Umetnost srednjeg veka na zapadu preromanika Mrani srednji

Umetnost srednjeg veka na zapadu: preromanika “Mračni srednji vek”- umetnost doba seobe naroda Protoromanička umetnost: Karolinška i otonska umetnost

Najbitnije: Umetnost seobe naroda, VI-VIII vek • Tokom seobe nomadskih naroda ka Evropi, formira se jedna nova umetnička tradicija, mešavina životinjskog stila (nomadska tradicija koju donose keltska i germanska plemena) i novije tradicije prepleta (sa obala Sredozemnog mora, u rimskoj i paleohrišćanskoj tradiciji). • Novi stil se brzo širi, preko nakita i drugih ukrašenih predmeta, pokretnih i lako prenosivih a veoma dekorativno urađenih. • U Irskoj u kojoj se hrišćanstvo širi, monasi razvijaju specifičan dekorativni stil iluminacije manuskripta (apstraktni splet linija sa retkim i veoma stilizovanim ljudskim ili životinjskim figurama) proistekao iz ove nove tradicije.

Proverite svoje znanje, umetnost doba seobe naroda • Kako se zove stil umetnosti nomadskih naroda koji na stilizovan način prikazuje životinje? • Šta je preplet? • Koje su prilike u kojima nastaje umetnost u Evropi od kraja VI do kraja VIII veka? Objasnite kakvog to uticaja ima na umetnost ovog perioda.

Umetnost srednjeg veka na zapadu: preromanika/protoromanika Protoromanička umetnost: Karolinška i otonska umetnost

Istorijski kontekst: Karlo Veliki, kralj Franaka i Lombarđana, car zapadnog rimskog carstva • Od VII veka, Istočno rimsko carstvo, suočeno sa nadolazećom pretnjom Islama, više ne može da pomaže u odbrani zapadnih delova carstva. Zapadna Evropa tako biva primorana da razvija svoje strategije. • Crkva u Rimu prekida svoje veze sa Istokom, i okreće se germanskom severu: 800. papa kruniše Karla Velikog za cara, uzdižući tako franačko kraljevstvo do nivoa carstva. • Karlo Veliki određuje Ahen za svoju prestonicu, i na dvor poziva učene ljude i umetnike u želji da stvori kulturno središte novog carstva, a gradu podari sjaj novog Rima.

Karolinška umetnost • Umetnost igra važnu ulogu tokom vladavine Karla Velikog (768 -814), koji sa obnavljanjem carske titule želi da obnovi i antičku rimsku civilizaciju. • Umetnost doba Karla Velikog i njegovih naslednika je prva faza stapanja antičke umetnosti sa umetnošću keltskih i germanskih plemena. Zato umetnost ovog perioda zovemo « karolinška renesansa » . La chapelle palatine de Charlemagne à Aix-la. Chapelle (Aachen), « la nouvelle Rome » , 792805 ap. J. C.

Palatinska kapela Karla Velikog u Ahenu, 792 -805. • Karlo Veliki se, gradeći svoju prestonicu u Ahenu, ugleda na građevine Konstantinovog vremena u Rimu, i Justinijanovog u Raveni. • Čuvena Dvorska (Palatinska) Kapela (oko 800. ) ima centralnu osnovu po uzoru na San Vitale u Raveni, ali nije kopija te crkve: unutrašnji prostor je taj koji je osmougaon, ulaz je postavljen u osi oltara, laka rimska cigla zamenjena masivnim kamenim stubovima i svodovima. San Vitale, Ravenna, 526 -547

Ma Palatinskoj kapeli se prvi put javlja monumentalni ulaz nadvišen kulom, koji će se u kasnijim građevinama razviti u tipičnu zapadnu fasadu sa dve kule, kao što ćemo imati prilike da vidimo u romaničkoj i gotičkoj umetnosti.

Manastiri i pravilo Svetog Benedikta • Tokom ovog perioda se gradi veliki broj manastira, u kojima se živi prema pravilu Svetog Benedikta (siromaštvo, zajednička molitva i manuelni rad koji obezbeđuje ekonomsku nezavisnost manastira). Maketa i plan tipičnog manastira i njegove ekonomije (samodovoljnost prema pravilu Svetog Benedikta)

Manastirske crkve: bazilikalna osnova, dve apside, bočni ulazi, transept na istoku. . . • Manastirske crkve se grade sa bazilikalnom osnovom, ali sa dve apside, istočnom i zapadnom (dve kule sa stepeništem okružuju zapadnu apsidu). Crkvu ima niz oltara, a ulazi se , kao u Konstantinovoj bazilici, s boka, kroz niz bočnih ulaza. • Transept preseca glavni brod na istoku, čineći s njim oblik latinskog krsta.

