AZRBAYCAN RESPUBLKASI SHYY NAZRLY liyev adna AZRBACAN DVLT

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI SƏHİYYƏ NAZİRLİYİ Ə. Əliyev adına AZƏRBAİCAN DÖVLƏT HƏKİMLƏRİ TƏKMİLLƏŞDİRMƏ İNSTİTUTU Anadangəlmə qüsurların və qazanılma ürək xəstəliklərinin şüa diaqnostikası Şüa diaqnostikası Kafedrası dosent F. C. Nəsirova

Ürəyin və iri damarlarının şüa diaqnostikası metodlarının istifadə alqoritmi • • Adi rentgenoqrafiya - düz, yan, çəp şəkli Exokardioqrafiya Radionuklid diaqnostikası PET – pozitron emission tomoqrafiyası CT - sürətli kompüter tomoqrafiyası MRT – maqnit rezonans tomoqrafiyası Angioqrafiya Koronar arterioqrafiya

Döş qəfəsı orqanlarının Rentgenoskopiyası zamanı: Döş qəfəsı orqanlarının obzor ön proyeksiyada çəkilmiş Rentgenoqramda – normal ürəyin şəkli.

Ön – arxa proyeksiyası Sağ kənar: Sol kənar: 1. aortanın qalxan 1. aortanın gövsu xissəsi 2. ağciyər arteriyası 2. sağ qulaqçıq 3. sol qulaqçıq 4. sol mədəcik sxem. Sol yan proyeksiyası Ön kənar: Arxa kənar: 1. aorta 1. ağciyər arter. 2. ağciyər arteriyası 2. sol qulaqçıq 3. sağ mədəcik 3. sol mədəcik.

Sağ (1 -ci) çap proyeksiyası Sol (2 -ci) çap proyeksiyası Arxa kənar: Ön kənar: Arxa kənar: 1. sol qulaqçıq 1. aortanın qalxan xissəsi 1. aorta 1. ağciyər arteriyası 2. sağ qulaqçıq 2. sol qulaqçıq 3. sağ mədəcik 3. sol mədəcik 4. sol mədəcik sxem

Ürək belinin qabarmasının differensial diaqnostikası. ---- .

Echocardioqraphy.

Tc 99 m-MİBİ ilə nişanlanmış miokardsintiqrafiyası . Qamma-kamera Walls of left ventricle S – septum A – anterior L – lateral I – inferior X - apex P - posterior

18 -flourodeoxyglucose FDG-PET myocardial imaging .

Axial Computed Tomography. S – superior vena cava a – ascending aorta d – descending aorta rv – right ventricle ra – right atrium la – left atrium lv – left ventricle.

Normal koronal MRT. A aa – ascending aorta pa – pulmonary artery ra – right atrium lv – left ventricle. B rv – right ventricle lv – left ventricle a – aorta Arrows show the wall of the left ventricle.

Angioqrafiya. B After percutaneous balloon angioplasty Plastikadan sonraki vəziyyəti. A Arrow shows the stenosis of the left anterior descending artery – Sol ön enən arteriyanın stenozu oxu ilə göstərilib.

BOTAL AXACAĞIN AÇIQ QALMASI • Ümumi Anadangəlmə sianozsuz qüsur (başqa qüsurlara nisbətən tez-tez rast gəlinir) Adətən tək defekt müşahidə edilir Qadınlar və kişilər arasında rastgəlmə tezliyi 2 / 1 nisbətindədir • Klinika Bu defekt uzun müddət özünü biruzə vermir Sonda – ümumi zəiflik, təngənəfəslik, ürək çatışmazlığı Solda II-ci qabırğaarasında ağciyər arteriyasının pulsasiyası Sıçrayan nəbzi xatırladan nəbz aşkar olunur • Auskultasiya Davamlı sistolik və diastolik küy Solda ikinci qabırğaarası sahədə maşın küyü

BOTAL AXACAĞIN AÇIQ QALMASI Rentgenoloji • Ağ ciyərlərdə damar şəklinin güclənməsi • Sol mədəcik və sol qulaqcığın hipertrofiyası hesabına ürək ölçüləri böyüyür • Ağ ciyər hipertenziyasının inkişafı nəticəsində sağ mədəcik də genişlənir • Arteriya pulmonalis qövsünün qabarması • Aortanın qalxan hissəsi genişlənir və pulsasiya nəzərə çarpır

