OYUN TERAPSNDE ARA VE AKTVTE KULLANIMI Ses geirmez

OYUN TERAPİSİNDE ARAÇ VE AKTİVİTE KULLANIMI • Ses geçirmez, penceresi olan (kapalı alan korkusu olan çocuklar için), lavabo ve musluk (oyun hamuru boya kullanımından sonra temizlenme için), büyük bir çoğunluğu halı kaplı, sıcak ve hareket alanını geniş tutacak büyüklükte, düzenli ( her bir seanstan sonra malzemeler yerine yerleştirilmeli-çok sayıda oyuncağı bir arada görmek dikkat sorunu olan çocuklar için önemli), tek tönlü gözlem odası ve video bant kayıt sistemli (grup terapi odası gibi) • Tek yönlü aynadan ; a)Terapist süreci etkilemeksizin oyunu gözlemleyebilir, ebeveyn ve kardeşler oyun odasında ise hem aile üyeleri arasındaki etkileşimi gözler hem çocuğun oyununu. b)Süpervizör veya yardımcı terapist seansı doğrudan gözlemler.

Video kamera ne işe yarar? • Atılganlık eğitimi sırasında çocuk rol yapma yoluyla çeşitli davranışları deneyebilir ve bunların uygun olup olmadığını kayıtlardan görebilir. • Çocuk etkileşimlerini video kayıtlarından izlemek ebeveynlerin işe yarayan ve yaramayan ebeveynlik davranışlarını fark etmelerine, çocuklarına karşı yeni ebeveynlik yollarını keşfetmelerine yardımcı olabilir. • Danışmanın kendi becerilerini gözlemlemesi açısından da etkilidir.

önemli • Tek yönlü ayna ve Video kayıt düşünülüyorsa, çocuk ve ebeveyn önceden bilgilendirilmeli, onamları alınmalıdır. Ebeveynler bu tip araçların faydalarını fark ettiklerinde izin vermektedirler. Aileden istenecek yazılı onay şu seçenekleri içerecek şekilde düzenlenmelidir. 1* video kayıtlar sadece danışmanlık amaçları için kullanılır ve sonra silinir. 2 - danışmanlık amacının yanı sıra danışmanın kendi çalışmasının denetimi için kullanılır ve sonrasında silinir. 3 - bu iki amaca ek olarak eğitim ve öğretim için de kullanılabilir. Bu onay ebeveynlerin isteği üzerinde herhangi bir aşamada geri çekilir.

Çeşitli yaş grupları için araç ve etkinliklerin uygunluğu • Araç veya etkinlik seçiminde önemli olan etmenler 1 - çocuğun gelişimsel yaşı (kronolojik yaşı değil) 2 - çocuğun bireysel mi yoksa grup içinde mi danışmanlık aldığı 3 -çocuk için belirlenen danışmanlık amaçları

Kısa. . kısa. . • Hayali –miş gibi yapma oyunu 2 -5 yaş okul öncesi için • Çocuğa Sorunlar ve olaylar üzerinde hakimiyet kazandırma amacımız var ise bitirilmemiş işleri yeniden canlandırarak dışa vurarak veya açıklayarak tekrar yaşamasını sağlayabiliriz. • Bu süreçte çocuğun o olayda ne gibi farklı roller üstlenseydi kendini daha iyi hissedeceğini hayal etmesi gerekebilir. Değişen rolünün etkisini yaşamasına imkan veren bir etkinlikte bulunması hayalinde o olay ya da travma üzerinde egemenlik duygusu yaşamasını sağlar.

• Kitaplar ve öyküler , anlatılanların içeriğini değiştirmeye cesaretlendirir, ve çocuk kendisi için isteyeceği sonuçları öyküdeki karakterlere yansıtabilir. • Yaptığı resimler yoluyla yaşadığı travmatik olayları anlatabilir, resimlerde kendini güçlü veya kontrol sahibi olarak temsil edebilir ( zıt yansıtma) • Hayali yolculukta , önemli yaşam olaylarını yeniden gözden geçirmesi istenir. Hayalide , önceden güçsüz olduğu durumlarda denetim ve güç kurduğu duygusu kazanması amacıyla yeni davranışlar kazanabilir. • Kukla ve pelüş oyuncaklar , çocuğun güçlü rolleri benimsemesini sağlar • Kum havuzu çocuğun kendini sınırlanmış hissedebileceği fantezi ortamlar yaratmasına olanak verir.

