OSMANLI DEVLETNN DAILMA DNEM 1792 1914 DAILMA DNEM

OSMANLI DEVLETİ’NİN DAĞILMA DÖNEMİ (1792 -1914)

DAĞILMA DÖNEMİ PADİŞAHLARI IV. Mustafa (1807 -1808) II. Mahmud (1808 -1839) Abdülmecid (1839 -1861) Abdülaziz (1861 -1876) V. Murad (1876) II. Abdülhamid (1876 -1909) V. Mehmed Reşad (1909 -1918) VI. Mehmed Vahideddin (1918 -1922)

Dönemin Sınırları ve Özellikleri 1792 Yaş Antlaşması 1922 Saltanatın kaldırılması Çok büyük toprak kayıpları ve askeri mağlubiyetler Uluslararası politikanın rüzgarında savrulan Osmanlı Büyük ıslahat hareketleri Anayasal sisteme geçiş

Dönemin Özel Tanımları Şark Meselesi: Avrupa’nın Müslüman dünyası ve onun temsilcisi olan Osmanlı Devleti’ne dair bakışını ifade eder. Şark Meselesi’nde hedef; Balkan Hıristiyanlarını özgürleştirmek, Müslümanları (Türkler) Anadolu’dan atmak, Bizans’ı yeniden canlandırmak Hasta Adam: Rus Çarı Nikola 1853’te Osmanlı Devleti için kullanmıştır. Denge Politikası: Osmanlı devlet adamlarının devletin ayakta durabilmesi için uyguladığı politikadır. III. Selim zamanında Mısır’ın Napoleon tarafından işgalinden sonra devreye giren bu siyasette Avrupa’nın büyük güçleri arasındaki rekabetten yararlanmak istenmiştir.

III. SELİM DÖNEMİ (1789 -1807) 1791 Ziştovi ve 1792 Yaş Antlaşmaları Napoleon Bonaparte ve Mısır Meselesi 1798 Fransa ile Avusturya arasındaki Campo Formio Antlaşması Mısır’ın Fransa için önemi Stratejik konumu İngiltere-Hint sömürgeleri bağı Fransız İhtilali düşüncesi Osmanlı’nın İngiltere ve Rusya’dan yardım talebi ve denge siyasetinin başlaması Mısır’a donanma sevkiyatı ve Amiral Nelson Akka Müdafii Cezzar Ahmed Paşa 1801 El Ariş Antlaşması 1802 Paris Antlaşması

1804 Sırp İsyanı Milliyetçilik akımı, Sırp topraklarındaki yönetim zafiyeti, Avusturya, Rusya ve Fransa’nın kışkırtmaları Kara Yorgi 1806 -1812 Osmanlı-Rus Savaşı 1812 Bükreş Ant ve Sırplara ayrıcalık hakkı 1815 Miloş Obrenoviç Kabakçı Mustafa İsyanı Yeniliklere ve yeni vergilere karşı oluşan tepki Yeniçeri - Nizam-ı Cedid mücadelesi

III. Selim dönemi ıslahatları Nizam-ı Cedid kavramı Köprülü Fazıl Ahmed Paşa Dar anlam / Geniş anlam III. Selim’in şehzadeliği Baron de Tott Fransa Kralı XVI. Louis 1791 Ebubekir Ratip Efendi Avusturya İstişare ve meşveret / 22 layiha Askeri Islahatlar 1793 Bostancı Tüfenkçileri İrad-ı Cedid Akka müdafaası ve Asakir-i Şahane algısı 1795 Mühendishane-i Berri-i Hümayun Küçük Hüseyin Paşa

Diplomasi Alanındaki Islahatlar Daimi elçilikler ve konsolosluklar Amaç ne? 1793 ilk daimi elçilik İngiltere Yusuf Agah Efendi İngiltere İbrahim Afif Efendi Viyana Seyyid Ali Efendi Berlin Mehmed Said Halet Efendi Paris Başarı durumu? Sonuç Öncekilere nazaran daha bilinçli planlı programlı Cesur ve köklü değişim çabası Yenilikçi ruhun oluşumuna ilk katkı

IV. MUSTAFA DÖNEMİ (1807 -1808) Kabakçı Rusçuk Mustafa İsyanı ayanı Alemdar Mustafa Paşa Temmuz Kasım 1808 Mahmud’un tahta çıkışı 1808 IV. Mustafa’nın vefatı

II. MAHMUD DÖNEMİ (1808 -1839) 1806 -1812 Osmanlı – Rus Savaşın Nedenleri 1792 bu yana sakin ilişkiler; hatta Mısır konusunda işbirliği Osmanlı Devleti’nin Rus yanlısı Eflak ve Boğdan beylerini görevden alması Çanakkale Boğazı önünde ve Ege açıklarında deniz mücadeleleri Kabakçı Mustafa İsyanı IV. Mustafa devri kargaşası II. Mahmud’un tahta çıkışı İngilizlerle ittifak 5 Ocak 1809 Kala-i Sultaniye Antlaşması

