Kiraz sinei Rhagoletis cerasi L Dip Tephritidae TANIMI

Kiraz sineği (Rhagoletis cerasi L. ) (Dip. : Tephritidae)

TANIMI n n Ergin erkek sinek 3. 6 -4. 0 mm, dişi ise 4 -5 mm boyundadır Parlak siyah toraks ve sarı renkli sukutellum tanınmaları için karakteristiktir. Gözleri yeşilimsi mavi, bacaklar siyahtır

n n Şeffaf kanatlarında 3 adet boyuna, bir adette kosta boyunca kanadın ucuna doğru uzanan geniş mavimsisiyah bant bulunmaktadır. Erkeklerde abdomen dişiye göre daha dar, ovalimsi yapıdadır. Larvaları silindirik bacaksız ve krem beyazı renginde, birinci dönem larva boyu 0. 6 -1. 7 mm, pupa olmaya yakın ise 3. 4 -4. 8 mm’dir. Pupası açık sarı renkte ve fıçı şeklinde, boyu 2. 8 -4. 2 mm’dir.

YAŞAYIŞI n n Kışı toprakta pupa halinde geçirir. Erginler sıcaklığa ve toprak nemine bağlı olarak nisan sonu ve mayıs başlarında çıkmaya başlar. Ergin çıkışı için aylık ortalama sıcaklık 15°C üzerinde olmalıdır. Çıkan erginler beslendikten bir hafta sonra çiftleşirler ve çiftletikten sonra dişiler vurma olgunluğuna gelmiş meyveleri ovipozitörleri ile delerek meyve kabuğu altına yumurtalarını bırakır.

n n n Dişilerin yumurta bıraktıkları meyveler üzerine yumurtlamayı engelleyici iz işaret feromonu salgılaması nedeniyle, aynı meyveye diğer bir dişi tarafından ikinci yumurta bırakılamaz. Doğal koşullarda bir dişi 40 -100 yumurta bırakabilir. Yumurtadan çıkan larvalar meyvelerin etli kısmında beslenerek gelişirler ve olgunlaşınca meyveyi terk ederek toprağa geçip 3 -5 cm derinlikte pupa olurlar.

n Yumurtadan larva olana kadar geçen süre 9 -10 gün, larva pupa süresi 29 -33 gündür. n Pupalar toprakta zorunlu diyapoza girerler ve bir sonraki yıl ilkbaharda erginler çıkar. n Yılda 1 döl verir

ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI n n Larvalar, meyvelerin etli kısmında beslenerek, meyvelerin olgunlaşarak zamanından önce dökülmesine neden olur. Hasat edilen kurtlu meyvelerin kalitesi düşük olduğundan Pazar değeri düşer.

n n Zararı çoğunlukla orta ve özellikle haziranda olgunlaşan geç çeşitlerde görülür. Erkenci çeşitlerde zarar görülmez veya daha azdır. Kiraz mevsiminin aralıklı yağışlı ve günlük sıcaklık ortalamaları çoğunlukla 16 -18°C üzerinde, sıcak günler sayısı fazla ise zarar oranı yüksek olur. Salgın yıllarda zarar oranı %80’e çıkabilir. İhracatta zarar toleransı sıfırdır. Kiraz ve vişne başlıca konukçularıdır. Bazı hanımeli türleri ( Lonicera spp. ) ve yabani kiraz diğer konukçularıdır

DOĞAL DÜŞMALARI n Karıncalar, kuşlar, bazı Carabidae (Coleoptera) türleri kiraz sineğinin doğal düşmanlarıdır.

MÜCADELESİ 1. Kültürel Önlemler n n n Kurtlu kirazlar toplanıp, derin çukurlara gömülmelidir. Eylül, ekim aylarında derin toprak işlemesi yapılarak pupaların ölmesi sağlanmalı Hasat sırasında ağaçlarda hiç meyve bırakılmamalı

n n Bahçeler, kiraz sineğine dayanıklı kiraz çeşitleri ile kurulmalı Kiraz bahçelerine veya yakınına zararlının konukçusu olan yabani kiraz ve Lonicera türleri dikilmemeli

2. Biyoteknik Mücadele n n Biyoteknik mücadele, kiraz sineğinin düşük ve orta yoğunluktaki populasyonlarında yapılır. Genel olarak meyvede ben düşme döneminde(sarımsı pembe-yeşil) izleme amaçlı olarak, ‘’görsel sarı yapışkan tuzak + amonyum kapsülü’’ 2 adet/dekar olacak şekilde kiraz bahçelerine ağaçların güneydoğu yönüne yerden 1. 5 -2. 0 m yüksekliğe asılır

n n n Kiraz sineği erginlerinin çıkışını ve uçuşunu izlemek amacıyla asılan sarı yapışkan tuzaklarda, bir haftada tuzak başına 10 adetin altında sinek yakalanan bahçelerde, mücadele kitlesel yakalama yöntemi kullanılarak yapılır. Kitlesel yakalama yöntemi kullanılarak yapılan mücadele için, her ağaca 4 adet olmak üzere, her birinde bir adet amonyak kapsülü (Polimer matriks) bulunan sarı yapışkan tuzaklar asılır. Kitlesel yakalamada kullanılan tuzaklar, ilk ergin sinek çıkışını takiben asılır ve ergin uçuşu sona erince toplanır.

