PRZEZ SPORT I REKREACJĘ FIZYCZNĄ CELE WŁAŚCIWE CELE POŚREDNIE Zapewnienie harmonijnego rozwoju fizycznego, zdrowia i tężyzny fizycznej ukształtowanie sprawności ruchowej Wdrożenie do racjonalnego trybu życia Przyswojenie nawyków higieny pracy i wypoczynku rozbudzenie zamiłowań i potrzeb związanych z uprawianiem kultury fizycznej Rozbudzenie zamilowań dotyczących estetyki kultury fizycznej kształtowanie i rozwijanie postaw i przekonań ideowo społecznych wdrażanie zasad współżycia międzyjednostkowego. Kształcenie wrażliwości estetycznej Kształcenie postaw samokontroli, samooceny, dzielności osobistej itp.

PROCES KSZTAŁTOWANIA SIĘ KOLEKTYWU Organizowanie zespołu wokół konstruktywnych celów i zadań. Cele te – konkretne, dostatecznie różnorodne i składające do działania zespołowego – ustalają wspólnie wszyscy wychowankowie, wszyscy też uczestniczą w ich realizacji. Konsolidowanie zespołu wychowawczego przez wspólne działanie. Wychowawca włącza w coraz szerszym zakresie członków zespołu do kierowania zespołem w formie planowania, organizowania, koordynacji, kontroli oraz oceniania jego członków. Dzięki temu dokonuje się stopniowo uspołecznienie działań członków zespołu. Przekazywanie zespołowi zasadniczych funkcji związanych z kierowaniem zespołem. Jest ono możliwe, gdy zespół osiągnął pewną zdolność do: samokontroli i samodyscypliny. Osiągnięcie tego stanu rozwoju zespołu związane jest z pełną samorządnością.

PROCES WYCHOWANIA SPOŁECZNO - MORALNEGO Wdrażanie wychowanków do moralnego postępowania, rozbudzanie i wzmacnianie pozytywnej motywacji, stosowanie różnych środków zachęty w celu skłonienia wychowanka do podjęcia zalecanego postępowania Rozwijanie i utrwalanie dyspozycji do moralnego postępowania, regularne wzmacnianie pożądanych moralnie zachowań za pomocą nagród, przy jednoczesnym tłumieniu zachowań niepożądanych, stosowanie kar Uświadomienie wychowankom celów i zasad postępowania moralnego, doprowadzenie do zrozumienia przez wychowanków sensu swoich obowiązków oraz potrzeby uczuciowe wprowadzenie ich w sytuacje społeczne Kształtowanie sądów i przekonań moralnych, pobudzanie wychowanków do wyrażania własnych sądów dotychczasowych początkowo konkretnych, a potem bardziej ogólnych problemów Rozwijanie wiedzy wychowanków dotyczącej zachowań moralnych, ukazywanie różnych sposobów rozwiązywania problemów życia społecznego, ukazywanie związków między faktami społecznymi a działaniami ludzkimi

FORMY WYCHOWANIA ZE WZGLĘDU NA TREŚĆ DZIAŁALNOŚCI WYCHOWANKÓW ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ORGANIZACJI WYCHWANIA -działalność poznawczo – naukowa -działalność gospodarcza -działalność artystyczna i twórcza -użytkowanie dóbr materialnych i duchowych -działalność techniczna -działalność indywidualna -działalność zespołowa -działalność zbiorowa, a w niej: samorządowa, spółdzielcza, współzawodnictwo, współrealizacja zadania

METODY WYCHOWANIA Metody wpływu osobistego -wysuwanie sugestii -perswazja -działanie przykładem osobistym -wyrażanie aprobaty i dezaprobaty Metody wpływu sytuacyjnego Metody wpływu społecznego -modyfikacja celów zespołu -kształtowanie nowych norm postępowania -przekształcanie struktury wewnętrznej zespołu -nadawanie właściwego kierunku kontroli społecznej Samowychowanie -nagradzanie wychowawcze -Idealizacja -karanie wychowawcze -Samopoznanie -instruowanie -Samoocena wstępna -organizowanie doświadczeń -Działania samorealizacyjne -przydzielanie funkcji i ich ról społecznych -Aspiracje perfekcjonostyczne -Samoocena końcowa

