Saln Gelitirilmesi Kavram Kapsam ve nemi 2 Ama

  • Slides: 56
Download presentation
Sağlığın Geliştirilmesi Kavramı, Kapsamı ve Önemi

Sağlığın Geliştirilmesi Kavramı, Kapsamı ve Önemi

2 Amaç: Katılımcıların sağlığın geliştirilmesi kavramı, önemi ve müdahale alanları hakkında bilgilendirilmesi amaçlanmıştır. TSM

2 Amaç: Katılımcıların sağlığın geliştirilmesi kavramı, önemi ve müdahale alanları hakkında bilgilendirilmesi amaçlanmıştır. TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

3 Öğrenim Hedefleri: • • Bu oturumun sonunda katılımcılar; Sağlığın geliştirilmesi kavramı konusunda bilgi

3 Öğrenim Hedefleri: • • Bu oturumun sonunda katılımcılar; Sağlığın geliştirilmesi kavramı konusunda bilgi verebilmeli ve önemini tartışabilmeli Precede ve Procede yaklaşımını tartışabilmeli Toplumun sağlığın geliştirilmesi çerçevesinde gereksinimlerinin belirlenmesini vurgulayabilmeli Sağlığı geliştirme müdahale alanlarını belirleme yöntemini tartışabilmelidirler. TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Sağlığın Geliştirilmesi Kavramı Sizce Nedir?

Sağlığın Geliştirilmesi Kavramı Sizce Nedir?

Sağlık ve Korunma İnsanlık tarihince kanıtlar mevcut… “Gılgamış Destanı- İÖ 3000 yıllarının ilk yarısında

Sağlık ve Korunma İnsanlık tarihince kanıtlar mevcut… “Gılgamış Destanı- İÖ 3000 yıllarının ilk yarısında Mezopotamya’daki Uruk kentinde hüküm süren Kral Gılgamış’ın ölümsüzlük isteği ile yaşananlar”

6 Sağlığı Algılama Aşamaları 1. Bulgusal ( Semptomatik ) Dönem- XIX. YY a kadar

6 Sağlığı Algılama Aşamaları 1. Bulgusal ( Semptomatik ) Dönem- XIX. YY a kadar sürme Neden - Sonuç ilişkisi bilinmiyor. 2. Laboratuvar Dönemi 19. yy sonları / L. Pasteur Hasta yok hastalık var 3. Klinik Dönem 1950’lere kadar süren dönem Mikroorganizmalar farklı bireylerde farklı tablolar ile seyretmesinin fark edilmesi ve yaşam umudu Hastalık yok hasta var TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

7 Sağlığı Algılama Aşamaları 4. Halk Sağlığı Dönemi 1950 ’lerden sonrası / 1948 DSÖ

7 Sağlığı Algılama Aşamaları 4. Halk Sağlığı Dönemi 1950 ’lerden sonrası / 1948 DSÖ kuruluşu yaşanılan ortam / topluluk / aile önemi 5. Yeni Halk Sağlığı Dönemi Toplumsal iyilik TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

8 Tarihsel Çerçeve 1974 Lalonde Raporu 1977 DSÖ Herkes İçin Sağlık 1978 Alma Ata

8 Tarihsel Çerçeve 1974 Lalonde Raporu 1977 DSÖ Herkes İçin Sağlık 1978 Alma Ata 1981 Avrupa Herkes İçin Sağlık 1986 Ottawa Sözleşmesi TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

9 Tarihsel Çerçeve 1986 Ottawa Sözleşmesi 1988 Adelaide 1991 Sundsvall 1997 Jakarta 2000 Mexico

9 Tarihsel Çerçeve 1986 Ottawa Sözleşmesi 1988 Adelaide 1991 Sundsvall 1997 Jakarta 2000 Mexico City 2005 Bangkok 2009 Nairobi TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

