Hyfforddiant DPP Sgiliau Sylfaenol Cynradd Gweithdy Darllen CA

Hyfforddiant DPP Sgiliau Sylfaenol Cynradd Gweithdy Darllen CA 2: Cefnogi dysgwyr targed sgiliau sylfaenol Diwrnod 1: Plas Menai, 10/1/11 – Elan Davies, Cynnal

Nod ac Amcanion: • Nod: Hyfforddiant i athrawon CA 2 ar ddatblygu strategaethau darllen er mwyn cefnogi dysgwyr targed sgiliau sylfaenol o fewn gwersi iaith ac ar draws y cwricwlwm. • Amcanion: Enghreifftio strategaethau darllen; enghreifftio adnoddau perthnasol; cynllunio i ymateb i anghenion dysgwyr yn ôl yn yr ysgol. • Deilliannau: Strategaethau yn cael eu datblygu, eu defnyddio a’u harfarnu fel rhan o strategaeth sgiliau sylfaenol yn ôl yn yr ysgol. Codi safonau sgiliau llythrennedd grwpiau o ddysgwyr penodol. Adrodd yn ôl ar weithredu yn ôl yn yr ysgol.

Diwrnod 1: 10. 1. 11 9. 00 – 9. 15 Croeso a Chofrestru 9. 15 – 9. 45 Gosod Cyd-destun – Y Cynllun Llythrennedd Cenedlaethol a’r disgybl targed sgiliau sylfaenol 9. 45 – 10. 45 Camau Darllen 10. 45 – 11. 00 Paned 11. 00 – 12. 30 Trefniadaeth a gweithgareddau i’w defnyddio. 12. 30 – 1. 30 Cinio 1. 30 – 3. 00 Gwneud defnydd o destunau dychmygus. Cyflwyno testunau, yn cynnwys testunau electronig, a gweithgareddau. 3. 00 – 3. 15 Cloi ac arfarnu diwrnod 1

Diwrnod 2: 11. 1. 11 9. 00 – 9. 15 Croeso a Chofrestru 9. 15 – 10. 30 Adolygu llyfrau Cymraeg a Saesneg 10. 30 – 10. 45 Paned 10. 45 – 12. 30 Darllen anllenyddol/ffeithiol: Cywain gwybodaeth er mwyn adrodd. 12. 30 – 1. 30 Cinio 1. 15 – 2. 30 Darllen anllenyddol/ffeithiol: Testunau esboniadol. 2. 30 – 3. 00 Gosod y dasg – cynllunio i weithredu yn ôl yn yr ysgol 3. 00 - 3. 15 Cloi ac arfarnu diwrnod 1 a 2

Diwrnod 3: 13. 4. 11 9. 00 – 9. 15 – 9. 45 -10. 30 – 10. 45 – 12. 30 – 1. 30 – 3. 00 Croeso a Chofrestru Adnoddau asesu darllen ac asesu ar lefel gair. Adrodd yn ôl ar y gweithredu yn yr ysgolion. Paned Grwpiau trafod Cinio Gweithdy ymarferol ar gyfer gweithredu pellach 3. 00 - 3. 15 Cloi ac arfarnu diwrnod 1 a 2

Yn ystod y diwrnod byddwn yn. . . • Rhoi sylw i strategaethau darllen sydd yn datblygu sgiliau pob dysgwr, ac o fewn hyn yn rhoi strwythur i wahaniaethu a datblygu sgiliau dysgwyr targed sgiliau sylfaenol mewn cyd-destun iaith ac iaith ar draws y cwricwlwm.