SYSTEM DYDAKTYCZNY to całokształt zasad organizacyjnych oraz treść, metody i środki nauczania – uczenia się, tworząc spójną wewnętrznie strukturę i podporządkowane realizacji społecznie akceptowanych celów kształcenia Trzy kryteria systemu dydaktycznego: A – RELACJA NAUCZANIA DO UCZENIA SIĘ B – ISTOTA POZNANIA W PROCESIE DYDAKTYCZNYM C – ISTOTA CZŁOWIEKA I JEGO ROLA W UCZENIU SIĘ

RELACJA NAUCZANIA DO UCZENIA SIĘ A. B. C. proces N nauczania u System dydaktyki niemieckiego filozofa i pedagoga J. F. Herbarta /1776 -1841/ stanowiący podstawę tzw. szkoły tradycyjnej. System dydaktyki progresywistycznej amerykańskiego filozofa i pedagoga J. Deweya /1859 -1952/ oraz niemieckiego pedagoga G. Kerschensteinera /1854 -1932/ czynności proces N nauczania proces u N uczenia się czynności u dydaktyczny uczenia się Proces nauczania uczenia się, z dodaniem, że nauczycielowi wyznacza się rolę organizatora i kierownika procesu uczenia się. Taka sytuacja ma miejsce we współczesnym systemie dydaktycznym, określanym często jako partnerski

ISTOTA POZNANIA A/ DYDAKTYKI HERBARTOWSKIEJ – uczenie się ma polegać na kojarzeniu wyobrażeń i pojęć, a zatem rozwijaniu pamięci i wyobraźni, B/ DYDAKTYKI PROGRESYWISTYCZNEJ – uczenie się ma polegać na uruchamianiu myślenia i tym sposobem zdobyta wiedza powinna stanowić instrument w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych, C/ WSPÓŁCZESNEJ DYDAKTYKI – uczenie traktuje jako proces poznawczy, w którym można wyodrębnić – poznanie zmysłowe, poznanie umysłowe /myślenie/ i działanie praktyczne.

ISTOTA CZŁOWIEKA a/ system dydaktyki herbartowskiej zasadzał filozofii i indywidualistycznej psychologii, priorytetowe w kształceniu uważano procesy humanistyczne, co było konsekwencją przyjętej istocie duchowej, się na spekulatywnej według których za intelektualne i treści tezy o człowieku jako b/ system dydaktyki progresywistycznej opierał się na filozofii pragmatystycznej, według której należało wychowywać człowieka czynu, człowieka posiadacza – stąd preferowano aktywne uczenie się przez działanie, c/ system dydaktyki współczesnej opierający się na filozofii materializmu dialektycznego i historycznego oraz wskazujący na człowieka jako wartość najwyższą, wobec której wszystkie inne wartości mają znaczenie instrumentalne, stąd też polska dydaktyka wskazuje na dobór różnorodnych treści, metod i środków w procesie dydaktyczno – wychowawczym szkoły.

TEORIE DOBORU TREŚCI TEORIA MATERIALIZMU DYDAKTYCZNEGO /encyklopedyzmu/, teza główna: wyposażyć ucznia w duży zasób wiedzy, szczególnie przyrodniczej niezbędnej do zrozumienia innych dziedzin rzeczywistości, TEORIA FORMALIZMU DYDAKTYCZNEGO, główna teza: wyposażyć ucznia w treść stanowiącą środek pomocy w rozwijaniu zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów, TEORIA UTYLITARYZMU DYDAKTYCZNEGO, teza główna: organizować uczenie się uczniów przede wszystkim poprzez działalność praktyczną, TEORIA MATERIALIZMU FUNKCJONALNEGO w dydaktyce, teza główna: wyeksponować treści o walorach światopoglądowych i ideach przewodnich, np. ideę zależności funkcjonalnych w matematyce czy ideę ewolucji w biologii.