10 Alma-Ata Temel Sağlık Hizmetleri 1. Toplumsal Eşitlik 9. Entegre Hizmet 2. Çevreyle Bütünlük

10 Alma-Ata Temel Sağlık Hizmetleri 1. Toplumsal Eşitlik 9. Entegre Hizmet 2. Çevreyle Bütünlük 10. Multisektörel - Ekip Hizmeti 3. Yaşamın Bütünlüğü 11. Sağlık - Kalkınma İlişkisi 4. Toplumsal Etmenler 12. Öz Sorumluluk 5. Hizmetin Boyutu 13. Halkın Katılımı 6. Korumaya Öncelik 14. Evrensellik 7. Risk Gruplarına Öncelik 15. Koşullara Uygunluk 8. Önemli Hastalıklara Öncelik TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

11 Etkinlikler Olarak TSH / En Az Bakım 1. Halkın sağlık eğitimi 2. Beslenme

11 Etkinlikler Olarak TSH / En Az Bakım 1. Halkın sağlık eğitimi 2. Beslenme durumunun geliştirilmesi 3. Temiz su sağlanması ve sanitasyon 4. AÇS ve AP 5. Bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklama 6. Endemik hastalıkların kontrolü 7. Sık görülen hastalık ve yaralanmaların tedavisi 8. Temel ilaçların sağlanması TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi 1978

12 2000 Yılında Herkes için Sağlık Hedefleri Herkes İçin Sağlık ( Hedef 1 -

12 2000 Yılında Herkes için Sağlık Hedefleri Herkes İçin Sağlık ( Hedef 1 - 12 ) 1. Sağlıkta Hakkaniyet 2. Yıllara yaşam katmak 3. Özürlüler için daha iyi olanaklar 4. Hastalıkları ve sakatlıkları azaltmak 5. Kızamık, polio, neonatal tetanoz, difteri kongenital kızamıkçık, kongenital sifiliz ve yerel sıtmayı elimine etmek TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

13 Herkes İçin Sağlık ( Hedef 1 - 12 ) 6. Doğuşta beklenen yaşam

13 Herkes İçin Sağlık ( Hedef 1 - 12 ) 6. Doğuşta beklenen yaşam umudunu artırmak 7. Bebek mortalitesini azaltmak 8. Maternal mortaliteyi azaltmak 9. Dolaşım sistemi hastalıklarıyla savaşmak 10. Kanserle savaşmak 11. Kazaları azaltmak 12. İntiharlardaki artışı durdurmak TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

14 Herkes İçin Sağlığa Yardım Eden Yaşam Biçimleri ( Hedef 13 -17 ) 13.

14 Herkes İçin Sağlığa Yardım Eden Yaşam Biçimleri ( Hedef 13 -17 ) 13. Sağlıklı kamu politikaları geliştirme 14. Sosyal destek sistemleri 15. Sağlıklı davranışlar için bilgi ve motivasyonu artırma 16. Olumlu sağlık davranışlarını destekleme - geliştirme 17. Sağlığa zarar veren davranışları azaltma TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

15 Sağlıklı Çevreler Üretme ( Hedef 18 - 25 ) 18. Sağlıklı çevrelere yönelik

15 Sağlıklı Çevreler Üretme ( Hedef 18 - 25 ) 18. Sağlıklı çevrelere yönelik politikalar 19. Çevresel risklerin incelenmesi 20. Su kirliliğinin kontrolü 21. Hava kirliliğine karşı korunma 22. Gıda güvenliğinin geliştirilmesi 23. Zararlı atıklara karşı korunma 24. Konut koşullarının geliştirilmesi 25. İşle ilgili sağlık risklerine karşı korunma TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

16 Uygun Bakım Sunma ( Hedef 26 - 31 ) 26. TSH ‘ne dayanan

16 Uygun Bakım Sunma ( Hedef 26 - 31 ) 26. TSH ‘ne dayanan bir sağlık bakım sistemi 27. Kaynakların gereksinime göre dağıtımı 28. Birincil tıbbi bakımı yeniden düzenleme 29. Ekip çalışmasını geliştirme 30. Hizmetleri eşgüdümleme 31. Hizmetlerin kalitesini sağlama TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