Sesiwn 1: • Gosod Cyd-destun – Y Cynllun Llythrennedd Cenedlaethol a’r disgybl targed sgiliau sylfaenol

Cynllun Llythrennedd Cenedlaethol yr SSC BSC National Literacy Plan Ysgrifennu Llafaredd Darllen

Key Stage 2 results by subject and attainment target, 2000– 2009 – percentage of pupils attaining Level 4 Cynllun Llythrennedd Cenedlaethol yr SSC BSC National Literacy Plan Year Subject English – Oracy 2006 2007 2008 2009 78. 6 79. 1 79. 8 80. 6 81. 0 81. 8 English – Reading 78. 4 78. 5 79. 9 80. 8 English – Writing 73. 3 72. 5 73. 2 74. 2 Welsh – Oracy 75. 5 79. 4 72. 8 76. 0 77. 0 79. 9 82. 8 Welsh – Reading 76. 0 73. 4 77. 0 80. 1 Welsh – Writing 65. 1 64. 1 67. 7 70. 8

Cynllun Llythrennedd Cenedlaethol yr SSC BSC National Literacy Plan 7 • Darllen CA 2 – oedran 7 - • Reading in KS 2 – 11 age group 11 • Focus on boys • Ffocws ar fechgyn • Target group - 6 -18 • Grŵp targed - 6 -18 mis months behind their ar ôl eu hoed cronolegol chronological age in mewn darllen reading

Gofynion y grant hyfforddiant sgiliau sylfaenol [1]: • Hyfforddiant DPP i athrawon; • Hyfforddiant cychwynnol + gweithredu yn yr ysgol + adrodd yn ol; • Ffocws ar CA 2, disgyblion targed bennodol + bechgyn; • Ysgolion wedi eu ymrwymo i weithredu ac arfarnu; • Cefnogaeth UDRh i fynychu a gweithredu;

Gofynion y grant hyfforddiant sgiliau sylfaenol [2]: • Cefnogi dysgwyr targed mewn dosbarthiadau llawn – ddim rhaglen ymyrraeth/tynnu allan; • Rhannu a chydweithio yn rhan anatod o’r model hyfforddiant (Cymunedau dysgu proffesiynnol); • ALl yn cydweithio i gyfwyno’r hyfforddiant (Gwynedd a Môn); • Casglu ac adrodd ar ddata er mwyn olrhain yr effaith ar ddisgyblion.

Adnabod y dysgwyr targed: • 4 neu 5 disgybl CA 2 yr ysgol • Oedran darllen 6 -18 mis o dan eu oedran cronolegol Blwyddyn 3 7. 6 oed. . . Oedran Darllen 5. 6 – 7 oed • Pa iaith? Blwyddyn 4 Blwyddyn 5 Blwyddyn 6 11. 6 oed Oedran Darllen 9. 6 – 11. 6 oed

www. readingtest. org

Disgyblion Targed Sgiliau Sylfaenol: dehongliad mwy eang • Manteisio i’r Eithaf. . . – ‘Dylai’r cwricwlwm alluogi pob dysgwr i ddysgu yn y modd ac ar y cyflymder sy’n ei alluogi i lwyddo’ ac ‘I’r rhai sy’n gweithio gryn dipyn o dan y lefelau disgwyliedig, dylai ysgolion ddefnyddio anghenion y dysgwr yn fan cychwyn ac addasu’r rhaglen ddysgu’n unol â hynny’; • Sgiliau Sylfaenol: Gallu darllen, ysgrifennu a siarad yn Gymraeg a/neu’n Saesneg. . . Ar lefel sy’n ofynnol i weithredu yn y gwaith ac mewn cymdeithas yn gyffredinol’; • ‘Tangyflawni: disgybl yn perfformio o ran llythrennedd. . . Ar lefel yn is na’r cyrhaeddiad a ddisgwylir gan ddisgybl o’i oed’.

Disgyblion Targed Sgiliau Sylfaenol: • Disgyblion lle mae’n her i’w cael ar Lefel 4 (y lefel ddisgwyliedig) erbyn diwedd CA 2 mewn un neu fwy o’r 3 Targed Cyrhaeddiad Iaith. • Disgyblion sydd â’u hoedrannau darllen ac/neu sillafu yn is na’u hoedran cronolegol yn un neu’r ddwy iaith. • Disgyblion sydd yn cael cefnogaeth targedu sgiliau sylfaenol ar lefel ysgol ac/neu drwy’r ALl. • DDIM DISGYBLION AAA.

