Zesp Aspergera Czym jest zesp Aspergera Zesp Aspergera

Zespół Aspergera

Czym jest zespół Aspergera? Zespół Aspergera jest to całościowe zaburzenie rozwoju mieszczące się w spektrum autyzmu. Część kryteriów diagnostycznych pokrywa się z autyzmem jednak osoby z zespołem Aspergera osiągają wyższy poziom kompetencji we wszystkich kluczowych sferach funkcjonowania. Zaburzenie po raz pierwszy opisał Hans Asperger w 1944 roku.

W przypadku dziecka z zespołem Aspergera nie występuje opóźnienie i upośledzenie ogólnego rozwoju funkcji języka oraz funkcji poznawczych. Iloraz inteligencji mieści się w granicach normy lub jest wyższy. Wiele dzieci z zespołem Aspergera jest uczniami szkół ogólnodostępnych.

Zaburzenie najczęściej diagnozowane jest po 5 roku życia, lecz niekiedy między 8 -12 rokiem życia. Zespół Aspergera jest rozpoznawany później niż autyzm. Dziecko z zespołem Aspergera nie zawsze sprawia wrażenie chorego, jego zachowanie przez długi czas może nie budzić podejrzeń. Początkowo funkcjonowaniu społecznym czasem przybierają na sile. problemy w mogą być dyskretne, z

Zespół Aspergera jest to zaburzenie neurorozwojowe a to oznacza, że układ nerwowy osób, których to dotyczy, w niektórych obszarach może funkcjonować inaczej niż pozostałych osób. Dlatego też u osób z zespołem Aspergera obserwuje się: - inny sposób odbierania otoczenia - inne sposób przetwarzania informacji - reagowanie inne niż u rówieśników

Cechy osób z zespołem Aspergera H. Asperger wymienił takie elementy zespołu Aspergera jak (Cotungo 2010): - zakłócenie integracji społecznej, - pedantyczny język oraz brak odwzajemnienia w kontakcie, - uboga komunikacja niewarbalna, - stereotypowy schemat zachowań i zabaw, - pojedyncze, szczególne umiejętności i zainteresowania - bogaty zasób słownictwa i bardzo dobre myślenie logiczne, - słaba koordynacja ruchów, niezdarność, - słaba kontrola własnego zachowania - złe znoszenie porażki, panika w sytuacjach nowych i nieznanych

H. Kantor (2009) opisuje dziecko z zespołem Aspergera jako często przywiązujące uwagę do szczegółów, których nikt nie zauważa, bezpośrednio wyrażające swoje poglądy, które mogą być nawet obraźliwe lub niemiłe dla otoczenia, złoszczące się, gdy ktoś nie potrafi odczytać jego myśli.

Objawy zespołu Aspergera obejmują takie obszary jak: - sfera kontaktów społecznych - komunikacja słowna i pozawerbalna - sfera sensoryczna - sfera ruchowa Każda osoba z zespołem Aspergera jest inna, nie zdarza się, by dwoje dzieci miało takie same objawy.

Sfera społeczna Trudności w nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktów to jedne z kluczowych trudności osób z zespołem Aspergera - dziecko może unikać nawiązywania kontaktów koleżeńskich z innymi lub przeciwnie - dąży do tego lecz przejawia to w sposób bardzo nieudolny (często osoby z zespołem Aspergera po prostu nie potrafią nawiązać relacji w sposób adekwatny do obowiązujących norm społecznych ), - brak znajomości norm społecznych, - trudności z rozpoznawaniem gestów i odczytywaniem mimiki,

- trudności w dostosowaniu swojego zachowania do sytuacji w oparciu o reakcje innych, -trudności z przyjmowaniem perspektywy innych osób (zaburzenia tzw. teorii umysłu) a wręcz z rozumieniem, że inne osoby mogą mieć odmienną od nich perspektywę (uczeń zakłada, że każdy myśli i czuje tak samo jak on, np. nie rozumieją, że innych nie śmieszy to co ich rozśmieszyło, gdy ktoś płacze oni się śmieją), - nieprawidłowo interpretują mimikę twarzy i język ciała innych osób,

- trudności z pracą w grupie (uczniowi trudno czekać na swoją kolej, uparcie forsuje własny punkt widzenia), - trudności z przeniesieniem tego, czego nauczyli się w danej sytuacji na inną, - wybuchy emocji nieadekwatne do zaistniałej sytuacji. Uwaga!!! Uczniowie z zespołem Aspergera nie uczą się spontanicznie, poprzez obserwację, zasad obowiązujących w społeczeństwie lecz muszą być ich nauczeni !

