MAKNA RESM VE KONSTRUKSYON RETMENL LSANS TEZ SUNUMU

MAKİNA RESİM VE KONSTRUKSİYON ÖĞRETMENLİĞİ LİSANS TEZİ SUNUMU PROF. Dr. H. RIZA BÖRKLÜ HAZIRLAYAN: YÜKSEL UÇAKÇIOĞU

PERSPEKTİF ve ÇEŞİTLERİ üPERSPEKTİF RESMİNİN ÖNEMİ üPERSPEKTİFİN TANIMI üPERSPEKTİFİN ÇEŞİTLERİ *PARALEL PERSPEKTİF *AKSONOMETRİK PERSPEKTİF *EĞİK PERSPEKTİF *KONİK PERSPEKTİF

PERSPEKTİF RESMİNİN ÖNEMİ n Bir cismin normal görünüşlerini kapsayan resmi, ancak bu konuda resim bilgisi edinmiş kimseler tarafından anlaşılabilir.

PERSPEKTİF RESMİNİN ÖNEMİ Çok defa ressamlar , resmi çizilen parçanın resim okumasını bilmeyen şahıslar tarafından anlaşılmasını mümkün kılmak için , o resmin bütün dış hatlarını tek görünüşte belirten PERSPEKTİF resimleri kullanırlar.

PERSPEKTİF NEDİR? Cisimlerin, gözümüzün gördüğü özelliklerdeki üç boyutlu anlatımını bir görünüşte ifade eden resme perspektif denir. Perspektif nesnelerin görünümünü 3 boyutlu olarak düz bir yüzeyde, göstermeye yarayan bir iz düşümdür.

İKİ BOYUTLU YÜZEYE ÜÇ BOYUTLU CİSMİN RESMİNİ ÇİZİM METODUDUR. PERSPEKTİFİN TANIMI cisimlerin düzlem üzerine ışık ışınları yolu ile düşürülen bu görüntüsüne PERSPEKTİF denir. cisimleri, insan gözünün gördüğü gibi üç boyutlu olarak çizebilme olanağını sağlayan yöntemlere de perspektif adı verilir.

PERSPEKTİF ÇİZİMİ İÇİN GEREKEN ŞARTLAR Ø Taşıma ışınları Ø Cisim Ø Bakış yönü

PERSPEKTİF ÇEŞİTLERİ

Ana hatlarıyla dört çeşit perspektif (iz düşüm) vardır. Paralel perspektif Aksonometrik perspektif Eğik perspektif Merkezi (konik) perspektif

PERSPEKTİF ÇEŞİTLERİ TABLOSU

PARALEL PERSPEKTİF n Bir cismin, ışınların cisme sonsuzdan gelip iz düşüm düzlemine paralel olarak aktarılması ile elde edilen görünüşüne paralel perspektif denir.

PARALEL PERSPEKTİFİN GÖSTERİLİŞİ

Paralel perspektif AKSONOMETRİK PERSPEKTİF EĞİK PERSPEKTİF

1 -AKSONOMETRİK PERSPEKTİF Aksonometrik iz düşümde cismin kenarları iz düşüm düzlemine eğik fakat ışınlar düzleme diktir. Bu esaslara göre çizilen bir resme “aksonometrik resim” veya “aksonometrik perspektif” denir. n

AKSONOMETRİK PERSPEKTİFİN GÖSTERİLİŞİ

Aksonometrik perspektif kullanım yerlerine göre üçe ayrılmaktadır İzometrik perspektif Dimetrik perspektif Trimetrik perspektif

A-İZOMETRİK PERSPEKTİF n Perspektif çiziminde eğme sonucunda küçülme oranları, bütün kenarlarda aynı olan izdüşümlere İzometrik perspektif ( iz düşüm ) denilmektedir.

