Wychowanie fizyczne w szkole podstawowej nowa podstawa programowa

Wychowanie fizyczne w szkole podstawowej (nowa podstawa programowa) Dr Eligiusz Madejski

Wychowanie fizyczne w edukacji wczesnoszkolnej Podstawowe założenia : - cztery godziny wychowania fizycznego tygodniowo, - zajęcia mogą prowadzić nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej lub nauczyciele wychowania fizycznego, - zakres wymagań z wiadomości i umiejętności ustalono oddzielnie dla ucznia kończącego klasę pierwszą oraz kończącego klasę trzecią, - dalej obowiązuje ocena opisowa, lecz w klasie III ocena ta może być uzupełniona stopniem szkolnym.

Podstawa programowa – klasy I - III Wychowanie fizyczne. Kształtowanie sprawności fizycznej dzieci i edukacja zdrowotna. Uczeń kończący klasę pierwszą: 1) uczestniczy w zajęciach rozwijających sprawność fizyczną, zgodnie z regułami; 2) potrafi: a) chwytać piłkę, rzucać nią do celu i na odległość, toczyć ją i kozłować, b) pokonywać przeszkody naturalne i sztuczne, c) wykonywać ćwiczenia równoważne; 3) dba o to, aby prawidłowo siedzieć w ławce, przy stole itp. ;

4) wie, że choroby są zagrożeniem dla zdrowia i że można im zapobiegać poprzez: szczepienia ochronne, właściwe odżywianie się, aktywność fizyczną, przestrzeganie higieny; właściwie zachowuje się w sytuacji choroby; 5) wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych (np. środków czystości, środków ochrony roślin); 6) wie, że dzieci niepełnosprawne znajdują się w trudnej sytuacji i pomaga im. Podane umiejętności dotyczą dzieci o prawidłowym rozwoju fizycznym. Umiejętności dzieci niepełnosprawnych ustala się stosownie do ich możliwości.

Wychowanie fizyczne i edukacja zdrowotna. Uczeń kończący klasę trzecią: 1) w zakresie sprawności fizycznej: a) realizuje marszobieg trwający co najmniej 15 minut, b) umie wykonać próbę siły mięsni brzucha oraz próbę gibkości dolnego odcinka kręgosłupa; 2) w zakresie treningu zdrowotnego: a) przyjmuje pozycje wyjściowe i ustawienia do ćwiczeń oraz wykonuje przewrót w przód, b) skacze przez skakankę, wykonuje przeskoki jednonóż i obunóż nad niskimi przeszkodami, c) wykonuje ćwiczenia równoważne bez przyboru, z przyborem i na przyrządzie;

3) w zakresie sportów całego życia i wypoczynku: a) posługuje się piłką: rzuca, chwyta, kozłuje, odbija i prowadzi ją, b) jeździ np. na rowerze, wrotkach; przestrzega zasad poruszania się po drogach, c) bierze udział w zabawach, mini grach terenowych, zawodach sportowych, respektując reguły i podporządkowując się decyzjom sędziego, d) wie, jak należy zachować się w sytuacjach zwycięstwa i radzi sobie z porażkami w miarę swoich możliwości;

4) w zakresie bezpieczeństwa i edukacji zdrowotnej: a) dba o higienę osobistą i czystość odzieży, b) wie, jakie znaczenie dla zdrowia ma właściwe odżywianie się oraz aktywność fizyczna, c) wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych niezgodnie z przeznaczeniem, d) dba o prawidłową postawę, np. siedząc w ławce, przy stole, e) przestrzega zasad bezpiecznego zachowania się w trakcie zajęć ruchowych; posługuje się przyborami sportowymi zgodnie z ich przeznaczeniem, f) potrafi wybrać bezpieczne miejsce do zabaw i gier ruchowych; wie, do kogo zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia.

