Skoordynowana opieka w Maopolsce udar mzgu Agnieszka Sowik

Skoordynowana opieka w Małopolsce: udar mózgu Agnieszka Słowik, Tadeusz Popiela Katedra i Klinika Neurologii UJ CM

Epidemiologia udaru mózgu • 80000 zachorowań rocznie w Polsce • śmiertelność w dobie 30. : 15% • niesprawność wymagająca opieki: 50%

Kroki milowe terapii udaru mózgu (2018) • Leczenie w oddziale udarowym • Włączenie aspiryny do 48 godzin po zachorowaniu na udar • Hemikraniektomia w wybranych przypadkach • • Fibrynoliza dożylna do 4, 5 godzin po zachorowaniu Trombektomia mechaniczna Heparyna w udarze żylnym Antidota dla antykoagulantów

Udar niedokrwienny mózgu: leczenie przyczynowe • Farmakologiczne rozpuszczanie zakrzepu w naczyniach domózgowych: jednorazowy dożylny, godzinny wlew leku rozpuszczającego zakrzep – leczenie możliwe tylko do 4. 5 godz. po zachorowaniu – 30% chorych kwalifikuje się do leczenia – powrót do zdrowia: 30% leczonych • Mechaniczne usuwanie zakrzepu bezpośrednio z naczynia mózgowego – możliwość leczenia do 6 -8 godzin po zachorowaniu – tylko 1 -2% chorych kwalifikuje się do leczenia – powrót do zdrowia: 50% leczonych

Udar mózgu: konsekwencje Udar mózgu = stan zagrożenia życia Udar krwotoczny: Doba 90: - śmiertelność: >50% Udar niedokrwienny: Doba 90: – śmiertelność: 20% – niesprawność wymagająca stałej opieki osoby drugiej: 15% – Niesprawność wymagająca częściowej pomocy osoby drugiej: 45% – widoczna niesprawność, która jednak nie wymaga pomocy osoby drugiej: 20%

Efekt dożylnego leczenia trombolitycznego: szanse na powrót do zdrowia w zależności czasu między zachorowaniem a podaniem leku NNT – liczba chorych, których należy poddać leczeniu by jeden z leczonych był całkowicie sprawny NNT ≤ 90 minut 4 90 minut-3 godziny 9 3 godziny -4, 5 godziny 14 4, 5 – 6 godzin 21 Lees K i wsp. Lancet 2010

Udarowy Łańcuch Przeżycia w Małopolsce Ludzie • Pacjenci i ich opiekunowie • Dyspozytorzy Krakowskiego Pogotowia Ratunkowego • Ratownicy medyczni • Lekarze SORów i lekarze neurolodzy w oddziałach rejonowych • Koordynator CITO • Zespół CITO • Kierownictwo CITO

Udarowy Łańcuch Przeżycia w Małopolsce Zespół CITO Koordynator CITO, neuroradiolog interwencyjny, pielęgniarka radiologiczna, anestezjolog, pielęgniarka anestezjologiczna, technik elektroradiologii Kierownictwo CITO nadzór nad prawidłowym procesem przekazywania chorego w łańcuchu przeżycia, nadzór na procesem kwalifikacji do zabiegów, konsultacje trudnych przypadków, analizują bazę danych pod kontem skuteczności terapii i powikłań; są też odpowiedzialni za aktualizację protokołów zgodnie z najnowszymi standardami

Udarowy Łańcuch Przeżycia w Małopolsce STRUKTURA Nadrzędne Centrum Udarowe, które stanowi Uniwersyteckie Centrum Leczenia Ostrego Udaru Niedokrwiennego Mózgu, CITO w skład, którego wchodzi: Kierownictwo CITO, Koordynator Neurolog oraz Zespół CITO, wszyscy wymienieni dyżurują pod telefonem. 18 Szpitali na terenie Małopolski (oddziały SOR i Oddziały Neurologii): - 14 szpitali z Oddziałami Neurologii, które w swojej mają w swojej strukturze organizacyjnej Oddziały Udarowe; - 4 szpitale z Oddziałami Neurologii, które w swojej strukturze organizacyjnej nie mają Oddziałów Udarowych. 7 Szpitali na terenie Małopolski bez oddziałów neurologicznych w swojej strukturze organizacyjnej Krakowskie Pogotowie Ratunkowe

