a PGW zakres prezentacji Zakres prezentacji Podstawy opracowania

a. PGW – zakres prezentacji Zakres prezentacji Ø Podstawy opracowania a. PGW Ø Ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza, w tym wykazy JCWP oraz JCWPd Ø Podsumowanie identyfikacji znaczących oddziaływań antropogenicznych i oceny ich wpływu na stan wód powierzchniowych i podziemnych Ø Wykazy obszarów chronionych Ø Monitoring i ocena stanu wód Ø Ustalenie celów środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów chronionych Ø Identyfikacja odstępstw od osiągnięcia celów środowiskowych Ø Posumowanie Master. Planu dla obszaru dorzecza Odry

a. PGW - zakres opracowania Pozostałe rozdziały projektu a. PGW dla obszaru dorzecza Odry Ø Zmiany klimatu a gospodarowanie wodami Ø Podsumowanie wyników analizy ekonomicznej związanej z korzystaniem z wód Ø Podsumowanie działań zawartych w Programie wodno-środowiskowym kraju Ø Wykaz innych szczegółowych programów i planów gospodarowania dla obszaru dorzecza dotyczących zlewni, sektorów gospodarki, problemów lub typów wód Ø Podsumowanie działań zastosowanych w celu informowania społeczeństwa i konsultacji publicznych Ø Wykaz organów właściwych w sprawach gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza. Ø Informację o sposobach i procedurach pozyskiwania informacji i dokumentacji źródłowej wykorzystanej do sporządzenia planu oraz informacji o spodziewanych wynikach realizacji planu. Ø Wykaz działań ustanowionych w PGW, które nie zostały zrealizowane wraz z uzasadnieniem.

Podstawy opracowania a. PGW - uwarunkowania prawne Ø Gospodarowanie wodami w Polsce odbywa się na podstawie wspólnej polityki wodnej Unii Europejskiej, zawartej w uchwalonej 23 października 2000 roku Ramowej Dyrektywie Wodnej 2000/60/WE (RDW). Ø RDW określa ogólne ramy zarządzania i planowania gospodarowania wodami w układzie hydrograficznym ü art. 3 ust. 1 dyrektywy, zarządzanie zasobami wodnymi musi być realizowane z uwzględnieniem podziału państwa na obszary dorzeczy. Ø Zgodnie z RDW, pierwsze plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy sporządzono w naszym kraju na lata 2010 -2015. Ø Integralną częścią planów jest program wodno-środowiskowy kraju, zawierający wykaz działań służących osiągnięciu celów środowiskowych przyjętych dla wód.

Podstawy opracowania a. PGW - uwarunkowania prawne Ø Obowiązek sporządzenia planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy (PGW) wynika z art. 13 RDW, zakres określony jest w załączniku VII RDW. Ø Obowiązek został transponowany do prawa polskiego poprzez art. 90 ust. 1 punkt 1 a ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity: Dz. U. 2012 poz. 145 z późń. zm. ), dalej nazywana ustawą Prawo wodne. Ø Zakres PGW określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2013 roku w sprawie szczegółowego zakresu opracowania planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy.

Podstawy opracowania a. PGW - uwarunkowania prawne • PGW dla wszystkich obszarów dorzeczy w Polsce zostały opracowane po raz pierwszy w 2009 roku, a następnie zatwierdzone przez Radę Ministrów 22 lutego 2011 roku (opublikowane w Dzienniku Urzędowym Monitor Polski). • Zgodnie z art. 13 ust. 7 RDW, PGW muszą być poddawane przeglądowi i uaktualnieniu najpóźniej w ciągu 15 lat, licząc od wejścia w życie RDW, czyli do 22 grudnia 2015 roku, a następnie aktualizowane co 6 lat. • PGW na obszarze dorzecza jest nadrzędnym dokumentem planistycznym, stanowiącym podstawę podejmowania decyzji kształtujących stan zasobów wodnych oraz wprowadzenia racjonalnych zasad gospodarowania wodami w przyszłości.

Podstawy opracowania a. PGW - uwarunkowania prawne Dorzecza na obszarze Polski Dorzecza: Odry Wisły Ücker Łaby Dunaju Dniestru Niemna Pregoły Świeżej Jarft

Podstawy opracowania a. PGW - uwarunkowania prawne Podział na regiony wodne Obszary dorzeczy podzielono na 21 regionów wodnych. Przynależą one do siedmiu regionalnych zarządów gospodarki wodnej. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie obejmuje swym działaniem część dorzecza Odry – region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego (RWDOi. PZ) oraz region wodny Ücker.

Podstawy opracowania a. PGW - uwarunkowania prawne Podstawową jednostką planistyczną jest jednolita część wód: powierzchniowych – JCWP (rzeczne, jeziorne, przejściowe i przybrzeżne), podziemnych – JCWPd. Część wód powierzchniowych w rozumieniu RDW, oznacza oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych takich jak: jezioro, zbiornik, strumień, rzeka lub kanał, część strumienia rzeki lub kanału, wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych. Ø Część wód podziemnych w rozumieniu RDW, oznacza określoną objętość wód podziemnych występującą w obrębie warstwy wodonośnej lub zespołu warstw wodonośnych. Ø ü ü Ø