Fiziksel ifadeyle güç kazanma amacı • Çocuk , çevresini etkileme yeteneğini fark ettikçe kendini güçlü hisseder. Danışmanlık sürecinde bu amaca ulaşmak için de onlar tarafından denetlenebilen, değiştirilebilen ya da güçlü rollerin dışa vurulmasına olanak sağlayan etkinlik ve araçlar kullanılabilir. • Hamur topağına vurur ve onu yassılaştırır. • Parmak boyaları ile yaptığı resimdeki bazı figürleri karalayabilir • Hayali miş gibi yapma oyununda elindeki oyuncak kılıçla bir mindere saldırabilir. • İyi ve kötü kuklalar arasında sahte savaşlar oynayabilir • Kum havuzunda nesneleri yok etmek ya da gözlemek amacıyla kuma gömebilir.

Duygularını ifade etmesi için cesaretlendirmek • Resim çocuğun düşüncelerini yansıtmasının yanı sıra duygularıyla da temasa geçmesine yardımcı olur • Parmak boyama keyif, kutlama ve mutluluk duygularının ortaya çıkarılmasına olanak tanıyabilir • Boyama ve kolaj sırasında malzemenin dokusu ile duyguları arasında bağlantı kurabilir.

Problem çözme ve karar verme becerilerinin geliştirilmesi amacıyla • Kırmızı başlıklı kızın, kurdu tuzağa düşürerek büyükannesini kurtarması gibi farklı çözümlerin araştırıldığı öykü ve anlatımlar (çözüme yönelik alternatifler oluşturmak. . ) • Çocuğun problemlerinin çözümüne yönelik olarak karakterler arasında diyaloglar oluşturabileceği kukla ve pelüş oyuncaklar

Sosyal becerilerin geliştirilmesi amacı • Diğerleriyle , gereksinimlerini karşılayabilecek ilişkileri nasıl kurabileceği, varsa bu konudaki eksikliklerini öğrenmesi , girişken ve işbirlikçi davranabilmesi için bilgilendirilmesi gerekebilir. Uyumlu sosyal becerileri geliştirebilmesi için çocuğun toplum içindeki davranışının sonuçlarını anlaması ve yaşaması gerekir. • Çocukla oyun oynayıp ona geri bildirim vermek • Küçük çocuklar için hayali -miş gibi yapma oyunu • Sosyal açıdan kabul gören davranışları öğrenmeleri ve uygulamaları için kukla ve pelüş oyuncaklarla oynama • Belirli sosyal becerileri konu alan çalışma kağıtlarının kullanımı

Benlik kavramı ve benlik saygısının oluşturulması amacı • Çocuğun güçlü ve zayıf yanlarını keşfetmesine, kendini gerçekleştirmesine, kendini kabul etmesine ve değer vermesine yardımcı olacak materyallerin seçimi onun bozuk olan benlik saygısını yeniden düzenlemesine yardımcı olur. • Güçlü yanlarını fark etmesini sağlayacak karikatürler çizdirilebilir. Örn; bebeklikten bu yana nasıl ilerlediğini gösteren bir resim yapması istenebilir. • Hayali – mış gibi yapma oyunu onun lider veya yardımcı rollere girebilmesini ve kendini keşfetmesini sağlayabilir

Açık uçlu ve kapsamlı araç ve etkinlikler • s. Inır ve kısıtlama yoktur, çocuk özgürce fantezi dünyasını dile getirebilir. Genellikle dokunsal ve kinestetik öğeler içerir. • Hayali yolculukta istediği düzenlemeyi ve değişikliği yapar (danışman: bir bahçede yürüdüğünü hayal et nasıl bir bahçe, nasıl kokuyor neler var orada. Bana anlat. . )çocukta psikotik bir eğilim var ise kesinlikle kullanılmamalıdır.

Minyatür hayvanların kullanımı • • • Gereken malzemeler Kullanım amaçları Kullanım şekli Gereken danışmanlık tepkileri Çalışmanın uygunluğu

Gereken malzemeler Evcil hayvanlar Çiftlik hayvanları Yabani hayvanlar Hayvanat bahcesinde görülen hayvanlar Dinazorlar sürüngenler Böcekler deniz hayvanları Erkek-dişi ve bebek hayvanlar bulundurulmalı Plastik ve gerceğe uygun renk-boyutlarda olmalı. Dinazorlar saldırganlığın dışa vurumuna zemin hazırlar • Hayvanlar destek almadan ayakta durabilmelidir • 50 adetle sınırlamakta fayda var • Geniş düz çalışma alanı gerekir, oyun odasında yere oturup çalışıbailir. • • •