17 Sağlığın Gelişmesine Destek (Hedef 32 - 38 ) 32. HİS için araştırma temeli

17 Sağlığın Gelişmesine Destek (Hedef 32 - 38 ) 32. HİS için araştırma temeli oluşturma 33. HİS için politikalar uygulama 34. Kaynak sunumu ve yönetimi 35. Sağlık enformasyon sistemleri ( SES ) 36. Personelin eğitimi ve yayılması 37. Sağlık sektörü dışındakilerin eğitimi 38. Sağlık teknolojilerinin değerlendirilmesi TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

18 Ottawa Sözleşmesi 1. Uluslararası Sağlığı Geliştirme Konferansı Sözleşme yayınlamanın amacı 2000 YHİS etkinliklerinin

18 Ottawa Sözleşmesi 1. Uluslararası Sağlığı Geliştirme Konferansı Sözleşme yayınlamanın amacı 2000 YHİS etkinliklerinin gerçekleştirilebilmesi. Alma Ata ruhu daha da ileri götürülüyor. TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

19 Ottawa Sözleşmesi Sağlığın temel koşulları ve kaynakları Barış Stabil bir ekosistem Barınma Sürekliliği

19 Ottawa Sözleşmesi Sağlığın temel koşulları ve kaynakları Barış Stabil bir ekosistem Barınma Sürekliliği olan kaynaklar Eğitim Sosyal adalet ( Social Justice ) Gıda Hakkaniyet ( equity ) Gelir 1986 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

20 Ottawa Sözleşmesi SAVUN ( Advocate ) KOLAYLAŞTIR ( Enable ) ARACI OL (

20 Ottawa Sözleşmesi SAVUN ( Advocate ) KOLAYLAŞTIR ( Enable ) ARACI OL ( Mediate ) 1986 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

21 SAVUN ( Advocate ) Sağlığın iyi olması / sosyal / ekonomik / bireysel

21 SAVUN ( Advocate ) Sağlığın iyi olması / sosyal / ekonomik / bireysel gelişme için temel kaynak. Yaşam kalitesinin önemli öğesi Politik / ekonomik / sosyal / kültürel / çevresel / davranışsal / biyolojik faktörler. Sağlık için iyi ya da zararlı olabilir. Sağlığı Geliştirme savunma ile bu faktörlerin iyi / uygun / olumlu olmasını amaçlar. Ottawa TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

22 KOLAYLAŞTIR ( Enable ) Sağlığı Geliştirme sağlıkta hakkaniyete odaklanır. Sağlığı Geliştirme etkinlikleri farklılıkları

22 KOLAYLAŞTIR ( Enable ) Sağlığı Geliştirme sağlıkta hakkaniyete odaklanır. Sağlığı Geliştirme etkinlikleri farklılıkları ( mevcut sağ. durumunda ) / tüm insanlara eşit olanaklar ve kaynaklar sağlama sağlık potansiyellerini tamamıyla gerçekleştirebilmeleri için. Destekleyici çevreler / bilgiye ulaşabilme / yaşam becerileri ve sağlıklı seçim yapabilme olanakları. Ottawa TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

23 ARACI OL ( Mediate ) Ön koşullar ve beklentiler yalnızca sağlık sektörünce gerçekleştirilemez.

23 ARACI OL ( Mediate ) Ön koşullar ve beklentiler yalnızca sağlık sektörünce gerçekleştirilemez. Daha da önemlisi Sağlığı Geliştirme bütün ilgili tarafların koordine - eşgüdümlü etkinliğini gereksinir Hükümetler / Sağlık ve diğer sosyal ve ekonomik sektörler / hükümet dışı ve gönüllü kuruluşlar / yerel otoriteler / endüstri ve medya / insanlar birey - kişi olarak / profesyonel ve sosyal gruplar. Ottawa TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