Podstawy opracowania a. PGW - uwarunkowania prawne Ø Kluczowy cel RDW - osiągniecie dobrego stanu wód do 2015 r. (dobrego stanu/potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wód powierzchniowych oraz dobrego stanu chemicznego i ilościowego wód podziemnych). Ø Inne cele: ü nie pogarszanie stanu wód; ü zaprzestanie lub stopniowe wyeliminowania zrzutu substancji priorytetowych; ü spełnienie wymagań specjalnych dla obszarów chronionych; ü zrównoważone użytkowanie wód oparte na długoterminowej ochronie zasobów wodnych; ü stopniowe zmniejszanieczyszczania wód podziemnych i zapobieganie ich dalszemu zanieczyszczaniu; ü zmniejszenie skutków powodzi i susz.

a. PGW - ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza O dry

a. PGW - ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza O dry a. PGW dla obszaru dorzecza zawiera bazę danych – załącznik 34, w której można wygenerować karty charakterystyki JCW zawierające między innymi: Ø kod, nazwę, powierzchnię JCW, nazwę obszaru dorzecza i regionu wodnego, województwo, powiat, gminę, nazwę właściwego RZGW, RDOŚ oraz wojewódzkiego ZMi. UW; Ø typ części wód, informację o warunkach referencyjnych, status części wód, informacje o powiązaniach JCWP z JCWPd lub JCWPd z JCWP; Ø informacje o stanie jakości JCW; Ø informacje o rodzaju użytkowania części wód, informacje o rodzajach presji/oddziaływań i zagrożeniach antropogenicznych dla wszystkich kategorii części wód powierzchniowych i podziemnych; Ø informacje o występowaniu obszarów chronionych w rozumieniu RDW, załącznika IV, ocenę ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych, cele środowiskowe dla poszczególnych jednolitych części wód, informacje dotyczące odstępstw od realizacji celów wraz z uzasadnieniem; Ø działania z a. PWŚK.

a. PGW - ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza Odry Ø Opracowanie typologii wód jest podstawowym krokiem na drodze do ustalenia klasyfikacji stanu ekologicznego. Ø Ze względu na różnorodność naturalnych warunków środowiskowych, które mają wpływ na występowanie organizmów wodnych, konieczne jest wydzielenie różnych typów wód, które w warunkach niezakłóconych działalnością człowieka charakteryzują się odrębnymi cechami biologicznymi. Ø Warunki środowiskowe wynikają z takich czynników, jak m. in. : położenie geograficzne, wysokość bezwzględna, geologia i morfologia terenu. Ø Typologia wód warunkuje wyodrębnienie JCW.

a. PGW - ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza Odry

a. PGW - ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza Odry

a. PGW - ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza Odry Obszar działania RZGW w Szczecinie Region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego: – 329 JCWP rzecznych, – 112 JCWP jeziornych, – 4 JCWP przejściowych, – 4 JCWP przybrzeżnych, – 13 JCWPd. region wodny Ücker: – 0 JCWP rzecznych i jeziornych, – 1 JCWPd.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych Ø Zgodnie z art. 5 RDW każde z państw członkowskich powinno dokonać w ramach charakterystyki obszaru dorzecza przeglądu wpływu działalności człowieka na stan wód powierzchniowych i podziemnych i uaktualnić ją w każdym kolejnym cyklu planistycznym. Wyniki takiej analizy służą dobraniu odpowiednich działań niezbędnych do poprawy stanu wód. Ø W związku z ww. wymogiem jednym z etapów prac nad aktualizacją planu gospodarowania wodami było opracowanie analizy presji i wpływów zanieczyszczeń antropogenicznych w szczegółowym ujęciu JCW wszystkich kategorii wód.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych Kluczowe etapy analizy presji i wpływów zanieczyszczeń antropogenicznych: Ø identyfikacja czynników sprawczych oraz presji antropogenicznych i porównanie tych informacji z danymi pochodzącymi z monitoringu stanu wód co pozwala na ocenę powiązań czynników sprawczych z występującymi presjami; Ø identyfikacja znaczących presji, których oddziaływanie może zagrozić osiągnięciu przez daną część wód celów środowiskowych przy uwzględnieniu charakterystyki zlewni i wyników badań monitoringowych; Ø ocena ryzyka poprzez oszacowanie prawdopodobieństwa nieosiągnięcia przez daną część wód celów środowiskowych na podstawie aktualnej oceny stanu poszczególnych jednolitych części wód oraz zidentyfikowanych znaczących presji antropogenicznych.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych Punktowe źródła zanieczyszczeń: gospodarka komunalna (w tym oczyszczalnie ścieków), przemysł, wody opadowe i roztopowe, hodowla ryb (stawy rybne), składowiska odpadów komunalnych i przemysłowych. Rozproszone i obszarowe źródła zanieczyszczeń: rolnictwo, ścieki pochodzące od ludności niekorzystającej z systemu kanalizacji sanitarnej, ₋ depozycja atmosferyczna, Ø Zmiany hydromorfologiczne (dla wód powierzchniowych). Ø Pobory wód. Ø ₋ ₋ ₋ Ø ₋ ₋

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych Punkty zrzutów z gospodarki komunalnej na obszarze RWDOi. PZ Punkty zrzutów ze stawów rybnych na obszarze RWDOi. PZ