Kimyasal mücadele 1. n n n İlaçlama zamanı Bölgelere göre değişmekle birlikte nisan-mayıs aylarında görsel sarı yapışkan tuzak + amonyum kapsülü 2 adet/dekar olacak şekilde kiraz bahçelerine ağaçların güneydoğu yönünde asılır. İlaçlama tuzaklarda ilk ergin görüldükten sonra en geç bir hafta içinde yapılır. Bunun yanında fenolojik gözlemlerde önemlidir. Genellikle tek ilaçlama yeterli olmaktadır. Ancak birinci ilaçlamadan sonra tuzaklardaki sinek yakalanmaları devam ediyorsa, ilacın etki süresi ve hasat tarihi dikkate alınarak tekrar ilaçlama yapılır.

June BCFF July CFF Aug.

2. İlaçlama Tekniği n n Haftada tuzak başına 10 sinekten az yakalanan bahçelerde, ağaç başına 4 tuzak asılarak kitlesel yakalama yapılmalı Haftada tuzak basına 10 sinekten fazla yakalanan bahçelerde öncelikle kısmı dal ilaçlaması; populasyon çok yüksek ise kaplama ilaçlama yapılamalıdır.

- Zehirli yem kısmi dal ilaçlaması : Popülasyonun yüksek seyretmediği ve kiraz sezonunun yağışsız geçtiği yıllarda ve bölgelerde tavsiye edilir. Ağaçların güney kısmında, ağacın büyüklüğüne göre 1 -3 dalın yaprakları iyice ilaçlanır. İlaçlamada iri zerrecikler halinde püskürtme yapan kalın memeye (2 -3 mm) sahip, düşük basınçlı sırt pülverizatörü kullanılır. - Kaplama ilaçlama : Bahçede meyve tutan kiraz ağaçlarının tamamı ilaçlanır. İlaçlama, tuzaklarda ilk ergin sinek görüldükten sonra en geç 1 hafta içinde ve erkenci çeşitte meyvelere ben düştüğü zaman yapılır.

Kiraz sineği mücadelesinde kullanılacak ilaçlar ve dozları: n Etkili madde adı ve oranı **Bromophos, 360 g/l **Malathion, 650 g/l **Malathion, 190 g/l **Malathion, %25 **Formothion, 336 g/l Diazinon, 630 g/l Diazinon, 185 g/l Formülasyon Doz (Preparat/100 Tipi lt su) EC EC EC WP EC EC EC 125 ml 100 ml 300 ml 250 g 150 ml 75 ml 200 ml

Etkili madde adı ve oranı *Trichlorphon, 600 g/l Fenthion, 525 g/l **Fenitrothion, 550 g/l Azadirachtin, 10 g/l **Methomyl, 200 g/l Thiacloprid, 480 g/l Formülasyon Doz Tipi (Preparat/100 lt su) EC EC SL SC 100 ml 125 ml 150 ml 500 ml 300 ml 20 ml

Zarar Şekli / Belirtileri Kontrol Zamanı Kontrol Yöntemi Ekonomik Zarar Eşiği Açıklama Kiraz sineği Rhagoletis cerasi 1. -Larvaları, meyvelerin etli kısmında beslenerek, meyvelerin kurtlanmasına ve zamanından önce dökülmesine neden olur -Havaların aralıklı olarak yağışlı geçtiği ve günlük sıcaklık ortalamalarının 1618°C’nin üzerinde seyrettiği yıllarda zarar artar Nisan – Ağustos -Tuzak yöntemi -Haftada tuzak başına -Göz ile inceleme başına, 1 -10 adet 10 sinekten az -Vuruk sayımı sinek yakalanan bahçelerde, ağaç başına 4 tuzak -Haftada tuzak başına, 10 adedin asılarak, kitlesel yakalama yapılmalı üzerinde sinek -Haftada tuzak başına 10 sinekten fazla yakalanan bahçelerde, öncelikle kısmi dal ilaçlaması; popülasyon çok yüksek ise kaplama ilaçlama yapılmalı