Przedmioty stosunku cywilnoprawnego STOSUNEK PRAWNY Relacja midzy dwoma

Przedmioty stosunku cywilnoprawnego

STOSUNEK PRAWNY Relacja między dwoma (lub więcej) podmiotami, istniejąca ze względu na obowiązywanie normy prawnej, która wyznacza jednemu podmiotowi (lub podmiotom) określone zachowanie względem drugiego podmiotu (lub podmiotom).

STOSUNEK CYWILNOPRAWNY Poszczególne obowiązki lub uprawnienia, połączone więzią funkcjonalną, tworzą stosunek cywilnoprawny. Przykład – sprzedaż.

Obowiązek pewnego zachowania się na rzecz określonego podmiotu Art. 535 KC Pojęcie umowy sprzedaży § 1. Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. 2 podmioty (adresat normy i uprawniony).

Sprzedaż Sprzedający jako adresat normy (kupujący jest uprawnionym) Kupujący jako adresat normy (sprzedający jest uprawnionym) Przeniesienie własności rzeczy Zapłata ceny Wydanie rzeczy Odebranie rzeczy

ELEMENTY STOSUNKU CYWILNOPRAWNEGO • Strony podmioty zobowiązane i uprawnione • Treść uprawnienia i obowiązki podmiotów • Przedmiot zachowania, do którego strona stosunku jest zobowiązana (niekiedy oznacza także dobro, do którego zachowania te się odnoszą)

ZACHOWANIA, DO KTÓREGO STRONA STOSUNKU JEST ZOBOWIĄZANA Obowiązki sprzedająceg o Obowiązki kupującego Przeniesienie własności rzeczy Zapłata ceny Wydanie rzeczy Odebranie rzeczy

DOBRO, DO KTÓREGO ZACHOWANIA STRON STOSUNKU CYWILNOPRAWNEGO SIĘ ODNOSZĄ - rzeczy, przedmioty materialne niebędące rzeczami, dobra niematerialne („przedmiotu stosunku cywilnoprawnego”)

Pojęcie rzeczy • Art. 45 KC Definicja rzeczy Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne. Materialne części przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym, na tyle wyodrębnione (w sposób naturalny lub sztuczny), że mogą stanowić samoistny przedmiot obrotu.

Rzeczy • Rzeczami nie są np. : • dobra niematerialne (utwory literackie, naukowe), • Prawa niematerialne • Ze względu na brak samoistności rzeczami nie są: • Złoża minerałów • Res omnium communes (np. woda płynąca) • Zwierzęta dzikie, żyjące na wolności.

Prawna klasyfikacja rodzajów rzeczy • Rzeczy w obrocie (res in commertio) • Rzeczy wyłączone z obrotu (res extra commertium) • Rzeczy ograniczone w obrocie

Prawna klasyfikacja rodzajów rzeczy RZECZY RUCHOME I NIERUCHOMOŚCI • Ustawodawca definiuje pojęcie nieruchomości. Definicję ruchomości wyprowadzamy a contrario z definicji nieruchomości. • Art. 46. Definicja nieruchomości • § 1. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Prawna klasyfikacja rodzajów rzeczy -nieruchomości • Grunty – wyodrębnione części powierzchni ziemskiej • Budynki – jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności (przykład – budynek wzniesiony przez użytkownika wieczystego na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste); jeśli brak przepisów szczególnych, stanowią część składową nieruchomości (art. 48 kc) • Nieruchomości lokalowe – ustawa o własności lokali

Prawna klasyfikacja rodzajów rzeczy -nieruchomości. Art. 461. Definicja nieruchomości rolnej • Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

Prawna klasyfikacja rodzajów rzeczy • Rzeczy oznaczone co do tożsamości oznaczenie rzeczy wg jej indywidualnych cech • Rzeczy oznaczone co do gatunku występują w obrocie w większej masie, są zamienne • Odrębny mechanizm przeniesienia własności! • Art. 155 KC • § 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. • § 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.

Prawna klasyfikacja rodzajów rzeczy • Rzeczy podzielne • Rzeczy niepodzielne • Czy da się rzecz podzielić bez istotnej zmiany samego przedmiotu lub jego wartości?