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych Punkty zrzutów z przemysłu na obszarze RWDOi. PZ Przeszło 56% powierzchni obszaru stanowią tereny rolne, lasy zajmują prawie 37%, tereny zurbanizowane stanowią 2, 5% obszaru. Pozostały obszar zajmują tereny wodne oraz strefy podmokłe.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych Główne zmiany hydromorfologiczne: Ø zabudowa podłużna cieków polegająca głównie na zmianie profilu poprzecznego i podłużnego cieków; Ø zabudowa brzegów jezior (zabudowa komunalna i gospodarcza); Ø umocnienie i zabudowa brzegów morskich pirsami, ostrogami, opaskami brzegowymi, falochronami, obwałowania; Ø zabudowa poprzeczna, obejmująca wszelkie budowle przegradzające koryto; Ø sztuczne zbiorniki wodne; Ø tory wodne; Ø melioracje.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych • Zmiana profilu poprzecznego i podłużnego rzeki - może spowodować przede wszystkim pogorszenie warunków życia organizmów wodnych poprzez zmianę warunków siedliskowych. • Ubezpieczenie brzegów wód przejściowych i przybrzeżnych powoduje zmiany warunków siedliskowych, likwidację roślinności nadbrzeżnej i wodnej, zmiany w składzie gatunkowym organizmów wodnych. Z kolei budowa falochronów, kierownic i pirsów wpływa na zmianę siły falowania, warunków fizykochemicznych i w konsekwencji na zmianę warunków siedliskowych organizmów wodnych i od wody zależnych. • W przypadku jednolitych części wód jeziornych, zmiany hydromorfologiczne dotyczą głównie znaczących zmian w zakresie przekształcenia strefy brzegowej jezior, wynikających z działalności rekreacyjnej i turystycznej. Wiąże się to z likwidacją nadbrzeżnej i wodnej roślinności, umocnieniem brzegów, co skutkuje zmianą struktury brzegu jeziora, a co za tym idzie zmianą warunków siedliskowych.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych Lokalizacja budowli poprzecznych na obszarze RWDOi. PZ Zabudowa poprzeczna, obejmująca wszelkie budowle przegradzające koryto cieku (także na wypływie z jezior przepływowych), zwłaszcza nie wyposażone w urządzenia typu przepławki, stanowi poważną przeszkodę uniemożliwiającą migrację organizmów, w szczególności ryb. Powoduje też zmiany reżimu hydrologicznego oraz warunków fizykochemicznych. Zmiany te przyczyniają się do modyfikacji siedlisk oraz pogorszenia warunków bytowania organizmów wodnych.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych Ø W ramach oceny ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych zidentyfikowano te JCW, które z powodu występowania istotnych oddziaływań antropogenicznych mogą nie osiągnąć lub nie utrzymać dobrego stanu. Ø Podstawą oceny ryzyka była ocena stanu wód w latach 2010 – 2012 oraz ocena wpływu presji antropogenicznych na poszczególne JCW. Ø Zależnie od charakteru presji przyjmowano różne metody oceny ich wpływu na JCWP. Ø Z powodu współwystępowania presji w JCWP mogą być one zagrożone w związku z więcej niż jednym zidentyfikowanym oddziaływaniem antropogenicznym.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych Zestawienie JCWP zagrożonych ze względu na presję hydromorfologiczną w podziale na regiony wodne na obszarze dorzecza Odry

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych – ocena ryzyka niespełnienia celów środowiskowych Ø Rolnictwo stanowi dominującą presję w JCWP wskazanych w rozporządzeniach dyrektorów RZGW w sprawie określenia wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć i tym samym wyznaczono te JCWP (na OSN) jako zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych. Ø Presja pochodząca ze źródeł komunalnych występuje na całym obszarze kraju. Za JCWP zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych uznano te JCWP, których stan ekologiczny oceniono poniżej dobrego i czynnikami determinującymi stan były przekroczenia stężeń substancji biogennych (Nog, Pog, BZT 5). Ø Dla JCWP, w których stwierdzono przekroczenia w zakresie substancji priorytetowych i innych zanieczyszczeń, dla których zostały określone środowiskowe normy jakości, praktycznie było możliwe jednoznaczne określenie źródła presji powodującej nieosiągnięcie dobrego stanu chemicznego. Uznano je za zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych. Ø Za zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych uznano także te JCWP, w których stwierdzono stan poniżej dobrego na podstawie przeniesienia oceny stanu wód – nierozpoznana presja.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych – ocena ryzyka niespełnienia celów środowiskowych

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych – ocena ryzyka niespełnienia celów środowiskowych Ocena stanu JCWP rzek w RWDOi. PZ Ø Spośród wszystkich ocenionych JCWP rzecznych, dla 115 (ok. 35%) dostępne są wyniki badań monitoringowych. Ø Głównymi czynnikami determinującymi stan były: ü w zakresie elementów biologicznych - makrobezkręgowce bentosowe (indeks MMI) – 43% ocenianych JCWP ü w zakresie elementów fizykochemicznych - OWO (mg. C/l) – 14% ocenianych JCWP ü w zakresie substancji priorytetowych Benzo(g, h, i)perylen (μg/l) Indeno(1, 2, 3 cd)piren (μg/l) – 20% ocenianych JCWP stan dobry: 131 JCWP (40%) stan zły: 198 JCWP (60%)

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych – ocena ryzyka niespełnienia celów środowiskowych 4 JCWP przejściowe w stanie złym (100%) 4 JCWP przybrzeżne w stanie złym (100%) 24 JCWP jezior – 21% oceniono na podstawie badań monitoringowych stan dobry: 3 JCWP (34%) stan zły: 21 JCWP (66%)