A-İZOMETRİK PERSPEKTİF n a)Görünmeyen Kenarlar: İzometrik resimlerde görünmeyen kenarlar hakkındaki izdüşüm kuralları aynen uygulanır. Resmi açıklayıcı bir durumları yoksa görülmeyen kenarlar gösterilmemelidir

A-İZOMETRİK PERSPEKTİF n b)Eksen Çizgileri: İzometrik resimlerde, eksen çizgileri hakkındaki kurallar aynen uygulanır. Eksen çizgileri, simetrik parçalarda simetri eksenini belirtmeye ve güçlendirmeye varsa çizilmelidir.

A-İZOMETRİK PERSPEKTİF n c)Kutu Konstrüksiyonu Metodu: Bu metoda göre cismin bir dikdörtgenler prizmasından ede edildiği kabul edilir. Resmi çizmek için önce bu kutunun İzometrik resmi çizilir. kutunun yüzeyleri cimin ana yüzeylerini meydana getirir.

c)Kutu konstrüksiyonu metodunun gösterilişi n. Aşağıdaki şekilde görünüşleri verilen cismin). dış ölçülerine eşit ölçülerde bir kutu çizilir. (şekil-b). Cismin diğer ölçü ve biçimleri bu kutunun kenarlarına işaretlenip boşaltılan prizmalar tamamlanır (şekil-c). Fazla çizgiler silinip resim koyulaştırılır (şekil-d)

A-İZOMETRİK PERSPEKTİF n d)İzometrik resimlerde açılar: İzometrik resimlerde açılar gerçek büyüklüklerinde görünmezler. Şekilde de 60º lik açıların değişik değerler almıştır. Bu sebepten İzometrik resimlerde açılar doğrudan doğruya çizilemezler.

A-İZOMETRİK PERSPEKTİF n e)İzometrik resimlerde kesitler: Basit parçaların izometrik resimlerinde iç kısımları göstermek için kesit çizilebilir. Şekilde yarım kesit olarak çizilmiş bir izometrik resim görülmektedir. Burada önce cismin sonra kesilen kısmın İzometrik resmi çizilmelidir.

İzometrik perspektifin çizim örneği n İşlem sırası: 1 -yatay düzlemle 30 ar derecelik açı yapan x ve y eksenleri çizilir. 2 - x ve y eksenlerinin kesim noktasından x ekseni çıkılır. 3 - x ekseni üzerinde iş parçasının yüksekliği, y ekseni üzerinde genişliği, z ekseni üzerinde de kalınlığı(derinliği) alınarak bir prizma oluşturulur. 4 - prizmanın ön yüzeyine, işin önden görünüşü, sol yan yüzeyine işin sol yandan görünüşü, üst yüzeyine de işin üstten görünüşü çizilir. 5 -yardımcı çizgiler silinerek çizim tamamlanmış olur.

B-DİMETRİK PERSPEKTİF n n İki kenarı da aynı (1: 1) olup üçüncü kenarı farklı (1: 2) olan iz düşümlere Dimetrik perspektif denilmektedir Eksenlerinden iki tanesi iz düşüm düzlemi ile eşit açı yapacak şekilde yerleştirilen bir cismin iz düşümüne Dimetrik perspektif (iz düşüm ) denir.

B-DİMETRİK PERSPEKTİF Dimetrik eksenler açıölçerlerle ölçülerek yerleştirirse de, şekil de görüldüğü gibi karton, mika, ağaç, v. b. gereçlerden yapılmış Dimetrik mastarlar kullanmak kolaylık sağlar. Dimetrik mastar kullanmadan t cetveli ve gönyeler yardımıyla Dimetrik açılar yaklaşık olarak çizilebilir. Burada açılar şekil – b’de görüldüğü gibi 7º 30’ ve 45º dir. Yaklaşık Dimetrik resim

B-DİMETRİK PERSPEKTİF n Dimetrik resim, izometrik resim gibi paralel perspektif olduğu için izometrik resimde uygulanan bütün çizim metotları Dimetrik resimde de aynen uygulanır.