Komunikacja słowna i pozawerbalna Rozwój mowy jest prawidłowy a słowonictwo dzieci często bardzo bogate, pełne naukowych sformułowań. Przy zaawansowanych umiejętnościach językowych często występują trudności w komunikacji społecznej, ponieważ osoby z zespołem Aspergera mają trudności z praktycznym zastosowaniem języka.

Trudności te mogą objawiać się poprzez: - nieumiejętność rozpoczynania i podtrzymywania rozmowy, - natrętne mówienie, wtrącanie komentarzy nie na temat (np. dziecko ciągle mówi o interesującej go rzeczy nie zważając na temat rozmowy, stereotypowo wraca do danego tematu nie patrząc, że nie interesuje to rozmówcy), - nieumiejętność słuchania – częste przerywanie wypowiedzi innych osób lub powtarzanie tego co ktoś powiedział, - osobliwa charakterystyka głosu (np. mówi głosem ulubionego bohatera z filmu), - używanie zbyt sformalizowanego słownictwa (określenia encyklopedyczne niezrozumiałe dla rozmówcy), wypowiedzi bogate,

- obojętne spojrzenie, często bez nawiązywania kontaktu wzrokowego, - poruszanie tematów, o których nie rozmawiają dzieci w danym wieku (np. przebieg porodu u zwierząt), - niezachowanie dystansu podczas rozmowy, stawanie zbyt blisko drugiej osoby, nadmierne wpatrywanie się w drugą osobę, lub też dotykanie drugiej osoby , naruszanie jej przestrzeni osobistej, -brak adekwatnej oceny sytuacji społecznej (dzieci śmieją się z dowcipu a uczeń z zespołem Aspergera myśli, że śmieją się z niego)

-dosłowne rozumienie wypowiedzi (gdy powiesz „wyjdź na sekundę”, uczeń odbierze to dosłownie i po sekundzie wróci), -nie rozumie żartów, ironii, sarkazmu – odbiera opowieści kolegów dosłownie, - trudności w wyrażaniu potrzeb, -złe znoszenie porażki i krytyki, panika w sytuacjach nowych i nieznanych, - deficyt w zakresie niewerbalnych podstaw interakcji społecznych, takich jak: naśladownictwo, motywacja społeczna, odczytywanie lub przewidywanie intencji i przyczyn zachowań innych ludzi.

Sfera ruchowa U dzieci z zespołem Aspergera występują trudności w sferze ruchowej. Są to najczęściej: - zaburzenia równowagi, - zaburzenia koordynacji, - sztywność w poruszaniu się, - zaburzenia rytmu i naśladowania, - obniżona sprawność manualna, trudności w pisaniu - trudności we współpracy podczas zabaw i gier ruchowych.

Uwaga !!! Wyżej wymienione trudności powodują u dzieci niechęć do pisania, uprawiania sportów i aktywności fizycznej a także trudności w codziennych czynnościach samoobsługowych, takich jak ubieranie się, ścielenie pościeli, estetyczne spożywanie posiłków (dzieci wykazują przy tym niezgrabność ruchową).

Sfera sensoryczna U dzieci z zespołem Aspergera zauważa się odmienne odbieranie bodźców. Może to wywoływać zachowania ukierunkowane na poszukiwanie (niedowrażliwość) lub unikanie bodźców (nadwrażliwość). Wśród sensoryzmów wyróżnia się także biały szum - zaburzenie, w którym układ nerwowy osoby chorej sam wytwarza bodźce, niezależnie od czynników zewnętrznych. Osoba dotknięta tym rodzajem dysfunkcji przejawia szczególnego rodzaju sensoryzmy - sprawia wrażenie oderwanej od rzeczywistości i całkowicie skoncentrowanej na nieistniejącym świecie.