1812 Rusya üzerindeki Fransız baskısının artması 28 Eylül 1812 Bükreş Antlaşması Eflak ve Boğdan Osmanlı’ya iade Prut Nehri sınır Sırbistan’a ayrıcalık (bir ilk) Tuna Nehri’nde Rus serbestliği 1821 Yunan İsyanı Eflak Alexander Ipsilanti Mora Filik-i Eteryacı Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa’dan yardım Mısır donanmasının başarısı ve Avrupa’nın endişesi 20 Ekim 1827 Navarin faciası Mora’da Fransız askeri, Mısır’da İngiliz donanması ve Rusya’nın savaş ilanı

Akkerman Antlaşması (7 Ekim 1826) 1812 Bükreş Antlaşması’nın açık hale getirilmesi bahanesi Rus tüccarlara serbestiyet Eflak ve Boğdan yönetimlerini değiştirirken Rus onayı şartı 1828 -1829 Osmanlı – Rus Savaşı Nedenleri Navarin Faciası Akkerman’ın feshi Çanakkale Boğazı’nın Rus gemilerine kapatılması Edirne, Kars ve Erzurum’un işgali 14 Eylül 1829’da Edirne Antlaşması imzalandı. Yunanistan’ın bağımsızlığı Eflak ve Boğdan’ın imtiyazları Özerk Sırbistan Rus ticaret gemilerine boğazlarda serbestiyet

Cezayir’in işgali (1830) Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu zor durum Cezayir’deki Osmanlı dayısının Fransız konsolosuna hareket etmesi Kuzey Afrika’da kaybedilen ilk toprak Kavalalı Mehmed Ali Paşa İsyanı 1805 Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın Mısır Valisi olması 1813 Vahhabi İsyanı ve 1821 Yunan İsyanı II. Mahmud’un yardım talebi ve pazarlık (Mora ve Girit Valiliği) Mora elden çıkınca Suriye talebi İbrahim Paşa’nın Suriye zaferi ve Kütahya’ya kadar ilerleyiş II. Mahmud’un önce İngiltere ve Fransa’dan sonra da Rusya’dan yardım talebi Rusya’nın yardım bahanesiyle İstanbul’a donanma göndermesi İngiltere ve Fransa’nın arabuluculuğunda 1833 Kütahya Antlaşması Mehmet Ali Paşa Mısır ve Girit ile Suriye Valisi Oğlu İbrahim Cidde ve Adana Valisi

1833 Hünkar İskelesi Antlaşması Mehmed Ali Paşa İsyanına karşı yardıma gelen Rus donanmasının İstanbul’a demirlemesi Kütahya Antlaşması’na rağmen Rus gemilerinin İstanbul’dan ayrılmaması İngiltere ve Fransa’ya güvenmeyen II. Mahmud’un Rusya ile anlaşmaya varması; Savaş zamanlarında iki ülke birbirine yardım edecek. Rusya Osmanlı’ya yardım gönderirse masrafları Osmanlılar ödeyecekti. Rusya saldırıya uğrarsa Osmanlı Devleti asker göndermeyecek ama boğazları kapatacak Antlaşma 8 yıl geçerli olacak Uluslararası boğazlar sorununun başlangıcı 1838 Osmanlı – İngiliz Ticaret Antlaşması Baltalimanı Ticaret Antlaşması İngiltere’ye kotasız ticaret hakkı Gümrük vergisinde indirim

1839 Mehmed Ali Paşa’nın İkinci İsyanı 1833 Kütahya Antlaşması’ndan iki tarafın da memnun kalmaması Mısır, Suriye, Adana, Girit ve Cidde’de hüküm süren Mehmed Ali Paşa’nın bağımsız hükümdar gibi davranması ve vergisini ödememesi Mehmed Ali Paşa’nın Baltalimanı Antlaşması’ndan rahatsız olması Mehmed Ali Paşa’nın Fransa’nın desteğine güvenerek bağımsızlık ilanı Haziran 1839’da Nizip Savaşı Mısır birliklerinin İstanbul’a ilerleyişi II. Mahmud’un vefatı Büyük devletlerin araya girmesi 1840 Londra Antlaşması (Mısır Valiliği İmtiyaz Fermanı) Mısır, hukuken Osmanlı’ya bağlı, vergi vermekle yükümlü Mısır’ın idaresi Mehmed Ali Paşa ve oğullarına Suriye, Adana ve Girit valilikleri Osmanlı Devleti’ne Antlaşmayı beğenmeyen Mehmed Ali Paşa’nın itirazı Osmanlı ve İngiliz donanmasının Mısır ablukası Mehmed Ali Paşa’nın geri adım atması

II. Mahmud Dönemi Islahatları Sened-i Eylül İttifak 1808 Ayanlar hükümetin emirlerini dinleyecekler; asker toplayıp, düzenli vergi verecekler ve asayişi sağlayacaklar Padişahın mutlak otoritesi ilk kez sınırlandı. Devlet ayanları resmen tanıdı, vergi toplama ve asayiş işini ayanlara devretti. Kasım Askeri 1808 yeniçeri isyanı yüzünden uygulanmadı. Islahatlar Ekim 1808 Sekban-ı Cedid Mayıs 1826 Eşkinci Ocağı Haziran 1826 Vaka-yı Hayriye Asakir-i Mansure-i Muhammediye ve milli orduya geçişte ilk adım Mehter yerine Mızıka-yı Hümayun (Donizetti Paşa ve askeri bando)

