Niet alles wat kan hoeft Mariska Koster longarts

Niet alles wat kan, hoeft Mariska Koster, longarts, medisch adviseur Meander Medisch Centrum, 7 -4 -2015 1

Niet alles wat kan, hoeft 2

Niet alles wat kan, hoeft 3

Standpunt Achmea • Iedere euro die wordt uitgegeven aan zorg die ertoe leidt dat het leven wordt verlengd met tenminste behoud van kwaliteit van leven, is goed besteed. • Dat betekent helaas niet dat het budget onbeperkt is. • Futiele zorg, zorg die niet weldoet, of zelfs schaadt, moet, in het belang van de patiënt worden vermeden. 4

Vita. Valley 1. Wat is overbehandeling precies? 2. Is dat nou slecht voor de patient of moet je het laten omdat het overbodig is? 3. Is onderbehandeling ook een probleem? 4. Hebben we een idee van de kosten die ermee gepaard gaan? 5. Moeten we leeftijdscriteria gaan stellen voor (dure) behandelingen? 6. Hoe lang hebben we recht op behandeling en hoe lang op zorg? 5

Wat is overbehandeling? Als we kijken naar de uiteindelijke effecten: Overbehandeling is het vergroten en/of het verlengen van het lijden 6

Artsen zien zelf vier belangrijke redenen voor overbehandeling 1. Arts behandelt zoals hem/haar dat geleerd is (53%) 2. De patiënt heeft te hoge verwachtingen van de mogelijkheden van behandeling (51%) 3. De patiënt legt zich niet neer bij het sterven (45%) 4. De familie wil dat de arts alles doet om het leven van hun dierbare te behouden (43%) 7

Gezondheidsraad • Hooggespannen verwachtingen • Verwachting gezond te zijn en dat gezondheid maakbaar is. • Verwachting uitsluitsel te krijgen en niet kunnen tolereren van onzekerheid • Verwachting beter te worden, en een behandeling nodig te hebben. • Artsen en patiënten spelen hierin hun eigen rol 8

Hebben we een idee van de kosten die ermee gepaard gaan? • Ja, dat hebben we. • Maar niet precies. 9

Oncologische Big Five 10

Laatste 3 maanden 11

Gedeclareerde zorg laatste 3 maanden 12

Medisch specialistische zorg laatste 3 mnd van bekende patiënten met kanker • Bij de helft van de 21 duizend mensen werd een opname DBC geopend in de laatste drie levensmaanden. Bij een kwart in de laatste maand voor overlijden en bij één van de 10 in de laatste week voor overlijden • Bij ongeveer 9 op de 10 staat een DBC open t. t. v het overlijden • Er zijn grote verschillen tussen ziekenhuizen. 13

Borstkanker: opname in laatste week 14

Darmkanker: opname in laatste week 15

Zorggebruik vooral MSZ en huisartsen Zorggebruik in laatste levensjaar • 97% maakt gebruik van zorg in laatste levensjaar, vooral van MSZ en huisartsenzorg Paramedisch 21% 39% 11% 3% Zorggebruik in laatste 3 maanden • 94% maakt gebruik van zorg in laatste 3 maanden, met name MSZ en huisartsenzorg Paramedisch MSZ 1% 26% 7% 5% Hulpmiddelen 66% 92% Huisartsen 88% Hulpmiddelen 77% 92% Huisartsen 79% 87% • Kosten zijn gemiddeld € 17. 334 per verzekerde • Kosten vooral in MSZ 6% Farmacie 11% 3% • Kosten zijn gemiddeld € 8. 509 per verzekerde • Voor MSZ, huisartsen en buitenland wordt meer dan de helft van de kosten in het laatste levensjaar in de laatste 3 maanden gemaakt Farmacie 3% 1% 1% 688. 754. 953 (*) MSZ 16 MSZ Farmacie Hulpmiddelen 85% 1% 5% 8% 3% 1% 1% 368. 496. 854 (*) MSZ

Kosten per maand van laatste levensjaar verdeeld over relevante hoofdgroepen van behandeling : d-, nacht- en weekenddiensten 100% huisartsenposten palliatief dbc huisartsconsulten ambulances chemotherapie operatief -12 17 -11 -10 -9 -8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0

Kosten in laatste levensjaar verschillen sterk per ziekenhuis Gemiddelde kosten per verzekerde per ziekenhuis van laatste levensjaar verdeeld over relevante hoofdgroepen van behandeling: 11. 216 +175% 4. 084 chemotherapie operatief overig palliatief aantal patiënten Niet gecorrigeerd voor verschillen in casemix, alleen ziekenhuizen met meer dan 10 patiënten die o. a. chemotherapie en palliatieve zorg bieden 18

Al met al • De meeste sterfgevallen zijn niet onverwacht. Men heeft een ziekte waarvan al langer bekend is dat die waarschijnlijk tot de dood zal voeren. • De meeste behandelingen vinden plaats in het laatste jaar van het leven. • Er zijn aanwijzingen dat een deel van deze behandelingen valt onder “overbehandeling”. • Maar welk deel? • En hoe kom je daar achter? 19

Artsen zien zelf vier belangrijke redenen voor overbehandeling 1. Arts behandelt zoals hem/haar dat geleerd is (53%) 2. De patiënt heeft te hoge verwachtingen van de mogelijkheden van behandeling (51%) 3. De patiënt legt zich niet neer bij het sterven (45%) 4. De familie wil dat de arts alles doet om het leven van hun dierbare te behouden (43%) 20

Twee kernbegrippen • Gezamenlijke besluitvorming. • Advance care planning.

Luisteren naar elkaar is voorwaarde. 22

Hoe faciliteert de zorgverzekeraar dit? • Voor specialisten: • Intensief consult voor zorgvuldige behandelafweging (zorgactiviteit 190063) • Apart palliatief zorgproduct: 990040003 - 990040009 waarbij een MDO de kernactiviteit is. • In dat MDO kan ook de HA plaatsnemen, daar is het tarief op berekend. 23

Voorbeeld van tarief

Hoe faciliteert de zorgverzekeraar dit? • Voor huisartsen: • Intensieve visite (terminale pt of ZZP 5) • Palliatief consult, bedside 13032 • Palliatief consult, telefonisch 13033. Deze mag ook gedeclareerd worden voor een bijeenkomst zoals Pa. TZ 25

Samenvatting • Overbehandeling is medisch handelen dat het lijden verlengt of vergroot. • Overbehandeling schaadt de patiënt en leidt tot zeer hoge zorgkosten. • Intensieve gesprekken tussen arts en patiënt kunnen dit deels voorkomen. • Er zijn specifiek declaratiemogelijkheden die deze gesprekken faciliteren. 26

Niet alles wat kan, hoeft • http: //knmg. artsennet. nl/Publicaties/KNMGpublicatie/148702/ Niet-alles-wat-kan-hoeft. -Passende-zorg-in-de-laatstelevensfase-2015. htm • http: //knmg. artsennet. nl/districten/District-Amsterdam/KNMG -district-Amsterdam-1/136379/Moet-alles-wat-kan-Debatpassende-zorg-23 -september. htm • http: //www. vitavalley. nl/items/over-behandelen/ • https: //www. normenkaderzorg. nl/index. php/Onterecht_intensi ef_consult_(N 0163) 27