BOTAL AXACAĞIN AÇIQ QALMASI • EKQ Əvvəl – normal Sonda – ürəyin oxu sol tipli olur • Proqnoz Orta ömür müddəti 25 yaş Ürəyin çatışmazlığı – ölümün əsas səbəbi sayılır • Cərrahi müalicəsi Bütün xəstələrdə əməliyyat aparılmalıdır 3 - 4 yaş arası əməliyyat üçün optimal müddət sayılır Ölüm hadisəsi 1% təşkil edir

AĞCİYƏR ARTERİYASININ DARALMASI • Ümumi Anadangəlmə sianozsuz qüsur • Klinika Erkən vaxtlarda klinikasız olur Xəstəliyin sonunda kəskin ifadə olunmuş tez yorulma, ürək nahiyəsində ağırlıg, təngənəfəslik Ağciyər arteriyası nahiyəsində güclü titrəmə • Auskultasiya II – III qabırğaarasında döş sümüyünün solunda sol körpücüyə ötürülən kobud sistolik küy

AĞCİYƏR ARTERİYASININ DARALMASI Rentgenoloji • • Ön-arxa proeksiya: Ürəyin sağa böyüməsi sağ qulaqcığın hipertrofiya və diletasiya hesabına əmələ gəlir, sola isə sağ mədəciyin hesabına Ağciyərin damar şəklinin zəifləməsi Ürəyin sol səddində qəfil qabarmalar və ağ ciyər arteriya qövsünün uzanması I çəp proeksiya: Qabaq səddə sağ mədəciyin böyüməsi • II çəp proeksiya: Sağ mədəcik retrosternal sahənin əsas hissəsini tutur

AĞCİYƏR ARTERİYASININ DARALMASI • EKQ Ürəy oxunun sağa dönməsi və sağ mədəciyin hipertrofiyası • Proqnoz Orta ömür müddəti – 32 yaş Ürəyin çatışmazlığı – ölümün səbəbi sayılır Ağciyər toxumasının qanla zəif təhzizatına görə müşahidə olunan vərəm xəstəliyi erkən ölümə səbəb ola bilər • Cərrahi müalicəsi Klinik effekt yalnız operativ yolla əldə olunur Ölüm hadisəsi 1% təşkil edir

FALLO TETRADASI • Ümumi Anadangəlmə sianozlu qüsur 1. ağciyər arteriyasının daralması 2. mədəciklərarası çəpərin defekti 3. sağ mədəciyin hipertrofiyası 4. aortanın dekstropozisiyası • Klinika Təngənəfəslik, əzələlərin tonusdan düşməsi, fiziki aktivliyin kəskin məhdudlaşması, bəzi hallarda – boğulma Gözə çarpan – sianoz (göyərmə), barmaqlarda dırnaqların “saat şüşəsi” və falanqaların “baraban çubuqları” simptomu • Auskultasiya Döş sümüyünün sol kənarında II qabırğaarasında kobud sistolik küy (25% hallarda olmur)

FALLO TETRADASI Rentgenoloji • Ön-arxa proeksiya: Sağ mədəcik divarlarının hipertrofiyası nəticəsində ürək öz forması ilə “çəkmə”ni xatırladır Ağciyələrin damar şəklinin zəifləməsi Aorta qövsünün yerləşməsini müəyyənləşdirməyə barium məhlulu (Ba. SO 4) ilə qida borusunun kontrastlaşması kömək edir Aorta qövsün sağa meyilli olduqda kontrastlaşmış qida borusu sola çəkilir • II çəp proeksiya: Sağ mədəciyin hipertrofiyası, sol mədəcik isə bel sütünunun üstünü örtür

