HAVZA MESLEK YKSEKOKULU TURZM VE OTEL LETMECL Genel

HAVZA MESLEK YÜKSEKOKULU TURİZM VE OTEL İŞLETMECİLİĞİ Genel Turizm Öğretim Görevlisi, Murat TEKBALKAN

TURİZM ÇEŞİTLERİ Genel Turizm Hafta 6

Katılanların Amaçlarına Göre Turizm Çeşitleri Kişileri turizme katılmaya yönelten motivasyonlar bakımından başlıca turizm çeşitleri aşağıda verilmektedir.

Dinlenme Turizmi Günümüz yaşam ve çalışma koşulları içinde insanlar yoğun kent yaşamından bunalmaktadırlar. Bu ortamdan uzaklaşmak için turizm hareketlerine katılmanın temel nedenlerinden biri gezme ve dinlenme isteğidir. İnsanların yıllık izin günlerinde, resmî tatillerde ve boş zamanlarında sürekli yaşadıkları ve çalıştıkları yerler dışına çıkarak, fiziksel ve ruhsal sağlığını yeniden kazanmak ya da farklı yerleri, farklı kültürleri görmek amacıyla gerçekleştirdikleri faaliyetler dinlenme turizmi kapsamındadır

Dinlenme Turizmi Dünyada seyahat edenlerin yüzde 52’si seyahat amacını ‘gezmek dinlenmek’ olarak belirtmektedir (Dünya Turizm Örgütü, 2015). Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçilerin de en önemli geliş nedeni “Gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyet” amaçlı seyahatlerden oluşmaktadır. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre; Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçilerin yüzde 61’i gezi, eğlence, sportif ve kültürel faaliyet amaçlıdır. Her yıl önemli sayıda kişinin seyahat amacı olarak gezi ve dinlenme turizmine katılması ülke ekonomileri açısından son derece önem taşımaktadır

Kültür Turizmi Kültür, bir toplumun sahip olduğu maddi ve manevi değerleriyle tarih, felsefe, ahlak, bilim, sanat, spor, ekonomi, eğitim, hukuk, sağlık, turizm vb. alanlardaki varlığının oluşturduğu bir bütündür. İnsanların kendi ülkelerinde veya dünya üzerindeki değişik uluslara ait kültürleri ve bunlar tarafından şimdi veya geçmiş zamanlarda ortaya konmuş eserleri görmek ve incelemek için (tarihsel anıtlar, müzeler, ören yerleri, savaş alanları) yaptıkları seyahatler kültür turizmi olarak tanımlanmaktadır

Kültür Turizmi Kültür turizmi kavramı ilk kez 1980’li yılların başında, Avrupa Komisyonu tarafından Avrupa Birliğinin kültürel kimlik ve kültürel mirasını ortaya çıkartmak üzere yapılan çalışmalar sırasında ifade edilmiştir. Deniz-kum-güneş pazarına yönelik turizmin doyuma ulaşması, çevre konusunda yapılan tartışmalar ve kişilerin tarihî değerler konusunda bilinçlenmeye başlaması kültürel turizmi, uluslararası turizm pazarında yeni bir turistik ürün olarak ortaya çıkarmıştır.

Spor Turizmi Spor yapan, spora ilgi duyan ve sporla ilişkisi bulunan kişilerin, sportif karşılaşmalara, olimpiyatlara ve benzeri spor organizasyonlarına bizzat katılmak ya da bu karşılaşmaları izlemek amacıyla gerçekleştirdikleri turizm hareketleri spor turizmi kapsamındadır

Spor Turizmi Günümüzde spor organizasyonları milyonlarca insanı bir araya getirebilmektedir. Turizme katılım amacı bakımından önemli faaliyetlerden biri olan spor turizmi, uluslararası turizm ölçeği açısından ülkelere önemli ekonomik katkı ve döviz girdisi sağlamaktadır. Türkiye, dünyada küresel veya bölgesel spor etkinlikleri endeksinde 14’üncü sırada yer almaktadır. 2014 yılında 550 binin üzerinde yabancı turist Türkiye’ye sportif faaliyet amaçlı gelip 900 milyon doların üzerinde harcama yapmıştır. Dünyada spor turizmi çok hızlı büyümesine rağmen, Türkiye’de spor turizminin hacmi henüz düşük seviyelerde kalmaktadır. Özellikle golf ve futbol turizminde atılan adımlar ve yapılan yatırımlara rağmen Türkiye’nin spor turizminden aldığı payın çok az olması, golf ve futbolun dışında başka spor dalları ile ilgili de tesis yatırımlarının desteklenmesini gerektirmektedir