Dimetrik perspektifin çizim örneği n İşlem sırası: 1 -Aynen izometrik perspektif çiziminde olduğu gibi X, Y, Z eksenleri çizilir. Ancak dimetrik perspektifte y ekseni ile Z eksenin yatay düzlemle yaptıkları açı 7º -42º dir. derinlik (kalınlık) ve genişlik ölçülerinin alınacağı Y ve Z eksenleri bu açı değerlerinde olacaktır. 2 - İş parçasının üç boyutu yükseklik (x) genişlik (y) ve derinlik (z) eksenleri üzerinde işaretlenir. Y ekseni üzerindeki genişlik ölçüsü gerçek ölçünün yarısı kadar alınarak dimetrik prizma çizilir. 3 - Prizmanın ön yüzeyine önden görünüşü (düşey) üst yüzeyine üstten görünüşü ve yan yüzeyine yandan görünüşü çizilerek işlem tamamlanmış olur.

C-TRİMETRİK PERSPEKTİF Trimetrik ifadesi, üç ölçekli anlamına gelmektedir Trimetrik perspektif Perspektif eksenlerin, değişik ölçülerde ve perspektif eksenleri üzerindeki kenarların kısalma oranları birbirinden farklıysa bu iz düşüme trimetrik perspektif denir. Bütün kenarları farklı olan iz düşümlere Trimetrik perspektif denilmektedir.

C-TRİMETRİK PERSPEKTİF **uygulamada kısalma oranları X ekseninde 1: 1 (tam boy), Y ekseninde 1: 6/7 ve Z ekseninde 1: 2/3 olduğundan fazla tercih edilmeyen bir perspektif türüdür.

Trimetrik ölçülerin bulunması n Trimetrik ölçekleri bulabilmek için şekil de olduğu gibi önce elde edilecek trimetrik resmin konumuna göre eksenlerin konumu belirtilir.

AKSONOMETRİK PERSPEKTİFLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

AKSONOMETRİK PERSPEKTİFLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

2 -EĞİK PERSPEKTİF n Cismin köşelerinden geçen ışınlar, iz düşüm düzlemine eğiktir. Bu şekilde edilen iz düşüme eğik perspektif ( iz düşüm ) denir.

2 -EĞİK PERSPEKTİF n a)Geri eksenin çeşitli konumları: Eğik ışınlar iz düşüm düzlemi ile 45º lik açı yaptığı zaman eğik kenarların iz düşümleri şekil de belirtildiği gibi tam büyüklüklerinde görünür.

2 -EĞİK PERSPEKTİF n b)Cismin konumunun seçilmesi: Bir cismi, daire ve yayları bulunan yüzeyleri iz düşüm düzlemine paralel olacak şekilde yerleştirilmelidir. Böylece daire ve yayları pergelle çizerek zaman kazanmış olur.

2 -EĞİK PERSPEKTİF n c) Eğik resimlerde kesit: Genel olarak izometrik ve Dimetrik iz düşüm konularında anlatılan kesit metotları eğik resimlerde de aynen uygulanır.

Eğik perspektif kullanım yerlerine göre üçe ayrılmaktadır Kavaliyer Perspektif Kabine Perspektif Militer Perspektif

a-Kavaliyer Perspektif n Bir cismin perspektifi çizilirken önce cismin ön görünüşü, alın düzlemine çizilir. Daha sonra oluşturulan kenarlar yer ekseni ile 30º, 45º veya 60º açı yapacak şekilde uzatılır. Bu kenarlar gerçek uzunlukta veya 3 : 4, 1 : 2, 5 : 8 oranında kısaltılarak çizilir

b-Kabine Perspektif n Cismin ön görünüşü, alın düzleme paralel olacak şekilde yerleştirilir. Daha sonra oluşturulan kenarlar yer ekseni ile 45º lik açı yapacak şekilde yerleştirilen ve derinlik ölçüsü ise 1: 2 oranında azalarak çizilen perspektife kabine perspektif denir.

c-Militer Perspektif n Bu perspektif türünde, X ve Z eksenlerindeki boyutlar tam boyda alınır. Y eksenindeki boyutlar, bakış açısına göre küçülse bile genellikle tam boyda (1: 1) alınmaktadır.

c-Militer Perspektif n Kavaliyer perspektifin aksine üstten görünüş tam boyda çizilir. Militer perspektifte, bir küpün yüzeyindeki dairenin perspektifi de daire olarak görünür. Diğer yüzeydeki daireler ise elips olarak çizilir.