İdari Islahatlar 1838 Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye (Danıştay ve Yargıtay) Dar-ı Şura-yı Bab-ı Ali (icra meclisi) Meclis-i Has (padişah danışma meclisi) Meclis-i Vükela (bakanlar meclisi) Dar-ı Şura-yı Askeri (askeri meclis) Bakanlıklar Sadrazamlık Başvekalet Reisülküttap Hariciye Nezareti Sadaret Dahiliye Nezareti Kethüdalığı Defterdarlık Maliye Nezareti Şeyhülislamlık Bab-ı Meşihat Muhtarlık teşkilatı

Sosyal Alandaki Islahatlar 1831 İlk nüfus sayımı (Rumeli 1, 5 milyon erkek Gavur padişah Anadolu 2, 5 milyon erkek) Fes, pantolon, ceket, masa, iskemle, çatal-bıçak, doğum günü partisi, portre Posta ve polis teşkilatı Mürur tezkiresi ve pasaport 1831 Takvim-i Vekayi İlk yurt içi seyahat eden padişah Karantina sistemi Eğitim Alanındaki Islahatlar 1824 İlköğretim zorunlu (İstanbul) Rüşdiye Mekteb-i Ulum-ı Edebiye (edebiyat ve yazı eğitimi için) Mekteb-i Maarif-i Adliye (sivil memur yetiştirmek için) 1827 Mekteb-i Tıbbiye 1834 Mekteb-i Harbiye Tercüme Odası ve Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi

ABDÜLMECİD DÖNEMİ (1839 -1861) Tanzimat Fermanı 3 Kasım 1839 İlan edilme nedenleri 17. yüzyıldan beri devam eden gerilemeye son vermek Rusya ve Avusturya’nın Balkan politikası karşısında diğer Avrupa devletlerinden destek alabilmek Paris elçisi Mustafa Reşid Paşa’nın etkisi Gülhane Hatt-ı Hümayunu’nun içeriği Osmanlılar kuruluştan bu yana Kuran’a ve şeriata saygı göstererek büyüdü. 150 yıldan beri ne dini kurallara ne de kanunlara uyulmadığı için devlet geriledi. Allah’ın da yardımıyla bazı yeni kanunlar lazım.

Yeni kanunların dayandığı ilkeler Tüm halkın can mal namus güvenliğinin sağlanması Tüm vatandaşların kanun önünde eşit olması Vergilerin usulüne göre ve adaletle alınması Askerlik işlerinin düzenlenmesi Yargılamaların açık ve adil yapılması Rüşvet iltimasın yasaklanması Tanzimat Fermanı’nın ana özellikleri Anayasal rejime geçişteki ilk adımdır. İlk kez hukukun üstünlüğü benimsenmiştir. Tanrısal hakların kaldırılmamıştır ama halka Batı tarzında haklar verilmiştir. Batı hukuku Osmanlı topraklarına girmiştir. Padişah zorla yayınlamamıştır. Kendi isteği ile yetkilerini bir metinle kısıtlamıştır. Ferman kağıt üzerinde kalmamış bir çok yeni düzenleme yapılmıştır. Ferman gayrimüslimler tarafından genelde olumlu karşılanmıştır. (Rumlar, askerlik hariç) Müslüman halk ise çok memnun olmamıştır.

Boğazlar Meselesi 1833 Hünkar İskelesi Antlaşması ve Rusya boğazlarda avantaj elde etmesi 1841 Hünkar İskelesi’nin süresinin dolması Londra’da uluslararası konferans İngiltere, 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi Boğazlar Barış Bu Fransa, Avusturya, Rusya ve Osmanlı temsilcileri Osmanlı egemenliğinde zamanı boğaz savaş gemilerine kapalı, ticarete açık konuda ortak garanti Böylece Boğazlarda ilk defa uluslararası bir statünün başlaması Boğazlardaki İngiltere Osmanlı egemenliğinin tırpanlanması ve Fransa avantajlı, Rusya avantaj kaybı

Mülteciler Meselesi 1848 yılında Avusturya idaresine karşı Louis Kossuth liderliğinde isyan eden Macarlar, Rusya’yı da karşılarına alınca başarılı olamamış ve binlerce isyancı Vidin’e gelerek Osmanlı’ya sığınmıştır. Sığınanlar arasında Lehler de vardı. Avusturya Macar; Rusya ise Leh asilerin iadesini istedi. Ancak Osmanlı idaresi iade etmedi. Mültecilerin bir kısmı Müslüman olup Osmanlı ordusuna girdi. Mülteciler memlekete dağıldı. Avusturya ve Rusya Osmanlı ile ilişkilerini kesmesine rağmen İngiltere ve Fransa Osmanlı’nın yanında yer alınca iki ülke iade isteklerinden vazgeçmek zorunda kaldı.