Din (İnanç) Turizmi İnsanların değişik inançları sebebiyle dinî açıdan kutsal saydıkları yerleri ziyaret etmek, gezip görmek ve dinî ibadetlerini yerine getirmek amacıyla yaptıkları turizm hareketleri inanç turizmi olarak tanımlanmaktadır. Örneğin Müslümanların hac ve umre döneminde Kabe ve Mekke’yi ziyaret etmeleri ya da Hinduların günahlarından arınmak amacıyla Ganj nehrinde yıkanmaları inanç turizmi kapsamında gerçekleştirilmektedir.

Din (İnanç) Turizmi Tarih boyunca farklı kültür ve uygarlıklara ev sahipliği yapmış olan Türkiye, günümüze kadar ulaşan birçok eser ve dinî mekânlarıyla diğer ülkelerden daha avantajlı durumdadır. Türkiye’de yaklaşık 40 ilde inanç turizmine uygun seyahat edilebilecek mekân bulunmaktadır. Adana, Adıyaman, Ağrı, Aksaray, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Bitlis, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Erzurum, Gaziantep, Gümüşhane, Konya, Mardin, Muğla, İzmir, Trabzon, Sivas, Şanlıurfa bu iller arasında yer almaktadır. Hristiyan turistler için ise Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığından oluşan bir komite 9 önemli inanç merkezi belirlemiştir. Bu merkezler; St. Pierre Anıt Müzesi (Hatay), St. Paul Anıt Müzesi (İçel), Meryem Ana Evi (İzmir), St. Nicola Kilisesi (Antalya), Sard Sinagogu (Manisa), Alaşehir Kilisesi (Manisa), Pisidia Antik Kenti (Isparta), Ortodoks Kilisesi (Nevşehir) ve Laodikya Antik Kenti (Denizli) dir

Sağlık Turizmi Sağlık turizmi, tedavi amaçlı kaplıca veya diğer sağlık merkezlerine seyahat eden kişinin fiziksel iyilik halini geliştirmek amacıyla veya estetik cerrahi operasyonlar, organ nakli, diş tedavisi, fizik tedavi, rehabilitasyon vb. gereksinimi olanlarla birlikte, uluslararası hasta potansiyelini kullanarak sağlık kuruluşlarının büyümesine olanak sağlayan bir turizm türüdür.

Kongre Turizmi Belirli bir konuda bilgilenmek, bilgilendirmek, müzakere etmek ve tartışmak gibi amaçlarla gerçekleştirilen toplantılara kongre ya da konferans adı verilmektedir. Bu bağlamda kongre turizmi, kişilerin sürekli yaşadıkları ve çalıştıkları yerlerin dışında, gerek kongreye katılan delegelerin gerekse beraberindekilerin belirli bir konuda bilgi alışverişinde bulunmak ve boş zamanlarını değerlendirmek amacıyla bir araya gelmelerinden doğan turizm faaliyetleri olarak tanımlanmaktadır

Kongre Turizmi Başta Avrupa ülkeleri olmak üzere Hong Kong, Tayland, Singapur gibi ülkelerin ana turizm kaynaklarını kongre turizmi oluşturmaktadır. Türkiye’nin İstanbul, İzmir, Antalya ve Ankara gibi dünya kongre turizmi pazarında adını duyuran kentleri olmasına karşın, dünya ile kıyaslandığında kongre turizminden aldığı pay oldukça düşük seviyelerde kalmaktadır. Türkiye son 10 yıllık dönemde kongre sayısında yüzde 254’lük bir artış elde ederek kongre turizminden elde ettiği geliri 2013 yılında 2. 5 milyar dolara ulaştırmıştır

Politik Turizm Devlet adamı, diplomat ve kamu görevlilerinin ulusal veya uluslararası politik ilişkiler sebebiyle katıldıkları turizm hareketleri ile politikayla ilgilenen kişilerin bu tür olayları izlemek ve bunların yapıldığı yerleri görmek amacıyla yaptıkları turizm faaliyetleri politik turizm olarak adlandırılmaktadır. Her yıl İsviçre’de yapılan, dünyanın en tanınmış işadamları ve siyasetçilerini bir araya getiren ve en önemli sorunların tartışıldığı konferanslarıyla bilinen Davos Ekonomik Forumu ya da dünyanın en büyük 20 ekonomisini oluşturan G-20 üyesi ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarının katıldığı yıllık toplantılardan oluşan G 20 Zirvesi politik turizme örnek verilebilmektedir