24 Sağlığı geliştirme, insanları sağlıklarını geliştirme ve daha çok kontrol etme konusunda yetkinleştirme işlemi

24 Sağlığı geliştirme, insanları sağlıklarını geliştirme ve daha çok kontrol etme konusunda yetkinleştirme işlemi / süreci Sağlık, fiziksel kapasitelere olduğu kadar; sosyal ve kişisel kaynaklara da önem veren pozitif bir kavram. Bundan ötürü sağlığı geliştirme yalnızca sağlık sektörünün sorumluluğu değil sağlıklı yaşam biçimleri ile iyiliğin ötesinde. Sağlığı geliştirme herkes için sağlığın bir yolu olarak görülüyor. Sağlık da bir sonuç olmaktan çok gündelik yaşam için bir kaynak olarak görülüyor. TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi Ottawa

25 Ottawa Sözleşmesi Sağlığı Geliştirme Etkinlikleri 1. Sağlıklı Kamu Politikaları Oluştur 2. Destekleyici Çevreler

25 Ottawa Sözleşmesi Sağlığı Geliştirme Etkinlikleri 1. Sağlıklı Kamu Politikaları Oluştur 2. Destekleyici Çevreler Yarat 3. Toplum Etkinliklerini Güçlendir 4. Kişisel Becerileri Geliştir 5. Sağlık Hizmetlerini Yeniden Düzenle 1986 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

26 Sağlığı Geliştirme Etkinlikleri 1. Sağlıklı Kamu Politikaları Oluştur Amaç; daha sağlıklı seçimi, daha

26 Sağlığı Geliştirme Etkinlikleri 1. Sağlıklı Kamu Politikaları Oluştur Amaç; daha sağlıklı seçimi, daha kolay seçim yapmak Politika yapıcılar için de ! 2. Destekleyici Çevreler Yarat Sgel güvenli / sitümüle eden / doyuran doyum sağlayan ve zevklendiren ( eğlendirici ) yaşam & çevre koşulları. 3. Toplum Etkinliklerini Güçlendir Bilgi verme / sağlık e / yaşam becerilerini güçlendirme yoluyla kişisel ve sosyal gelişme. Ottawa TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

27 Sağlığı Geliştirme Etkinlikleri 4. Kişisel Becerileri Geliştir Okulda / evde / işte /

27 Sağlığı Geliştirme Etkinlikleri 4. Kişisel Becerileri Geliştir Okulda / evde / işte / yerleşimlerde kronik hastalıklar ve yaralanmalarla başa çıkma toplam etkinliğini gerektirir. 5. Sağlık Hizmetlerini Yeniden Düzenle Bireylerin ve toplulukların daha sağlıklı yaşam gereksinimlerini dikkate alan kucaklayan sağlık sektörü ile daha geniş sosyal - politik - ekonomik ve fizik çevre bileşenleri arasında açık kanallar oluşturan biçimde yapılanması. Ottawa TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

28 Adelaide Konferansı Sağlıklı Kamu Politikaları Ottawa’nın etkinlikleri birbirinden bağımsızdır ancak sağlıklı kamu politikaları

28 Adelaide Konferansı Sağlıklı Kamu Politikaları Ottawa’nın etkinlikleri birbirinden bağımsızdır ancak sağlıklı kamu politikaları diğer dört etkinliği olanaklı kılar 1988 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

29 Adelaide Konferansı § § § § Sağlıklı Kamu Politikası Sağlığın değeri Hakkaniyet, ulaşılabilirlik

29 Adelaide Konferansı § § § § Sağlıklı Kamu Politikası Sağlığın değeri Hakkaniyet, ulaşılabilirlik ve gelişme (dev) Sağlığın tanınması (accountability) Sağlık bakımı (daha öteye) Politika sürecinin ortakları Eylem alanları 1988 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

30 Adelaide Konferansı Sağlıklı kamu politikaları için anahtar eylem alanları : § Kadınların sağlığının

30 Adelaide Konferansı Sağlıklı kamu politikaları için anahtar eylem alanları : § Kadınların sağlığının desteklenmesi § Gıda ve beslenme § Tütün ve alkol § Destekleyici çevreler yaratmak 1988 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