1853 -1856 Osmanlı – Rus Savaşı (Kırım Harbi) Nedenleri Rusya’nın Balkanlardaki yayılmacı Panislavist politikası (Balkanlar, sıcak deniz, Ortodoksluk) Macar 1841 mültecileri meselesi Boğazlar Sözleşmesi Kutsal yerler sorunu Savaş Süreci Prens Menshikov’un İstanbul seyahati Eflak ve Boğdan’ın işgali (Temmuz 1853) Sinop Faciası Kasım 1853 İngiltere ve Fransa’nın savaşa katılması Mart 1854 Piyomente’nin Kırım savaşa girişi Mart 1855 seferi Eylül 1855 Rusya’nın savaştan çekilmesi Ocak 1856

Paris Antlaşması 30 Mart 1856 Antlaşma öncesinde Paris’te konferans toplandı. Konferans sırasında Osmanlı Devleti Islahat Fermanı’nı yayınladı. Antlaşma maddeleri Rusya işgal ettiği yerleri iade etti. Osmanlı Devleti Avrupa devletler topluluğunun bir üyesi olarak kabul edildi. Osmanlı toprak bütünlüğü Avrupa’nın ortak garantisi altına alındı. 1841 Boğazlar Sözleşmesi’nin devamına karar verildi. Karadeniz, Boğazlar ve Tuna’da serbest ticaret kararı alındı. Eflak ve Boğdan’a yeni haklar verilmesi kabul edildi.

Islahat Fermanı 28 Şubat 1856 Paris Antlaşması arifesinde İngiltere, Fransa desteğinden mahrum kalmamak için bu ferman yayınlandı. Islahat Fermanı ana metnin yabancılar tarafından hazırlandığı Bab-ı Ali’nin de kabul etmek zorunda kaldığı bir fermandır. li ve Fuad Paşalar İçeriği Tanzimat Fermanı’ndaki haklar tekrarlanmıştır. Gayrimüslim Her cemaat yönetimleri din adamlarından oluşan bir meclise bırakıldı. dine ayin serbestliği vurgulandı. Gayrimüslimlere Özel memuriyete ve askeri-sivil okullara girme hakkı verildi. cemaat okullarının açılmasına izin verildi. Karma mahkemelere izin verildi. Askerlik meselesi bedelli olarak belirlendi.

Tepkiler En sert eleştiri Mustafa Reşid Paşa’dan geldi. Hıristiyanlar olumlu; Müslümanlar tepki ile karşıladı. (Cidde Olayları) Laiklik ve eşitlik vurgusu TANZİMAT – ISLAHAT KARŞILAŞTIRMASI Tanzimat da Islahat da aydınlanmacı fikirler taşıyordu. İkisi de eşitliğe önem veriyor; Osmanlı vatandaşlığı hedefini taşıyordu. Tanzimat yerli üretim; Islahat yabancı baskısı altında hazırlanmış bir metin oldu. Tanzimat hak verme şeklindeyken; Islahat Paris Ant. ’nda yer aldığı için sorumluluk halini aldı. Tanzimat tüm Osmanlı toplumuna; Islahat sadece Osmanlı gayrimüslimlerine göre hazırlandı.

Abdülmecid Dönemi Islahatları İdari ve Hukuki Islahatlar Tanzimat İdari işler için bir çok alt meclis 1840 Ceza Kanunnamesi 1846 İdare Kanunu 1846 Ticaret Kanunnamesi 1855 Arazi Kanunnamesi Karma ve Islahat Fermanları mahkemeler çeşitlendirildi. Mali Islahatlar İlk defa tahmini bütçe hazırlandı. İlk kağıt para (kaime-i mutebere) çıkarıldı. İlk dış borç alındı. (İngiltere) 1856 Bank-ı Osmani-i Şahane Küçük fabrikalar açıldı. Sanayileşme yolunda ilk adımlar atıldı.

Eğitim Alanındaki Islahatlar 1845 Meclis-i Maarif-i Umumiye 1848 Darülmuallimin 1851 ilk Darülfünun denemesi 1851 Encümen-i Daniş (Ahmed Cevdet Paşa) 1858 Mekteb-i Mülkiye Heybeliada Ruhban Okulu Sivil meslek mektepleri açıldı. (Ebe, Baytar, Ziraat, Orman) Ceride-i Havadis (Churchill), Tercüman-ı Ahval (ilk özel gazete/Şinasi) Diğer İlk demiryolu işletmesi (Mısır’da Kahire-İskenderiye; Anadolu’da Aydın-İzmir) 1849 Şirket-i Hayriye (Boğaz ulaşımı) 1845 Genel nüfus sayımı ve kafa kağıdı İlk özel tiyatro (Güllü Agop – Naum Tiyatrosu) İlk Türkçe tiyatro eseri (Şinasi – Şair Evlenmesi) İlk ulusal marş (Donizetti Paşa – Mecidiye Marşı)

SULTAN ABDÜLAZİZ DÖNEMİ (1861 -1876) Eflak ve Boğdan’ın Birleşmesi 1856 Paris Ant. ile ayrıcalık 1859 iki ayrı seçim tek sonuç Cuza Bir kereye mahsus kabul 1866 darbesi Prens Carol dönemi ve birliğin tamamlanarak Romanya adını alması 1866 Girit İsyanı Yunanistan’a bağlanma isteği Osmanlı askeri başarısı ancak Avrupa müdahalesi Halepa Fermanı (adadaki bazı sancaklara Hıristiyan vali atanması, yerel meclis hakkının verilmesi) Abdülaziz’in Yurtdışı Seyahati 1867 Paris, Londra, Brüksel, Viyana, Budapeşte

1871 Londra Konferansı Rusya’nın 1856’daki «tarafsız Karadeniz» kararından rahatsız olması 1870 Rusya’nın tarafsız Karadeniz kararını tanımadığını ilanı Osmanlı Devleti, Rusya, İngiltere, Fransa, Avusturya, Almanya, İtalya temsilcileri Kostaki Musurus Gündem Karadeniz ve Boğazlar Karadeniz’in tarafsızlığı son buldu. Rusya Karadeniz’de donanma bulundurma hakkı elde etti. Boğazlardan savaş gemilerinin geçişine izin verildi.