Deniz Turizmi Deniz turizmi, insanların deniz-kum-güneş üçlüsü olarak tanımladıkları, deniz ya da kıyılardan yararlanarak yaz aylarında denize girmek ve buralarda tatillerini geçirmek amacıyla başvurdukları bir turizm çeşididir. Türkiye, deniz turizmine ve rekreasyonel faaliyetlere uygun kıyıları ve kumsalları, doğal ve tarihî güzellikleri, temiz denizleri ve uygun iklim koşulları nedeniyle deniz turizminde dünya ölçeğinde ön sırada yer almaktadır. Ülkemize gelen yabancı turistlerin büyük bir çoğunluğunu da deniz turizmine yönelik amaçlarla gelen kişiler oluşturmaktadır.

ALTERNATİF TURİZM ÇEŞİTLERİ Alternatif turizm deniz, kum ve güneşin ana çekici unsurlar olduğu kitle turizminin bir reddi olarak gelişen ve çok çeşitli turizm türlerini kapsayan şemsiye bir kavramdır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından alternatif turizm; “sosyal ve ekolojik uyuma, yerel ve yabancı girişimcilerin iş birliğine ve gelişmede yerli malzeme kullanılmasına öncelik verme amacını güden bir turizm çeşididir” şeklinde tanımlanmaktadır

Akarsu Turizmi Akarsu turizmi, akarsuların bulunduğu yerlerde yapılan dinlenme, eğlenme, görme ve tanıma amaçlı bir alternatif turizm çeşididir. Şehir yaşamından sıkılan ve doğayla iç içe olmak isteyen insanların katıldığı rafting, doğa yürüyüşü, yüzme, kano ve nehir kayağı gibi çeşitli etkinlikler akarsu turizmi içerisinde yer almaktadır.

Akarsu Turizmi

Av Turizmi Av turizmi, bilinçli ve belli bir eğitime dayanarak doğal yaşama ve ekosisteme zarar vermeden, yalnızca belli bir yaş üzeri hayvanların avlanması şeklinde ifade edilmektedir. Türkiye’de av turizmi 1970’li yıllarda başlamakla birlikte, denetim eksikliği ve eğitimsizlikten dolayı o yıllarda gerçek anlamda bir av turizminden söz edilmesi mümkün değildi. 1992 yılında Millî Parklar Av ve Yaban Hayatı Genel Müdürlüğünün kurulması ile birlikte, av turizmi denetime tabi ve bilinçli bir şekilde yapılmaya başlanmıştır. Bugün gelinen noktada, Türkiye’de av turizmi izin belgeli seyahat acentası sayısı toplamda 42’dir. Ayrıca Türkiye’de bulunan avcılık ve atıcılık kulüplerinin toplam sayısı da 172’dir.

Mağara Turizmi Doğal süreçler neticesinde oluşan yeraltı oyuğuna mağara denilmektedir ve mağaralar turizm için önemli çekim unsurlarından birisidir. Mağara turizminin temel amacı, bu tür doğal değerlerin koruma-kullanma dengesi içinde turizme kazandırılmasıdır. Türkiye’de turizm amaçlı kullanılan; İnsuyu Mağarası (Burdur-Antalya), Damlataş Mağarası (Alanya), Cennet-Cehennem Mağarası (Mersin), Yedi uyurlar Mağarası (Tarsus), Karain Mağarası (Antalya), İndere Mağarası (Tokat), Buzluk Mağarası (Elazığ), Hasankeyf Mağaraları (Batman) gibi çok sayıda mağara bulunmaktadır. Dünyada ise; Dragon Deniz Mağarası (İspanya), Droghorti Mağarası (Belçika), Flinth Mammouth Mağarası (ABD) gibi çok gezilen ve bilinen mağaralar yer almaktadır.

Yat Turizmi Yat turizmi, yat adı verilen deniz aracıyla, spor veya gezi amacıyla koy, körfez ve yat limanları arasında yapılan, konaklama ve ağırlama hizmetlerini yat içinde sunan bir turizm çeşididir. Yatların boyutları ve yolcu kapasiteleri değişmekle birlikte, yat turizmi, daha küçük gruplarla yapılması, gezi ve spor amaçlı olması ve koy ve körfezlerde yapılmasıyla, düzenli olarak iki ya da daha fazla liman arasında büyük kapasiteli yolcu gemileriyle yapılan kruvaziyer turizminden farklıdır.