MERKEZİ (KONİK ) PERSPEKTİF n Merkezi (konik) perspektif, insanın tabiattaki cisimleri görüş şekline göre en yakın şekilde çizimine olanak verdiği için diğer perspektiflere nazaran daha çok tercih edilmektedir.

Merkezi (konik) perspektif, cisimlerin daha iyi ifade edilmesi için üç kısma ayrılarak incelenir: Bir kaçma noktalı perspektif İki kaçma noktalı perspektif Üç kaçma noktalı perspektif

a-Bir Kaçma Noktalı Perspektif Bir noktalı perspektifte kaçış noktası, durak noktasının resim düzlemi üzerindeki GM dik iz düşümü üzerinde bulunduğundan çizimde yerine belirtebilmek için durak noktasının (BNü) üst görünüşünden ufuk çizgisine bir dik ışın çizilir

a-Bir Kaçma Noktalı Perspektif

b-İki Kaçma Noktalı Perspektif n İki noktalı konik perspektifte cisim, bakış noktasından daha iyi görünmesi için ön ve yan yüzleri düzlemle herhangi bir açı yapıncaya kadar döndürür, sadece düşey kenarlar düzlemle paralel kalır.

b-İki Kaçma Noktalı Perspektif

c-Üç Kaçma Noktalı Perspektif n Üç noktalı perspektifte cisim, hiçbir kenarı ve hiçbir yüzü resim düzlemine paralel gelmeyecek şekilde yerleştirilir.

c-Üç Kaçma Noktalı Perspektif

Karmaşık Cisimlerin Perspektifinin Çizimi n Bakış Yönü Belirlemek : Herhangi bir cismin perspektifini çizmek veya bir perspektifin görünüşlerini çizmek için önce uygun bir bakış yönü belirlememiz gerekir. Bu belirlediğimiz bakış yönü, cismin ön görünüşüdür. Diğer görünüşler ise üst görünüş, sol yan görünüş, sağ yan görünüş, alt görünüş ve arka görünüştür

Karmaşık Cisimlerin Perspektifinin Çizimi n Genel olarak bir cismi ifade etmede ön görünüş, üst görünüş ve sol yan görünüş yeterlidir; fakat çok karmaşık özel parçaların çiziminde diğer görünüşler de çizilebilir.

Görünmeyen Kenarların Çizimlerle İfade Edilmesi Perspektifte bulunan fakat bakış yönü doğrultusunda görünmeyen kenarlar, perspektifin görünüşlerinde kesik çizgilerle ifade edilir. n

Görünmeyen Boşlukların Çizimlerle İfade Edilmesi Perspektifte bulunan fakat bakış yönü doğrultusunda görünmeyen boşluklar, perspektifin görünüşlerinde kesik çizgilerle ifade edilir. n

KAYNAKLAR n n n Bağcı M. “Teknik Resim”, cilt -1. İstanbul 2000(159 -197) Birsen Yayınevi Şen İ. Zeki , Özçilingir N. “Teknik Resim Temel Bilgiler”. İstanbul 2004 -(153 -178) Ege Reklam Basım Sanatları Tesisleri Şahin N. “Teknik Resim Temel Ders Kitabı”. Ankara , 2004 -(87 -98) Kozan Ofset M. E. B. Komisyon , “Perspektif Çizim Modülü”(Mesleki Eğitim Ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi) İnşaat Teknolojisi Alanı , Ankara -2008 M. E. B. Komisyon , “Kroki, Perspektif Ve Yapım Resmi”( Mesleki Eğitim Ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi) Makine Teknolojisi Alanı , Ankara -2007

KAYNAKLAR n İnternet: “Perspektif Nedir? ” , http: //tr. wikipedia. org/wiki/Perspektif (2008) n İnternet: “iz düşüm -1 Makine Teknolojisi” http: //www. megep. meb. gov. tr/indextr. html (2008) n İnternet: “iz düşüm -2 Makine Teknolojisi” http: //www. megep. meb. gov. tr/indextr. html (2008)