Komentarz do podstawy programowej wf – I etap edukacji Ad. I Należy rozwijać umiejętności i wiadomości umożliwiające udział w zabawach i grach ruchowych organizowanych w szkole oraz podejmowanych w czasie spontanicznej aktywności fizycznej w czasie wolnym. Warto prezentować również zabawy i gry ruchowe dostosowane do warunków panujących na przydomowych podwórkach i placach zabaw. Ad. 1. a. Marszobieg polega na pokonywaniu dystansu w dowolny sposób (marszem, truchtem, biegiem) nieprzerwanie przez 15 minut bez współzawodnictwa. Zalecany jest bieg z liderem, który ułatwia dzieciom właściwe rozłożenie sił na dystansie. Przebyty dystans może być wskazówką do oceny wydolności fizycznej dziecka. Zanim dziecko weźmie udział w marszobiegu trwającym 15 minut, konieczne jest przygotowanie go do tego zadania za pomocą krótszych, stopniowo wydłużanych marszobiegów. Ze względu na monotonię takiej aktywności, szczególnie istotne jest utrzymywanie ciągłej motywacji do ukończenia marszobiegu. Należy również pamiętać, że każde dziecko powinno mieć możliwość pokonania trasy marszobiegu w indywidualnym tempie, dyktowanym własnymi możliwościami.

Ad. 1. b. Wskazane próby sprawności łącznie z marszobiegiem umożliwiają ocenę sprawności fizycznej. Wskazany jest taki dobór, aby diagnozować zdolności motoryczne powiązane ze zdrowiem: gibkość kręgosłupa oraz siłę i wytrzymałość mięśni brzucha. Wyniki oceny zdolności motorycznych można odnosić do norm rozwojowych, natomiast wszelkie porównania wyników między dziećmi są dopuszczalne jedynie w sytuacji ich aprobaty dla takiej sytuacji. Wyniki prób sprawności powinny stanowić punkt wyjścia do określania indywidualnych potrzeb ucznia w zakresie aktywności fizycznej. Pomiaru sprawności należy dokonywać przynajmniej dwa razy w ciągu roku szkolnego. Ad. 2. a. Uczeń powinien rozpoznawać i wykonywać w klasie pierwszej 6, w drugiej 9, a w trzeciej 12 wybranych pozycji wyjściowych do ćwiczeń, z proponowanych: postawa zasadnicza, stanie jednonóż, siad prosty, siad rozkroczny, siad skrzyżny, siad skulony, klęk podparty, przysiad podparty, podpór przodem, podpór tyłem, leżenie przodem, leżenie tyłem, leżenie przewrotne, leżenie przerzutne. Ponadto uczeń powinien umieć ustawić się w szeregu, dwuszeregu, rzędzie i kole.

Ad. 3. b. Stwarzając uczniom możliwość udziału w rywalizacji, np. w ramach zabaw i gier ruchowych należy oprócz naturalnej chęci zwycięstwa, rozwijać motywacje i uczucie satysfakcji związane z faktem udziału w aktywności fizycznej. W czasie rywalizacji należy eksponować wszelkie przejawy zachowania zgodnego z podstawowymi normami fair play, ze szczególnym uwzględnieniem podporządkowania się decyzjom sędziego. Ad. 4. a. Wśród zabiegów higienicznych należy zwrócić szczególną uwagę na te, które oddalają ryzyko utraty zdrowia, np. mycie rąk przed jedzeniem i po skorzystaniu z toalety. Warto również na miarę możliwości szkoły, upowszechniać wzorce praktyk higienicznych bezpośrednio związanych z podejmowaniem aktywności fizycznej, np. : przebieranie się do ćwiczeń oraz mycie całego ciała.

Wychowanie fizyczne w klasach IV-VI Podstawowe założenia : - 4 godz. wf tygodniowo, 2 godz. realizowane w systemie klasowo-lekcyjnym i 2 godz. w systemie fakultatywnym, jako zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne (obowiązkowe co do udziału, jednak umożliwiające wybór treści); - szkoła w ramach obowiązkowego wychowania fizycznego umożliwia uczniom uczestnictwo w fakultetach realizowanych w formie zajęć pozalekcyjnych lub pozaszkolnych; - Szkoła organizuje fakultety o profilu: - sportowym, - rekreacyjno-zdrowotnym, - tanecznym, - turystycznym.

Fakultet sportowy; umożliwia uprawianie dyscypliny sporu oraz udział w systemie pozaszkolnej rywalizacji sportowej dzieci. Szkoła przedstawia uczniom oraz ich rodzicom (prawnym opiekunom) wykaz dyscyplin do wyboru. Udział w tym fakultecie może być uzależniony od selekcji uwzględniającej predyspozycje ucznia do uprawiania dyscypliny sportu.