31 Sundsvall Konferansı 3. Sağlığı Geliştirme Konferansı Sağlık ve fizik çevre Destekleyici Çevreler Yaratmak-

31 Sundsvall Konferansı 3. Sağlığı Geliştirme Konferansı Sağlık ve fizik çevre Destekleyici Çevreler Yaratmak- sosyal, kültürel, ekonomik, ruhsal, politik ve ideolojik boyutları Altı ayrı alan- eğitim, gıda ve beslenme, konut ve yakın çevre, iş, ulaşım, sosyal destek ve bakım. 1991 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

32 Jakarta Bildirgesi 4. Sağlığı Geliştirme Konferansı Yeni Bir Alan için Yeni Oyuncular 21.

32 Jakarta Bildirgesi 4. Sağlığı Geliştirme Konferansı Yeni Bir Alan için Yeni Oyuncular 21. Yüzyılda Sağlığı Geliştirme Sürdürme Toplantısı Sağlığın ön koşulları barış, barınma, eğitim, sosyal güvenlik, sosyal ilişkiler, gıda, gelir, kadının güçlenmesi, sürdürülebilir bir ekosistem, sürdürülebilir kaynak kullanımı, sosyal adalet, insan haklarına saygı ve hakkaniyettir. 1997 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

33 Jakarta Bildirgesi § § Yoksulluk sağlık için en büyük tehdittir. Kentleşme, Yaşlı insanların

33 Jakarta Bildirgesi § § Yoksulluk sağlık için en büyük tehdittir. Kentleşme, Yaşlı insanların sayısındaki artış, Kronik hastalıkların artan prevalansı tüm ülkelerde yeni sorunlar yaratmaktadır. 1997 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

34 Jakarta Bildirgesi 21. Yüzyılda Sağlığı Geliştirme için öncelikler: 1. 2. 3. 4. Sağlık

34 Jakarta Bildirgesi 21. Yüzyılda Sağlığı Geliştirme için öncelikler: 1. 2. 3. 4. Sağlık için sosyal sorumluluğu geliştirmek, Sağlığın gelişimi için yatırımları artırmak, Sağlık için ortaklığı sağlamlaştırmak ve genişletmek, Toplumun kapasitesini artırmak ve bireyi güçlendirmek. 1997 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

35 Bangkok Sözleşmesi 6. Sağlığı Geliştirme Konferansı Ottawa’dan bu yana Sağlığı Geliştirme açısından küresel

35 Bangkok Sözleşmesi 6. Sağlığı Geliştirme Konferansı Ottawa’dan bu yana Sağlığı Geliştirme açısından küresel sorunlar belirgin bir şekilde değişmiştir. 2005 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

36 Bangkok Sözleşmesi Sağlığı etkileyen kritik etmenler: § § § Ülkelerde ve ülkeler arasında

36 Bangkok Sözleşmesi Sağlığı etkileyen kritik etmenler: § § § Ülkelerde ve ülkeler arasında artan eşitsizlikler Yeni tüketim ve iletişim örüntüleri Ticarileşme Küresel ve çevresel değişim Kentleşme 2005 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

37 Nairobi KonferansıYedinci Küresel Sağlığı Geliştirme Konferansı • • • Toplumun güçlendirilmesi, Sağlık okur-yazarlığı

37 Nairobi KonferansıYedinci Küresel Sağlığı Geliştirme Konferansı • • • Toplumun güçlendirilmesi, Sağlık okur-yazarlığı ve sağlığı geliştirme, Sağlığı geliştiren sağlık sistemleri, Sağlıkta hakkaniyet için harekete geçme, Sağlığı geliştirme için kapasite oluşturma konularına vurgu yapılmıştır. 2009 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

38 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

38 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Türkiye?

Türkiye?

