OCUKLARDA OLUMLU DAVRANI GELTRMEDE ALENN ETKS OLUMLU DAVRANI

ÇOCUKLARDA OLUMLU DAVRANIŞ GELİŞTİRMEDE AİLENİN ETKİSİ

OLUMLU DAVRANIŞ NE DEMEKTİR?

• Doğru olan ve istendik yani istediğimiz ve kendimize yada başkalarına zarar vermeyen davranışlarımıza olumlu davranış diyoruz

AİLE TUTUMLARININ ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ • AŞIRI KORUMA: Başkalarına bağımlı, kendine güveni olmayan. • AŞIRI HOŞGÖRÜ: Çocuğu bencil yapar, çocuk kendisine hizmet edilmesini ister. • AŞIRI BASKI: Nazik, dürüst, davranabilir ama çekingen ve aşırı hassas olur.

Çocuklarda olumlu davranış geliştirmenin 4 temel kuralı vardır. Bunlar ; • Etkili bir iletişim kurmak, • Çocuktan hangi davranışların bekleneceğine karar vermek, • Söylenenleri hareketlerle desteklemek, • Çocuklara zaman ayırmak (yada onların kendilerini değerli ve başarılı hissetmelerini sağlamak)

ETKİLİ OLMAYAN İLETİŞİM BİÇİMLERİ • • • Boş tehditler yağdırmak Yalvarmak Problemi görmezden gelmek Anlamsız sorular sormak Karşınızdaki kişiye bakmadan başka odadan ona bir şeyler anlatmaya çalışmak

ETKİLİ İLETİŞİM NASIL SAĞLANIR? • Çocuğunuza "Hayır!" dediğinizde bunu anlamaz. Hayır kelimesini kullanmak yerine, sizi rahatsız eden durumun ne olduğunu açıklayın. Tartışmaktan ve bağırmaktan kaçının. Yüksek sese alçak sesle yanıt verin. • Sözlerinizi dikkatle seçin ve bu sözlere bağlı kalın. • Ne istediğinizi kararlı, doğru ve tartışmaya yer bırakmayacak şekilde açıklayın. • Net ifadeler kullanmanız önemlidir.

BEKLEDİĞİNİZ DAVRANIŞLARIN NELER OLDUĞUNA KARAR VERİN: • Temel aile kurallarınızı belirleyin. Bunlar günlük problemlerinizi en aza indirgeyecek kurallar olmalıdır. • Aile içindeki bütün bireyler için geçerli olacak bu kuralları bir aile toplantısında açıklayın ve karara bağlayın. • Bu kurallara uyulmaması durumunda ne olacağına veya ne yapılacağına karar verin.

SÖZLERİ DAVRANIŞLARLA DESTEKLEYİN: • Çocuğunuz olumlu ya da olumsuz davrandığında buna nasıl yanıt vereceğinizi ve kararlarınıza nasıl bağlı kalacağınızı tavrınızla gösterin. a. Olumlu davranıyor. Oyuncağını fırlatmadan oynuyor, oynamaya devam ediyor. b. Olumsuz davranıyor, SONUCUNA KATLANIYOR. Oyuncağını fırlatıyor, bir süre oynayamıyor. • Çocuğunuzun hoşuna gitmeyecek, ama zarar vermeyecek sonuçlar seçin.

• Örn: Uzaklaşma ya da mola: Çocuğunuzun sorunlu ortamdan alınarak sakin bir ortamda, kısa bir süre bekletilmesi; düşünmek ve davranışını düzenleyebilmek için ona zaman tanıyacaktır. • Sonuçları seçenek olarak sunun. "Karar senin. • Sonuçları yanlış davranıştan hemen sonra ve her yanlış davranış karşısında uygulayın • Sonuçları saldırgan olmayan bir tutumla sunun. • Çocuğunuzun sesi yükseldikçe sesinizi alçaltın. • Sizi denerse sakın pes etmeyin. • Yapılan yanlışı affedin ve unutun. • Olumlu davranışı övün, ancak aşırıya kaçmayın.