Słuch Nadwrażliwość przejawia się zachowaniami takimi jak: - zatykanie uszu, uciekanie od hałasów takich jak szum uliczny, dzwonek szkolny, szczekanie psa, burza , deszcz i inne, - uczeń rozprasza się słysząc dźwięki, na które inne osoby nie zwracają uwagi (tykanie zegara, dźwięki zza okna, z korytarza) - uczeń może gwałtownie reagować na niektóre dźwięki, mogą występować nieprzewidywalne reakcje – np. nagły krzyk ucznia - często na lekcji muzyki uczeń przeszkadza nie chce uczestniczyć – przeszkadzają mu dźwięki

Niedowrażliwość przejawia się zachowaniami takimi jak: - szukanie bodźców słuchowych – trzaskanie drzwiami, rzucanie przedmiotami, - przysłuchiwanie się sprzętom (pralka, odkurzacz), - stukanie przedmiotami, - przykładanie do ucha przedmiotów wydających dźwięki, - słuchiwanie się w hałas uliczny - uczeń może słyszeć wypowiedzi lecz nie odróznia w nich słów (wszystkie słowa zlewają się w całość) Biały szum przejawia się zachowaniami takimi jak: - wsłuchiwanie się w dźwięki płynące z własnego ciała (bicie serca, praca układu pokarmowego), - uderzanie się rękoma w głowę lub uderzania głową w np. ścianę, - kołysanie głową.

Wzrok Nadwrażliwość wzrokowa manifestuje się przez: - unikanie światła, słońca, - tarcie oczu, mrużenie i zasłanianie oczu, - niechęć do patrzenia w lustro, - skrócony czas fiksacji wzroku.

Niedowrażliwość wzrokowa przejawia się przez: - wpatrywanie się w źródło światła, - wpatrywanie się w różne przedmioty, - wpatrywanie się w błyszczące przedmioty lub przedmioty odbijające światło, - niezauważanie zmian w otoczeniu, - lęk przed ciemnymi pomieszczeniami, - „skanowanie” otoczenia – skupianie się na wybranych szczegółach Biały szum: - machanie przed oczami rękoma, dotykanie powiek, - nieobecny wzrok, - patrzenie na osobę a „przez osobę” - kołysanie się.

Węch Nadwrażliwość węchowa manifestuje się poprzez: - odczuwanie zapachów niewyczuwalnych dla innych (np. zapach innych dzieci, zapach niewietrzonej sali), - opór przed jedzeniem (zapach potraw jest dla dziecka nie do zniesienia), - opór przed czynnościami fizjologicznymi ( oddawanie moczu i stolca), - częste zatykanie nosa.

Niedowrażliwość węchowa manifestuje się poprzez: -szukanie bodźców węchowych - obwąchiwanie ludzi, przedmiotów, - fascynację zapachami. Biały szum: - wkładanie przedmiotów do nosa, - ciągłe wkładanie palca do nosa.

Smak Nadwrażliwość przejawia się przez: -dławienie się niektórymi potrawami, wybiórczość pokarmowa, - odmawianie jedzenia Niedowrażliwość przejawia się przez: - lizanie przez dziecko różnych przedmiotów i własnego ciała, - gryzienie, zjadanie różnych rzeczy także niejadalnych, - ciągłe wkładanie przedmiotów, rąk do buzi, - obgryzanie paznokci. Biały szum - zwracanie treści pokarmowych i ponowne ich zjadanie, -ssanie warg i języka.

Dotyk Nadwrażliwość dotykowa przejawia się przez: -unikanie kontaktu fizycznego, -niechęć do podawania dłoni na przywitanie, -unikanie wszelkiego rodzaju dotyku, niechęć do niektórych ubrać poprzez fakturę materiału, wystające metki, szwy - niechęć przed dopasowanymi ubraniami, - lęk przed wodą, wiatrem - lęk przed czesaniem włosów i obcinaniem paznokci (jakby te czynności sprawiały dziecku ból),

Niedowrażliwość dotykowa przejawia się przez: - dziecko samo dostarcza sobie bodźców dotykowych poprzez: drapanie się, gryzienie, uderzanie się (wysoki próg bólu, co wiąże się z niewyczuwaniem zagrożenia), - wciskanie się w kąty, pomiędzy różne przedmioty, np. między materace na sali gimnastycznej, - siadanie na rękach, -człapanie nogami podczas chodzenia, chodzenie na palcach Biały szum: -„gęsia skórka” bez przyczyny, - zawroty głowy, potykanie się - nagłe blednięcie , nudności.

Umiejętności szkolne ucznia z zespołem Aspergera Osoby z zespołem Aspergera mają normalny lub ponadprzeciętny iloraz inteligencji. Wiele z tych osób ma bardzo rozległą wiedzę (szczególnie w wybranych dziedzinach).