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych – ocena ryzyka niespełnienia celów środowiskowych Ocena stanu dla JCWPd w RWDOi. PZ 13 JCWPd stan dobry: 12 JCWPd (92%) stan słaby: 1 JCWPd (8%) Dla JCWPd w stanie słabym, decydującym o ocenie stanu był zarówno stan ilościowy i jakościowy.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych – ocena ryzyka niespełnienia celów środowiskowych Ryzyko nieosiągnięcia celów środowiskowych w RWDOi. PZ 79 JCWP jezior (71%) zagrożonych nieosiągnięciem celów środowiskowych 187 JCWP rzek (57%) zagrożonych nieosiągnięciem celów środowiskowych

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych – ocena ryzyka niespełnienia celów środowiskowych Ryzyko nieosiągnięcia celów środowiskowych w RWDOi. PZ 4 JCWP przejściowe i 4 JCWP przybrzeżne zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych (100%) 1 JCWPd zagrożona nieosiągnięciem celów środowiskowych

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych – wyznaczanie silnie zmienionych i sztucznych JCWP • • Na potrzeby II cyklu planistycznego przeprowadzono weryfikację silnie zmienionych części wód (SZCW) rzecznych, jeziornych, przejściowych i przybrzeżnych, które zostały wyznaczone w I cyklu planistycznym. Wyznaczenie oraz weryfikację silnie zmienionych części wód przeprowadza się oddzielnie dla każdej kategorii wód, z uwzględnieniem dwóch etapów: wstępnego oraz ostatecznego wyznaczenia SZCW. Wstępne wyznaczenie wód silnie zmienionych następuje na podstawie identyfikacji istotnych zmian hydromorfologicznych, które mają wpływ na osiągnięcie przez te części wód dobrego stanu. Kolejnym krokiem jest przeprowadzenie testów działań restytucyjnych i testów alternatyw funkcjonalnych. Działania restytucyjne - pod pojęciem działania restytucyjne rozumie się wszelkie działania prowadzące do osiągnięcia stanu naturalnego, pozwalające na poprawę warunków w zakresie biologicznych elementów jakości poprzez zniwelowanie presji w zakresie hydromorfologii. Analizowano korzyści dla środowiska, w tym wpływ na dotychczasowy sposób użytkowania wód, oraz akceptowalność poniesionych kosztów. Test alternatyw funkcjonalnych polegał na analizie możliwości osiągnięcia innymi sposobami podobnych jak obecnie „korzyści” z użytkowania wód (np. nowe technologie), na analizie korzyści dla środowiska oraz akceptowalności poniesionych kosztów. Ostatecznej kwalifikacji SZCW oraz SCW dokonano w przypadku, kiedy w teście działań restytucyjnych wykazano, iż ich wpływ na analizowane aspekty będzie negatywny oraz gdy w teście alternatyw funkcjonalnych ocena pokazała, iż nie istnieją, możliwe do wdrożenia z punktu widzenia technologii bądź koszty środowiskowe, alternatywy.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych – wyznaczanie silnie zmienionych i sztucznych JCWP Ostateczne wyznaczenie statusu JCW rzecznych na obszarze działania RZGW w Szczecinie zdefiniowało: • 125 silnie zmienionych części wód (SZCW), • 22 sztucznych części wód (SCW), • 182 naturalne części wód (NAT). 30 JCWP jeziornych zostało ostatecznie wyznaczonych jako SZCWJ. 3 JCWP przejściowe uznano za SZCW

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów antropogenicznych – wyznaczanie silnie zmienionych i sztucznych JCWP

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – wykaz obszarów chronionych Ø Rejestr obszarów chronionych tworzony jest na podstawie art. 6 RDW. Artykuł ten obliguje państwa członkowskie do utworzenia rejestru obszarów, względem których stwierdzono konieczność wprowadzenia szczególnej ochrony, obejmującej zarówno wody powierzchniowe i podziemne, jak i siedliska oraz gatunki zależne od wody, występujące na tych obszarach. Ø Pierwszy rejestr został sporządzony w 2003 roku. Od tego czasu jest on poddawany przeglądowi i uaktualniany. Jego ostatnia aktualizacja miała miejsce w 2013 roku.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – wykaz obszarów chronionych Ø Obszary wrażliwe na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych – na podstawie dyrektywy dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych 91/271/EWG; Ø Obszary narażone na zanieczyszczenia związkami azotu, pochodzącymi ze źródeł rolniczych na podstawie dyrektywy dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego 91/676/EWG; Ø Części wód przeznaczone do celów rekreacyjnych – na podstawie dyrektywy dotycząca zarządzania jakością wody w kąpieliskach 2006/7/WE Ø Obszary przeznaczone do poboru wody do spożycia przez ludzi na podstawie dyrektywy odnoszącej się do jakości wody przeznaczonej do picia przez ludzi 80/778/EWG, zmieniona Dyrektywą 98/83/WE; Ø Obszary przeznaczone do ochrony siedlisk lub gatunków (Natura 2000) na podstawie dyrektywy w sprawie siedlisk przyrodniczych 92/43/EWG oraz dyrektywy w sprawie dzikiego ptactwa 79/409/EWG;