CITO Centrum Interwencyjnych Terapii Ostrego Udaru Mózgu Szpital Uniwersytecki w Krakowie anestezjologia Nadrzędne Centrum Udarowe neuroradiologia interwencyjna neurochirurgia Centrum Diagnostyki Obrazowej Układu Nerwowego SOR Oddział neurologiczny Oddział internistyczny Oddział udarowy Pogotowie ratunkowe

MAŁOPOLSKA: CITO 14 oddziałów neurologii z oddziałami udarowych 4 oddziały neurologiczne bez oddziałów udarowych 8 Szpitali bez oddziału neurologii

Działania CITO na rzecz pacjentów i ich opiekunów • Edukacja na temat udaru mózgu objawy/możliwości leczenia/dostęp do leczenia – Informacje prasowe – Informacje telewizyjne – Programy profilaktyczne, np. Program Operacyjny Wiedza-Edukacja-Rozwój pt. „Profilaktyka chorób naczyń mózgowych szansą na długie życie w zdrowiu”

Działania CITO na rzecz dyspozytorów PR • Szkolenia na temat: – Objawów udaru mózgu – Możliwości leczenia udaru mózgu – Organizacji leczenia udaru w podległym regionie • Dostęp do numerów telefonów do wszystkich oddziałów udarowych w podległym regionie (prenotyfikacja)

Działania CITO na rzecz ratowników medycznych • Szkolenie na temat: – Objawów udaru mózgu – Skal umożliwiających rozpoznanie udaru mózgu (FAST) – Znaczenia Karty Udarowej – Postępowania przedszpitalnego – Możliwości leczenia udaru mózgu – Organizacji opieki udarowej w podległym regionie

Szpitalny Oddział Ratunkowy; Złota godzina w udarze mózgu 0 Przyjazd zespołu PR z chorym z podejrzeniem udaru mózgu ≤ 10 minut Wstępna ocena kliniczna i zlecenie badań laboratoryjnych ≤ 15 minut ≤ 25 minut Powiadomienie zespołu udarowego Zlecenie KT/MRI; zapoznanie się z historią medyczną pacjenta; weryfikacja czasu zachorowania; szybka ocena neurologiczna (skala NIH) ≤ 45 minut Interpretacja badania obrazowego i podstawowych badań laboratoryjnych; kwalifikacja do trombolizy Rozpoczęcie leczenia ≤ 60 minut

Tromboliza dożylna

Leczenie udaru niedokrwiennego mózgu za pomocą rt-PAIV w 2016 r. Źródło: dane NFZ

Leczenie udaru mózgu w Małopolsce 2016 wewn neurologia udarowy inny A 48 0 0 3665 0 A 49 455 1188 0 6 A 50 170 498 0 44 A 51 0 0 634 0 625 50 9, 51% 2016 A 48 -A 51 2017 wewn neurologia udarowy inny A 48 0 1 3763 0 A 49 288 1118 0 6 A 50 125 519 0 44 A 51 0 0 663 0 6660 413 50 10, 15% 2017 A 48 -A 51 6527 A 51 - 242 PTK; A 50 - 37 PTK; A 49 – 77 PTK; A 48 – 162 PTK Źródło: dane NFZ

Trombektomia mechaniczna

Mechaniczna trombektomia w Małopolsce N=215 (5. 10. 2018) Zespół Ratownictwa: 67, 45 Inne oddziały Krakowa: 16. 3% Małopolska: 16. 3%

TELEFONY dyżurne, Kraków Szpital Uniwersytecki, Botaniczna 3: DYŻURNY: 785 987 958 Ci. TO (trombektomia): 693 191 207 Szpital im. Dietla: 609 997 003 Szpital Jana Pawła 2 126142730 Szpital im. Narutowicza: 784 060 907 Szpital Wojskowy, Wrocławska: 729 317 606 Szpital im. Rydygiera: 782 704 610 Szpital im. Żeromskiego: 505 749 064

Udar mózgu 2019 - propozycja zmian • zwiększenie liczby oddziałów udarowych szczególnie we wschodniej Małopolsce • Zwiększenie dostępu do trombolizy dla chorych znajdujących się poza systemem oddziałów udarowych (aż 16. 5% w Małopolsce!) • Skrócenie czasu „door to needle” • Skrócenie czasu od zachorowania do przyjazdu do szpitala – powszechna edukacja na temat udaru mózgu, jego objawów, leczenia, itd. • nasilenie aktywności edukacyjnej w Małopolsce (wdrożenie projektu pt. ”Profilaktyka chorób naczyń szansą na długie życie w zdrowiu”)