Adnabod eich dysgwyr targed: • Faint ohonoch chi sydd eisoes wedi adnabod dysgwyr targed fyddai’n ymateb i’r meini prawf? • Sut mae’r niferoedd yn cymharu efo disgwyliadau’r ASS? • Sut ydych chi wedi eu canfod? • Pryd fyddwch chi’n eu hail asesu? • Beth am y gweddill [pryd? Sut? faint? ]?

Adnabod eich dysgwyr targed: • Gan ystyried fod hon yn raglen tymor byr sydd yn ymwneud â chefnogi dysgwyr targed penodol iawn o fewn dosbarthiadau cyfan, pa ddysgwyr fyddai’n elwa fwyaf?

Lefel 2 Mesur cynnydd mewn darllen > Darllen testunau syml yn gywir, at ei gilydd. Lefel 3 > Darllen ystod o destunau darllen ar goedd gyda chywirdeb, rhuglder a phwyslais cynyddol. Dangos dealltwriaeth o’r prif ddigwyddiadau neu syniadau mewn storiau, Defnyddio strategaethau cerddi a deunydd ffeithiol a priodol er mwyn sefydlu mynegi barn amdanynt. ystyr. Defnyddio ystod o strategaethau wrth ddarllen geiriau anghyfarwydd a phennu ystyr. Codi’r prif ffeithiau o destunau ac ymateb i’r deunydd maent wedi ei ddarllen. Defnyddio eu gwybodaeth o’r wyddor i ddod o hyd i lyfrau a gwybodaeth Lefel 4 > Darllen yn glir ac yn llawn mynegiant. Dangos dealltwriaeth o’r prif syniadau, digwyddiadau, cymeriadau, wrth ymateb i amrywiaeth eang o destunau. Cyfeirio at y testun wrth fynegi barn. Dechrau dangos dealltwriaeth o’r hyn sydd ymhlyg yn yr hyn a ddarllenant. Cywain gwybodaeth am bwnc arbennig o fwy nag un ffynhonnell brint gan ei defnyddio’n briodol

Beth ddywed Cwricwlwm 2008 ? Sgiliau Darllen ( anllenyddol) (yn y Gymraeg a’r Saesneg) • • • Defnyddio strategaethau gwahanol er mwyn canfod ystyr a chasglu gwybodaeth mewn testunau gan gynnwys ; cip-ddarllen; llithr – ddarllen; craff ddarllen; rhagfynegi; defnyddio cyd-destun a gwybodaeth o iaith i ganfod yr hyn sydd ymhlyg mewn testun; Adnabod a thrafod nodweddion gwahanol genres o ran trefniadaeth, strwythur a chyflwyniad; sylwi ar y modd y gellir creu effeithiau drwy ddyfeisiau orgraff, sain a gair a gwahaniaethu rhwng ffaith a barn; Ymateb yn ddeallus, yn glir ac mewn modd priodol ar lafar ac yn ysgrifenedig i’r : syniadau; geirfa; arddull; cywair; cyflwyniad; ffurf, gan gynnig sylwadau neu farn a defnyddio termau perthnasol. • • • Chwilio am wybodaeth drwy ddefnyddio systemau trefnu gwybodaeth o bob math, gan gynnwys TGCh e. e. yr wyddor, mynegeion, catalogau Defnyddio’r wybodaeth o iaith a ddaw o’u darllen i : atgyfnerthu’r iaith a gyflwynwyd iddynt Datblygu dealltwriaeth o strwythur yr iaith; deall sut y mae ystod o atalnodi yn gymorth i gyfleu ystyr Darllen, ail-ddarllen a dwyn i gof yr hyn a ddarllenwyd ac ailadrodd y darnau y cafwyd blas arnynt; Ystyried sut y mae testunau’n newid wrth eu haddasu ar gyfer gwahanol gyfryngau.