40 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

40 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

41 Türkiye Ulusal Düzeyde Ölüme Neden Olan İlk 20 Hastalığın % Dağılımı (Ulusal Hastalık

41 Türkiye Ulusal Düzeyde Ölüme Neden Olan İlk 20 Hastalığın % Dağılımı (Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etkililik Çalışması, 2000, Türkiye) TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

42 Sağlığın Geliştirilmesi Müdahale Alanları • Sağlık Durumu • Kronik hastalıklar • Genel sağlık

42 Sağlığın Geliştirilmesi Müdahale Alanları • Sağlık Durumu • Kronik hastalıklar • Genel sağlık durumu algısı • Sağlık hizmeti kullanımı • Sağlığı geliştirme davranışları • Kadınlarda sağlığın geliştirilmesi • Erkeklerde sağlığın geliştirilmesi • Çocuklarda sağlığın geliştirilmesi • Ağız diş sağlığı • Sağlığı geliştirme programları • Kan basıncı kontrolü • Ruh sağlığı • Fiziksel aktivite • Beslenme • Tütün kullanım • Alkol kullanımı • Madde kullanımı TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi • Yol güvenliği , • Ev ve iş kazaları • İlkyardım bilinci • Hijyen • Akılcı ilaç kullanımı • Çevre sağlığı (şehir ergonomisi, sağlığı geliştiren şehirler vb. ) • Toplumdaki öncelikli gruplar (engelli, yaşlı, işsiz, düşük sosyoekonomik düzeyi olanlar, okuryazar olmayanlar, kırsal alanda yaşayanlar vb. ) • Okullarda sağlığın geliştirilmesi • İşyerlerinin sağlığı geliştirme durumu • Üreme sağlığı • Sosyal ilişkiler • Afet bilinci

Bölgelere Göre Antropometrik Ölçümler ( -2 SD Altı)(%) (2003) Kaynak: HÜNNE TSM Çalışanlarına Yönelik

Bölgelere Göre Antropometrik Ölçümler ( -2 SD Altı)(%) (2003) Kaynak: HÜNNE TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi 43

44 Sağlığı Geliştirme Korumanın Ötesinde § Temel koruma § Primer koruma § Sekonder koruma

44 Sağlığı Geliştirme Korumanın Ötesinde § Temel koruma § Primer koruma § Sekonder koruma § Tersiyer koruma TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

45 Precede TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi Proceed

45 Precede TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi Proceed

46 Sağlığın Geliştirilmesi Programlarının Planlanması, Uygulanması ve Değerlendirilmesi 1. Sosyal değerlendirme ▫ ▫ ▫

46 Sağlığın Geliştirilmesi Programlarının Planlanması, Uygulanması ve Değerlendirilmesi 1. Sosyal değerlendirme ▫ ▫ ▫ Sorunun önemi Toplumun bakış açısı Sorunun önceliği Precede TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

47 2. Aşama: Epidemiyolojik Değerlendirme Toplumda sağlıkla ilgili sorunların dağılımını ve sıklığının analizinde kullanılır.

47 2. Aşama: Epidemiyolojik Değerlendirme Toplumda sağlıkla ilgili sorunların dağılımını ve sıklığının analizinde kullanılır. Bu aşamada sağlık sorununun yaşam kalitesi ile olan ilişkisi de değerlendirilir. Değerlendirme sırasında ölümlülük, hastalık, sakatlık, doğurganlık, insidans ve prevalans verisi değerlendirilir. Elde edilen sorunların ne kadar önemli bir halk sağlığı sorunu olduğuna karar verilir. Precede TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

48 3. Aşama: Davranış ve Çevrenin Tanısı • İkinci aşamada elde edilen sağlık sorunlarının

48 3. Aşama: Davranış ve Çevrenin Tanısı • İkinci aşamada elde edilen sağlık sorunlarının davranış ve çevreyle olan ilişkisi irdelenir. • Risk durumlarının belirleyici olan sağlık ve çevre etmenlerinin müdahalelere ne kadar yanıt vereceği incelenmelidir. (“önemli” ve “değiştirilebileceği” ) • Davranış ve çevreye yönelik planlanan müdahalelerin sonuçları ne kadar etkileyebileceği mutlaka çalışılmalıdır. • Bu müdahaleler için kim ne kadar biliyor ya da inanıyor? ne kadar ve ne zaman başarabilir? Bu iş için mevcut kaynaklar nelerdir? Precede TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

49 4. Aşama: Eğitim ve Organizasyon • Nedensel etmenleri belirledikten sonra davranış ve çevreye