Kullanım amaçları Geçmiş- şimdi ve gelecekteki ilişkilerini keşfetmesi Aile içindeki rolüne dair farkındalık kazanması Gelecekteki ilişkileriyle ilgili korkularını keşfetmesi Gelecekte olası ilişkilerini hayal etmesi Diğerlerinin gelecekteki ilişkilerinin nasıl olacağına dair kendi korkularını keşfetmesi • İlişkisel sorunlarıyla ilgili olası çözümleri keşfetmesi • Okul bakım evi, ayrılmış olan ebeveyni ziyaret etme ve hastaneye gitme gibi durumlarda da ilişkilerini keşfetme amacıyla kullanılabilir. • • •

Kullanım şekli • Çocuğun hayatındaki önemli kişilere odaklanarak bunlara göre öyküsünü anlatması için çocuğu cesaretlendiririz. öyküdeki önemli temaları ve konuları belirlemek için yardımcı oluruz ve ortaya çıkan duyguları yaşamasını sağlarız. • Danışman Başlangıçta: “bugün benim oyuncak hayvanlarımla oynayabileceğimizi düşündüm. Onlarla değişik oyunlar oynayacağız. İlk olarak sana en çok benzeyen hayvanı seçmeni istiyorum” (amaç ; kişilik özellikleri açısından kendine en çok benzediğini düşündüğü hayvanı seçmesi konusunda çocuğu teşvik etmektir. Çocuğun tanıdığı hayvanların oyun için seçilmesi gerekir.

Bunu yaparken çocuk • Sahip olmayı istediği özellikleri taşıyan hayvanı değil, o anda olduğu haliyle kendisine en çok benzeyeni seçmesi gerektiğini anlamalıdır. • Uysal ve itaatkar olduğuna inanan çocuk daha güçlü olmayla ilgili fantezileri olabilir. Kendine en çok benzeyen hayvan olarak kuzuyu seçerse bu uygun olacaktır ancak yırtıcı bir dinazor seçerse bu uygun olmaz. • Fiziksel benzerlikler temelinde de hayvan seçmek faydalı olmaz. . (uzun çocuğun zürefa seçmesi gibi) • Önemli olan onu kendi özelliklerine benzeyen bir hayvanı seçmesi konusunda, teşvik etmemizdir.

Çocuk hayvanı seçtikten sonra • Danışman: “ bana bu kediyi (seçtiği hayvan her ne ise) anlat. Bu kedi nasıl bir şey? Neleri sever? Neler yapmaktan hoşlanır? Gibi sorularla çocuğun seçtiği hayvanın özelliklerini anlatmasını sağlayabilir. • Çocuk hayvanın fiziksel özelliklerini odaklanırsa bu fayda sağlamaz. Bu amaçla danışman : “ bu hayvan kendi içinde neler yaşıyor? Ne gibi duyguları var? Bana daha fazlasını anlat” diyebilir. • Hayvanın adı dile getirilmelidir (kediyse kedi veya hayvan denilmeli. Böylece “bazı açılardan beni temsil etse bile bu ben değilim” diye düşünen çocuk kişisel özellikleri ve davranışlarını hayvana yansıtabilir. ) • Bazen birden fazla hayvan seçmesini isteyebiliriz. Her hayvan onun farklı özelliklerini yansıtabilir. Örneğin ; seçtiği kurbağa onun annesine olan öfkesini, kuzu da bu öfkeyi yok saymaya çalışan yanını temsil edebilir)

• Kendisine benzeyen hayvanı seçtikten sonra ailesinin her bir üyesini temsil edecek başka hayvanları seçmeye yönlendirir. Ailenin eksik ya da ölmüş üyeleri içinde seçim yapması istenir. • “şimdi annene en çok benzeyen hayvanı seç” seçtikten sonra da“bu hayvan nasıl bir şey? Bana onla ilgili bilgi ver” denilebilir. • Her seçilen hayvanı önüne yerleştirmesi istenir. Sonunda çocuk ailesini temsil eden bir grup hayvan seçecektir. • Seçilen hayvanların konumları göz önüne alınarak çocuğa geri bildirimde bulunulur. ”hayvanların hepsi düz bir sıraya girmiş” ya da “hayvanların hepsi kuzunun etrafında daire olmuş” bu tip ifadeler onun bu düzenleyişle ilgili bilgi vermesini sağlar. • Çocuk “diğer tüm hayvanlar kuzuyu çok sevdikleri için onu izliyorlar” diyebilir. • Bazen düzenleyişle ilgili bilgi vermeyebilir bu durumda danışman “bu hayvanları kullanarak bir resim yapmanı istiyorum” diyebilir.