Prawna klasyfikacja rodzajów rzeczy -podsumowanie • 1. rzeczy występujące w obrocie, rzeczy ograniczone w obrocie, rzeczy poza obrotem • 2. rzeczy ruchome i nieruchomości • 3. rzeczy oznaczone co do tożsamości i co do gatunku • 4. rzeczy podzielne i niepodzielne

Czy zwierzęta są rzeczami? • DEREIFIKACJA – zwierzęta nie są rzeczami, choć stosujemy do nich odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy. • art. 1 ustawy o ochronie zwierząt zwierzę jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą, a człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.

Czy pieniądze są rzeczami? • pieniądze pełnią swoją rolę w obrocie wyniku przyznanej przez państwo mocy umarzania zobowiązań pieniężnych, • rzeczami sensu stricto, z reguły oznaczonymi co do tożsamości, są numizmaty • zasada nominalizmu pieniężnego • art. 3581 KC: § 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. § 2. Strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. § 3. W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie. § 4. Z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. § 5. Przepisy § 2 i 3 nie uchybiają przepisom regulującym wysokość cen i innych świadczeń pieniężnych.

Papiery wartościowe • Papier wartościowy – dokument dłużny (stwierdzający istnienie stosunku prawnego), opiewający na wierzytelność lub inne prawo podmiotowe, którego przedłożenie osobie zobowiązanej jest niezbędne do zrealizowania uprawnień.

Części składowe rzeczy i przynależności • Części składowe v połączenie w sensie fizycznym, na tyle mocne, że odłączenie spowodowałoby zasadnicze zmiany bądź to dla całości, bądź dla części przedmiotu odłączanego v przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią części składowych! v. Nie może być odrębnym przedmiotem własności ani innych praw rzeczowych

Części składowe rzeczy i przynależności • Art. 48 KC • Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. • Art. 50. Prawa częściami składowymi gruntu Za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z jej własnością.

Części składowe rzeczy i przynależności • Art. 48 KC Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. • Art. 49 KC § 1. Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. • odrębna własność budynków: ü budynki wzniesione lub nabyte przez użytkownika wieczystego (art. 235 § 1 KC), ü budynki przekazane lub wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na gruncie Skarbu Państwa (art. 272 § 1 i 2 KC) ü budynki wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na gruncie stanowiącym wkład gruntowy członka spółdzielni (art. 279 § 1 KC). Dodajmy, że w tych przypadkach budynki stanowią odrębną nieruchomość.

Części składowe rzeczy i przynależności • Przynależnościami są rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi. • Nie może być przynależnością rzecz nie należąca do właściciela rzeczy głównej. • Przynależność nie traci tego charakteru przez przemijające pozbawienie jej faktycznego związku z rzeczą główną. • Czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek także względem przynależności, chyba że co innego wynika z treści czynności albo z przepisów szczególnych.

Pożytki rzeczy • Naturalne • Cywilne • Pożytki praw • Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy. • Pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego. • Pożytkami prawa są dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.

przedsiębiorstwo • Zespół składników materialnych i niematerialnych, przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. • Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Gospodarstwo rolne • Art. 553 KC Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Kazus 1 • 76 - letnia Eugenia R. postanowiła zapisać swemu kotu, Ciastkowi, drewnianą szopę. Napisała testament, w którym znalazło się sformułowanie: „mojemu kotu, Ciastkowi, zapisuję nieruchomość budynkową – szopę, położoną na podwórzu przy mym domu. ” 1. Czy kot może dziedziczyć? 2. Czy szopa stanowi nieruchomość?

Kazus 2 • Ksymena G. zasadziła w przydomowym ogrodzie różane krzewy, które obrodziły pięknymi kwiatami. Ksymena postanowiła sprzedać kwiaty swej sąsiadce, Serafinie O. 1. Proszę określić, jaki rodzaj rzeczy stanowią kwiaty przed ich zerwaniem. 2. Proszę określić, czy sprzedane kwiaty będą mieścić się w cywilnoprawnej kategorii pożytków, a jeśli tak – jaki rodzaj pożytków stanowią?