Kruvaziyer Turizmi Kruvaziyer turizmi, deniz temelli turizm sınıflandırması içinde yer almaktadır. Kruvaziyer seyahatine katılan turistlerin zamanları denizde ve ziyaret edilen şehirlerde geçmektedir. Liman ve limana yakın yerlerdeki ziyaret edilen şehirlerde düzenlenen turlar ile doğal ve tarihî mekânlar, alışveriş yerleri ve çeşitli cazibe merkezleri gezilmektedir. Bu çerçevede kruvaziyer turizmi; konukların, temel amacı yolcu taşımacılığı olan bir gemiye, belirli bir ücret ödemek suretiyle bindikleri ve bu kapsamda her türlü hizmet donanımına sahip büyük gemilerle yapılan denize dayalı bir seyahat çeşidi olarak tanımlanabilir.

Yayla Turizmi Yayla kelimesi, dağ tepelerindeki düzlüklere verilen isimden gelmektedir. Yayla kelimesi aynı zamanda, otlak ve mera kelimeleriyle de eşanlamlı olarak kullanılmaktadır. Yapılan araştırmalarda önümüzdeki yıllarda kitle turizmine yönelik motivasyonların azalacağı, doğa ile bütünleşen, çevreye duyarlı, farklı kültür ve yaşam biçimleri ile içiçe olmaya olanak sağlayan turizm çeşitlerine yönelik motivasyonun artacağı belirtilmektedir. Bu bağlamda yaylalar, turizm faaliyetlerine katılımda söz konusu motivasyonun önemli çekim unsurlarından birisidir.

Termal Turizm Termal turizm, soğuk ve sıcak mineralli suların sağlık, eğlence ve rekreasyon amaçlı kullanımı ile meydana gelen ve turistlerin ulaşım, konaklama, ağırlama gereksinimlerinin karşılanmasını kapsayan bir turizm çeşididir. Sağlık turizminin içerisinde değerlendirilen termal turizmine, dünyada birçok ülke oldukça önemli yatırımlar yapmaktadır. Almanya, Japonya, Rusya, İspanya, İtalya, Çek Cumhuriyeti ve Slovakya gibi ülkeler çok gelişmiş termal tesis ve kaplıcalar kurarak, ziyaretçi sayılarını önemli ölçüde arttırmaktadır. Günümüzde sağlıklı yaşam tesisi, kaplıca, içmece, termal tesis, termal kür merkezi, rehabilitasyon, sağlık ve güzellik merkezi vb. çok çeşitli adlar altında faaliyet gösteren tesislerin dünyada giderek çoğalmaya başlaması, sağlık turizmine olan ilginin ve talebin artmasının bir sonucudur.

Golf Turizmi Golf turizmi, golf sporuna aktif veya pasif katılım amacıyla, kişilerin bulundukları yerlerin dışına yaptıkları seyahatler sonucu oluşan ilişkiler bütünü olarak tanımlanmaktadır. Genellikle gelir ve eğitim düzeyi yüksek, orta ve üçüncü yaş turizmine katılanların tercih ettiği bir alternatif turizm çeşidi olan golf turizmi, dünya turizm gelirlerinin yaklaşık yüzde 10’unu oluşturmaktadır. Nitekim, golf turizminin ekonomik getirilerini dikkate alan Malta, İspanya, Portekiz, Yunanistan, ve Sicilya gibi ülkeler paket tur kapsamında golf turizmini turistlerin hizmetine sunmaktadır

Dağ ve Kış Turizmi Dağ turizmi, dağların temiz havasından yararlanmak amacıyla insanların buralara yönelik olarak gerçekleştirdikleri seyahatlerden doğan turizm çeşididir. Dağ turizmi yürüyüş ve tırmanma olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Kış turizmi ise, kayak sporunun merkezinde bulunduğu ve buna uygun karlı ve eğimli alanlara yapılan seyahatleri, konaklama ve diğer turistik hizmetlerden oluşan faaliyetlerin bütünü olarak tanımlanmaktadır

Macera Turizmi Macera turizmi; doğada gerçekleşen, içerisinde özel beceriler gerektiren aktiviteler bulunduran bir boş zaman faaliyetidir. 1980’lerde “alternatif turizm kaynaklarına yönelimin hızlanması sürecinde” ortaya çıkmış bir kavram olarak maceranın, insanların bir yerden bir yere seyahat etmedeki temel amacı olması, maceranın turizm ürünü hâline gelmesini, dolayısıyla macera turizminin bir sektör oluşturmasını sağlamıştır