49 4. Aşama: Eğitim ve Organizasyon • Nedensel etmenleri belirledikten sonra davranış ve çevreye yönelik müdahaleleri yapılması gerekmektedir o Hazırlayıcı etmenler, bilgi, tutum, değer, inanç ve algılamalardır. o Olanak sağlayıcı etmenler çevre ve kişi kaynakları, ulaşılabilirlik, karşılanabilirlik gibi durumlardır. Yani program, para, zaman, olanak ve yasalar değerlendirilir. o Güçlendirici etmenler ise pozitif ve negatif etkileyebilecek akran, aile, medya ve yasalardır. Precede TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

50 5. Aşama: Yönetsel ve Politik Tanılar Bütçe, işbirliği, zaman tablosu, örgüt yapısı, koordinasyon

50 5. Aşama: Yönetsel ve Politik Tanılar Bütçe, işbirliği, zaman tablosu, örgüt yapısı, koordinasyon Politika, kaynaklar, çevresel etmenlerin analizi sağlık programlarının gelişmesini destekleyebilir ya da engelleyebilir. Sınırlılıklar ve engeller hakkında görüş oluşturulmalı, yöntem ve stratejiler konusunda en iyi ortak görüş sağlanmalı, kaynaklar da eylemlere göre Precede tanımlanmalıdır. TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

51 6. Aşama: Uygulama • Bu adımda sağlığı geliştirme müdahalesi olarak planlamada belirlenen sağlık

51 6. Aşama: Uygulama • Bu adımda sağlığı geliştirme müdahalesi olarak planlamada belirlenen sağlık eğimi müdahalesi ile yönetsel ve yasal düzenlemeler hayata geçirilir. Kaynak: Bahar Özvarış Ş. Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi, 2011 Proceed TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

52 7. Aşama: Değerlendirme • Yapılan müdahalelerle hedeflenen sağlık davranışlarını “hazırlayıcı, olanak sağlayıcı, güçlendirici”

52 7. Aşama: Değerlendirme • Yapılan müdahalelerle hedeflenen sağlık davranışlarını “hazırlayıcı, olanak sağlayıcı, güçlendirici” faktörler sürecine nasıl etki edildiği ortaya konur. Kaynak: Bahar Özvarış Ş. Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi, 2011 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi Proceed

53 8. Aşama: Etkileri değerlendirme • Yapılan müdahalelerle “Hazırlayıcı, olanak sağlayıcı, güçlendirici” faktörlerin hedeflenen

53 8. Aşama: Etkileri değerlendirme • Yapılan müdahalelerle “Hazırlayıcı, olanak sağlayıcı, güçlendirici” faktörlerin hedeflenen sağlık davranışlarına, yaşam biçimlerine ve çevresel faktörlere etkisi değerlendirilir. Proceed Kaynak: Bahar Özvarış Ş. Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi, 2011 TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

54 9. Aşama: Değerlendirme çıktıları • Son adımda değerlendirme çıktısı olarak, müdahalelerin uzun dönemde

54 9. Aşama: Değerlendirme çıktıları • Son adımda değerlendirme çıktısı olarak, müdahalelerin uzun dönemde sağlıkta ve yaşam kalitesinde yarattığı etki ortaya konur. Kaynak: Bahar Özvarış Ş. Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi, 2011 Proceed TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

55 PRECEDE ve PROCEED modeli; Sonuçta, birbirini tamamlayan süreçlerdir. Birinin bıraktığı yerden diğeri devam

55 PRECEDE ve PROCEED modeli; Sonuçta, birbirini tamamlayan süreçlerdir. Birinin bıraktığı yerden diğeri devam etmektedir. TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

56 Sağlığı Geliştirme açısından Ottawa’dan bu yana küresel sorunlar belirgin bir şekilde değişmiştir. Sağlığın

56 Sağlığı Geliştirme açısından Ottawa’dan bu yana küresel sorunlar belirgin bir şekilde değişmiştir. Sağlığın ön koşulları hala pek çok ülkede yerine getirilememektedir. Küresel önceliğimiz sağlığın ön koşullarını sağlamaktır. TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi