Cwrs Clwstwr Cynradd Gwyddoniaeth 2011 12 Datblygu sgiliau

Cwrs Clwstwr Cynradd Gwyddoniaeth 2011 -12 ‘Datblygu sgiliau dysgwyr er mwyn cynnal ymholiadau gwyddonol yn llwyddiannus’ Alwyn Jones

Rhaglen y dydd 9. 00 - 9. 15 – 9. 30 -9. 45 – 10. 15 – 10. 30 Cyflwyniad i’r dydd Cael y dysgwyr i ofyn cwestiynau ac ymholi Ymholiadau gwyddonol Profi’n deg Chwilio am batrymau 10. 30 – 10. 45 Coffi 10. 45 - 11. 00 -11. 30 -12. 15 Dewis offer Arsylwi, mesur ac ailadrodd darlleniadau Cyfleu darganfyddiadau 12. 15 – 1. 00 Cinio 1. 00 – 1. 30 – 3. 00 – 3. 30 Adnabod sut i greu meini prawf llwyddiant ac adolygu llwyddiant Defnyddio llinynnau dilyniant o’r disgrifiadau lefel er mwyn cynllunio ar gyfer cynnydd mewn gwyddoniaeth – tasg adeiladu rocedi Defnyddio’r moodle Gwyddoniaeth 3. 30 Cloi ac arfarnu

Nod • Sicrhau datblygiad yn sgiliau gwyddonol y dysgwyr Amcanion • Adnabod gweithgareddau addas ar gyfer datblygu sgiliau gwyddonol • Adnabod sut i ddatblygu sgiliau gwyddonol y dysgwyr i’w paratoi ar gyfer cynnal ymholiadau • Sicrhau dealltwriaeth o’r llinynnau dilyniant o’r disgrifiadau lefel er mwyn cynllunio ar gyfer cynnydd mewn gwyddoniaeth

CYNLLUNIO DATBLYGU MYFYRIO Cyfathrebu, Rhif, TGCh DISGRIFIADAU LEFEL

• • • Bydd y disgyblion yn darganfod ac yn defnyddio amrywiaeth o dystiolaeth, gwybodaeth a syniadau. Defnyddiant wybodaeth a sgiliau gwyddonol i gynllunio’u hymholiadau a rhagfynegi canlyniadau. Mewn ymholiad prawf teg, byddant yn adnabod, gyda chymorth, y newidynnau i’w newid a’u mesur a’r rhai sydd i’w cadw yr un fath. Penderfynant ar rai meini prawf llwyddiant syml. Dilynant y dull a gynlluniwyd gan wneud newidiadau lle y bo angen. Byddant yn gwneud arsylwadau ansoddol ac yn defnyddio offer safonol i fesur o fewn ystod a roddir gan ddefnyddio unedau S. I. Byddant yn trefnu ac yn cyfleu eu darganfyddiadau gan ddefnyddio iaith wyddonol berthnasol ac yn eu dangos mewn tablau, siartiau bar a graffiau llinell syml pan roddir yr echelinau a’r graddfeydd. Byddant yn adnabod patrymau a thueddiadau. Byddant yn gwahaniaethu rhwng ‘ffeithiau’, credoau a barn ac yn dechrau adnabod bias. Defnyddiant rywfaint o wybodaeth a dealltwriaeth wyddonol i esbonio’u darganfyddiadau, a’r gwahaniaethau rhwng organebau, defnyddiau a ffenomena ffisegol a newidiadau iddynt. Dechreuant lunio casgliadau a barn ystyriol a gwneud penderfyniadau gwybodus. Byddant yn penderfynu a oedd eu dull yn llwyddiannus trwy gyfeirio at eu meini prawf llwyddiant gan ddweud sut y gellid ei wella. Byddant yn disgrifio sut y maent wedi dysgu ac yn adnabod y dulliau oedd wedi gweithio orau. Byddant yn cysylltu’r dysgu â sefyllfaoedd tebyg. Lefel 4

Defnyddio’r grid llinynnau o’r disgrifiadau lefel i gynllunio gweithgareddau sy’n rhoi ffocws ar sgiliau ac yn adnabod amcanion asesu ‘Mae’r grid hwn yn helpu athrawon i gynllunio ar gyfer cynnydd mewn gwyddoniaeth a dod o hyd i nodweddion y disgrifiadau lefel. . ’

Cynllunio 1. Darganfod tystiolaeth, gwybodaeth a syniadau 2. Dulliau a strategaethau 3. Rhagfynegi 4. Profi’n deg 5. Creu meini prawf

Datblygu 1. 2. 3. 4. 5. 6. Arsylwi a mesur Monitro cynnydd Cyfleu darganfyddiadau Adolygu darganfyddiadau Esbonio Casgliad a phenderfyniadau

Myfyrio 1. Adolygu llwyddiant 2. Gwerthuso dysgu 3. Cysylltu’r dysgu

Y bocs offerynnau sgiliau • Mae’n rhaid i’r plant wybod beth yw’r offerynnau a sut i’w defnyddio nhw • Mae plant yn gwneud cynnydd wrth i ni ychwanegu offerynnau mwy cymhleth i’r bocs • Rhaid i’r plant ddefnyddio’r offerynnau i gynnal eu hymholiadau eu hunain

Ymarfer gofyn cwestiynau • Troelli’r ddau droellwr • Gofynwch gwestiwn gan ddefnyddio’r bôn cwestiwn a’r gwahanol wrthrychau • Meddyliwch am nifer o gwestiynau Gofynnir i chi: • Adnabod un cwestiwn y gallech chi roi cynnig arno yn yr ysgol • Adnabod un cwestiwn y byddai angen i chi ei ateb drwy wneud gwaith ymchwil pellach • Adnabod un cwestiwn sy’n wirion ond yn hwyl Science Enquiry Games (Anne Goldsworthy)

Penderfynu pa ddull neu strategaeth ymholi i’w defnyddio

Dulliau ymholi Beth yw’r gwahanol ffyrdd o ymholi sydd wedi eu rhestru yn y Cwricwlwm Cenedlaethol ? • • • Profi’n deg Chwilio am batrymau (arolwg) Archwilio Adnabod a dosbarthu Gwneud pethau Defnyddio a chymhwyso modelau

Sefydlu Prawf Teg

Syniadau am Brawf Teg • Rhannwch beth bynnag rydych chi’n ymchwilio iddo i rannau, e. e. . uchder gollwng, maint y bêl, defnydd y bêl, math o arwyneb • Siaradwch drwy’r hyn a wnaethoch. . “Gwrandewch ar beth wnes i. . . Gollyngais bêl o ben y bwrdd (nid uwch nac is), defnyddiais bêl fach (nid un fawr na chanolig) rwber (nid plastig na lledr) ac fe’i gollyngais ar y teils caled (nid carped meddal na’r concrid)” • Gofynnwch y cwestiwn terfynol i wneud iddynt gael syniadau …‘Rŵan, beth allech chi newid allai wneud gwahaniaeth i uchder y bowns? ’

Hydoddi Siwgr Sgiliau dan sylw: Cael syniadau am ymchwiliad a pharatoi ar gyfer y prawf teg Tymheredd y dŵr Cyfaint y dŵr Mas y siwgr Nifer o droadau Math o siwgr Math o hylif

Byddwn yn newid Byddwn yn mesur neu’n edrych ar yr effaith a gaiff ar Tymheredd y dŵr Amser mae’r siwgr yn ei gymryd i hydoddi Byddwn yn cadw’r pethau yma yr un fath i wneud y prawf yn deg Cyfaint y dŵr Nifer y troadau Mas y siwgr Math o hylif

Gweithgaredd ras bwrdd cynllunio • Cewch wybod beth i’w newid • Pwy fydd gyntaf i osod eu bwrdd cynllunio Prawf Teg?

Gweithgareddau datblygu sgiliau profi’n deg • Prawf Teg Sgrialu • Pa mor eglur yw eich cwestiwn? • Pa mor eglur mae pob disgybl wedi disgrifio’r ymchwiliad? (Gweithgareddau a + b) Science Enquiry Games (Anne Goldsworthy)

Sut mae tymheredd y dŵr yn effeithio ar yr amser a gymer y siwgr i doddi?

Sut mae uchder y ramp yn effeithio ar y pellter y mae’r can yn ei deithio?

Sut mae uchder y cwymp yn gwneud gwahaniaeth i uchder bowns y bêl?

A yw’r pellter rhwng y pyped a’r golau yn gwneud gwahaniaeth i hyd y cysgod?

Beth sy’n digwydd i’r amser a gymer y siwgr i doddi pan newidiwch gyfaint y dŵr?

Sut mae maint y can yn effeithio ar y pellter y mae’r can yn ei deithio?

Beth sy’n digwydd i uchder y fowns pan ollyngir y bêl ar wahanol wynebau?

Beth sy’n digwydd i hyd y cysgod pan newidiwch uchder y pyped?

Sut mae math y siwgr yn effeithio ar yr amser a gymer y siwgr i doddi?

Chwilio am batrymau (arolwg)

Ai’r plant sydd gan yr asgwrn clun hiraf sydd gyda’r penglin mwyaf? • • Cynlluniwch yr arolwg gyda’r plant Gofynnwch iddynt wneud y mesuriadau Plotiwch y canlyniadau Gofynnwch iddynt weithio allan beth mae’r canlyniadau yn ei ddangos a faint o ffydd sydd ganddynt yn y canlyniadau

• Gofynnwch iddynt awgrymu dwy ran o’r corff sydd heb berthynas rhyngddynt, e. e. , hyd gwallt a hyd trwyn Planed Od • Gofynnwch iddynt edrych ar y graff a rhagfynegi sut fydd y bobl yn edrych ar Blaned Od

Planed Od

Allwch chi adnabod y patrymau?

Dewis offer

Be sy’n y bocs? Twmffat Bicer Potel blastig Silindr mesur Pren mesur 30 cm Tâp mesur Thermomedr Mesurydd gwynt Mesurydd grym Bwlb Batri Daliwr batri Clip crocodeil Cloc tywod Cloc amseru Magned bar Magned pedol

Arsylwi, mesur ac ailadrodd darlleniadau

Mesur Dysgu sut i ddefnyddio mesurydd grym • Cydiwch yn llaw eich partner – tynnwch yn gryf. Cydiwch ym mys bach eich partner efo’ch bys bach chi – tynnwch yn ysgafn. Mae gwahanol feintiau o dynnu. • Cyflwynwch Newtonau fel uned fesur ar gyfer tynnu a gwthio. • Dywedwch wrth y plant am gau eu llygaid ac amcangyfrif maint gwahanol enghreifftiau o dynnu a gwthio. • Dewiswch bethau i ddechrau symud drwy dynnu neu wthio – teimlo, amcangyfrif, dewis mesurydd grym, gwirio. • Gofalwch fod y mesurydd grym ar sero.

Ailadrodd darlleniadau

Ailadrodd darlleniadau • Dewiswch weithgaredd ble mae ailadrodd darlleniadau yn rhoi canlyniadau gwahanol, e. e. , torri edafedd, bowns pêl. • Gofynnwch i’r dosbarth wneud gweithgaredd yn sydyn mewn grwpiau [Cofnodwch y canlyniadau]. • Gofynnwch ‘petaem ni’n gwneud hyn fwy nag unwaith, beth ydych chi’n meddwl fyddai’r canlyniad mwyaf tebygol? ’ • ‘Petaem ni ond wedi gwneud un darlleniad, beth fydden ni’n ei ddweud? ’ • Gofalwch fod y plant yn deall bod ailadrodd darlleniadau yn rhoi syniad gwell i ni o’r canlyniad mwyaf tebygol (nid yw’n rhoi’r ateb cywir i ni).

Gweithgareddau ailadrodd darlleniadau • Gem ailadrodd darlleniadau Rumble • Rumble: Estyniad - hepgor un canlyniad • Llithro ar wynebau Science Enquiry Games (Anne Goldsworthy)

Cyfleu darganfyddiadau

Gwahanol ffyrdd o gyfleu darganfyddiadau a restrir yn y cwricwlwm newydd �Siarad �Ysgrifennu �Lluniadau �Tablau �Siartiau bar �Graffiau llinell �Fideos a TGCh

Graffiau – canfyddiadau Prosiect AKSIS • Roedd dros 75% o graffiau plant wedi cael eu lluniadu’n anghywir. • Roedd disgyblion yn aml yn dod i gasgliad heb gyfeirio llawer/o gwbl at eu graffiau. • Roedd y rhan fwyaf o ddisgyblion yn gweld graffiau fel y diwedd, yn hytrach na rhywbeth y gallent eu defnyddio i’w helpu i ddehongli’r dystiolaeth.

Gweithgareddau i ddysgu’r sgiliau • • • 14, Siart bar neu graff llinell, t. 42; 2, Gwneud siart bar dynol, t. 8 -9; 7, Gwneud graff llinell dynol t. 20; 16, Y dewisydd graddfa, t. 48 -51; 17, Dewiswch y raddfa, t. 52 -55. 11, Brasluniwch y llinell, t. 30; Ymchwiliadau: Mynd i’r afael â graffiau Getting to grips with graphs (Anne Goldsworthy)

Pa fath o graff? Beth rydym yn ei newid (newidyn annibynnol) Beth rydym yn ei fesur (newidyn dibynnol) Math o graff Geiriau Dim graff Rhifau Geiriau Dim graff Geiriau Rhifau Siart bar Rhifau Graff llinell

Pa fath o graff? Fe wnes i wahanol ymarferion fel cerdded, rhedeg a sgipio. Fe wnes i bob un am ddau funud, wedyn cymryd fy mhwls. Math o graff: Fe wnaethon ni estyn tri bicer a rhoi 150 ml o ddŵr ym mhob un, wedyn rhoi llwy de lefel o wahanol bethau ym mhob bicer. Fe wnaethon ni ddefnyddio halen, siwgr a halen bath ac amseru faint o amser gymrodd pob sylwedd i hydoddi. Math o graff:

Pa fath o graff? Fe wnaethon ni drio hongian mas 500 g ar ddarn o elastig. Roedd y darnau elastig yr un lled ac wedi’u gwneud o’r un defnydd ond o wahanol hyd. Fe wnaethon ni fesur faint roedden nhw’n ymestyn. Math o graff: Fe wnaethon ni ollwng yr un bêl o wahanol uchder gan ofalu ein bod ni’n defnyddio’r un bêl a’r un arwyneb. Fe wnaethon ni ddarganfod pa mor uchel roedd y bêl yn bownsio. Math o graff:

Beth rydym yn ei fesur newidyn dibynnol Beth rydym yn ei newidyn annibynnol

Pam ydym yn defnyddio siartiau bar a graffiau llinell?

Tymer yr athrawes Sŵn yn y dosbarth

Hyd mars bar Amser ar ôl dechrau bwyta

Ychwanegu her – pêl fownsio � Dyfalwch beth fyddai’r bowns ar fat Addysg Gorfforol? � Allwch chi feddwl am arwyneb fyddai’n rhoi bowns o, e. e. , 12 cm?

Ychwanegu her – dŵr a phridd Cyfaint y dŵr sy’n mynd drwy wahanol briddoedd mewn 5 munud (ml) Faint o ddŵr fyddai’n treiddio drwy gymysgedd o dywod a chlai? Allwch chi gymysgu pridd sy’n gadael 35 ml o ddŵr drwyddo mewn 5 munud?

Cymhwyso’r Sgil • Pa weithgareddau wnewch chi eu defnyddio i ddysgu am graffiau? • Trafodwch sut fyddech chi’n cael y plant i gymhwyso’r sgil (defnyddio tabl/graff) yn eu hymchwiliad nesaf. • Sut fydden nhw’n gwybod eu bod nhw wedi gwella? Am beth ddylen ni/nhw fod yn edrych?

Asesu’r sgil – pa lefel? • Fe wnaethon ni graff llinell. Roeddem ni’n gwybod y dylen ni wneud graff llinell oherwydd roedden ni’n defnyddio rhifau ar bob echelin. Fe gytunon ni ar raddfa dda i’w defnyddio ar bob echelin a gofyn i’n ffrindiau wirio ein bod ni wedi plotio’n pwyntiau yn y lle cywir. • Fe wnaethon ni siart bar dynol ac yna lluniadu’r un siart bar ein hunain gan ddefnyddio papur efo’r echelinau arno yn barod. • Fe wnaethon ni ddefnyddio graff llinell a phlotio 5 pwynt ar ein graff. Roedd ein hathrawes wedi gwneud yr echelinau i ni.

Datblygu Meini Prawf Llwyddiant Be sy’n gwneud meini prawf llwyddiant da?

Pam bod bwriadau dysgu a meini prawf llwyddiant yn bwysig? ‘Er mwyn i’r disgyblion gymryd mwy o gyfrifoldeb am y dysgu, mae angen iddynt wybod beth maent am ei ddysgu, sut fyddant yn gwybod eu bod wedi llwyddo, a pham y dylent ei ddysgu yn y lle cyntaf. ’ - (An Intro to Af. L, Learning Unlimited, 2004) bwriadau dysgu meini prawf llwyddiant ‘Sut beth yw llwyddiant’ ‘Beth’ a ‘Pam’ © PMB 2007

Beth yw meini prawf llwyddiant? ‘… mae meini prawf llwyddiant yn crynhoi’r camau allweddol neu’r cynhwysion sydd angen ar y disgybl er mwyn cyflawni bwriad y dysgu – y prif bethau i’w gwneud, eu cynnwys, neu ganolbwyntio arnynt. ’ - Shirley Clarke © PMB 2007

Meini prawf llwyddiant effeithiol Bwriad Dysgu: Rydym yn dysgu ysgrifennu naratif. Gweithgaredd: Ysgrifennwch stori ysbryd Byddaf wedi llwyddo os: © PMB 2007

Meini prawf llwyddiant effeithiol Bwriad Dysgu: Rydym yn dysgu ysgrifennu naratif. Gweithgaredd: Ysgrifennwch stori ysbryd Byddaf wedi llwyddo os: • bydd pobl yn mwynhau darllen fy stori; • bydd y stori yn eu dychryn. • byddaf yn gosod y cefndir yn y paragraff agoriadol; • byddaf yn adeiladu tensiwn/cadw’r darllenwyr ar bigau’r drain; • ydw i’n defnyddio ansoddeiriau brawychus a berfau pwerus; • yw’r stori yn gorffen yn gyffrous. © PMB 2007

Meini prawf llwyddiant effeithiol Bwriad Dysgu: Rydym yn dysgusut mae perisgop yn gweithio; chwilio am wybodaeth mewn ffordd systematig Gweithgaredd: Cynllunio a gwneud perisgop Byddaf wedi llwyddo os: Byddaf wedi llwyddo os ydym: © PMB 2007

Meini prawf llwyddiant effeithiol Bwriad Dysgu: Rydym yn dysgusut mae perisgop yn gweithio; chwilio am wybodaeth mewn ffordd systematig Gweithgaredd: Cynllunio a gwneud perisgop Byddaf wedi llwyddo os: Byddaf wedi llwyddo os ydym: • bydd pobl yn gallu ei ddefnyddio i weld dros waliau • bydd y perisgop yn gryf fel nad yw’n plygu • wedi ymchwilio i sut mae perisgop yn gweithio; • wedi edrych ar gryfder a hyblygrwydd gwahanol ddefnyddiau ac wedi dewis yr un iawn i’r pwrpas; • wedi gosod y drychau ar yr ongl iawn fel eu bod nhw’n adlewyrchu’r golau; • wedi gwneud mesuriadau manwl gywir. © PMB 2007

Mae meini prawf llwyddiant effeithiol yn… • gysylltiedig â’r bwriad dysgu; • benodol i weithgaredd; • cael eu trafod a’u cytuno â’r disgyblion cyn iddynt fynd ati i wneud y gweithgaredd; • rhoi cymorth a chanolbwynt i’r disgyblion wrth iddynt wneud y gweithgaredd; • cael eu defnyddio fel sylfaen ar gyfer rhoi adborth a hunan asesu/asesu cyfoedion. © PMB 2007

Datblygu Meini Prawf Llwyddiant • Cyflwyniad Ailgylchu. ppt

Pam bod un esboniad yn well na’r llall? • Cyn yr ymholiad gwyddonol, edrychwch ar enghreifftiau da/gwael • Gofynnwch i’r plant benderfynu beth yw esboniad da (rhain fydd eu meini prawf llwyddiant) • Ar ôl yr ymholiad, gofynnwch iddynt fyfyrio - adolygu llwyddiant • I ba raddau oedd eu hesboniad yn ateb eu meini prawf llwyddiant?

Esbonio – gosod m. p. ll. Barry I think that when I exercised harder my muscles needed more oxygen. My pulse rate increased because my heart had to pump faster to get the blood with more oxygen circulating round my body. Cerian When I did more exercise I got more hot and sweaty. I also huffed and puffed a lot more. This is like when I ran in sports day and got really exhausted. My heart rate went up down as I did different exercises. Carys Our circulation systems are a bit like cars on a racing circuit. The faster cars go on a circuit the more fuel they need, whereas the faster we exercise the more oxygen we need. This explains why our pulse rate went up when we exercised harder. My pulse rate increased as I exercised harder and more blood went to my muscles. Our muscles need blood to work properly. Ranjit

http: //www. mindsetsonline. co. uk/product_info. php? products_id=13

http: //www. mindsetsonline. co. uk/product_info. php? products_id=13

Tasgau: 1. Sut mae newid tymheredd y dŵr yn effeithio ar pa mor gyflwym mae siwgwr yn hydoddi 2. Dewiswch ymholiad y byddwch yn ei gynnal y tymor hwn a gwnewch yr un peth Defnyddiwch y grid i adnabod y llinynnau a chynllunio ar gyfer cynnydd yn y sgiliau gwyddonol

Sut i ddefnyddio moodle Gwyddoniaeth? http: //moodle. cynnal. co. uk

Cloi ac arfarnu