ÇOCUKLARA ZAMAN AYIRIN. • Çocuklarınıza olumlu bir model oluşturun. Çünkü onlar bizim söylediklerimizi değil, davranışlarımızı örnek alın • Çocuğunuzun İYİ OLDUĞU ANLARI YAKALAYIN İstenen davranışlar gösterildiği zaman, normal kabul edip tepkisiz kalmayın. • Çocuğunuzun gösterdiği ilerlemenin farkında olun ve onu yüreklendirin. • Kişiliği değil (Harikasın, iyi birisin…. ), davranışı (Ben kitap okurken gürültü yapmadan oynadığın için sana teşekkür ederim) övün. Bu övgüyü yaparken yakınına gidin ve alaycı olmayın.

OLUMSUZ DAVRANIŞ ÖRNEKLERİ HIRSIZLIK YALAN ŞİDDET

HIRSIZLIK • Okul öncesi dönemde mülkiyet duygusu tam olarak gelişmediği için, çocuklar, başka birine ait bir eşyayı izinsiz olarak almanın kötü bir davranış olduğunu anlamakta güçlük çeker. • Bu nedenle, çalma davranışının bir uyum ve davranış bozukluğu olarak ele alınabilmesi için çocuğun ilkokul çağına gelmiş olması gerekir.

NEDENLERİ • 1. Hatalı anne-baba tutumları - Aşırı disiplinli tutum - Kıyaslamacı tutum - Paraya aşırı düşkünlük veya cimrilik - Maddi cezalar verme - Gereksinimlerin giderilmemesi - Önceki çalma davranışının pekiştirilmesi

2. Değersizlik duygusu ve öz-güven eksikliği 3. Kıskançlık ve rekabet duyguları 4. Sevgisizlik ve ilgisizlik

Çalma davranışı gösteren çocuklara yaklaşımda dikkat edilmesi gerekenler • Yargılayıcı ve suçlayıcı tutumdan uzak durmak • Aşağılayıcı, küçük düşürücü ve ayıplayıcı tavır sergilememek • Çocuğu deşifre etmemek • Gurur kırıcı davranışlar sergilememek • Şiddete başvurmamak • Ruhsal ihtiyacı olan sevgiyi, ilgiyi ve güveni içten vermek • Duygularını, sıkıntılarını ve tepkilerini açıkça ifade etmesine izin vermek.

ÇOCUĞUN HIRSIZLIK YAPMASI NASIL ÖNLENİR? • 1. Mülkiyet kavramını geliştirmek • 2. Gerekli maddî ihtiyaçları karşılamak • 3. Habersiz alma davranışlarını görmezden gelmemek • 4. Doğru model olmak • 5. Çocukla konuşmak , onu dinlemek

YALAN İnsanları kandırmak amacı ile uydurulmuş kasıtlı davranış veya sözdür. Bir davranış ya da sözün yalan olarak değerlendirilmesi için düşünülmüş olması, kasıtlı olması ve belli bir amaca yönelik olması gerekir.

• Çocuk ilgi çekmek için yalan söyler. Kaçınma ve aldatma başta olmak üzere bütün kötü davranışların temelinde yalan söyleme vardır. Dürüst olmak, küçük yaştan kazanılacak bir özellik olduğu için çocuğuna iyi bir eğitim vermek isteyen her anne-babanın birinci önceliği onun yalan söylemeyen birey olarak yetişmesi için gayret göstermek olacaktır.

YALANI ÖNLEME • Çocuğunuza güvenin. • Davranışınızın, konuşmaktan daha etkili olacağını unutmayın. • Toplumdaki herkes, başta anne, baba ve öğretmenler yalan söylemekten kaçınmalıdırlar • Çocukların yaptıkları hatalara karşı anlayışlı olmaya çalışın. • Çocuklarınızı kardeşleri veya arkadaşları ile kıyaslamayın.