1875 Balkan Buhranı Rusya’nın kışkırtmaları Bosna, Hersek, Sırbistan, Karadağ ve Bulgaristan’da ayaklanmalar 1876 Sırbistan ve Karadağ’ın Osmanlı’ya savaş ilanı Avrupa devletlerinin müdahale kararı Abdülaziz’in halli (Midhat Paşa, Hüseyin Avni Paşa, Süleyman Paşa) V. Murad (Mayıs – Ağustos 1876) ve II. Abdülhamid Tersane Konferansı Osmanlı, İngiltere, Fransa, Rusya, Avusturya, Almanya, İtalya Saffet Paşa Meşrutiyet’in ilanı Sonuç: Sırbistan ve Karadağ’ın genişletilmesi, Bulgaristan, Bosna ve Hersek’e özerklik Osmanlı’nın cevabı: Red Londra Protokolü Osmanlı hariç diğer ülkeler Karar: Balkanlardaki düzenlemeler için Osmanlı’ya baskı yapılması, ıslahatların denetlenmesi Osmanlı’nın cevabı: Red

Abdülaziz Devri Islahatları Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye (1838) ikiye ayrıldı Şura-yı Devlet Divan-ı Ahkam-ı Adliye (üst mahkeme) 1864 Vilayet Nizamnamesi Vilayet (vali), liva/sancak (mutasarrıf), kaza (kaymakam), nahiye (müdür), karye (muhtar) 1867 Memleket Sandıkları 1868 Mecelle-i Ahkam-ı Adliye Posta pulu Dünyanın 3. büyük donanması 1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi Sıbyan, rüşdiye, idadi, sultani, Darülfünun Yeni okullar 1863 Darüşşafaka 1868 Galatasaray Sultanisi 1870 Darülmuallimat Yabancı okulların açılması (Robert Kolej, St. Joseph, Merzifon Amerikan Lisesi)

II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİ (1876 -1909) V. Murad’ın akli sorunları Abdülhamid – Midhat Paşa anlaşması Meşrutiyet’in İlanı (23 Aralık 1876) Genç Osmanlılar Osmanlı tarihindeki ilk siyasi muhalefet 1865 Osmanlı’nın kurtuluşu Osmanlıcılık fikrinden ve meşrutiyet idaresinden geçer. Tanzimat reformlarının hızı yetersizdir. Nedenleri Osmanlı Devleti’ni dağılmaktan kurtarmak Milliyetçi isyanları önlemek Avrupalı devletlerin Osmanlı içişlerine müdahalesini önlemek

İlk Osmanlı Anayasası Kanun-ı Esasi 12 bölüm 119 madde 1831 Belçika Anayasasından esinlenme Resmi dil Türkçe, devlet dini İslam Osmanlı vatandaşlığı kavramı Eski mutlakiyetçi anlayışa devam Yetkili fakat sorumsuz bir padişah (3. ve 4. madde) Hükümet padişaha karşı sorumlu, Padişahın meclisi toplama ve dağıtma hakkı Sadrazam ve nazırları atama yetkisi padişahta Yasaların onayı ve yürürlüğe girmesi padişaha bağlı Temel hak ve özgürlükler Kanunsuz suç ve ceza olamaz Can mal namus güvenliği Padişahın sürgün yetkisi (113. madde) Matbuat kanun dairesinde serbesttir. (12. madde)

Parlamenter yapı (Meclis-i Umumi) Meclis-i Mebusan’ın 1/3’ü kadar üyesi olabilir Üyelerini padişah seçer, görev süreleri ömür boyudur Üyeleri genellikle bürokrat ve ulema sınıfından Meclis-i Ayan Mebusan Üyeleri iki kademeli seçim ile halk tarafından seçilir, görev süreleri 4 yıldır Üyeleri genelde orta sınıftan Meclis Çalışmaları Ocak 1877 seçimler Mart 1877 Meclis’in açılışı Mart 1877 -Haziran 1877 ile Aralık 1877 -Şubat 1878 çalışma dönemleri (toplam 6 - 7 ay) 36 ayan 96 mebus (56 Müslüman, 40 gayrimüslim) Gayrimüslimlerin 14 93 Harbi devam ederken Meclis’teki ayrılıkçı faaliyetleri Şubat 1878 Abdülhamid’in meclisi kapatması

Çırağan Vakası Amaç: II. Abdülhamid’i tahttan indirip yerine tekrar V. Murad’ı çıkartmak Lider: Ali Suavi Neden: II. Abdülhamid’in meclisi kapatması 20 Mayıs 1878 1877 -1878 Osmanlı – Rus Savaşı (93 Harbi) Nedenleri 1875 Balkan Buhranı’nın devam etmesi Osmanlı’nın Tersane Konferansı ve Londra Protokolü’nü reddetmesi Osmanlı Devleti’nin özerk Bosna, Hersek ve Bulgaristan projesini kabul etmemesi Nisan 1877 Savaşın başlaması Romanya’nın Rusya tarafında yer alması Batı’da Yeşilköy, Doğu’da Erzurum Gazi Osman Paşa (Plevne), Ahmed Muhtar Paşa ve Nene Hatun (Erzurum)