Ystod: Darllen • Datblygu fel darllenwyr brwdfrydig, annibynnol a myfyrgar • Darllen mewn amrywiaeth o sefyllfaoedd gan gynnwys darllen q gyda chefnogaeth q yn annibynnol q fesul pâr q mewn grŵp q ar goedd q a gwrando gan ddilyn y print • Profi amrywiaeth o destunau a ffurfiau gan gynnwys : q barddoniaeth a rhyddiaith draddodiadol a chyfoes q deunydd sy’n cynnig her q deunydd sy’n ehangu’r gorwelion a’r meddwl q deunydd sy’n cyflwyno gwybodaeth a deunydd cyfeiriol, gan gynnwys print y cyfryngau a deunydd cyfrifiadurol q detholiadau a thestunau cyflawn q deunydd sy’n cynnwys ystod o nodweddion o ran strwythur a threfn.

Beth ddywed Estyn? ‘Arfer orau mewn darllen ac ysgrifennu disgyblion 7 -14 oed’ ( adroddiad ESTYN Mai 2008 ) • A roddir sylw da i ystod gyfoethog ac eang o destunau a chyfryngau llenyddol ac anllenyddol ar draws gwahanol genres a ffurfiau i ddatblygu darllen ac ysgrifennu i lefelau uchel? • A yw gwaith cynllunio’n cyfeirio at ddeunyddiau darllen a thasgau ysgrifennu a fydd yn apelio at ddiddordebau bechgyn a merched gan gynnwys deunyddiau sy’n gysylltiedig â hobïau a chwaraeon ac ysgrifennu byw?

Beth ddywed Estyn? - DARLLEN Arfer orau mewn darllen ac ysgrifennu disgyblion 7 -14 oed ( adroddiad ESTYN Mai 2008 ) • A yw staff yn defnyddio ymagweddau’n effeithiol, fel rhannu darllen, darllen mewn grŵp a darllen wedi’i arwain, sy’n gwella medrau darllen a deall disgyblion? • A yw deunyddiau addysgu’n cael eu hamrywio, fel nad ydynt yn seiliedig yn unig ar brint ond hefyd yn cynnwys amrywiaeth o gyfryngau, fel fideos a chylchgronau, sy’n helpu i gymell disgyblion, yn enwedig bechgyn?

Cloi a Myfyrio:

Hyfforddiant DPP Sgiliau Sylfaenol Cynradd Gweithdy Darllen CA 2: Cefnogi dysgwyr targed sgiliau sylfaenol Diwrnod 2: Plas Menai, 11/1/11 – Elan Davies, Cynnal

Diwrnod 2 - Sesiwn 2: 10. 45 – 12. 30 Darllen anllenyddol/ffeithiol: Cywain gwybodaeth er mwyn adrodd. Elan Davies

Focusing on one Text Type: Non. Chronological Reports Non-Chronological Reports:

PLANNING: What do we already know about non-chronological reports? Guess Don’t know Know Want to know Could find out

Non-Chronological Reports: Reading • Reading activity: Sequencing: You have a non-chronological report to sequence. • Think about: - which order makes the most sense? - can you organise your sentences into paragraphs? - can you give your paragraphs a heading?

Can you use the text to find out the following? Text: Text 1 Text 2 Text 3 Animal Appearance – Habitat – What do I Where do I look like? live? Diet – What do I eat? Behaviour – How do I behave?

Using a Placemat Activity: 1 Individually – on a post it. What do you already know about non-chronological reports? Share with a partner. What is similar/different? Now share your ideas with another pair. What is similar/different? Decide on group success criteria for Writing non-chronological reports.

Investigating Non-Chronological Reports: • To add to your placemat we’re going to look at some examples of non-chronological reports. • Read them. • Think about. . . What are they for? What is their purpose? How are they organised?

VENN diagram: Another Thinking Tool for Investigating andtwo Comparing Texts Comparing recipes: You are now going to compare two examples of non-chronological reports: Things that are the similar TEXT 1 TEXT 2

What are the main features of a non-chronological report? Let’s test these features! • You have a text in front of you. • Is it a non-chronological report? • How do you know? Now decide on your group’s SUCCESS CRITERIA for Non-Chronological Reports.

DEVELOPING: Focusing on language: • Choose any of the reports you’ve been looking at. • Decide on topic words that learners might not be familiar with. • What reading/language activities could we use to help learners develop their vocabulary and understanding?