FALLO TETRADASI • EKQ Ürəyin elektrik oxunun sağa meyilidir, hündür P dişcikləri və sağ mədəciyin hipertrofiyası • Proqnoz Orta ömür müddəti – 12 yaş Ölümün səbəbi – ürək çatmamazlığı, ağciyər və beynin emboliyası, bakterial endokardit • Cərrahi müalicəsi 4 – 8 yaş arası optimal müddətdir və bütün xəstələrə məsləhətdir Ölüm hadisəsi 10% təşkil edir

QULAQÇIQARASI ÇƏPƏRİN DEFEKTİ • Ümumi Doğulduqdan sonra oval dəlik sağ və sol qulaqcıqarasında açıq qalır. Qadınlar və kişilər arasında rastgəlmə tezliyi 3 / 1 nisbətindədir • Klinika Uşaqlar fiziki inkişafda geri qalır və pnevmaniya ilə daha tez xəstələnir. Birinci simptomlar - təngənəfəslik və ürəkdöyünmə 2 -3 yaş arası meydana gəlir • Auskultasiya Döş sümüyündən solda II – III qabırğa səviyyəsində sistolik küy eşidilir. II ton aksenti

QULAQÇIQARASI ÇƏPƏRİN DEFEKTİ Rentgenoloji • Ön-arxa proeksiya: Ağciyər arteriyasının genişlənməsi Ağciyər kökləri damarlarının pulsasiyası Ağciyərlərin damar şəklinin güclənməsi • I çəp proeksiya: Sağ qulaqcığın kölgəsinin geniçlənməsinə görə retrosternal sahənin azalması • II çəp proeksiya: Sağ qulaqcıq və mədəciyin böyüməsi

QULAQÇIQARASI ÇƏPƏRİN DEFEKTİ • EKQ Ürəyin elektrik oxu sağda yerləşir His dəstəsinin sağ ayagçığının geyri-tam blokadası P dişciyinin böyüməsi PQ intervalının və QRS kompleksinin uzanması geyd edilir • Proqnoz Kəskin ifadə olunmuş defek zamanı prognoz pis sayılır Orta ömür müddəti 40 yaş • Cərrahi müalicəsi Kəskin ifadə olunmuş klinik əlamətlərdə müalicə - operativdir Əməliyyat ürək çatışmazlığından əvvəl aparılıbsa kafidir Ölüm hadisəsi 2 % təşkil edir

MİTRAL DƏLİYİN STENOZU • Ümumi Çox vaxt revmatik endokarditin ağırlaşmasıdır Qadınlar və kişilər arasında rastgəlmə tezliyi 3 / 1 nisbətindədir • Klinika Uşaqlar fiziki inkişafa görə geri qalır Təngənəfəslik, zəiflik, ürəkdöyünmə Kiçik qan dövranında durğunluq nəticəsində öskürək olur Ürək nahiyəsində ağrılar Ürək zirvəsinin əllənməsində qanın daralmış mirtral dəlikdən keçməsi ilə əlaqəli olaraq diastolik titrəmələr (“pişik” mırıltısı) • Auskultasiya Zirvədə çırpınan I ton, Ağciyər arteriyası üzərində II ton aksenti və diastolik küy eşıdılir

MİTRAL DƏLİYİN STENOZU Rentgenoloji • • Ön-arxa proeksiya: Ağ ciyər kökünün kölgəsinin genişlənməsi Ağciyər şəkli güclənib, Kerli xətlər durğunluğu göstərir. Sol qulaqcığın kəskin qabarması nəticəsində ürəyin beli hamarlaşıb ürəyə mitral konfiqurasiya verir Sol mədəciyin ölçüləri sabit qalır və vurğuları zəifləyir I çəp proeksiya: Böyümüş sol qulaqcığın təsiri altında kontrastlaşmış qida borusu kiçik radiuslu qövslə yerini dəyişir • II çəp proeksiya: Sol qulaqcıq və sağ mədəciyin genişlənməsi

MİTRAL DƏLİYİN STENOZU • EKQ Ürəyin elektrik oxu sağdadır və səyirici aritmiya • Proqnoz Asanlıgla dekompensasiya verir, ağır gedişə malikdir. Ürək çatışmazlığı başlanırsa 4 ildən sonra ölüm hadisəsi baş verə bilər • Cərrahi müalicəsi Ürək çatışmazlıq baş verdikdən əvvəl əməliyyat aparılarıbsa ölüm hadisəsi - 2% təşkil edir - aşağıdır, gec aparılıbsa – 6% təşkil edir.