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – wykaz obszarów chronionych Ø Obszary przeznaczone do poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na mocy art. 7 (wg RDW), jednolite części wód, przeznaczone do poboru wody na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, o których mowa w art. 49 b ust. 3 (wg art. 113 ust. 4 pkt. 1 ustawy Prawo wodne) Ø Wskazano JCW, które dostarczają średnio więcej niż 10 m 3 wody na dobę lub służą więcej niż 50 osobom oraz te jednolite części wód, które są przewidywane do takich celów w przyszłości. Ø Wykaz zawiera informację, czy z JCWP i JCWPd pobierana jest woda w ilości powyżej 100 m 3/d. Sporządzenie wykazu tych obszarów leży w kompetencjach dyrektorów RZGW. Ø Na obszarze dorzecza Odry wytypowano i umieszczono w rejestrze obszarów chronionych 53 JCWP oraz 65 JCWPd przeznaczonych do poboru wody na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – wykaz obszarów chronionych Pobór wód dla mieszkańców Szczecina odbywa się głównie z ujęcia wód powierzchniowych, czyli z jeziora Miedwie. Drugie ujęcie wód powierzchniowych zlokalizowano na Kanale Kurowskim – stanowi ono rezerwowe źródło wody pitnej dla aglomeracji szczecińskiej. JCWP rzeczne 2

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – wykaz obszarów chronionych Wszystkie JCWPd w RWDOi. PZ oraz w regionie wodnym Ücker są wykorzystywane do poboru wody przeznaczonej do spożycia. Wykaz obejmuje 13 JCWPd wydzielonych na obszarze działania RZGW w Szczecinie.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – wykaz obszarów chronionych Na obszarze RZGW w Szczecinie wykazy zawierają 47 kąpielisk zidentyfikowanych w: JCWP rzecznych 3 JCWP jeziornych 6 JCWP przejściowych 2 JCWP przybrzeżnych 4 W regionie wodnym Ücker brak jest wód powierzchniowych, co oznacza, że nie ma tam żadnych kąpielisk.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – wykaz obszarów chronionych Ø Obszary wrażliwe na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych - uznany został obszar całego kraju Ø Obszary narażone na zanieczyszczenia związkami azotu, pochodzącymi ze źródeł rolniczych – OSN, obszary, z których mają miejsce spływy do wód powierzchniowych i/lub podziemnych uznanych za wody wrażliwe (zawierających lub mogących zawierać ponad 50 mg/l azotanów).

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – wykaz obszarów chronionych Ø W ramach wdrażania Dyrektywy azotanowej wyznaczono w Polsce dla pierwszego okresu jej wdrażania (2004 – 2007) 21 obszarów OSN, obejmujących 2 % powierzchni kraju, dla drugiego okresu (2008 – 2011) – 19 OSN obejmujących 1, 49 % powierzchni kraju. Ø W okresie styczeń – czerwiec 2012 r. wszystkie RZGW dokonały kolejnej weryfikacji OSN. Konsekwencją było zwiększenie powierzchni OSN 3 krotnie (ok. 200 %) w stosunku do stanu z 2008 r. W chwili obecnej na obszarze kraju ustanowionych jest 48 obszarów OSN. Ø W obszarze dorzecza Odry wyznaczono 18 obszarów OSN.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – wykaz obszarów chronionych ü Za wody powierzchniowe wrażliwe na zanieczyszczenie azotanami ze źródeł rolniczych w granicach RZGW w Szczecinie uznano: wody rzeki Płoni oraz wody sześciu cieków i pięciu jezior znajdujących się w zlewni Płoni, wody rzeki Mała Ina oraz jej pięciu dopływów. ü Za wody podziemne wrażliwe wskazano wody na obszarze środkowej i częściowo górnej zlewni rzeki Płoni oraz na obszarze zlewni Małej Iny. ü Za obszary narażone na zanieczyszczenie azotanami ze źródeł rolniczych uznano górną i środkową część zlewni rzeki Płoni oraz całą zlewnię rzeki Małej Iny.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – wykaz obszarów chronionych Ø Natura 2000, wyznaczone na mocy Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (OZW) oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (OSO). Ø Obszary przeznaczone do ochrony siedlisk lub gatunków, ustanowionych w ustawie o ochronie przyrody, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie (wg art. 113 ust. 4 pkt. 6 ustawy Prawo wodne). Ø Rejestr obszarów chronionych obejmuje wyłącznie obszary przeznaczone do ochrony siedlisk lub gatunków silnie związanych z wodami.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – wykaz obszarów chronionych Na obszarze administrowanym przez RZGW w Szczecinie zidentyfikowano znaczną ilość cennych ze względów przyrodniczych obszarów od wód zależnych. • Natura 2000 • Parki Narodowe • Rezerwaty przyrody • Parki krajobrazowe • Obszary chronionego krajobrazu Łącznie 1016 obszarów Wykaz obszarów znajduje się w załączniku 24 a do a. PGW dla obszaru dorzecza Odry

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - monitoring i ocena stanu wód Ø Warunki referencyjne oznaczają stan wód, obecny lub w przeszłości, odzwierciedlający warunki zbliżone do naturalnych oraz niewykazujący lub wykazujący jedynie minimalne zaburzenia na skutek działalności człowieka. Ø Warunki referencyjne stanowią podstawę klasyfikacji stanu ekologicznego/potencjału ekologicznego wód, będącego miarą odchylenia od stanu naturalnego (referencyjnego), gdzie brak lub bardzo niewielkie odchylenie od stanu naturalnego oznacza bardzo dobry stan ekologiczny.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - monitoring i ocena stanu wód • Warunki referencyjne dla JCWP rzecznych, zostały ustalone dla następujących biologicznych wskaźników oceny stanu ekologicznego wód: fitoplankton, fitobentos, makrofity, makrobezkręgowce, ichtiofauna. • Dla JCWP przejściowych i przybrzeżnych opracowano warunki referencyjne dla następujących wskaźników: fitoplankton, makroglony i okrytozalążkowe, makrobezkręgowce bentosowe, dla wód przejściowych także dla ichtiofauny. • Warunki referencyjne dla JCWP jezior wskazano w zakresie następujących elementów biologicznych: fitoplanktonu, fitobentosu, makrofitów i ichtiofauny (dla makrozoobentosu w opracowaniu).