3 Mart 1878 Ayastefanos Antlaşması Bulgaristan Prensliği’nin kurulması Özerk Bosna-Hersek Bağımsız Sırbistan, Karadağ, Romanya Doğu Anadolu’nun Rusya’ya verilmesi Girit ve Doğu Anadolu’da (Ermenilere) ıslahat sözü (Ermeniler ilk kez uluslararası arenada) Savaş tazminatı Berlin Kongresi ve 13 Temmuz 1878 Berlin Antlaşması Avrupalı büyük devletlerin Rus yayılmasından rahatsız olması Osmanlı Devleti, İngiltere, Fransa, Rusya, Avusturya, Almanya, İtalya Otto von Bismarck Karatodori Paşa, Mehmet Ali Paşa (Karl Detroit), Sadullah Bey Maddeler Bağımsız Sırbistan, Karadağ, Romanya 3 parçalı Bulgaristan (Özerk Bulgar prensliği, Doğu Rumeli, Makedonya) Avusturya denetiminde imtiyazlı Bosna-Hersek Kars, Ardahan, Batum’un Rusya’ya verilmesi Ermeni ıslahatı sözü

Kıbrıs’ın Kaybı (1878) Ayastefanos’tan Berlin’e geçiş süreci, İngiliz desteğine acil ihtiyaç duyulması İngiltere’nin destek karşılığı üs talebi Akdeniz ve Süveyş Kanalı’nın kontrolü, Hindistan yolunun güvenliği, Rusya’nın zaptı 4 Haziran 1878 Kıbrıs Osmanlı toprağı ancak yönetimi geçici olarak İngiltere’de Rusya Kars, Ardahan ve Batum’dan çıkınca İngiltere de Kıbrıs’tan çıkacak 1914 Kıbrıs’ın işgali Tunus’un İşgali (1881) 1830 Cezayir’in işgali ve Tunus ile Fransa'nın komşu olması Sınır ihlalleri bahanesi 1881 Bardo Antlaşması

Mısır’ın İşgali (1882) 1869 Süveyş Kanalı’nın açılması Akdeniz ile Kızıldeniz’in bağlanması ve Hindistan yolunun kısalması Mısır kıyı şeridinin ticari öneminin artması Süveyş Kanalı’nın Mısır’ı ekonomik krize sokması Arabi Paşa isyanı ve İngiltere’nin isyana müdahalesi Doğu Rumeli’nin Kaybı (1885) 1878 özerk Bulgaristan’ın kurulması, Doğu Rumeli’de Osmanlı Devleti’nin ıslahat sözü vermesi 1885 Doğu Rumeli halkının Bulgaristan’a iltihak ilanı Osmanlı’nın askeri müdahaleden çekinmesi

1897 Osmanlı-Yunan Savaşı (Dömeke Savaşı) 1829 Bağımsız Yunanistan 1841 Girit isyanı 1866 isyanı ve Halepa Fermanı 1878 Ayastefanos ve Berlin Ant. Girit’te ıslahat vaadi 1896 isyanı ve Yunanlıların adaya asker çıkartması Nisan 1897 savaşın başlaması Gazi Ethem Paşa ordusunun başarısı, Atina’nın fethi ihtimali Büyük devletlerin araya girmesi ve 1897 İstanbul Antlaşması Yunanistan’ın Girit’teki askerlerini geri çekmesi, Osmanlı Devleti’ne savaş tazminatı ödemesi Girit’e özerklik verilmesi, Yunan soyundan bir Hıristiyan prens atanması 1908 Girit’in Yunanistan tarafından işgali

Ermeni Olayları Millet-i sadıka İlk olay IV. Murad zamanında (1623 -1640) Maraş Zeytun’da vergi meselesi Ermeni milliyetçiliğinin yükselişi 1850’ler Bağımsız Ermenistan için ilk umut 93 Harbi Hınçak Taşnak Sütyun çeteleri Kilikya Ermeni devleti, Doğu Anadolu Ermeni devleti hedefleri İlk isyan 1890 Erzurum ve Adana isyanları En büyük isyan 1894 Sason isyanı 1890 Erzurum 1893 Merzifon Kayseri Yozgat olayları 1894 Sason isyanı 1895 Bab-ı Ali Gösterisi 1896 Van isyanı 1905 II. Abdülhamid’e Yıldız’da suikast girişimi 1909 Adana Olayları

II. Meşrutiyet’in İlanı 24 Temmuz 1908 Osmanlı aydın kesimi ve asker zümresinde II. Abdülhamid’in mutlakiyetçi yönetimine karşı oluşan muhalefet 1865 Genç Osmanlılar hareketinin benzeri oluşumlar İttihad-ı Osmani 1889 İstanbul İbrahim Temo, İshak Sükûti, Abdullah Cevdet Yurtdışı örgütlenme ve basın yoluyla mücadele (Paris, Cenevre, Kahire) 1895 Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti Ortak görüşteki cemiyetlerle tek bir çatı altında buluşma (örn. Vatan ve Hürriyet Cem. ) 1907 İttihat ve Terakki Kongresi II. Abdülhamid tahttan indirilmeli Yeniden parlamenter düzene geçilmeli Ordu içinde propaganda yapılmalı Haziran 1908 Reval Görüşmesi Temmuz 1908 Resneli Niyazi’nin Makedonya’da dağa çıkması Selanik Hükümet Konağı’nın işgali 24 Temmuz 1908 Meşrutiyet’in ilanı ve seçimler süreci