Örnek: Kuzu ve ejderha • Çocuk kuzuyu kendisi ejderhayı annesi olarak tanımlamışsa danışman aralarındaki ilişkiyi araştırmak için • “kuzu için ejderhanın yanında olmak nasıl bir şey” “kuzu ile ejderha yana olunca, (annesini temsil ettiğini söylediği) fil kendini nasıl hissediyor? • Diğer hayvanlar için de bu tarz sorular sorulabilir. • Eğer ÇOCUK bir hayvan. I belirli bir konuma getirmekte isteksiz davranıyorsa bu gözlemi çocuğa yansıtmak için “ atı tavşanın yanına getirmekte konusunda isteksiz görünüyorsun. ” denilebilir.

Minyatür hayvanların yansıtıcı doğası • Danışman seçilen hayvan grubuna “çocuğun ailesi “olarak gönderme yapmaz ( ama bunu varsayarız) • Yapar ise çocuk hayvanların özelliklerini davranışlarını düşünce ve duygularını ifade etme konusunda engellenebilir. • Çocuk ailesi ile ilgili düşüncelerini hayvanlara yansıtabilmek için özgür olmalıdır, yansıttıklarını değiştirebilme veya abartma özgürlüğü olmalıdır. (aile üyesi ile tanımlarsak kıstırılmış hisseder)

bitirirken Terapist: “Hayvanların hepsini kendilerini mutlu ve rahat hissedecekleri şekilde yeniden düzenlemeni istiyorum “denilebilir. Minyatür hayvanlarla ilgili öyküsünü anlatırken yorum yapmamalı veya çocuğu tebrik etmemelidir. Şaşırma, onaylama veya onaylamama ifadeleri öyküsünü anlatmasını engelleyebilir, öyküde olaylarla ilgili bilgilendirme tümüyle yanlış olsa da danışman anlatılanları ciddiye almalı ve ona saygı duymalıdır.

Minyatür hayvanlarla ilgili danışmanlık becerileri • Gözlem • İçerik ve duygu yansıtılması ( keçi ve atı yana koyunca çok mutlu olduğunu fark ettim” • Gözlemlere ilişkin geri bildirim verilmesi ( tavşandan en uzakta duran hayvanın fil olduğunu görüyorum) • Açık uçlu sorular ( bu hayvan için – atı göstererek – kuzunun arkasında durmak nasıl bir şey? Nasıl bir duygu? . . . ) • Tekrarlamalar ( çocuğun söylediği şeyi tekrar ederek ona söylemiş olduğu şeyi düşünme ve daha derin duygulara yönelme fırsatı veririz. Örn; kuzu bunu sevmez dediğinin de danışman: kuzu bunu sevmez diye tekrarlayabilir

Kimlerle minyatür hayvan çalışabiliriz? • 7 yaş üstü • Daha küçük yaşlar somut tepki ürettiklerinden aile üyeleriyle ilgili fikirleri onlara yansıtamayabilirler. Bunun yerine doğrudan seçilen hayvanlar ve onların özellikleri hakkında konuşabilirler. • Grup danışmanlığından çok bireysel danışmanlık için uygundur. (Çocuğun kendisi ve çevresel ilişkilerine yönelik algılarını amaçladığı için)

Kum havuzu çalışması malzemeler • 100 X 100 cm 2 - derinlik 1. 5 cm yıkanmış temiz orta kalınlıkta kum • Semboller: yollar evler okullar alışveriş merkezleri ve insanlar gibi somut şeyleri temsil etmek için kullanabildikleri gibi düşünceler inançlar istek ve duygusal bariyerler gibi somut olmayan şeyleri de temsil etmelidirler. • Kınestetik ve dokunsal olan çocuklar için idealdir.

Sembol grupları • Genel nesneler: kayalar taşlar çakıl taşları deniz kabukları tüyler tahtalar mumlar şekilli makarnalar küçük bir ayna, boncuklar, defter, zincir, anahtar, bilyeler, kristal küre, kurşun kalem, küçük kağıt bayrak ve flamalar • Küçük oyuncaklar: plastik ağaçlar uçaklar arabalar trenler • Figürler ve süper kahramanlar: erkek ve dişi figürler orta çağ şovalyeleri yarasa adam oyuncak askerler, kedi kadın, power rangers süperman • Oyuncak hayvanlar: ejderhalar hayvanat bahçesinde görülen hayvanlar evcil hayvanlar çiftlik hayvanları yabanıl hayvanlar