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - monitoring i ocena stanu wód Ø Monitoring wód jest częścią funkcjonującego w Polsce Państwowego Monitoringu Środowiska, jest on wypełnieniem przepisu art. 23 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 686). Ø Na podstawie art. 155 b ust. 1 Prawa wodnego Minister Środowiska wydał rozporządzenie z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych oraz rozporządzenie z dnia 21 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych, na podstawie których prowadzony jest monitoring na obszarach dorzeczy w Polsce. Ø Ocenę jakości wód powierzchniowych w latach 2010 – 2012 przeprowadzono w oparciu rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych oraz wytyczne Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. W październiku 2014 roku ukazało się nowe rozporządzenie MŚ regulujące klasyfikację stanu wód.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - monitoring i ocena stanu wód Ø Badania stanu JCWP realizowane są w ramach monitoringu diagnostycznego, operacyjnego, badawczego i obszarów chronionych (zgodnie z załącznikiem V RDW ); ü diagnostyczny w celu ogólnej oceny stanu JCWP, uzupełnienia i zatwierdzenie oceny oddziaływań antropogenicznych na stan wód oraz ocena długoterminowych zmian jakości wód, ü operacyjny w celu oceny stanu JCWP, które uznano za zagrożone niespełnieniem celów środowiskowych, a także dokonania oceny krótkoterminowych zmian stanu wynikających z realizacji programów naprawczych, ü badawczy w celu określenia wpływu zanieczyszczeń awaryjnych i wyjaśnienia przyczyn niespełnienia celów środowiskowych, ü obszarów chronionych w celu ustalenia stanu JCWP występujących na obszarach chronionych, spełnienia dodatkowych wymagań dla tych obszarów, oceny wpływu presji oraz oceny zmiany stanu JCWP wynikającej z programów przyjętych dla poprawy jakości wód.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - monitoring i ocena stanu wód Ocenę jednolitej części wód należy obniżyć do stanu „złego”, niezależnie od wyników stanu/potencjału ekologicznego i stanu chemicznego, jeśli nie są spełnione określone dla niej dodatkowe wymagania jakościowe związane z występowaniem w jej obrębie obszarów chronionych lub ze względu na sposób jej wykorzystywania (rekreacja, ujęcia wody pitnej)

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - monitoring i ocena stanu wód