• Çocuklarınızı yaptıkları hatalar karşısında itirafa zorlamayın. • Küçük çocuklarımız yalan söyledikleri zaman, bunun doğal olduğunu bilerek davranın. • Çocuklarımız üzerinde baskı kurmayın. • Çocuklarınızın, isteklerini, sıkıntılarını, kaygılarını dinleyin. • Çocuğunuzu her zaman dinleyin. Ona karşı ön yargılı olmayın. • Çocuklarınızın önünde, başkalarının yalanlarını, ne kadar çok yalan söylediklerini yada yalanla kazanmış oldukları mevkileri söylemeyin • En önemlisi, insan olarak çocuklarımıza iyi birer örnek olmamızdır.

• ŞİDDET NEDİR? Şiddet, güç ve baskı uygulayarak İnsanların bedensel veya ruhsal açıdan zarar görmesine neden olan bireysel veya toplu hareketlerin tümüdür.

Aile içi Şiddet Nedir Bir kişinin eşine, çocuklarına, anne babasına, kardeşlerine ve/veya yakın akrabalarına yönelik uyguladığı her türlü saldırgan davranışına Aile içi şiddet denir.

AİLE İÇİ ŞİDDETİN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ OLASI ETKİLERİ § § § § § Uyku bozuklukları ve kâbuslar Gelişimsel gecikmeler Davranışlarda gerileme, tuvalet eğitimi alan çocuğun yeniden yatağını ıslatmaya başlaması gibi. Sinirli olması ve içe kapanması Baş, karın ağrısı gibi hastalıklar Evde ve/veya okulda saldırgan davranışlar, konuşma ve suça yönelme eğilimi Alkol, sigara, madde bağımlılığı eğilimi Evden kaçma gibi davranış problemleri Kaygılı ya da korku dolu olması

AİLE İÇİ ŞİDDETİN UZUN DÖNEMDEKİ ETKİLERİ v. Ebeveynlerinin davranışlarını model alabilirler. vŞiddet davranışları kuşaktan kuşağa aktarılır. v. Kişisel ilişkilerinde şiddete başvuran kişilerin çoğu çocukken aile içi şiddete tanık olmuş ya da istismar edilmiş çocuklardır.

ŞİDDET UYGULAYAN ÇOCUĞUN ÖZELLİKLERİ v v v v Çok fazla arkadaşı olmayan, Pasif, Düşük benlik saygısına sahip Güvensiz Sosyal becerileri yeterince gelişmemiş Kendisini savunamayan Duygusal olarak çabuk dağılabilen çocukları hedef seçme eğilimindedirler

AİLELER NELER YAPMALI? • Okul ile işbirliği yapın • Zamanlarını doldurun, uğraşacak işler verin(Spor, folklor, dans, müzik, resim vb. ) Şiddet uygulayarak fayda sağlamasını engelleyin • Neden şiddet gösterdiğini anladığınızı ama onaylamadığınızı ve bunun yerine alternatifler bulması gerektiğini söyleyin • Değişmesi için bıkıp usanmadan ve kızmadan bilgilendirin • Olumlu davranış sergilediğinde onu hemen ödüllendirin • Çocuğunuzda gözlemlediğiniz olumlu gözlemleri başkaların yanında da dile getirin

Efendiler; Yetişecek çocuklarımıza ve gençlerimize, görecekleri tahsilin hududu ne olursa olsun evvel ve her şeyden evvel Türkiye’nin İstiklaline kendi benliğine, milli geleneklerine düşman olan bütün unsurlara mücadele etmek lüzumu öğretilmelidir. Çocuklara geleceğin büyükleri gözü ile bakılmalı ve öyle davranılmalıdır. M. Kemal ATATÜRK

Özden YILDIRIM Milli Eğitim Koruma Derneği İlkokulu Rehber Öğretmeni