Meşrutiyet’in ilanının sonuçları İkinci kez parlamenter rejime geçiş II. Abdülhamid’in son günleri Bulgaristan’ın bağımsızlığı Bosna-Hersek’in işgali Girit’in Yunanistan’a katılması 1909 Anayasası ve Siyasal Ortam Parlamenter ve çok partili bir düzen Genişletilen özgürlükler (sansürün kaldırılması, dernek kurma hakkı, toplantı özgürlüğü) Hakları azaltılan padişah (sürgünün kaldırılması, veto hakkında kısıtlama, bakanları sadrazamın ataması, hükümetin Meclis’e karşı sorumlu olması) Kadınlara yeni haklar 1913 sonrası İttihat ve Terakki’nin rakipsiz iktidarı

31 Mart Vakası 1908 seçimlerinin kazananı İttihat ve Terakki’nin perde arkasından ülkeyi idare etmesi Meşrutiyet’in dine aykırı olduğunu düşünen zümrenin muhalefeti Volkan Gazetesi Derviş Vahdet Nisan 1909 İttihat ve Terakki muhalifi gazeteci Hasan Fehmi Bey’in öldürülmesi 13 Nisan 1909 bazı askerlerin ve medrese öğrencilerinin isyanı Selanik’ten gelen Hareket Ordusu ve Mahmud Şevket Paşa 24 Nisan 1909 isyanın bastırılması 27 Nisan 1909 II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesi ve V. Mehmed Reşad dönemi

II. Abdülhamid Devri Islahatları İdari Islahatlar Devletin yeni yönetim merkezi Yıldız Sarayı Güçlü merkeziyetçi anlayış ve Panislamist politika Hafiye teşkilatı ve jurnal sistemi Memur sicilleri (Sicil-i ahval defterleri) Eğitim Alanındaki Islahatlar Vilayet maarifleri Yatılı taşra mektepleri 1900 Darülfünun Eğitimin her kademesinde her yere yeni okullar Meslek okulları (asker, polis, baytar, ziraat, bağcılık ve aşı, orman, ticaret, mühendis, kaptan, aşiret, gümrük, çoban gibi) Kültür kurumları (Müze-i Hümayun/Osman Hamdi Bey, Askeri Müze, Bayezid Kütüphanesi, Yıldız Arşivi, Asar-ı Atika/Arkeoloji Müzesi) Sansür

Ekonomik Islahatlar Memleket 1881 Sandıkları’ndan Ziraat Bankası’na Muharrem Kararnamesi Morotoryum ilanı Duyun-ı Umumiye İdaresi Tuz, tütün, alkol, balık, gümrük vergilerine el konulması Osmanlı kaynaklarında yabancı imtiyazlarının başlaması Askeri Islahatlar 1890 Hamidiye Alayları Almanya’dan Donanmanın askeri uzman getirilmesi çürümesi Bayındırlık Alanındaki Islahatlar Telgraf hattı (ilki Varna-İstanbul 1855) Demiryolu İlk hattının arttırılması (Hicaz demiryolu) tramvay

DAĞILMA DÖNEMİNDE OSMANLI DEVLETİ’NDEKİ FİKİR AKIMLARI Osmanlıcılık (İttihat-ı Anasır) Osmanlı topraklarındaki herkesin kanun önünde eşitliği İlk adım Tanzimat Fermanı Jön Türk hareketi Meşrutiyet hareketleri Önemli isimler Mustafa Reşid Paşa Midhat Paşa lî Paşa Fuad Paşa Namık Kemal

İslamcılık (Panislamizm) Bütün Müslümanların Osmanlı bayrağı altında yaşaması 1877 -1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında hızlanan bir görüş II. Abdülhamid döneminde resmi devlet politikası I. Dünya Savaşı ve fikrin yıkılışı Önemli isimler Cemaleddin Afgani Musa Kazım Mehmed Akif Türkçülük (Turancılık - Pantürkizm) Dünyadaki bütün Türkleri bir bayrak altında toplama II. Meşrutiyet sonrası İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin politikası Kurtuluş Savaşı: Büyük turan yurdundan Misak-ı Milli yurduna Önemli isimler Ziya Gökalp Enver Paşa Yusuf Akçura Zeki Velidi Togan

Batıcılık (Garpçılık) Batı’daki bilim ve aklın üstünlüğü anlayışı Batının sadece tekniğini almak mı yoksa kültürünü de mi almak gerekir? Tanzimattan yeni Türk devletine kadar pek çok gelişmede Batıcılık etkisi Önemli isimler Tevfik Fikret Abdullah Cevdet Adem-i Merkeziyetçilik Ülke idaresinin merkezi değil bölgesel olması II. Meşrutiyet yıllarında popüler Önemli isimler Prens Sabahaddin