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - monitoring i ocena stanu wód Ø Ocenę wykonuje się z zastosowaniem zasady dziedziczenia wyników. Dziedziczenie jest pojęciem nowym, które dotychczas nie miało miejsca w procedurze wykonywania oceny stanu JCWP. Ø Zgodnie z wytycznymi, przez to pojęcie należy rozumieć przeniesienie wyników oceny elementów biologicznych, fizykochemicznych, hydromorfologicznych oraz chemicznych na kolejny rok w przypadku, gdy nie były one objęte monitoringiem. Ø Dziedziczenie oceny jest więc procesem aktualizacji wykonanej oceny o wyniki uzyskane w kolejnym roku realizacji Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie wód powierzchniowych.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - monitoring i ocena stanu wód Monitoring diagnostyczny stanu chemicznego dla JCWPd, które dostarczają średniorocznie powyżej 100 m 3 na dobę wody przeznaczonej do spożycia w celu ü uzupełnienie i sprawdzenie procedury oceny wpływu oddziaływań wynikających z warunków naturalnych oraz wpływu oddziaływań antropogenicznych; ü oceny znaczących i utrzymujących się trendów. Monitoring operacyjny stanu chemicznego prowadzi się dla JCWPd, które są zagrożone niespełnieniem celów środowiskowych w celu: ü ustalenia stanu chemicznego JCWPd uznanych za zagrożone niespełnieniem celów środowiskowych; ü oceny znaczących i utrzymujących się trendów wzrostu stężenia zanieczyszczeń spowodowanych oddziaływaniami antropogenicznymi. Monitoring badawczy stanu chemicznego w celu: ü wyjaśnienia przyczyn nieosiągnięcia celów środowiskowych przez JCWPd, jeżeli wyjaśnienie tych przyczyn jest niemożliwe na podstawie monitoringu diagnostycznego i operacyjnego; ü wyjaśnienia przyczyn niespełnienia celów środowiskowych przez JCWPd, jeżeli z monitoringu diagnostycznego stanu chemicznego wynika, że cele środowiskowe nie zostaną osiągnięte, i gdy nie rozpoczęto realizacji monitoringu operacyjnego; ü określenia zasięgu i stężenia zanieczyszczeń , jeżeli wystąpiło przypadkowe zanieczyszczenie. Monitoring stanu ilościowego w celu oceny wpływu poboru wód podziemnych między innymi na: ü położenie zwierciadła wód podziemnych, ü skład chemiczny wód podziemnych, ü stan ekosystemów lądowych bezpośrednio zależnych od wód podziemnych.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - monitoring i ocena stanu wód Ø Rozporządzenie MŚ z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych: ü dobry stan chemiczny wód podziemnych (dla I, II i III klasy jakości wód podziemnych), ü słaby stan chemiczny wód podziemnych (dla IV i V klasy jakości wód podziemnych). Ø Ocena stanu chemicznego jednolitych części wód podziemnych na podstawie wartości granicznych następujących elementów fizykochemicznych: ü elementy ogólne: odczyn, ogólny węgiel organiczny, przewodność elektrolityczna, temperatura, tlen rozpuszczony; ü elementy nieorganiczne: jon amonowy, azotany, azotyny, chlorki, fluorki, fosforany, magnez, ołów, rtęć, wodorowęglany; ü elementy organiczne: benzen, fenole (indeks fenolowy), substancje ropopochodne, pestycydy, WWA.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry - monitoring i ocena stanu wód Ø Ocena stanu ilościowego JCWPd ü Stan ilościowy JCWPd określa się jako dobry, kiedy dostępne do zagospodarowania zasoby są wyższe niż średni wieloletni pobór rzeczywisty z ujęć wód podziemnych oraz zwierciadło wód podziemnych nie podlega wahaniom wynikającym z działalności człowieka, ü Stan ilościowy określany jest jako słaby, kiedy dostępne do zagospodarowania zasoby są niższe niż średni wieloletni pobór rzeczywisty z ujęć wód podziemnych lub kiedy wystąpią negatywne skutki wahań zwierciadła wód podziemnych. Ø Ocena stanu ogólnego jednolitych części wód podziemnych ü Zarówno ocena stanu chemicznego jak i ilościowego JCWPd jest tak samo ważna, a za ostateczny stan JCWPd przyjmuje się gorszą z tych dwóch ocen. ü Przyjęta do oceny stanu JCWPd w 2012 r. metodyka zakłada wykonanie dziewięciu testów klasyfikacyjnych pozwalających ocenić stan ilościowy i chemiczny. Dodatkowo, na początku procedury oceny stanu wykonuje się dwie analizy wspomagające, dotyczące zmian długoterminowych – analizy tendencji zmian stężeń zanieczyszczeń oraz analizy położenia zwierciadła wody. Wyniki tych analiz wspierają pozostałe testy oraz końcową ocenę stanu wód podziemnych. ü Warunkiem koniecznym do uznania dobrego stanu badanej JCWPd jest dobra ocena stanu we wszystkich testach klasyfikacyjnych.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – cele środowiskowe Ø Cele środowiskowe dla wód powierzchniowych, podziemnych i obszarów chronionych określa art. 4 RDW. Postanowienia tego artykułu zostały przetransponowane do prawodawstwa polskiego poprzez ustawę Prawo wodne, ustawę Prawo ochrony środowiska oraz akty wykonawcze tych ustaw. Ø Określenie dobry stan ekologiczny czy też dobry potencjał ekologiczny (dla wód sztucznych lub silnie zmienionych) w przypadku części wód o różnych typach może oznaczać całkiem inne warunki, tak więc zupełnie inaczej będą się kształtowały parametry dobrego stanu dla górskiego potoku, a inaczej dla ujściowego odcinka rzeki nizinnej. Ø Podstawą wyznaczenia celów środowiskowych były wyniki monitoringu wód powierzchniowych oraz wyznaczone warunki referencyjne. Ø Zgodnie z przyjętą zasadą niepogarszania stanu – w żadnym przypadku nie przypisano celu „niższego” niż obecny stan danej część wód.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – cele środowiskowe Ø Zgodnie z at. 4 ust. 2 RDW, jeśli do danej części wód odnosi się więcej niż jeden z celów środowiskowych, ustalony został cel najbardziej rygorystyczny. Ø Cel dla JCW jak i cel dla obszaru chronionego stosuje się dla tych części wód, które znajdują się w obszarze chronionym. Ø W większości przypadków cel dla obszaru chronionego nie uległ zaostrzeniu, a jedynie rozszerzył ogólny cel środowiskowy dla danej części wód. Ø Cele dotyczące tego samego elementu środowiska nie zawsze dało się poddać integracji, a tym samym wskazania jednego z nich jako celu bardziej rygorystycznego.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – cele środowiskowe Załącznik 26 a a. PGW dla obszaru dorzecza Odry

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – cele środowiskowe Ø Celem środowiskowym dla JCWPd jest dobry stan ilościowy i chemiczny, charakteryzowany wartościami wskaźników zgodnie z rozporządzeniem w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych. Stan ilościowy obrazuje wpływ poboru wody na części wód podziemnych. Natomiast stan chemiczny odnosi się do parametrów fizyko-chemicznych wód podziemnych. Ø Określenie celów środowiskowych dla wód podziemnych zostało wykonane w oparciu o coroczne wyniki oceny stanu obejmujące stan chemiczny i ilościowy opracowany w ramach Państwowego Programu Monitoringu.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – cele środowiskowe Załącznik 26 a a. PGW dla obszaru dorzecza Odry

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych Ø Ø ü ü Obowiązek osiągnięcia celów środowiskowych przez JCW nie jest bezwzględny. Do 2015 roku nie zostaną osiągnięte wszystkie cele środowiskowe i w a. PGW przedstawione są starania o odstępstwa. RDW w szczególnych przypadkach dopuszcza zastosowanie odstępstwa od ich osiągnięcia, które powinno być stosowane jedynie w wyjątkowych sytuacjach i jest uzależnione od spełnienia warunków, wskazanych w art. 4 ust. 4 do 9 dyrektywy. Możliwe jest zastosowanie następujących rodzajów odstępstw: przedłużenie terminu osiągnięcia celu (warunki odstępstwa określone w art. 4 ust. 4); ustanowienie mniej rygorystycznego celu (warunki odstępstwa określone w art. 4 ust. 5); tymczasowe pogorszenie stanu w wyniku wystąpienia zdarzeń nieprzewidzianych (warunki odstępstwa określone w art. 4 ust. 6); nieosiągnięcie celu w wyniku nowych form zrównoważonej działalności człowieka (warunki odstępstwa określone w art. 4 ust. 7).