U ukrašavanju (iluminaciji) manuskripta, karolinška umetnost se vraća na ranohrišćanske uzore, i ponovo imamo figurativno predstavljene biblijskih scene po uzoru na ranohrišćansku umetnost (u kojoj je još uvek bio prisutan uticaj antičke umetnosti), pa time i antičku. Sveti Matija, Jevanđelijar Karla Velikog oko 800. Sveti Marko, Jevanđelijar Ebona iz Remsa, 816 -835

Karolinška umetnost • Umetnost u vreme Karla Velikog i njegovih naslednika, « karolinška renesansa » , je prva faza spajanja antičke umetnosti sa umetnošću germanskih i keltskih plemena. • Ustaljuje se bazilikalni oblik crkve sa poprečnim transeptom koji sa glavnim brodom čini krst, i prvi put pojavljuje monumentalna zapadna fasada nadvišena kulom, koji će se kasnije razviti u tipičnu zapadnu fasadu sa dve kule; • U iluminaciji rukopisa, povratak figurativnih predstava po uzoru na ranohrišćansku, a time i antičku umetnost. Dvorska kapela Karla Velikog u Ahenu « novom Rimu » , 792 -80

Otonska umetnost • Posle smrti poslednjeg vladara iz karolinške dinastije, vlast u Nemačkoj preuzimaju saksonski vladari (919 -1024), a najznačajniji među njima, Oton I, koga papa kruniše za cara Zapadnog rimskog carstva 962. godine, takođe preuzima i imperijalne ambicije Karla Velikog. • Otonska umetnost preuzima nasleđe karolinške (bazilikalna osnova crkava, monumentalna zapadna fasada, dve apside, bočni ulaz). Najznačajnija građevina ovog perioda, crkva benediktinske opatije u Hildeshajmu ima takođe i dva transepta, i dve kule nad ukrsnicama transepta.

Najznačajnija građevina ovog perioda, crkva benediktinske opatije u Hildeshajmu ima bazilikalnu osnovu, dve apside a takođe i dva transepta, i dve kule nad ukrsnicama transepta. Crkva opatije benediktinskog manastira Sveti Mihael, Hildeshajm (1001 -1033)

I u otonskoj umetnosti zapadna monumentalna fasada: portal okružen dvema kulama. Karolinška i otonska umetnost, osim što spadaju u preromaničku umetnost, takođe su i protoromanička umetnost, jer se u njima već javljaju mnogi elementi romaničke umetnosti. L’abbaye bénédictine de Saint Pantaléon à Cologne

U ovom periodu počinje obnova monumentalnog skulpturalnog stvaralaštva, zapostavljenog u Srednjem veku. Remek delo ovog perioda je Gereonovo raspeće u Kelnskoj katedrali, u prikazu Hristove suzdržane patnje (patosa) vidan je uticaj vizantijske umetnosti drugog cvetnog peroioda (Otton II se ženi mladom vizantijskom princezom Teofanom) ali i ekspresivni realizam karakterističan za nemačku umetnost.

Uticaj Vizantijske tradicije je vidan i u slikarstvu, kao i u plitkim reljefima u slonovači. Krunisanja Otona II i princeze Teofane, oko 983 Nacionalni muzej srednjeg veka Pariz Tetramorf, Otkrovenje Jovanovo

Otonska umetnost • Umetnost Otona I i njegovih naslednika, nastavlja karolinšku tradiciju u arhitekturi (bazilikalan plan crkvi, monumentalna zapadna fasada, ali ovde dva transepta) dok je u u slikarstvu vidan uticaj vizantijske umetnosti drugog cvetnog perioda (Oton I je oženjen vizantijskom princezom). Počinje obnova skulpture (gereonovo raspeće, Kelnska katedrala) • Karolinška i otonska umetnost osim što se još nazivaju i protoromaničkom umetnošću, jer najavljuju romaniku. Saint Michel de Hildesheim (1001 -1033)

Karolinška umetnost • Umetnost u vreme Karla Velikog i njegovih naslednika, « karolinška renesansa » , je prva faza spajanja antičke umetnosti sa umetnošću germanskih i keltskih plemena. • Ustaljuje se bazilikalni oblik crkve sa poprečnim transeptom koji sa glavnim brodom čini krst, i prvi put pojavljuje monumentalna zapadna fasada nadvišena kulom, koji će se kasnije razviti u tipičnu zapadnu fasadu sa dve kule; • U iluminaciji rukopisa, povratak figurativnih predstava po uzoru na ranohrišćansku, a time i antičku umetnost. Dvorska kapela Karla Velikog u Ahenu « novom Rimu » , 792 -80

Umetnost seobe naroda, VI-VIII vek • Tokom seobe nomadskih naroda ka Evropi, formira se jedna nova umetnička tradicija, mešavina životinjskog stila (nomadska tradicija koju donose keltska i germanska plemena) i novije tradicije prepleta (sa obala Sredozemnog mora, u rimskoj i paleohrišćanskoj tradiciji). • Novi stil se brzo širi, preko nakita i drugih ukrašenih predmeta, pokretnih i lako prenosivih a veoma dekorativno urađenih. • U Irskoj u kojoj se hrišćanstvo širi, monasi razvijaju specifičan dekorativni stil, apstraktni splet linija sa retkim i veoma stilizovanim ljudskim ili životinjskim figurama proistekao iz ove nove tradicije (životinjski stil, preplet), umesto figurativnog prikaza biblijskih scena, zasnovanog na antičkoj umetnosti.

Umetnost srednjeg veka na zapadu: preromanika “Mračni srednji vek”- umetnost doba seobe naroda Protoromanička umetnost: Karolinška i otonska umetnost

Proverite vaše znanje: protoromanička umetnost • Šta je “karolinška renesansa” (zašto karolinška, zašto renesansa, za kog vladara se ova umetnost vezuje)? Koje tradicije spaja i nastavlja karolinška umetnost? • Kog oblika su crkve koje nastaju u ovom periodu? • Šta je Otonska umetnost? Na koje tradicije se ona nadovezuje? Koji oblik imaju crkve ovog perioda, a šta je vidno u iluminaciji rukopisa?