Mocne strony ucznia z zespołem Aspergera - dobra pamięć mechaniczna (dotycząca faktów), - dobry potencjał intelektualny, - wysoki poziom wiedzy w dziedzinie szczególnie interesującej dziecko, - zdolności do nauk ścisłych – lecz nieprawdą jest, że każde dziecko z zespołem Aspergera świetnie liczy, - dziecko może ujawniać różne talenty - dziecko często podchodzi do zadań z zupełnie innego punktu widzenia niż reszta klasy,

Trudności szkolne ucznia z zespołem Aspergera Mimo wielu mocnych stron u ucznia z zespołem Aspergera zauważa się trudności w: - czytaniu ze zrozumieniem – szczególnie jeżeli chodzi o treści abstrakcyjne, - rozumieniu przenośni, przysłów (uczeń rozumie je dosłownie), - trudności organizacyjne – w planowaniu samodzielnej pracy (myli kolejność wykonywania czynności, ma problemy z wieloetapowymi pracami, myli kolejność wykonywania czynności, zapomina o zapisaniu pracy domowej)

- trudności w utrzymaniu koncentracji uwagi na zadaniu (trudności w koncentrowaniu uwagi mogą być spowodowane obsesyjnym myśleniem dziecka na interesujący je temat, zbyt duża ilość bodźców w najbliższym otoczeniu dziecka), - niezdolność do wykonania złożonych zadań bez podpowiedzi, - nadmierna koncentracja na szczegółach, -trudności w łączeniu informacji w spójną całość, - trudności we wnioskowaniu i ocenie sytuacji, - sztywne przestrzeganie reguł.

Pamiętajmy !!! U każdego dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu obraz objawów jest inny. Ze względu na mnogość objawów i różną postać choroby, każde dziecko z zespołem Aspergera jest inne.

Prezentacja przygotowana w oparciu o literaturę: 1. Attwood T. , (2013), Zespół Aspergera. Kompletny przewodnik, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia, 2. Atwood T. , (2010), Świry, dziwadła i zespół Aspergera, Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne Fraszka, 3. Borkowska A. , 2010 – Zrozumieć świat ucznia z zespołem Aspergera. Wydanie I. Wyd. „Harmonia”, Gdańsk, 4. Budzińska A. , Wójcik M. , (2010), Zespół Aspergera. Księga pytań i odpowiedzi, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia, 5. Charbicka M. , (2015), Dziecko z zespołem Aspergera, Warszawa: Wydawnictwo Difin, 6. Cybulska R. , Dryjańska J. , Gotlin K. , Kłoda M. , Pomorska K. , Pyzikiewicz A. , 2017 – Uczeń z zespołem Aspergera w szkole ogólnodostępnej, ORE 7. Frith U. (red. ), (2005), Autyzm i Zespół Aspergera, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 8. Jagielska G. , One są wśród nas – Dziecko z autyzmem i zespołem Aspergera w szkole i przedszkolu, ORE

9. Kantor H. , 2009 – Dziecko z ADHD i zespołem Aspergera w szkole. W: : D. Krzywoń, B. Matusek (red. ): Szkoła na miarę możliwości dziecka. Wydanie I. Wyd. „Humanitas”, Sosnowiec, 10. Kossewska J. (red), (2014), Osoba ze stanami ze spektrum autyzmu. Możliwość aktywnego życia, Kraków: Wydawnictwo JAK, 11. Ławicka J. , (2016), Nie jestem kosmitą. Mam zespół Aspergera, Wrocław: Wydawnictwo Seven Heroes, 12. Maciarz A. , Biadasiewicz M. , 2005 – Dziecko autystyczne z zespołem Aspergera. Wyd. „Impuls”, Kraków, 13. Notbohm E. , (2009), 10 rzeczy, o których chciałoby ci powiedzieć dziecko z autyzmem, Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki, 14. Rynkiewicz A. , 2009 – Zespół Aspergera. Inny mózg. Inny umysł. Wyd. „Harmonia”, Gdańsk

15. Taylor P. G. , (2011), Spektrum zaburzeń autystycznych. Przewodnik dla początkujących. Podstawowe informacje dla rodziców i pedagogów, Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne Fraszka, 16. Winczura B. (red. ), (2016), Dzieci z zaburzeniami łączonymi. Trudne ścieżki rozwoju, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 17. Winter M. , (2007), Zespół Aspergera – Co nauczyciel wiedzieć powinien. Wyd. „Fraszka Edukacyjna” Zebranie i opracowanie materiałów do prezentacji: Anna Woszczyńska