Spoeczna odpowiedzialno uczelni Krzysztof Leja Wydzia Zarzdzania i

Społeczna odpowiedzialność uczelni Krzysztof Leja Wydział Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej kleja@zie. pg. gda. pl www. researchgate. net/profile/Krzysztof_Leja Konferencja Naukowa „Społeczne wyzwania edukacji statystycznej” - Gdynia, 17 -18 marca 2016 r.

Plan prezentacji 1. O roli współczesnego uniwersytetu 2. Uwarunkowania społecznej odpowiedzialności uczelni • proste pytania, • skutki reform. 3. Uczelnia społecznie odpowiedzialna organizacją służącą otoczeniu, • oczekiwania, • regulatory, • zdolności adaptacyjne. 4. Podsumowanie

O roli współczesnego uniwersytetu

O roli współczesnego uniwersytetu Alisdar Mac. Intyre (filozof, etyk), że „uniwersytet znajduje się obecnie w sytuacji wyboru między projektem komercyjnej „korporacji doskonalenia zawodowego” (z wydziałem filozoficznym jako modną ciekawostką kulturoznawczą), a deficytową kontynuacją zasady integralności i uniwersalności wiedzy”. Stefan Kwiatkowski, twórca pierwszej w świecie katedry przedsiębiorczości intelektualnej, stawia pytanie „Szkoły wyższe przykład organizacji nieinteligentnych? ”, zauważając, że współczesne instytucje akademickie są traktowane jak czarne skrzynki, w których ważne są jedynie wejścia i wyjścia, co dalece upraszcza postrzeganie roli uczelni, sprowadzając jej ocenę do mnożących się wskaźników.

O roli współczesnego uniwersytetu Mats Alvesson, współtwórca krytycznego nurtu zarządzania (Critical Management Studies) dostrzega inflację wykształcenia na poziomie wyższym, którego celem w coraz większym stopniu jest „uzyskanie listów uwierzytelniających” niezbędnych do wykonywania atrakcyjnego zawodu, zamiast rozwijania umiejętności do: krytycznej refleksji, komunikowania się w mowie i piśmie, a także doskonalenia zdolności kognitywnych Dr Michał Zawadzki twierdzi, że „uniwersytet przedsiębiorczy uniemożliwia realizację procesów kształcenia, prowadząc do ich skorumpowania, i tym samym nie realizuje funkcji kulturowej konstytutywnej dla uniwersytetu, jakim jest demokratyzacja życia społecznego”

O roli współczesnego uniwersytetu • Większość innowacji w instytucjach użyteczności publicznej zostaje im narzucona z zewnątrz bądź też przez katastrofę (P. Drucker) – przykład pruskiego dyplomaty Humboldta • Czy jak twierdzi prof. M. Marody wiek, w którym dominował uniwersytet humboldtowski dobiegł końca? • Czy reformy przeprowadzone w latach 2007 -2014 są katastrofą wyzwalającą nowe otwarcie uczelni? – „piękną katastrofą”

O roli współczesnego uniwersytetu • Czy nie doszło do polipragmazji? • Leczenie jest gorsze od choroby – wynik badań dr Marty Shaw – University of Minnesota i UJ • Przepaść pomiędzy entuzjastami i przeciwnikami reform (parametryzacja, krk, standaryzacja, etc) pogłębia się…- co dalej?

O roli współczesnego uniwersytetu Plagi akademickie na własne (? ) życzenie 1. Dlaczego system boloński i krk budzą takie emocje? 2. Izomorfizm: wymuszony, normatywny, mimetyczny 3. Biurokracja akademicka – algorytmy, procedury, księgi jakości, etc.

Uwarunkowania społecznej odpowiedzialności uczelni

Proste (? ) pytania (1) • J. Wilkin – dlaczego ekonomia (uczelnia) straciła duszę? • S. Magala – czy uczeni odejdą ze skomercjalizowanego uniwersytetu? • Czy obok kształcenia masowego, możliwe jest kształcenie elitarne?

Proste (? ) pytania (2) • Czy fetyszyzowanie nauk technicznych i badań stosowanych jest uzasadnione? • Czy nauki inne niż humanistyczne nie są humanistyczne ? • Gdzie jest człowiek w zdehumanizowanym uniwersytecie?

