Nastanak feudalnog drutva i kultura ranog srednjeg veka

Nastanak feudalnog društva i kultura ranog srednjeg veka u zapadnoj Evropi

Propadanje gradova • Velika kriza 3. veka i germanski napadi doveli su do opadanja gradova u zapadnoj Evropi • Došlo je do procesa ruralizacije, odnosno preovladavanja seoskog nad gradskim • Veći deo zapadne Evrope je već oko 600. god. bio u stanju privrednog nazadovanja • Stanje se dodatno pogoršalo kada su Arabljani zagospodarili zapadnim Sredozemljem, tada su oslabile trgovačke veze sa istokom • To je za posledicu imalo smanjenje novčane razmene i prelazak na naturalnu privredu

• Obrada zemlje bila je primitivna, pa su i prinosi bili veoma niski • Stanje je popravljeno krčenjem šuma i isušivanjem močvara, time je povećana površina obradivog zemljišta • Demografski razvoj, od 7 -10. veka povećao se broj stanovnika, dao je važan podsticaj agrarnoj privredi • Tokom 11. i 12. veka seljaštvo zapadne Evrope je povećalo poljoprivrednu proizvodnju, što je uticalo na novo povećanje broja stanovnika • Time su postavljeni temelji budućoj političkoj i privrednoj nadmoći zapadne Evrope

Agrarni odnosi • U vreme dinastije Merovinga postojali su krupni zemljišni posedi, ali oni nisu bili dominantni • U vreme dinastije Karolinga, krupni zemljišni posed postaje dominantan • Dominacija krupnih poseda odvija se istovremeno sa procesom pretvaranja do tada slobodnih siromašnih seljaka u zavisne seljake-kmetove • Položaj kmetova bio je neuporedivo povoljniji u odnosu na robove

Nastanak feudalnih odnosa • Nastaju u vreme države Karolinga • Uspostavljaju se veze zavisnosti, koje se baziraju na ličnoj odanosti (fidelitas) • Podanik polaže zakletvu vernosti svom gospodaru, čime se uspostavlja lična veza • Podanik tako postaje vazal (vassus-sluga), a gospodar njegov senior (stariji, od senex) • Zakletva vernosti bila je praćena ceremonijom uvodjenja u zvanje, koja se naziva investitura

Ceremonija investiture

• Za ličnu odanost i vernu službu vazal je od seniora dobijao zemljišni posed • U početku to je bio posed koji je dobijan na doživotno korišćenje-beneficijum • Vremenom je taj posed postao nasledan i dobija ime feud

• Obaveze vazala su sadržane u dvema institucijama: • Savetu (odredjena dvorska služba) • Pomoći (vojna služba, obaveza da se odazove na vojni poziv seniora) • U preciznom utvrdjenim slučajevima, vazal je pružao novčanu pomoć senioru

Društvo ranog srednjeg veka • Srednjevekovni svet je počivao na tri sloja ljudi: • Svešteniku • Rataru • Vojniku • Prvi se za sve molio Bogu, drugi je hranio ljude a treći ih je branio

Kultura ranog srednjeg veka • Civilizacija koja je proistekla iz velike seobe naroda bila je primitivna, zasnovana na ratu i agresiji • U Galiji je još postojala obrazovana aristokratija, dobar poznavalac književnosti i umetnosti • Opadanje gradova veoma negativno je uticalo na nauku i kulturu • Manastiri su još jedini ostali kao čuvari antičkog nasledja, a monasi jedini pismeni sloj stanovnika

• Karlo Veliki je nastojao da obnovi učenost u svojoj državi • Ova težnja je proisticala iz njegove naklonosti nauci i kulturi, ali i iz praktične potrebe da se stvori obrazovana državna uprava • Iz ove namere se takodje jasno vidi namera Karla Velikog da obnovi Rimsko carstvo • Obnova nauke i kulture u vreme Karla Velikog naziva se „karolinškom renesansom

• Nosioci ove renesanse bili su obrazovani ljudi, koji su boravili na njegovom dvoru: Pavle Djakon (Istorija Langobarda), Petar iz Pize, koji je Karla Velikog podučavao latinskom, Teodulf iz Španije, Alkuin, Ajnhard (napisao je biografiju Karla Velikog) • Alkuin je u manastiru Sv. Martina u Turu osnovao prvi skriptorijum, gde su prepisivane knjige • Pojavljuje se karolinška minuskula, lako čitljivo latinično pismo, prvi rukopis napisan ovim pismom pojavio se krajem 8. veka

Karolinška minuskula

• Podsticaji za razvoj umetnosti dolaze iz Italije • Karlova opčinjenost rimskom kulturom ogleda se u izgradnji njegove dvorske kapele u Ahenu, sagradjene po uzoru na crkvu San Vitale u Raveni

Crkva San Vitale u Raveni