MİTRAL QAPAQLARIN ÇATIŞMAZLIĞI • Ümumi Uşaq və gənclərdə çox vaxt revmatik prosessdən sonra, Yaşlı şəxslərdə isə ateroskleroz nəticəsində inkişaf edir. Qadınlar və kişilər arasında rastgəlmə tezliyi 4 / 1 nisbətindədir • Klinika Kompensasiya halında xəstə şikayət etmir Dekompensasiya baş verdikdə - zəiflik, təngənəfəslik olur Fiziki işə qarşı tolerantlıq aşağıdır Ürəkdöyünmə, ürək nahiyəsində ağrılar Aşağı ətrafların şişməsi, öskürək • Auskultasiya I ton zəifləyir Zirvədə və V-ci nögtədə sistolik küy eşidilir. Ağciyər arteriyası üzərində II tonun aksenti

MİTRAL QAPAQLARIN ÇATIŞMAZLIĞI Rentgenoloji • Ön-arxa proeksiya: Ürəyin sol konturunun böyüməsinə nəticəsində ürək belinin hamarlanması Ürək üçbucaq şəkli – tipik mitral qüsur formasını alır • • I çəp proeksiya: Böyümüş sol qulaqcığın təsiri altında kontrastlaşmış qida borusu böyük radiuslu qövslə yerini dəyişir II çəp proeksiya: Sol mədəcik hipertrofiyası və diletasiyasına görə onun kölgəsi bel sütununun kölgəsi ilə üst-üstə düşür

MİTRAL QAPAQLARIN ÇATIŞMAZLIĞI • EKQ Sol mədəciyin hipertrofiyası – hündür RV 6 dişi Sol qulaqçığın böyüməsi və yüklənməsi – “P mitrale” Taxikardiyası • Proqnoz Ən yüngül gedişli gazanmış qüsurdur. Uzun müddət ərzində kompensasiya vəziyyətində galır. Prognozu pisləşdirə faktorlar – gayıdan revmakardit, mitral stenozun goşulması. • Cərrahi müalicəsi Əməliyyatdan sonra 43% xəstələrdə vəziyyət yaxşılaşır

AORTA DƏLİYİNİN STENOZU • Ümumi Səbəb – septik endokardit, revmatizm, bəzən – ateroskleroz Nadir halda anadangəlmə olur Adətən aorta qapaqlarının çatışmamazlığı ilə aorta dəliyinin daralması birlikdə rast gəlinir Kişilər və qadınlar arasında rastgəlmə tezliyi 3 / 1 nisbətindədir • Klinika Təngənəfəslik, taxikardiya (ürəkdöyünmə), tez yorulma Ürək nahiyəsində stenokarditik xarakterli ağrılar Baş ağrıları, baş gicəllənmə, qisa müddətli huşunun itirilməsi • Auskultasiya Prekardial nahiyədə qaldırıcı zirvə vurğusu duyulur, yerini sola və aşağıya doğru dəyişir Aorta üzərində II ton alçalır. Sistolik küy – aortal nögtədə eşidilir və zirvəyə doğru yayılır

AORTA DƏLİYİNİN STENOZU • Rentgenoloji Ağciyər şəkli – adidir Ürəyin beli daha aydın gözə çarpır Ürəyin zirvəsi diafraqma üzərində yerləşir Sol mədəcik böyüyür və onun vurğuları güclənmiş olur Aortanın qalxan hissəsində lokal şəkildə genişlənmə izlənilir

AORTA DƏLİYİNİN STENOZU • EKQ Sol mədəciyin hipertrofiyası – hündür RV 6 dişi Normal sinus ritmi ST seqment “mənfi” olur – koronar çatışmazlığı əlaməti • Proqnoz Ürək çatışmazlığı başlayanda 1 – 2 ildən sonra ölüm hadisə baş verir. • Cərrahi müalicəsi Ürək çatışmamazlığından əvvəl əməliyyat aparılıbsa – kafi, əməliyyat aparılmayıbsa – qeyri-kafi nəticə alınır. Ölüm hadisəsi 6 -11% təşkil edir