Kum havuzu çalışmasında amaçlar • Geçmiş-şimdiki zaman ve gelecekteki belirli olayları incelemesi • Bu olaylarla ilgili temasları ve sorunları keşfetmesi • Geçmiş veya şu anda kabullenemediği şeyleri dışa vurması • Zıtlıkları bütünleştirmesi • Fiziksel ifade yoluyla güçlü olma duygusu yaşaması • Geçmişteki ve şu anda yaşanan olaylar ve sorunlar üzerinde hakimiyet kurması

Kullanım şekli örnek 1 • Yönlendirme olmaksızın herhangi bir resmi yapması için serbest bırakılır. Yönlendirici olmayan bu yaklaşım çocuğun çalışma ve resim oluşturma yolunun gözlenmesine olanak tanır. • Yönerge: “bu gördüğün şeyleri kullanarak kumun üstüne bir resim yapmanı istiyorum”

Örnek 2 • Çocuğun yaşadığı sorun kişilerarası ilişkilerden kaynaklanıyorsa • “tanıdığın tüm insanları kullanarak bir resim yap” • Dikkat edeceklerimiz: semboller arası uzaklık, yakınlık veya önemli bir figürün yokluğu • Bu konularla ilgili çocuğa geri bildirim verilmelidir. Yapılan yansıtmalar çocuğun kendi durumuna ilişkin farkındalık geliştirmesine yardımcı olur.

Örnek 3 • Aşırı endişeli çocuklarla çalışırken (enüretikenkoprezi-tikler- fobile-okul korkusu) • “ seni en çok korkutan şeyle ilgili bir resim yap” • “ sana ……. ( koktuğu her ne ise) hatırlatan bir şey bul” • Bu yönergeler çocuğun somutlaştırdığı korkusuyla daha sonra sembolik olarak başa çıkabilmesini sağlaması açısından ona yarar sağlayabilir.

Örnek 4 • Küçüklüğünde duygusal istismara uğramış çocuklarla çalışırken; • “bebeklik zamanlarının nasıl olduğuyla ilgili resim yap” • Gözlemlerle ilgili geri bildirim verirken yorumdan kaçınılmalıdır. (yorumun yanlış olma riski her zaman vardır. Betimleme daha uygundur)

Kum havuzunu kullanırken gereken danışmanlık becerileri • • • Gözlem Sözel ifadelerin kullanımı Soruların kullanımı Yönerge kullanımı Sonlandırma becerileri

gözlem • Çocuk hangi sembolleri seçiyor? • Onlara atfettiği özel nitelik ve anlamlar neler? • Kum havuzuna nasıl yerleştiriliyorlar? (hangileri ortada hangileri kıyıda birbirlerinden ne kadar uzaktalar merkezde hangisi var vs) • Çocuk nasıl çalışıyor? Kendisi mi planlıyor? Yönergeyle mi hareket ediyor? Temkinli mi? Saldırgan mı? • Ortaya çıkan temalar neler? Bakılıp-büyütülme mi? Mağduriyet mi? Fiziksel saldırı mı? • Sembollerin nasıl seçildiği? Gelişi güzel mi? Düşünülerek mi?

Sözel ifadelerin kullanımı • Çocuk kum havuzunda resmini oluştururken danışman sessizce gözlem yapmalı ve çocuğun resim hakkında kendiliğinden konuşmasını beklemelidir. • Eğer konuşmazsa , gözlemlerimiz hakkında geri bildirim vererek konuşmayı başlatabiliriz. • “resmin çok kalabalık görünüyor”-”resmini yaparken çok mutluydun”” şuradakini yeterince anlamayadım anlatabilir misin? ”

Soruların kullanımı • Soru sormadan önce gözlemin önemi anımsanmalıdır. • Sorular amaçlı olmalıdır. • “bana resminden bahseder misin? ” • “orada ne anlatmak istedin merak ediyorum” • “Bunlar çok sevgi dolu görünüyor. Sen de kendini böyle hisseder misin?

Yönerge vermek • Çocuk resmin bir bölümüne ilgi gösterip bu parça üzerinde yoğunlaşıyorsa • “ bana burada ne olduğunu anlatır mısın” • Resmin ilgili bölümünde ağaç var ise“ bana bu ağaçtan bahset biraz”

Kum havuzu kullanımında sonlandırma becerileri • • • Çocuk çalışmayı kendisi sonlandırmışsa Öyküyü daha fazla derinleştiremiyorsa Seansın sonuna gelinmişse Çocuğun resmi bozmasına izin verilmelidir. Kum havuzundaki sembollerin düzeninin fotoğrafını çekerek seanstan seansa fotoğrafları karşılaştırarak , tekrarlayan veya değişimlenen temaları kolaylıkla belirleyebiliriz.