Fakultet rekreacyjno-zdrowotny; umożliwia aktywność fizyczną służącą zdrowiu, wypoczynkowi lub zabawie oraz udział w systemie wewnątrzszkolnej rywalizacji sportowej dzieci. Realizacja tego fakultetu jest nastawiona na przygotowywanie uczniów do systematycznej aktywności fizycznej w czasie wolnym, ze świadomością wynikających z tego korzyści zdrowotnych. Fakultet może zawierać jedną lub kilka form aktywności fizycznej. Szkoła przedstawia uczniom oraz ich rodzicom (prawnym opiekunom) wykaz form aktywności fizycznej do wyboru, w tym zajęcia kompensacyjno-korekcyjne. Udział w tym fakultecie, z wyjątkiem zajęć kompensacyjno-korekcyjnych, nie może być wynikiem selekcji uwzględniającej sprawność i uzdolnienia uczniów. W ramach tego fakultetu istnieje możliwość organizacji zajęć dla dzieci z przeciwwskazaniami do wykonywania niektórych ćwiczeń fizycznych.

Fakultet taneczny; umożliwia udział w tanecznych formach aktywności fizycznej połączonej z elementami wiedzy o muzyce. Fakultet może obejmować jedną lub kilka form tańca. Szkoła przedstawia uczniom i ich rodzicom (prawnym opiekunom) formy tańca do wyboru. Udział w tym fakultecie nie może być wynikiem selekcji uwzględniającej sprawność i uzdolnienia uczniów. Fakultet turystyczny; umożliwia udział w aktywności fizycznej połączonej z elementami krajoznawstwa i ekologii. Szkoła przedstawia uczniom oraz ich rodzicom (prawnym opiekunom) wykaz form turystyki do wyboru. Udział w tym fakultecie nie może być wynikiem selekcji uwzględniającej sprawność i uzdolnienia uczniów.

Podstawa programowa – klasy IV - VI Cele kształcenia - wymagania ogólne Bezpieczne uczestnictwo w aktywności fizycznej o charakterze rekreacyjnym i sportowym ze zrozumieniem jej znaczenia dla zdrowia: 1) udział w aktywności fizycznej ukierunkowanej na zdrowie, wypoczynek i sport; 2) stosowanie zasad bezpieczeństwa podczas aktywności fizycznej; 3) poznawanie własnego rozwoju fizycznego i sprawności fizycznej oraz praktykowanie zachowań prozdrowotnych.

Treści nauczania- wymagania szczegółowe 1. Diagnoza sprawności fizycznej i rozwoju fizycznego. Uczeń: 1) wykonuje bez zatrzymania marszowo-biegowy test Coopera; 2) wykonuje próby sprawnościowe pozwalające ocenić wytrzymałość tlenową, siłę mięśni posturalnych i gibkość dolnego odcinka kręgosłupa oraz z pomocą nauczyciela interpretuje uzyskane wyniki; 3) dokonuje pomiarów wysokości i masy ciała oraz z pomocą nauczyciela interpretuje ich wyniki; 4) ocenia własną postawę ciała.

2. Trening zdrowotny. Uczeń: 1) mierzy tętno w spoczynku i po wysiłku; 2) wymienia zasady i metody hartowania organizmu; 3) demonstruje po jednym ćwiczeniu kształtującym wybrane zdolności motoryczne oraz ułatwiające utrzymywanie prawidłowej postawy ciała, 4) wykonuje próbę wielobojową składającą się z biegu, skoku i rzutu; 5) wykonuje przewrót w przód z marszu oraz przewrót w tył; 6) wykonuje prosty układ gimnastyczny.

3. Sporty całego życia i wypoczynek. Uczeń: 1) organizuje w gronie rówieśników zabawę, grę ruchową, rekreacyjną, stosując przepisy w formie uproszczonej; 2) stosuje w grze: kozłowanie piłki w biegu ze zmianą kierunku ruchu, prowadzenie piłki w biegu ze zmianą kierunku ruchu, podanie piłki oburącz i jednorącz, rzut piłki do kosza, rzut i strzał piłki do bramki, odbicie piłki oburącz sposobem górnym; 3) omawia zasady aktywnego wypoczynku.