AORTA QAPAQLARININ ÇATIŞMAZLIĞI • Ümumi Septik endokardit, revmatizm və sifilisdən sonra, qocalarda isə aterosklerotik səbəblərdən əmələ gəlir. Kişilər və qadınlar arasında rastgəlmə tezliyi 4 / 1 nisbətindədir • Klinika Nəbzin sürətli və böyük olması, nəbz təzyiqinin artması Boyunda karotid arteriyaların gözəçarpan pulsasiyası Başın əsməsi, baş gicəllənmə. Təngənəfəslik, zəiflik Ürək ağrısı, ürəkdöyünmə, güclü ürək vurğuları Diastolik təzyiqin aşağa düşməsi • Auskultasiya II ton zəifləyir Aortal və V nöqtədə (Botkin-Erb) qanın aortadan sol mədəciyə qayıtması nəticəsində diastolik küy eşidilir

AORTA QAPAQLARININ ÇATIŞMAZLIĞI • Rentgenoloji Sol mədəciyin böyüməsi və zirvəsinin yumuru olması Aortanın qalxan hissəsində genişlənməsi və uzanması. Ürəyin beli daha hamar nəzərə çarpır, yəni incəlir və ürək tipik aortal forması alır • • I çəp proeksiya: Retrokardial sahə daralır ya da itir II çəp proeksiya: Aortanın qalxan hissəsinin, qövsünün və onun enən hissəsinin genişlənməsi, sol mədəciyin böyüməsi

AORTA QAPAQLARININ ÇATIŞMAZLIĞI • EKQ Ürəyin elektrik oxu solda olur. Normal sinus ritmi, sol mədəciyin yüklənməsi • Proqnoz Aorta qapaqlarının çatışmazlığı progresiv olsa onun daralmasından daha ciddidir. Qüsur mitrallaşanda, sağ mədəcik çatmazlığı əlavə olunur, proqnoz pisləşir. Ölüm ürək çatışmazlığından baş verir. • Cərrahi müalicəsi Ölüm hadisəsi 15% qeyd olunur.

Misal 1. 3 yaş, uşaq, ürəkdə anadangəlmə problemlər. ? • • • Sual : Ürək hansı konfiqurasiyanın adını daşıyır? çəkmə üçbucaq dairəvi mitral aortal

Misal 2. 30 yaş, qadın, uşaqlıqda revmatik xəstəlik keçirib. Sual : Ürəyin hansı konturu düzgün deyil? ? • Sol qulaqçığın böyüməsi • Sol mədəciyin hipertrofiyası • Sağ qulaqçığın böyüməsi • Sağ mədəciyin hipertrofiyası

Misal 3. 70 yaş, kişi, uremiya. Misal 4. 60 yaş, kişi, alkoqolik. Təngənəfəzlik ? ?

Misal 3. 70 yaş, kişi, uremiya. Misal 4. 60 yaş, kişi, alkoqolik. Təngənəfəzlik Perikardit. (oxlar mayeni göstərir) Kardiomiopatiya.

Misal 5. 76 yaş, kişi, uzun müddət hipertenziyası var. Son vaxt – döş sümüyün arxasında – ağrılar. Nəticə ? A. Aortanın qalxan hissəsin anevrizması B. Divararalığın şişi C. Ağciyərin xərçənği Təzə çəkilmiş R-şəkli D. Qabırqanın sarkoması 9 il əvvəl çəkilmiş Rentgenoqramm:

Misal 5. 76 yaş, kişi, uzun müddət hipertenziyası var. Son vaxt – döş sümüyün arxasında – ağrılar. Əlavə müayinəsi: Aortanın qalxan hissəsin anevrizması ox ilə aksial C T göstərilib. Təzə çəkilmiş R-şəkli 9 il əvvəl çəkilmiş Rentgenoqramm:

TAPŞIRIQ: Rəgəmlə göstərilən qövslərinin adlarını tapın Normal ürək - damar sərhədləri

. . MERSİ Diqqətinizə SALAVAT görə təşəkkür edirik! DANKE SCHÖN THANKS