Konuma Gelimi Gr Fatih Mehmet AHN TME r

Konuşma Gelışimi

Gör. Fatih Mehmet ŞAHİN İŞİTME • Öğr. KAYBINA BAĞLI DİL VE • Odyoloji ve Konuşma, Ses Bozuklukları Uzmanı KONUŞMA BOZUKLUKLARI

Doğal gelişim süreci yaklaşık 4 -5 yaşlarında tamamlanır ve bu süreçte çocuklar pek çok hata yaparak yetişkin dil düzeyine erişirler. FONOLOJİK SÜREÇLER

Çocukların yaşa göre fonem kazanma süreçleri

• Doğumda çocuğun beyninde 100 milyar sinir hücresi vardır. • Bunların çoğunun aralarında bağlantılar yoktur. • Yaşamın ilk beş yılında yaşanan deneyimlerin etkisi ile milyarlarca hücre bir sinyal iletim ağı oluşturmak üzere organize olurlar. Bu süreçte trilyonlarca bağlantı oluşur.

• Bu dönemde beyin, büyük bir hızla milyarlarca nöronun ve nöronlar arasında yüzlerce trilyon sinapsın oluşması ile büyür. • Bu büyümenin anlamı, dünyayı beş duyu yoluyla algılayabilmek, düşünebilmek, hissedebilmek, hareket edebilmek ve belli şekillerde davranabilmek amacıyla kompleks bir komuta merkezinin gelişmesidir (Shore, 1997).

1. Temel olarak iletimin hızını belirleyen myelinizasyon (davranış deneyimleri ve beslenmeden etkilenir) 2. Nöron hücreleri arasındaki iletişimi sağlayan sinaps oluşumu (deneyim ve uyarıdan etkilenir) 3. Davranışların düzenlenmesi ve deneyimlerden öğrenmemizi sağlayan beyin biyokimyası (neurochemistry) Beyin gelişiminde üç faktör önemli rol oynar:

İnsanın yaşam boyu bedensel, ruhsal ve sosyal sağlığı, beyninin gelişimiyle yakından ilişkilidir. Beyin gelişimi büyük oranda yaşamın ilk yıllarında, özellikle de anne karnında ve doğumdan sonraki ilk beş yılda oluşur. Dil gelişimi ve beyin

• Hayatının ilk dönemlerinde (3 -6 ay arası) içgüdüsel olarak ortaya çıkan sesler lisanın ilk basit ifadelerini oluşturur. • Bu dönemde işitme duyusunun lisanı öğrenmede ki fonksiyonu tam olarak gereklilik kazanır.

İŞİTSEL GELİŞİMİN AŞAMALARI • 1 -Fark etme(dedection): Çocuk sesin varlığını fark eder ve bu seslerle ilgilenmeye başlar. • 2 -Ayırt etme(discrimination): Çocuk işitsel paternlerin aynı veya farklı olup olmadığını anlamaya başlar.

• 3 -Tanıma(Identification): Çocuk sesin kaynağının nereye ya da kime ait olduğunu bulabilmeyi öğrenir. • 4 -Anlama(Comprehension): Sesi anlamı ile birleştirir.

• İşitsel gelişimin süreci dikkat ile başlar anlama ile sona erer. • Normal işiten ve işitme engelli çocuklar için gelişim evreleri aynıdır. • Ancak işitme engelli çocuğun gelişimi açısından işitme kaybının tespit edilmesi ve zamanında uygun amplifikasyon uygulanması şarttır.

• İşitsel sisteme ait nöral yapının gelişmesi tamamen sürekli uyarıma bağlıdır. • Konuşma ve lisan gelişimi kognitif ve sensorimotor gelişimin bir parçası olup sinir sisteminin myelinizasyon ve maturasyonuyla direkt ilişkilidir. • Örn: 2 yaşında bir bebek lisan için gerekli internal düzenlemeyi yapar. iki yılın sonunda lisan kullanımında artış gözlenir.

• Anadil kendiliğinden öğrenilir, herhangi bir eğitim gerektirmez. • Lisan için gerekli yapı oluşturulmaz ise lisan gelişiminde durgunluk olur. • Özellikle işitme kaybının varlığı konuşma ve lisan gelişimini engelleyen en önemli faktördür.

• Doğuşta mevcut olan bir işitme kaybı, derecesine göre konuşmayı öğrenmeyi değişik boyutlarda etkiliyecektir. • Bebeklik ve çocukluk döneminde işitsel duyunun yetersizliği işitsel sinir sistemi gelişimini olumsuz yönde etkileyecektir. • Ayrıca kişinin iş ve ekonomik potansiyelini olduğu kadar sosyal, emosyonel, kognitif ve akademik gelişimini de kötü yönde etkileyecektir.

• Uygun konuşma ve lisan gelişiminin olmaması odyolojik değerlendirme yapılmasını gerekli kılar. • Doğumda veya doğumdan kısa bir sonra işitme kaybının tanımlanması, işitme ve konuşma fonksiyonlarının en yüksek olduğu yaşlarda tedavi ve rehabilitasyondan en yüksek verimin alınabilmesinde çok önemli bir yer tutmaktadır.

PRENATAL FAKTÖRLER: • • Ailede işitme kayıplı kişilerin bulunması Hamilelikte viral enf. geçirilmesi, Rrubella, Herpes virüs, Toxoplasmosis, CMV, Hamilelikte annenin ototoksik ilaç kullanması İŞİTME KAYBI İÇİN YÜKSEK RİSK FAKTÖRLERİ:

• POSTNATAL FAKTÖRLER: • • Yüz ve kafatasında anormalliklerin bulunması, Yarık dudak, damak Kulak kepçesinin olmaması v. b Potansiyel toksik bilurubin seviyesi ( 20 mg/100 ml veya daha yüksek olması) Doğum kilosunun 1500 mg altında olması Doğum Hikayesi(doğumda siyanoz, Rh uyuşmazlığı, Forseps kullanımı, Ototoksik ilaç kullanımı), Konvülyon, Bakteriyel menenjit.