II. MEŞRUTİYET DEVRİNİN ÖNDE GELEN SİYASİ PARTİLERİ İttihat ve Terakki Partisi – Enver Talat Cemal Paşalar Hürriyet ve İtilaf Fırkası – Rıza Tevfik, Refik Halid, Rıza Nur, Damad Ferid Paşa Osmanlı Ahrar Fırkası – Prens Sabahaddin İttihad-ı Muhammedi Fırkası – 31 Mart Vakası’ndaki şeriat yanlısı grup Osmanlı Sosyalist Fırkası – İştirakçı Hilmi Halaskaran-ı Zabitan Grubu – Askeri oluşum II. Meşrutiyet dönemindeki İlk siyasi parti Ahrar Fırkası İlk Meclis Başkanı Ahmed Rıza Bey İlk güvenoyu alan sadrazam Kamil Paşa Hükümet programını Meclis onayına sunan ilk kişi Hüseyin Hilmi Paşa

V. MEHMED REŞAD DÖNEMİ (1909 -1918) Trablusgarp Savaşı (1911) Nedenleri Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya’nın sömürge arayışı Osmanlı Devleti’nin içerisinde bulunduğu durum Trablusgarp'ın coğrafi konumu Gelişmeler İki İtalyan notası (ayrıcalık ve teslim) 28 Eylül 1911 işgalin başlaması Osmanlı askeri zafiyeti Donanma zayıf Kara ordusu Mısır’dan geçemez Gönüllü subaylar (Enver, M. Kemal) Yerel halk direnişi ve İtalya’nın tepkisi Beyrut saldırısı, Çanakkale Boğazı ablukası, On İki Ada’nın işgali Balkan Savaşı’nın patlak vermesi

15 Ekim 1912 Uşi Antlaşması Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya On İki Ada geçici olarak İtalya’ya Kuzey Afrika topraklarının tamamen kaybı Balkan Savaşları Neden Rusya’nın Balkan devletlerini kışkırtması Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu durum Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ ittifakı Bahane: Makedonya ıslahatı I. Balkan Savaşı Gelişmeleri 8 Ekim 1912 Karadağ’ın savaş ilanı Osmanlı Devleti için iki ayrı cephe Doğu Ordusu: Bulgaristan ile mücadele Batı Ordusu: Diğer 3 devlet ile mücadele Bulgaristan: Tekirdağ, Kırklareli’nin işgali, Edirne kuşatması Yunanistan: Selanik ve Adaların işgali, Yanya kuşatması Karadağlılar: İşkodra kuşatması Kasım 1912 Arnavutluk’un bağımsızlık ilanı

Osmanlı’nın ateşkes talebi ve görüşmeler Netice vermeyen Londra görüşmeleri 23 Ocak 1913 Bab-ı Ali Baskını İttihatçıların Kamil Paşa hükümetine muhalefeti Londra görüşmeleri esnasında Edirne’nin Bulgarlara verileceği dedikodusu 23 Ocak 1913 kanlı Bab-ı Ali Baskını Kamil Paşa hükümetinin zorla istifa ettirilmesi ve Mahmud Şevket Paşa hükümetinin kurulması Şubat 1913 savaşın yeniden başlaması Edirne, Yanya ve İşkodra’nın düşman eline geçişi 30 Mayıs 1913 Londra Antlaşması Osmanlı Devleti’nin Midye-Enez sınırına çekilmesi Selanik, Güney Makedonya ve Girit’in Yunanistan’a verilmesi Orta ve Kuzey Makedonya’nın Sırbistan’a verilmesi Ege Adaları konusunun büyük devletlere bırakılması Arnavutluk’un bağımsızlığının kabulü

II. Balkan Savaşı Londra Antlaşması’nın Bulgaristan’ı memnun etmemesi I. Balkan Savaşı sırasında 4 Balkan devletinin anlaşmazlıklarının ortaya çıkması Bulgaristan’a karşı Yunanistan, Sırbistan, Karadağ ve Romanya ittifakının kurulması II. Balkan Savaşı çıkınca Osmanlı ordusunun Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ’ı geri alması Bulgaristan’ın mağlubiyeti 10 Ağustos 1913 Bükreş Ant. ve Balkan devletlerinin savaşı bırakması 29 Eylül 1913 İstanbul Antlaşması (Osm. -Bulgaristan) Meriç Nehri sınır Bulgaristan’daki Müslümanların haklarının yasal koruma altına alınması 14 Kasım 1913 Atina Antlaşması (Osm. -Yunanistan) Yanya, Girit ve Selanik Yunanistan’a Yunanistan’daki Müslümanların haklarının yasal koruma altına alınması 13 Mart 1914 İstanbul Antlaşması (Osm. -Sırbistan) Sınır kalmadığı için sadece Müslüman hakları konusu

II. Meşrutiyet Dönemi Islahatları 1912 İstanbul Şehremaneti 1912 Emniyet-i Umumi Müdürlüğü Kadın haklarının geliştirilmesi 1911 ilk kız lisesi 1917 kadınlara doktor olma hakkı ve iş hayatında kadının yerinin artması Zorunlu eğitim dili Türkçe 1915 Darüleytam 1916 Milli Talim ve Terbiye Cemiyeti 1914 Darülbedayi