Podstawy prawa pracy Zagadnienia oglne Podstawa prawna Ustawa

Podstawy prawa pracy Zagadnienia ogólne Podstawa prawna (Ustawa kodeks pracy)

Nawiązanie stosunku pracy • Art. 2 Kodeksu pracy. [Definicja pracownika] • Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. • Por. też: umowa o pracę - art. 25 i n. , powołanie - art. 68, wybór - art. 73, mianowanie - art. 76 oraz spółdzielcza umowa o pracę - art. 77. • Telepraca: rozdział IIb działu drugiego.

Nawiązanie stosunku pracy • zakres informacji, jakie może uzyskać pracodawca od kandydata/pracownika • Art. 51 Konstytucji RP: 1. Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby.

Nawiązanie stosunku pracy • Art. 22(1). [Dane osobowe pracownika]§ 1. Pracodawca żąda od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących: 1)imię (imiona) i nazwisko; • 2)datę urodzenia; • 3)dane kontaktowe wskazane przez taką osobę; • 4)wykształcenie; • 5)kwalifikacje zawodowe; • 6)przebieg dotychczasowego zatrudnienia. • § 2. Pracodawca żąda podania danych osobowych, o których mowa w § 1 pkt 4 -6, gdy jest to niezbędne do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku.

Nawiązanie… • • § 3. Pracodawca żąda od pracownika podania dodatkowo danych osobowych obejmujących: 1)adres zamieszkania; 2)numer PESEL, a w przypadku jego braku - rodzaj i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość; 3)inne dane osobowe pracownika, a także dane osobowe dzieci pracownika i innych członków jego najbliższej rodziny, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy; 4)wykształcenie i przebieg dotychczasowego zatrudnienia, jeżeli nie istniała podstawa do ich żądania od osoby ubiegającej się o zatrudnienie; 5)numer rachunku płatniczego, jeżeli pracownik nie złożył wniosku o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych. § 4. Pracodawca żąda podania innych danych osobowych niż określone w § 1 i 3, gdy jest to niezbędne do zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa. § 5. Udostępnienie pracodawcy danych osobowych następuje w formie oświadczenia osoby, której dane dotyczą. Pracodawca może żądać udokumentowania danych osobowych osób, o których mowa w § 1 i 3, w zakresie niezbędnym do ich potwierdzenia.

Nawiązanie… • Por. też art. 22 (1 a) i 22 (1 b) k. p.

Nawiązanie… • SKUTKI ODMOWY ODPOWIEDZI: • Por. art. 18(3 a) i n.

Nawiązanie… • Odmowa udzielenia informacji przez pracownika (par. 2) - naruszenie obowiązków pracowniczych sankcje przewidziane prawem pracy (zależnie od okoliczności).

Nawiązanie… Kłamstwo kandydata/pracownika: - art. 84 kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 k. p. • Art. 84. [Błąd]§ 1. W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. • § 2. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny). • Art. 300. [Odpowiednie stosowanie przepisów k. c. ]W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. - Ewentualnie: art. 52 par. 1 pkt 1 kp

Nawiązanie… • Instrumenty ochrony przed pytaniami wykraczającymi poza kp: - naruszenie dóbr osobistych – art. 11(1) kp, art. 23 i 24 kc - dyskryminacja - art. 18 (3 d) kp

Podmioty prawa pracy Art. 1. Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. Art. 2. Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Art. 3. Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.

Podmioty Dolna granica wieku pracownika – art. 22 § 2 kp. Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Na warunkach określonych w dziale dziewiątym pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła 18 lat. - Na szczególnych warunkach: młodociani (15 - 18 lat) art. 190 i n. , dzieci - art. 304(5).

Podmioty • 22 § 3 kp. § 3. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać.

Podmioty - Por. art. 63(2) kp: [Wygaśnięcie umowy wskutek śmierci pracodawcy; utrzymanie stosunku pracy w przypadku przejęcia pracownika przez nowego pracodawcę lub ustanowienia zarządu sukcesyjnego]

Podmioty • Art. 3(1). § 1. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. § 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do pracodawcy będącego osobą fizyczną, jeżeli nie dokonuje on osobiście czynności, o których mowa w tym przepisie. [określają ustawy i przepisy wewnętrzne regulujące ustrój pracodawcy]

Stosunek pracy • • • Art. 22. [Stosunek pracy] § 1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. § 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. § 12. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1. § 2. Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Na warunkach określonych w dziale dziewiątym pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła 18 lat. § 3. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać.

c. d. - Zarobkowy charakter - Art. 10. § 2. Państwo określa minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę.

c. d. • Wolontariat: • Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

c. d. • Dobrowolność świadczenia

c. d. • Art. 10. § 1. Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie, nie można zabronić wykonywania zawodu. • Art. 11. Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika. • Art. 65 Konstytucji [zasada wolności wyboru zawodu] • 1. Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa. [prawo karne, przepisy o stanie wojennym] 2. Obowiązek pracy może być nałożony tylko przez ustawę.

c. d. • SWOBODA PRACODAWCY W WYBORZE PRACOWNIKÓW • Wyjątki: - Np. art. 45 par. 1 kp, art. 56 par. 1 kp

c. d. • Zgoda na nawiązanie stosunku pracy może być dorozumiana (art. 60 k. c. w zw. z art. 300 kp).

Samozatrudnienie • 22 § § 1(1). Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. • § 1(2). Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1.

Samozatrudnienie • Art. 65. § 1. k. c. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. • § 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Umowa pracy a u. zlecenia/o dzieło • Art. 353(1) kc. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

c. d. • Art. 734. § 1 k. c. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. • § 2. W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie pełnomocnictwa. • Art. 627. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Zlecenie/dzieło/praca • SN: organ rentowy może kwestionować rodzaj umowy zawartej dla pozoru albo dla obejścia prawa • Art. 58. § 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. § 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. • § 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

c. d. • 83 § 1 kc. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. § 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.

POWÓDZTWO O USTALENIE ISTNIENIA STOSUNKU PRACY • Art. 189 kpc. Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Umowa cywilnoprawna c. d. • Art. 281 k. p. Kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu: • 1) zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 powinna być zawarta umowa o pracę, • - podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.