4. Bezpieczna aktywność fizyczna i higiena osobista. Uczeń: 1) omawia sposoby postępowania w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia; 2) korzysta bezpiecznie ze sprzętu i urządzeń sportowych, 3) stosuje zasady samoasekuracji; 4) omawia zasady bezpiecznego zachowania się nad wodą i w górach; 5) omawia sposoby ochrony przed nadmiernym nasłonecznieniem; 6) dobiera strój i obuwie sportowe do ćwiczeń w zależności od miejsca zajęć oraz warunków atmosferycznych.

5. Sport. Uczeń: 1) wyjaśnia, dlaczego należy przestrzegać ustalonych reguł w trakcie rywalizacji sportowej; 2) uczestniczy w sportowych rozgrywkach klasowych w roli zawodnika, stosując zasady „czystej gry”: szacunku dla rywala, respektowania przepisów gry, podporządkowania się decyzjom sędziego, podziękowania za wspólną grę; 3) wyjaśnia zasady kulturalnego kibicowania. 6. Taniec. Uczeń: 1) wykonuje improwizację ruchową do wybranej muzyki; 2) wyjaśnia, jak należy zachować się na zabawie tanecznej, w dyskotece.

Komentarz do podstawy programowej wf – II etap edukacji Ad 1. 1. Test Coopera jest próbą marszowo-biegową, co oznacza, że w jej czasie dopuszczalny jest zarówno bieg jak i marsz. Wykonanie testu Coopera musi być poprzedzone gruntownym przygotowywaniem do niego, np. za pomocą kilkuminutowych, stopniowo wydłużanych biegów. W miarę postępującej adaptacji do wysiłku, warto wydłużyć pokonywany dystans powyżej czasu trwania testu Coopera. Ocenę wydolności należy dokonywać przynajmniej dwa razy w ciągu roku szkolnego. W czasie próby uczeń musi mieć zagwarantowane prawo do indywidualnego tempa dostosowanego do własnych możliwości. Przed przystąpieniem po raz kolejny do testu Coopera należy przypomnieć uczniom ich wcześniejsze wyniki zachęcając do ich poprawy. Nie należy natomiast zachęcać do rywalizacji między uczniami.

Ad 1. 2. Rozwijanie umiejętności wyboru właściwych prób oceniających zdolności motoryczne musi być połączone z rozwojem wiadomości na temat sprawności fizycznej, w szczególności o sile, wytrzymałości tlenowej oraz gibkości. Testowanie sprawności powinno być prowadzone z rozwagą, życzliwością i dawać zadowolenie. Wyniki testowania winny być odnoszone do norm rozwojowych i omawiane z uczniami oraz rodzicami, natomiast wszelkie porównania wyników między dziećmi są dopuszczalne jedynie w sytuacji ich aprobaty dla takiej sytuacji. Jeśli używany jest jakiś system nagród związanych z testowaniem, to winien on być motywujący dla wszystkich uczniów. Pomiar sprawności nie powinien kojarzyć się uczniom z rywalizacją między rówieśnikami. Niedopuszczalne jest formułowanie oceny z wychowania fizycznego na podstawie wyników testów sprawności fizycznej, w tym również postępu sprawności. W czasie takiej lekcji ocenę z wychowania fizycznego można formułować na podstawie poziomu i postępu wiadomości i umiejętności związanych z wyborem przez ucznia prób sprawności. Ad. 2. 4. Próba wielobojowa może składać się z biegu na 60 m, skoku w dal lub wzwyż i rzutu piłką palantową. W klasie VI może również polegać na udziale w Lekkoatletycznym Czwórboju (z przeliczeniem wyników na punkty).

Ad. 2. 6. W układzie gimnastycznym uczeń powinien wykazać się umiejętnością łączenia przewrotów w przód i w tył z innymi ćwiczeniami kształtującymi i zwinnościowo-akrobatycznymi uwzględnionymi przez nauczyciela w programie nauczania. Ad. 3. 2. Nauczanie i doskonalenie umiejętności ruchowych jest podporządkowane możliwościom wykorzystania ich w zabawach i grach w szkole i poza nią. Ocena umiejętności ruchowych powinna być dokonywana przede wszystkim w działaniu, najlepiej w trakcie zabaw lub gier. W czasie lekcji warto prezentować również zabawy i gry ruchowe dostosowane do warunków panujących na przydomowych podwórkach i placach zabaw. Nauczyciel w czasie lekcji winien rozwijać wiadomości i umiejętności związane z samodzielną organizacją zabaw i gier ruchowych.