Proste (? ) pytania (3) • Czy celem nauki jest zdobywanie grantów, publikowanie punktów, uzyskiwanie cytowań? • Czy znajomość wskaźników bibliometrycznych wystarczy do klasyfikowania uczonych, jak uważają administratorzy nauki? • Czy pozycja Polski w rankingach naukowych odpowiada naszej pozycji ekonomicznej? • Czego uczyć? i jak uczyć? vs Kogo uczyć? Po co uczyć?

Skutki reform (1) • 1960 r. – 13 mln, 2015 r. – ok. 180 mln studentów • Efekt: społeczeństwo wiedzy czy społeczeństwo ignorantów • Ilość x jakość = 1, czyli gra o sumie zerowej • Fundamentalizm edukacyjny polityków, wizerunek czy rzeczywistość • Rynek pracy nie jest przygotowany na dobrze wykształconych absolwentów (prof. J. Czapiński)

Skutki reform (2) • Krajowe ramy kwalifikacji – miara edukacyjnej wartości dodanej czy zbiór pobożnych życzeń • Co w zamian: metaumiejętności tj. umiejętność zdobywania nowych umiejętności • Przywrócenie relacji mistrz – uczeń czy makdonaldyzacja uniwersytetów

Uczelnia organizacją służącą otoczeniu (inspiracja: H. I. Ansoff, B. Wawrzyniak)

OCZEKIWANIA REGULATORY ZDOLNOŚCI ADAPTACYJNE S t R P u y r d n e e n k c UCZELNIA Kultura organizacyjna a w o Presja społeczna i Ruchy obywatelskie Rząd i samorząd Sektor społeczny B i z n e s

Oczekiwania • w obszarze ekonomicznym (efektywność wykorzystania zasobów) • w obszarze społecznym (rozszerzenie udziału interesariuszy) • w obszarze etycznym (debata nad erozją etosu akademickiego)

Regulatory Uniwersytet liberalny Humboldta Uniwersytet przedsiębiorczy Clarka SR- state regulations; AG – academic self-governance; SG – stakeholders guidance; MG – managerial governance; C- competition Źródło: Opracowanie własne na podstawie: J. Fried, Government – University – Interfaces, Annual Conference on Higher Education Management and Development in Central, Southern and Eastern Europe, 26 -28 November 2006, http: //www. donau-uni. ac. at (4. 03. 2007).

Regulatory Uniwersytet przedsiębiorczy Uniwersytet społecznie odpowiedzialny SR- state regulations; AG – academic self-governance; SG – stakeholders guidance; MG – managerial governance; C- competition Źródło: K. Leja, Looking for a model of the contemporary university, in: J. Brada, G. Stanley, W. Bienkowski , The University in the age of globalization, Palgrave Macmillan, 2012, 202 -223.

Zdolności adaptacyjne • Rada Powiernicza Uczelni – czy to możliwe? • Próba odbudowy relacji mistrz-uczeń; Io masowy; IIo, IIIo elitarny • Ewolucja metod dydaktycznych od podających do aktywnych, odwrócone kształcenie (flipped learning – Uniwersytet SWPS) • Odchodzenie od sztywnych struktur organizacyjnych, zespoły osią organizacyjną uczelni • Od izomorfizmu do dywersyfikacji

Zdolności adaptacyjne Parlament (tworzy prawo przy udziale uczelni) Biznes (wspiera i oczekuje wsparcia) Instytucje nauki i szkolnictwa wyższego (ułatwiają tworzenie sieci) Rząd (przeznacza środki publiczne i oczekuje efektywności) Studenci (współtworzą ofertę: student center zamiast teacher centre) Uniwersytet Organizacje niezależnie od położenia geograficznego (tworzą sieci współpracy) Pracownicy uczelni (tworzą wiedzę, są klientami wewnętrznymi) Społeczeństwo (współfinansuje i oczekuje efektów)

Podsumowanie Cechy uczelni społecznie odpowiedzialnej • Kształcenie wszystkich zainteresowanych i wspieranie wszystkich szczebli kształcenia (zaangażowanie w edukację szkolną) • Wyjaśnienie znaczenia odkryć naukowych (popularyzacja nauki) • Dbałość o dziedzictwo kulturowe • Dążenie do budowania więzi z biznesem • Podnoszenie kultury debaty publicznej i komunikacji międzyludzkiej • Kształtowanie postaw krytycznych i obywatelskich • Promowanie postaw nonkonformistycznych • Dbałość o etykę • Trzy władze wg H. Samsonowicza – sacerdotium, imperium, studium…

Dziękuję za uwagę