Possible language/reading activities: • Dictionary searches • Thesaurus work (including thesaurus on Word) • Card sorts – words and their meanings; categorising words relating to a topic; know/don’t know sorts. . . • Taboo • Dominoes / Loop • Word Bingo / Splat. . .

Non-Chronological Reports: Reading Gathering, and re-presenting information: • KWLH and Qu. ADs GRIDS, Mind Maps etc show research reading; • Information grids can help to show understanding of a topic through organising under different headings.

Other organisational Tools: What do I already know? KWLH and Qu. ADs grids: Beginning with what I already know: What do I What have How did I already want to I learnt? learn? know?

Qu. ADS GRID Cw. AMFf Question Cwestiwn What do I want to know? Answer Ateb What have I found out? Details Manylion Explain. . . Source Ffynhonnell Where did I find this information?

Information Grids: TOPIC: Appearance: What they look like? I have found out about. . . . Habitat: Where do they live? Food: What do they eat? Behaviour: How do they behave?

Non-Chronological Reports: Writing • Individually, write down three things you know about SPIDERS/WORMS / BUTTERFLIES on three post its. • Now place these on your part of the placemat.

Using a Place-mat Activity: 2 Using the place mat to identify, develop and organise ideas.

Non-Chronological Reports. . . • Do you have similar points coming up? • Put any points that are the same in the middle of the placemat. • Could you organise these under different headings e. g. ‘appearance’, ‘behaviour’. . . • Do you need any other information?

Developing Writing as a result of Reading Non-Literary texts: Shared Writing Guided Writing Independent Writing Self and Peer Assessment (including proofreading/editing) • Publishing (including real audiences / class texts e. g. Our animal / Creepy Crawlies Encyclopaedia. . . ) • •

Gosod y dasg – cynllunio i weithredu yn ôl yn yr ysgol • Beth nesaf? • Er mwyn ymateb i gofynion y grant sydd wedi ariannu eich lle ar yr hyfforddiant a fydd yn cyllido y 3 ydd ddiwrnod ym mis Mawrth, mae angen gweithredu yn ôl yn yr ysgol. • Manylion pellach. . .

Erbyn diwrnod 3 mi fydd angen: • Adnabod grŵp targed penodol – disgyblion CA 2 sydd 6 -18 mis ar ôl eu hoed cronolegol mewn darllen; • Cynnal asesiad cychwynnol – oedran darllen (+ gwybodaeth eraill fel yn berthnasol); • Llunio cynllun gweithredu ar gyfer y grŵp targed; • Gweithredu gan gynnwys treialu’r strategaethau gyflwynwyd yn yr hyfforddiant; • Arfarnu’r gweithredu gan gynnwys cynnal asesiad oedran darllen; • Coladu tystiolaeth o’r gweithredu i’w gyflwyno/rannu ar y 13/4/11; a • Rhannu’r gweithredu efo athrawon (a chymorthyddion) eraill yn yr ysgol rhwng neu yn dilyn y ddau gyfnod hyfforddiant.

Beth ddylai’r dystiolaeth gynnwys: • Cynllun gweithredu (a copi o’r CDY / Cynllun Nod Ansawdd / Hunan Arfarniad canlyniadau diwedd CA 1/2 – fel yn berthnasol) • Manylion y grŵp targed • Enghraifft o asesiadau cychwynnol ac adolygiad (fel yn briodol)* • Tystiolaeth o weithredu/treialu e. e. tystiolaeth o gynllunio, gweithgareddau, gwaith dysgwyr, dysgwyr ar waith. . . • Arfarniad o’r gweithredu rhwng yr hyfforddiant cychwynnol a’r hyfforddiant dilynol. • Camau pellach lle’n berthnasol.

Deunyddiau yr hyfforddiant:

Canllawiau cael mynediad i Moodle Cynnal: • • • http: //moodle. cynnal. co. uk Enw defnyddiwr a cyfrinair yr ysgol Ymgynghorwyr Saesneg / Cymraeg Saesneg – CA 2 – Cyrsiau Cwrs 4.

Cloi ac Arfarnu: Unrhyw Gwestiwn?