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych ü ü Ø Ø Ø Analiza konieczności oraz możliwości zastosowania odstępstw wg RDW dla JCWP została przeprowadzona na podstawie: aktualnej oceny stanu poszczególnych jednolitych części wód, zidentyfikowanych oddziaływań antropogenicznych, zagrożenia nieosiągnięciem przez te części wód celów środowiskowych, programów działań zidentyfikowanych dla części wód. Spośród JCWP rzecznych analizie poddano jedynie te, których ocena stanu jest wynikiem badań monitoringowych. W przypadku, gdy o ocenie stanu poniżej dobrego decydowała tzw. ocena z przeniesienia, staranie się o ustanowienie odstępstwa, a przede wszystkim jego uzasadnienie jest praktycznie niemożliwe. Nie posiadając wiedzy, jaki jest rzeczywisty stan JCW, a także nie znając konkretnych parametrów wpływających na jego kwalifikację, nie będzie możliwe prawidłowe określenie przyczyn zastosowania odstępstwa.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych Przedłużenie terminu lub cel mniej rygorystyczny w RWDOi. PZ 25 JCWP rzek z odstępstwem wynikającym z art. 4 ust. 4 RDW 17 JCWP jezior z odstępstwem wynikającym z art. 4 ust. 4 RDW 4 JCWP jezior z odstępstwem wynikającym z art. 4 ust. 5 RDW 4 JCWP przejściowe z odstępstwem wynikającym z art. 4 ust. 4 RDW 4 JCWP przybrzeżne z odstępstwem wynikającym z art. 4 ust. 4 RDW

. a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych Przyczyny wprowadzenia odstępstw dla 21 jezior w RWDOi. PZ Niekorzystne uwarunkowania naturalne, nie ma możliwości osiągnięcia stanu dobrego, oczekiwanego w odniesieniu do jezior typu 3 b – mniej rygorystyczny cel środowiskowy z art. 4 ust. 5 (4 jeziora przymorskie); Stan dobry niemożliwy do osiągnięcia ze względu na możliwości techniczne (m. in. obszary ochronne) – odstępstwo czasowe z art. 4 ust. 4 pkt. i (12 jezior); Jeziora silnie zdegradowane na skutek dopływu ścieków, zasilane zanieczyszczonymi dopływami, często niezbędna rekultywacja – odstępstwo czasowe z art. 4 ust. 4 pkt. iii (5 jezior) Odstępstwa dla jezior w RWDOi. PZ, w PGW – 62 JCWP, w a. PGW – 21 JCWP, w tym: brak odstępstwa – 44, brak kontynuacji odstępstwa – 48, kontynuacja odstępstwa – 14, nowe odstępstwo – 7.

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych Nazwa JCWP przejściowej/ przybrzeżnej Typ odstępstwa Uzasadnienie odstępstwa Ujście Dziwny 4(4) - 3 skumulowanie substancji biogennych i zanieczyszczających, których dostawy z lądu są kontynuowane; okres 6 lat jest niewystarczający, by uzyskać dobry stan ekologiczny Ujście Świny 4(4) - 3 skumulowanie substancji biogennych i zanieczyszczających, których dostawy z lądu są kontynuowane; okres 6 lat jest niewystarczający, by uzyskać dobry stan ekologiczny Zalew Szczeciński 4(4) - 3 skumulowanie substancji biogennych i zanieczyszczających, których dostawy z lądu są kontynuowane; okres 6 lat jest niewystarczający, by uzyskać dobry stan ekologiczny Zalew Kamieński 4(4) – 3 skumulowanie substancji biogennych i zanieczyszczających, których dostawy z lądu są kontynuowane; okres 6 lat jest niewystarczający, by uzyskać dobry stan ekologiczny Rowy – Jarosławiec Zachód 4(4)-1, 3 skumulowanie substancji biogennych i zanieczyszczających, których dostawy z lądu są kontynuowane; okres 6 lat jest niewystarczający, by uzyskać dobry stan ekologiczny Jarosławiec – Sarbinowo 4(4)-1, 3 skumulowanie substancji biogennych i zanieczyszczających, których dostawy z lądu są kontynuowane; okres 6 lat jest niewystarczający, by uzyskać dobry stan ekologiczny Sarbinowo – Dziwna 4(4) - 3 skumulowanie substancji biogennych i zanieczyszczających, których dostawy z lądu są kontynuowane; okres 6 lat jest niewystarczający, by uzyskać dobry stan ekologiczny Dziwna – Świna 4(4) - 3 skumulowanie substancji biogennych i zanieczyszczających, których dostawy z lądu są kontynuowane; okres 6 lat jest niewystarczający, by uzyskać dobry stan ekologiczny

a. PGW dla obszaru dorzecza Odry – odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych 1 JCWPd w RWDOi. PZ Z odstępstwem wynikającym z art. 4 ust. 4 RDW - przedłużenie terminu osiągnięcia celu